TVP Historia Czwartek, 06.07.2023 06:40 BYŁ TAKI DZIEŃ - 6 LIPCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1687 - "Matematyczne zasady filozofii przyrody" Isaaca Newtona; 1905 - pierwsze opowiadanie Maurice'a Leblanca o postaci Arsene ' a Lupina; 1971 - zmarł Louis Armstrong; 1978 - ukazał się pierwszy numer kwartalnika "Krytyka"; 07:10 DOM - ODC. 22/25 - MIŁOŚĆ TO TYLKO OBIETNICA Serial obyczajowy, 92 min, Polska, 2000 Reżyseria: Jan Łomnicki, Marcin Łomnicki Scenariusz: Jerzy Janicki, Andrzej Mularczyk Muzyka: Piotr Hertel Aktorzy: Tomasz Borkowy, Halina Rowicka, Krzysztof Kołbasiuk, Monika Kwiatkowska, Hanna Lachman, Waldemar Barwiński, Jan Englert, Dariusz Biskupski, Marek Bukowski, Bożena Dykiel, Magdalena Stużyńska, Zbigniew Buczkowski, Piotr Szwedes, Jerzy Bończak Śmieciarz Kłos, przedwojenny ułan Wojska Polskiego, za złom oddawany Prokopowi dostaje od Lodzi odpadki dla niedźwiedzia, którego hoduje w budzie za miastem. Halina Wrotkowa postanawia adoptować dziecko. Majka unika Kajtka. Ten natomiast dowiaduje się, że jego ukochana zamierza wyjechać do USA. Milicja niespodziewanie wpada do mieszkania Jasińskich. Akurat trwa tam zebranie Towarzystwa Kursów Naukowych z Łukaszem Zbożnym w roli prelegenta. Dochodzi do aresztowań. Przez przypadek za kratki trafia też Henio Lermaszewski. Majka wraca do Kajtka, Wrotek zaś zostaje wyrzucony z pracy w Wytwórni Filmów Dokumentalnych za sfilmowanie pijanego Leonida Breżniewa. Rajmund jednak radzi sobie. Wprowadza się do Lusi i znajduje zatrudnienie w telewizji. Majka po raz kolejny odchodzi od Kajtka. Chłopak wszakże nie rezygnuje. Odnajduje dziewczynę w Pułtusku, przygotowującą się do ślubu. Znów między młodymi dochodzi do burzliwej rozmowy i ponownie Majka decyduje się zostać z Kajtkiem. Czy tym razem na stałe? 08:55 HISTORIA POLSKI - OBYWATEL KOLCZASTEGO ŚWIATA. GUSTAW HERLING - GRUDZIŃSKI Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2022 Reżyseria: Marta Węgiel Scenariusz: Marta Węgiel Filmowa podróż po życiu i twórczości Gustawa Herlinga - Grudzińskiego. Głównym narratorem jest sam bohater, jego archiwalne wypowiedzi prowadzą od dzieciństwa na ukochanej kielecczyźnie, poprzez lata młodości, pierwsze literackie fascynacje, dramatyczne przeżycia wojenne, pobyt w radzieckim łagrze, udział w bitwie pod Monte Cassino, trudne lata rzymskie, pracy w "Kulturze", dramatyczne wydarzenia w życiu prywatnym, po trudne, często samotne lata w Neapolu. Film ilustrowany bogatym materiałem archiwalnym i ikonograficznym, fragmenty spektakli Teatru Telewizji. Wśród narratorów córka Marta Herling, literaturoznawcy, biografowie i przyjaciele pisarza. 10:15 SENSACJE XX WIEKU - WYROK WYKONANO, CZ. 1 Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 1995 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Pierwsza część programu o kryzysie kubańskim w 1962 roku, do wybuchu którego przyczyniła się działalność Olega Pienkowskiego, pracującego w Moskwie dla wywiadu brytyjskiego. 10:45 SENSACJE XX WIEKU - WYROK WYKONANO, CZ. 2 Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 1995 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Czasem bywa tak: po obu stronach spinającego rzekę granicznego mostu zatrzymują się kolumny limuzyn osłanianych przez wojskowe jeepy na jednym i gaziki na drugim brzegu. Z samochodów wysiadają ludzie i idą powoli przed siebie, mijając się na środku mostu... W takiej scenerii antagonistyczne strony wymieniały swoich szpiegów i agentów, tak Rosjanie i Amerykanie odzyskali, wzajemnie, pułkownika Rudolfa Abla i kapitana Francisa Powersa, pilota samolotu U - 2 zestrzelonego nad Związkiem Radzieckim, podobny epizod ma w swym życiorysie także polski as wywiadu... Oleg Pienkowski, wpółpracujący z CIA funkcjonariusz KGB nie miał takiego szczęścia. Zdemaskowany przez kontrwywiad, skazany został na śmierć za zdradę ojczyzny. W kilka miesięcy po ogłoszeniu wyroku popełnił, w równie tajemniczych jak cała afera okolicznościach - samobójstwo. 11:10 ZDOBYWCY KARPAT - JÓZEF STOLARCZYK Film dokumentalny, 20 min, Polska, 1998 Scenariusz: Jacek Zygadło Zdjęcia: Jacek Zygadło Wykonawcy: Stanisław Szyszka, Wojciech Wysocki Celem cyklu jest prezentacja dokonań wybitnie zasłużonych dla regionu Karpat odkrywców. Są to ludzie, o których wiedzą osoby związane z tym regionem a mniej znani z tej działalności ogółowi Polaków. Film prezentuje sylwetkę pierwszego proboszcza parafii zakopiańskiej i taternika - Józefa Stolarczyka. W programie wykorzystano m. in. obraz A. Kotsisa "Pogrzeb górala", W. Eliasza "Koleba ks. Stolarczyka", J. P. Norblina "Góral na tle górskiego pejzażu", K. Bieńkowskiego "Ks. Stolarczyk przed Starym Kościołem w Zakopanem". 11:35 PRZED SIERPNIEM BYŁ LIPIEC Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2000 Reżyseria: Grzegorz Linkowski Film opowiada o pierwszych masowych protestach robotniczych w Lublinie w lipcu 1980 roku, które zakończyły się podpisaniem porozumień między władzą a strajkującymi. Lubelski Lipiec, który poprzedził powstanie "Solidarności", miał swoje początki w wieloletniej historii Lublina O roli miasta i jego znaczeniu w historii opowiada ten film i zaproszeni goście. 12:10 NIEZWYKŁE DWUDZIESTOLECIE. HISTORIA GOSPODARCZA II RP - KOLEJE ODC. 1 25 min, Polska, 2018 Reżyseria: Jacek Papis "Niezwykłe dwudziestolecie. Historia gospodarcza II RP" to sześcioodcinkowy serial o przemianach społecznych i ekonomicznych międzywojennej Polski. Mimo pozornie trudnego tematu, jakim jest gospodarka, serial w lekki i przystępny sposób przybliża zagadnienia związane z rozwojem przemysłowym naszego kraju. Przedstawia wspaniałe osiągnięcia tamtych lat, z których możemy być dumni do dziś, jak choćby budowa Gdyni czy utworzenie Centralnego Okręgu Przemysłowego. Każdy z odcinków stanowi autonomiczną całość i poświęcony jest odrębnemu zagadnieniu. Serial ukazuje m.in. rozwój kolejnictwa na ziemiach polskich, powstanie przemysłu lotniczego, kształtowanie się rodzimej waluty czy budowę kolei linowej na Kasprowy Wierch. Dzięki dynamicznemu montażowi, dowcipnym animacjom oraz kreatywnemu użycia archiwaliów serial jest bardzo atrakcyjny wizualnie. Może stanowić doskonałe źródło wiedzy o tamtych czasach zarówno dla młodzieży jak i dla widzów dorosłych. To nowe spojrzenie na II Rzeczpospolitą z perspektywy stu lat od odzyskania niepodległości. Pierwszy odcinek ukazuje rozwój kolejnictwa na ziemiach polskich, po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku. Dlaczego w latach dwudziestych z Warszawy do Poznania trzeba było jeździć pociągiem przez Bydgoszcz? Jak doszło do powstania PKP? Jak prędko poruszała się legendarna lukstorpeda? Skąd wzięła się nazwa lokomotywy Piękna Helena? Jaki był przedwojenny status kolejarza? O tym wszystkim można dowiedzieć się z pierwszego odcinka serialu. 12:40 CZARNE CHMURY - ODC. 8/10 - WILCZE DOŁY Serial przygodowy, historyczny, 49 min, Polska 1973 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Ryszard Pietruski Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Leonard Pietraszak, Ryszard Pietruski, Edmund Fetting, Stanisław Niwiński, Tadeusz Białoszczyński, Anna Seniuk, Janusz Zakrzeński, Jerzy Zelnik, Artur Młodnicki, Mariusz Dmochowski, Józef Nalberczak, Bronisław Pawlik, Mieczysław Stoor, Joanna Kostusiewicz, Elżbieta Starostecka i inni Zdemaskowany Hollstein musi stanąć do pojedynku z Dowgirdem i ginie z jego ręki. Jednak intrygi elektorskiego namiestnika kontynuują inni. W gospodzie w Wilczych Dołach zamaskowani zbóje napadają na podróżujących do stolicy kupców pruskich. Pułkownik i jego wierny wachmistrz pragną rozszyfrować inspiratorów rozboju. 13:45 PAN KLEKS - WOJNA I MIŁOŚĆ. BAJKA DOKUMENTALNA Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2021 Reżyseria: Władysław Jurkow Scenariusz: Władysław Jurkow Muzyka: Dariusz Kaliński Poeta i miłość w czasach Zagłady. II wojna światowa. Niemiecka okupacja w Polsce. Zgodnie z niemieckimi zarządzeniami Żydzi mogą mieszkać tylko na terenie getta. Za opuszczenie getta grozi śmierć. Znany warszawski poeta pochodzenia żydowskiego ukrywa się po aryjskiej stronie. Dzięki pomocy polskich przyjaciół co jakiś czas przenosi się do innego mieszkania na terenie Warszawy. W samotności, w czasie największego terroru, jaki zdarzył się w tej części świata, poeta zaczyna pisać bajkę, opowiadanie dla dzieci. Powstaje książka, którą dziś nazywa się polskim "Harrym Potterem", bestseller i klasyka polskiej literatury. Niezwykła opowieść o Panu Kleksie i uczniach jego Akademii to wyprawa do świata nieograniczonej wyobraźni, gdzie triumfuje piękno i dobro. Książka czytającym ją dzieciom daje radość i przygodę, stanie się częścią ich dzieciństwa. Samotność ukrywającego się poety rozjaśnia promień światła. Poeta jest zakochany. Niezwykłe, romantyczne uczucie. Chęć bycia z ukochaną jest silniejsza od strachu, od zagrożenia śmiercią. Poeta wychodzi z ukrycia, by spotykać się z kochaną kobietą. Miłość go odmienia, promienieje, na jego twarzy nie widać strachu. Być może właśnie dlatego nikt na ulicy nie rozpoznaje w nim ukrywającego się Żyda. Poeta przeżył wojnę. Nigdy nie wracał do okupacji, nie opowiadał o czasach Zagłady. Napisał kolejne wersje przygód Pana Kleksa i wiele wierszy dla dzieci. Po wojnie Jan Brzechwa i Janina pobrali się i tak jak w bajce - żyli długo i szczęśliwie. 14:55 STALIN I TROCKI - WALKA NA ŚMIERĆ I ŻYCIE (STALIN - TROTSKY, A BATTLE TO DEATH) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2014 Reżyseria: Marie - Laurence RINCÉ Meksyk. 20 sierpnia 1940 roku. Trocki zostaje uderzony czekanem w głowę i umiera. Wraz z jego śmiercią kończy się 20 - letni pojedynek w ścisłym gronie najwyższych przywódców ruchu komunistycznego. Stalin w końcu eliminuje swojego wieloletniego rywala. Obie główne postacie rewolucji, Stalin i Trocki, nie cofnęły się przed niczym, aby zdobyć władzę absolutną. Ich pojedynek był starciem dwóch skrajnie różnych osobowości. Pierwszy to syn gruzińskiego szewca, drugi żydowski intelektualista. Pierwszy metodyczny, przewidujący człowiek; drugi, rzutki i entuzjastyczny umysł. Pierwszy cyniczny intrygant; drugi idealista. Był to ideologiczny pojedynek dwóch wizji komunizmu; pojedynek polityczny, pojedynek o władzę, a przede wszystkim pojedynek na śmierć i życie. Eliminując Trockiego, Stalin ostatecznie osiągnął najwyższy urząd i ugruntował swoje miejsce w historii. 15:50 WIELKIE MITY HISTORII - WOJSKOWY GENIUSZ HITLERA. ODC 1/4 (HISTORY UNCOVERED) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2018 Reżyseria: Cdric Condom, Bernard Georges, Christiane Ratiney Mity, które funkcjonują przez długie lata bardzo trudno obalić. Historia XX. wieku nie jest wyjątkiem od tej reguły. Zdarza się, że popularne do dziś przekonania przyjmujemy często za prawdy ewangeliczne. Dlatego uważamy, że zrzucenie bomby na Hiroszimę spowodowało kapitulację Japonii, że plan Marshalla uratował powojenną Europę, że Adolf Hitler był geniuszem wojskowym lub że Mao Zedong był złem koniecznym w modernizacji Chin. Oczywiście twierdzenia te zawierają odrobinę prawdy, ale są zbyt ogólne, by można było je uznać w całości za prawdziwe. Seria, dzięki badaniom powszechnie funkcjonujących mitów, powraca do najważniejszych momentów XX. wieku z nowym spojrzeniem i dokładniejszą interpretacją. 16:45 NIE TAKA PROSTA HISTORIA - WIKINGOWIE Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Scenariusz: Wiktor Świetlik Prowadzący: Wiktor Świetlik Zaczęliśmy od sztormu i wikingowie mieli dość niespokojne charaktery. Zarówno ci prawdziwi jak i ci, których przedstawiono w serialu o losach Ragnara Lodbroka i jego niespokojnych znajomych. "Wikingowie" to dziś jeden z najpopularniejszych seriali historycznych, jakie powstały. Faktycznie, trudno się od nich oderwać, jest dużo krwi i seksu, ale też podróże po całym świecie, kręcone z rozmachem sceny batalistyczne. Te sceny siłą rzeczy, oczywiście, dla milionów ludzi stały się źródłem wiedzy historycznej o Średniowieczu. Michael Hirst, twórca scenariusza do filmu twierdzi, że jest on tak prawdziwy jak się tylko da. Czy naprawdę? Dziś będziemy sprawdzać, a przy okazji opowiadać prawdziwą historię skandynawskich wojowników. Tu zastrzeżenie. Wiemy, że autorzy filmu fabularnego mają prawo do swoich pomysłów, tworzenia fikcyjnych postaci i sytuacji, ale czy świat serialowych wikingów był taki jak świat tych prawdziwych? 17:20 DOM - ODC. 23/25 - KOLEJKA DO ŻYCIA Serial obyczajowy, 88 min, Polska, 2000 Reżyseria: Jan Łomnicki, Marcin Łomnicki Scenariusz: Jerzy Janicki, Andrzej Mularczyk Muzyka: Piotr Hertel Aktorzy: Tomasz Borkowy, Halina Rowicka, Adam Wojtyszko, Bożena Dykiel, Monika Kwiatkowska, Anna Romantowska, Waldemar Barwiński, Jan Englert, Magdalena Stużyńska, Marek Bukowski, Magdalena Stużyńska, Zbigniew Buczkowski, Piotr Fronczewski, Jerzy Bończak W szpitalu Majka czeka na transplantację nerki. Kajtek próbuje dzięki protekcji przyspieszyć operację. Henio Lermaszewski skupuje złoto i ukrywa je w lodówce. Nieświadoma niczego Danusia daje lodówkę Prokopowi do naprawy. Gospodarz domu znajduje szlachetny kruszec i zabiera go. Kiedy odkrywa to Henio, wpada w szał. Dopada Prokopa i torturami wymusza zwrot części złota. Halina zostawia u Wrotka Anusię, sierotę, którą przygarnęła. Po kilku dniach Rajmund na tyle przywiązuje się do dziecka, że postanawia wrócić do żony. Tymczasem dzięki protekcji Majka otrzymuje nową nerkę. Teraz uszczęśliwieni młodzi mogą już wyznaczyć datę ślubu. Do Katowic, z delegacją radzieckich inżynierów przyjeżdża Klara, siostra Martyny. Martyna namawia ją, by została w Polsce. Nadchodzi październik 1978 roku. Lokatorzy kamienicy na Złotej z wielką radością przyjmują wieść o wyborze kardynała Karola Wojtyły na papieża. KOLEJKA DO ŻYCIA Serial obyczajowy, 89 min, Polska 2000 Reżyseria: Jan Łomnicki, Marcin Łomnicki Scenariusz: Jerzy Janicki, Andrzej Mularczyk Aktorzy: Tomasz Borkowy, Halina Rowicka, Waldemar Barwiński, Monika Kwiatkowska, Igor Śmiałowski, Anna Romantowska, Jerzy Bończak, Piotr Fronczewski, Hanna Lachman, Marek Bukowski, Bożena Dykiel, Jan Englert, Zbigniew Buczkowski i inni 19:00 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - SPRAWA JÓZEFA ŚWIATŁY Magazyn, 29 min, Polska, 2018 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Prowadzący: Andrzej Mietkowski "Od Szczecina nad Bałtykiem do Triestu nad Adriatykiem opadła żelazna kurtyna w poprzek kontynentu" - mówił Winston W tym odcinku autorzy opowiadają o sprawie, która wstrząsnęła bezpieką i partią komunistyczną w Polsce. 5 grudnia 1953 roku, równo po dziewięciu miesiącach od śmierci Stalina, uciekł na Zachód podpułkownik Józef Światło, wicedyrektor X Departamentu Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. Gośćmi audycji byli: prof. Andrzej Paczkowski, historyk, były członek Kolegium I Rady IPN, autor wielu publikacji, w tym "Trzy twarze Józefa Światły", i dr Robert Spałek z Biura Badań Historycznych oddziału IPN w Warszawie, autor książki "Komuniści przeciwko komunistom 1948 - 1956". 19:35 HISTORIA POLSKI - BĘDZIEMY POLAKAMI Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2022 Reżyseria: Marek Zając, Mirosław Krzyszkowski, Joanna Zając Scenariusz: Joanna Zając Wykonawcy: Maciej Antoni Krzyszkowski, Marek Zając Film dokumentalny "Będziemy Polakami" to historia rodziny Goetzów - Okocimskich, którzy przybyli do Galicji w połowie XIX wieku. Ci Niemcy z pochodzenia, a Polacy z wyboru, byli twórcami i właścicielami słynnego Browaru Okocim; prowadzili także szeroką działalność na rzecz rozwoju społecznego, kulturowego i politycznego kraju, który szczególnie dużo zawdzięcza im w czasie rodzącej się niepodległości. Losy Goetzów - Okocimskich nieodłącznie splatały się z historią Polski, wiele w nich pięknych momentów, ale nie brak także tragicznych zwrotów akcji. (Film kupiony od FUNDACJI movart) 20:30 PONARY. ODMIANA PRZEZ PRZYPADKI Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2022 Dokument "Ponary. Odmiana przez przypadki" to próba chronologicznego przedstawienia wydarzeń w Ponarach w latach 1941 - 1944. Punktem wyjścia do opowieści jest zestawienie kilku podobnych miejsc zbrodni, w których Niemcy przy pomocy lokalnej ludności przeprowadzali czystki narodowościowe. Sposób działania niemieckiego okupanta w wielu miejscach II RP był podobny, a procesy zachodzące podczas wydarzeń były niemal identyczne. Sposób selekcji ofiar, logistyka, wreszcie egzekucje i zacieranie śladów. Tak było w bydgoskim Fordonie, Mniszku niedaleko Grudziądza i Piaśnicy na Kaszubach. Takie podejście do tematu, krótkie skatalogowanie podobnych miejsc i podobnych działań zbrodniarzy niemieckich, pozwoli w sposób uczciwy ocenić skalę zbrodni i niejako stłumić litewską winę. Nie zapominajmy, że wykonawcami egzekucji w Ponarach byli przede wszystkim członkowie litewskiej formacji kolaboracyjnej Ypatingasis burys, ale w wielu podobnych miejscach zbrodni egzekucji dokonywali miejscowi, którym obiecywano rozmaite korzyści, np. możliwość przejmowania majątków, ziemi, uczestniczenia w sprawowaniu władzy na zajętych terenach. Jak dowodzą badania historyczne, niemieccy zbrodniarze traktowali takie miejsca jak Ponary w sposób projektowy, testując metody gromadzenia ludzi, metody zabijania, zarządzania lokalnymi animozjami pomiędzy narodami. Te doświadczenia okupanci wykorzystali na wielką skalę przy tworzeniu obozów koncentracyjnych. 21:20 TAJEMNICE UKRYTE W KOŚCIACH. POLOWANIE NA CZARNĄ ŚMIERĆ (SECRETS IN THE BONES: THE HUNT FOR THE BLACK DEATH KILLER) Film dokumentalny, 50 min, Kanada, 2014 Reżyseria: Liam O'Rinn Scenariusz: Liam O'Rinn Biolog Hendrik Poinar - istne skrzyżowanie Doktora Who z Indianą Jonesem z pomocą międzynarodowej ekipy ekspertów próbuje złamać kod genetyczny średniowiecznej dżumy. Czarna Śmierć 660 lat temu zredukowała populację Europy nawet o połowę. Od zarażenia do agonii w męczarniach mijał najwyżej tydzień. Autorzy dokumentu ilustrują to, wymazując ludzi ze współczesnego zdjęcia rynku w toskańskiej Pistoi. Poinar jest naukowcem wyspecjalizowanym w analizach dawnego DNA. W poszukiwaniu patogenu jedzie do Rosji oglądać zamrożone syberyjskie mamuty i do wioski koło Lukki, gdzie trwają archeologiczne badania przyklasztornej osady. Sekundują mu włoski historyk, niemiecki paleogenetyk, osteolog z Muzeum Londynu, gdzie w kartonowych pudłach trzymane są kości ofiar zarazy, oraz epidemiolodzy. 22:15 POLSKIE 100 LAT - SPOŁECZEŃSTWO II RZECZPOSPOLITEJ Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Krzysztof Talczewski Scenariusz: Mirosław Chojecki, Piotr Weychert Muzyka: Michał Lorenc Wykonawcy: Kazimierz Kaczor, Tomasz Marzecki Polska Rzeczpospolita była państwem odbudowywanym po stu dwudziestu trzech latach nieistnienia. Było to niewątpliwie nowe państwo, które miało nowe granice i społeczeństwo ukształtowane w trzech zaborach. Każdy z nich miał inny system prawny, gospodarczy, szkolnictwa, inną walutę, rozstaw szyn kolejowych, a także inne doświadczenia historyczne, inny system wartości, inną mentalność. Jednym z podstawowych zadań, które postawiło sobie państwo, było zniwelowanie owych różnic, stworzenie jednolitego systemu prawnego, oświatowego i warunków rozwoju kultury ogólnonarodowej. Podstawowe zadania, jakie stały przed Polską, to wywalczenie granic, rozwiązanie problemów rolnictwa i ułożenie stosunków z mniejszościami narodowymi. W pełni zrealizowano tylko pierwszy cel. Rozpoczęto, z przeszkodami, realizację drugiego. Natomiast nie udało się chyba ułożyć poprawnych stosunków z mniejszościami. Nie było to łatwe, zważywszy na mozaikę narodowościową (Polacy, Ukraińcy, Żydzi, Białorusini, Niemcy, Litwini ) i religijną. Na to nakładała się mozaika oczekiwań różnych grup społecznych. A mieliśmy na to wszystko zaledwie 20 lat. 22:45 STAWKA WIĘKSZA NIŻ ŻYCIE - ODC. 4/18 - CAFE ROSE Serial sensacyjny, 70 min, Polska, 1968 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Andrzej Zbych (właśc. Andrzej Szypulski, Zbigniew Safjan) Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Stanisław Mikulski, Alina Janowska, Joanna Jedlewska, Barbara Klimkiewicz, Jolanta Wołłejko, Janusz Bylczyński, Edmund Fetting, Jerzy Przybylski, Mieczysław Voit, Leon Pietraszkiewicz, Eugeniusz Kamiński i inni Rok 1942 r. Hans Kloss otrzymuje rozkaz wyjazdu do Ankary, aby "rozpracować" agenta wywiadu brytyjskiego, który działa na terenie konsulatu niemieckiego w stolicy Turcji. Równocześnie polski wywiad powierza mu inne ważne zadanie szpiegowskie w tamtym rejonie. Punktem kontaktowym w obu sprawach ma być "Cafe Rose", prowadzona przez Rose Arens. Nie od razu Klossowi udaje się ustalić, że szefem siatki brytyjskiej jest właściciel hotelu. Ale do wykonania pozostaje jeszcze druga, trudniejsza część zadania: trzeba znaleźć dla Niemców fałszywego agenta. Kloss ma do wyboru konsula Grandela, radcę handlowego Wittego, gruzińskiego księcia Mżawanadze i Greka Christopoulisa. 00:05 POLSCY. SERYJNI - ODC. 5 BOGDAN ARNOLD Cykl dokumentalny, 44 min, Polska, 2022 Reżyseria: Piotr Litka Scenariusz: Przemysław Semczuk, Piotr Litka Zdjęcia: Andrzej Misaczek, Jeremi Grzywa, Maciej Mroziewski, Marian Bobrowski Wykonawcy: Przemysław Semczuk Są sprawy, które przerastają wyobrażenia zwykłych ludzi o motywacjach i postępowaniu seryjnych zabójców. Takimi są bez wątpienia zbrodnie popełnione przez Bogdana Arnolda w Katowicach od października 1966 do maja 1967 roku. Do stolicy Śląska Arnold przyjechał na początku lat 60. XX wieku. Uciekał przed nieudanymi małżeństwami (trzy żony, dwoje dzieci), próbując na nowo poukładać sobie życie. Szukał miłości i zrozumienia. Kiedy jednak dochodziło do spotkań z kobietami (były to katowickie prostytutki), w którymś momencie reagował niekontrolowaną agresją i je zabijał. Zbrodnie wykryli sąsiedzi Arnolda z jednej z katowickich kamienic. Zaniepokoił ich zapach gnijącego mięsa i roje much, które dosłownie oblepiły jedno z okien niewielkiego mieszkania na poddaszu, które wynajmował mężczyzna. Sprawa sądowa nie wyjaśniła wszystkich tajemnic zbrodni Arnolda (druga ofiara została określona jako NN, ponieważ z powodu zniszczenia jej ciała przez sprawcę nie była możliwa jej identyfikacja). Sam Arnold przez tydzień po opuszczeniu mieszkania ukrywał się na jednej z węglowych hałd obok Huty Silesia. Po czym sam zgłosił się na milicję. W sądzie przyznał się do wszystkich popełnionych przez siebie zbrodni. Wyznał też, że zamierzał zabić jedną ze swoich żon. Przed zgłoszeniem na milicję próbował też bezskutecznie popełnić samobójstwo. Jego proces trwał sześć dni. Mężczyznę powieszono 16 grudnia 1968 roku. 00:45 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ZAGINIENI BEZ WIEŚCI Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki 1/ Zaginieni bez wieści Gdy opis wojny przechodzi na wyższe szczeble uogólnienia, znikają twarze i nazwiska, a pojawiają się pułki i dywizje. A gdy po śmierci żołnierza umiera także wszelka pamięć, nieznany żołnierz staje się zaginionym bez wieści. Ludzie zgłaszają nam często, że w ich okolicy znajduje się taka bezimienna mogiła. W ten sposób powstała cała mapa cmentarzy z roku 1920. Armia polska, cofając się przed bolszewikami i idąc ku Warszawie, zostawiała po drodze swoich poległych. Chowali ich miejscowi. A my z doświadczenia wiemy, że telewizyjna opowieść o odkryciu zapomnianej żołnierskiej mogiły uruchamia lokalną pamięć. Tak też było i tym razem we wsi Guty - Bujno. 2/ Achillesa narodziny powtórne Achilles to bardzo szczególna dla nas broń. Amerykański niszczyciel czołgów świetnie spisywał się w bojach Dywizji Pancernej generała Maczka i w 2. Korpusie Polskim. Kiedy umilkły wystrzały, część tego wyposażenia trafiła z Europy na fronty wojen toczonych w różnych zakątkach świata, a część po prostu zezłomowano. Egzemplarz, o którym dziś opowiemy, stanął na poligonie w Belgii, gdzie wypatrzyli go polscy miłośnicy historii. 01:20 SENSACJE XX WIEKU - WYROK WYKONANO, CZ. 1 Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 1995 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Pierwsza część programu o kryzysie kubańskim w 1962 roku, do wybuchu którego przyczyniła się działalność Olega Pienkowskiego, pracującego w Moskwie dla wywiadu brytyjskiego. 01:40 SENSACJE XX WIEKU - WYROK WYKONANO, CZ. 2 Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 1995 Reżyseria: T Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Czasem bywa tak: po obu stronach spinającego rzekę granicznego mostu zatrzymują się kolumny limuzyn osłanianych przez wojskowe jeepy na jednym i gaziki na drugim brzegu. Z samochodów wysiadają ludzie i idą powoli przed siebie, mijając się na środku mostu... W takiej scenerii antagonistyczne strony wymieniały swoich szpiegów i agentów, tak Rosjanie i Amerykanie odzyskali, wzajemnie, pułkownika Rudolfa Abla i kapitana Francisa Powersa, pilota samolotu U - 2 zestrzelonego nad Związkiem Radzieckim, podobny epizod ma w swym życiorysie także polski as wywiadu... Oleg Pienkowski, wpółpracujący z CIA funkcjonariusz KGB nie miał takiego szczęścia. Zdemaskowany przez kontrwywiad, skazany został na śmierć za zdradę ojczyzny. W kilka miesięcy po ogłoszeniu wyroku popełnił, w równie tajemniczych jak cała afera okolicznościach - samobójstwo. SENSACJE XX WIEKU WYROK WYKONANO (2) Program dokumentalny, 25 min, TVP 1994 Autor: Bogusław Wołoszański 02:10 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - NAJDŁUŻSZA BITWA Cykl dokumentalny, 19 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony najdłuższej bitwie wojny - bitwie o Atlantyk.