TVP Historia Piątek, 07.07.2023 06:40 BYŁ TAKI DZIEŃ - 7 LIPCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1807 - powstało Księstwo Warszawskie; 1944 - operacja "Ostra Brama", ktorej celem było wyzwolenie Wilna przez AK; 1958 - Alaska kolejnym stanem USA; 1965 - premiera "Tanga" Sławomira Mrożka; 07:10 DOM - ODC. 23/25 - KOLEJKA DO ŻYCIA Serial obyczajowy, 88 min, Polska, 2000 Reżyseria: Jan Łomnicki, Marcin Łomnicki Scenariusz: Jerzy Janicki, Andrzej Mularczyk Muzyka: Piotr Hertel Aktorzy: Tomasz Borkowy, Halina Rowicka, Adam Wojtyszko, Bożena Dykiel, Monika Kwiatkowska, Anna Romantowska, Waldemar Barwiński, Jan Englert, Magdalena Stużyńska, Marek Bukowski, Magdalena Stużyńska, Zbigniew Buczkowski, Piotr Fronczewski, Jerzy Bończak W szpitalu Majka czeka na transplantację nerki. Kajtek próbuje dzięki protekcji przyspieszyć operację. Henio Lermaszewski skupuje złoto i ukrywa je w lodówce. Nieświadoma niczego Danusia daje lodówkę Prokopowi do naprawy. Gospodarz domu znajduje szlachetny kruszec i zabiera go. Kiedy odkrywa to Henio, wpada w szał. Dopada Prokopa i torturami wymusza zwrot części złota. Halina zostawia u Wrotka Anusię, sierotę, którą przygarnęła. Po kilku dniach Rajmund na tyle przywiązuje się do dziecka, że postanawia wrócić do żony. Tymczasem dzięki protekcji Majka otrzymuje nową nerkę. Teraz uszczęśliwieni młodzi mogą już wyznaczyć datę ślubu. Do Katowic, z delegacją radzieckich inżynierów przyjeżdża Klara, siostra Martyny. Martyna namawia ją, by została w Polsce. Nadchodzi październik 1978 roku. Lokatorzy kamienicy na Złotej z wielką radością przyjmują wieść o wyborze kardynała Karola Wojtyły na papieża. 08:50 HISTORIA POLSKI - POLSKA GÓRA BYŁA ICH REDUTĄ - KOSTIUCHNÓWKA 1916 Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2016 Reżyseria: Leszek Wiśniewski Scenariusz: Leszek Wiśniewski Zdjęcia: Jacek Grzelak Ideą filmu jest przywrócenie pamięci, ocalenie od zapomnienia przebiegu walk, uczestników wydarzeń, bohaterów bitwy pod Kostiuchnówką, jej znaczenia dla sprawy polskiej. Opowieść o wydarzeniach sprzed 100 lat, zarysowanych przez historyków, ale przede wszystkim widzianych oczyma żołnierzy - uczestników tamtych bojów, ma być przesłaniem dla kolejnych pokoleń, obroną przed zapomnieniem. 09:55 SENSACJE XX WIEKU - TUNELE WOJNY, CZ. 1 Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 1998 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański W czasie wojny wietnamskiej w rejonie Sajgonu partyzanci wybudowali gigantyczny system podziemnych tuneli o łącznej długości ponad 200 km. Umieścili tam szpitale, warsztaty, bunkry, magazyny. Dzięki podziemnemu miastu, rozciągającemu się pod amerykańską bazą w Cu Shi, mogli walczyć i regenerować swoje siły. Program przedstawia sposób budowy podziemnych tuneli i prowadzenia walki. 10:20 SENSACJE XX WIEKU - TUNELE WOJNY, CZ. 2 Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 1998 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Stany Zjednoczone, mimo zaangażowania ogromnie wielu środków, nie zdołały wygrać wojny w Wietnamie. Dlaczego tak było? W czasie wielkiej operacji "Imadło" w 1966 roku żołnierze amerykańscy odnaleźli tajemnicze podziemia. Jeszcze nie wiedzieli, jak ogromną rolę tunele odegrają w tej wojnie. Szybko przekonali się, że nie są to podziemne schrony, lecz bardzo rozbudowany system tuneli, ciągnący się przez setki kilometrów. Program przedstawia sposób budowy i użytkowania podziemnych tuneli i pomieszczeń, które chroniąc partyzantów, umożliwiały im jednocześnie prowadzenie bardzo skutecznych działań. 10:50 BĘDZIEMY POLAKAMI Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2022 Reżyseria: Marek Zając, Mirosław Krzyszkowski, Joanna Zając Scenariusz: Joanna Zając Wykonawcy: Maciej Antoni Krzyszkowski, Marek Zając Film dokumentalny "Będziemy Polakami" to historia rodziny Goetzów - Okocimskich, którzy przybyli do Galicji w połowie XIX wieku. Ci Niemcy z pochodzenia, a Polacy z wyboru, byli twórcami i właścicielami słynnego Browaru Okocim; prowadzili także szeroką działalność na rzecz rozwoju społecznego, kulturowego i politycznego kraju, który szczególnie dużo zawdzięcza im w czasie rodzącej się niepodległości. Losy Goetzów - Okocimskich nieodłącznie splatały się z historią Polski, wiele w nich pięknych momentów, ale nie brak także tragicznych zwrotów akcji. (Film kupiony od FUNDACJI movart) 11:50 NIE TAKA PROSTA HISTORIA - WIKINGOWIE Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Scenariusz: Wiktor Świetlik Prowadzący: Wiktor Świetlik Zaczęliśmy od sztormu i wikingowie mieli dość niespokojne charaktery. Zarówno ci prawdziwi jak i ci, których przedstawiono w serialu o losach Ragnara Lodbroka i jego niespokojnych znajomych. "Wikingowie" to dziś jeden z najpopularniejszych seriali historycznych, jakie powstały. Faktycznie, trudno się od nich oderwać, jest dużo krwi i seksu, ale też podróże po całym świecie, kręcone z rozmachem sceny batalistyczne. Te sceny siłą rzeczy, oczywiście, dla milionów ludzi stały się źródłem wiedzy historycznej o Średniowieczu. Michael Hirst, twórca scenariusza do filmu twierdzi, że jest on tak prawdziwy jak się tylko da. Czy naprawdę? Dziś będziemy sprawdzać, a przy okazji opowiadać prawdziwą historię skandynawskich wojowników. Tu zastrzeżenie. Wiemy, że autorzy filmu fabularnego mają prawo do swoich pomysłów, tworzenia fikcyjnych postaci i sytuacji, ale czy świat serialowych wikingów był taki jak świat tych prawdziwych? 12:25 CZARNE CHMURY - ODC. 9/10 - ZARĘCZYNY Serial przygodowy, historyczny, 51 min, Polska 1973 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Ryszard Pietruski Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Leonard Pietraszak, Ryszard Pietruski, Edmund Fetting, Stanisław Niwiński, Tadeusz Białoszczyński, Anna Seniuk, Janusz Zakrzeński, Jerzy Zelnik, Mariusz Dmochowski, Józef Nalberczak, Bronisław Pawlik, Elżbieta Starostecka i inni Dowgird z Andrzejem dostają się do lochów i uwalniają porwanych delegatów, lecz ich ucieczkę zaobserwowali członkowie bandy. Rozpoczyna się pościg. Przybywa pomoc z Anną i Magdą na czele. W drodze powrotnej piękna szlachcianka przyjmuje oświadczyny pułkownika. Margrabia Ansbach nie ustaje w swoich knowaniach. Uzależnia uwolnienie więzionego w Prusach chorążego Odrowąża od wydania przez pułkownika porwanej wcześniej listy. Gdy podczas umówionego spotkania okazuje się, że Dowgird jej nie przyniósł, rajtarzy napadają na niego. Związany trafia do powozu poczty elektorskiej. Margrabia ma nadzieję, że wykona rozkaz elektora - przewiezie żywego pułkownika do Prus Książęcych. Tymczasem hetman Sobieski i szlachta zebrana na wieczornych zrękowinach zaczyna się niepokoić nieobecnością Dowgirda. 13:25 PAPUA - NOWA GWINEA: LEGENDY I PRZYSZŁOŚĆ (HIDDEN TREASURES OF OCEANIA: PAPUA NEW GUINEA) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2017 Reżyseria: Gildas Corgnet Papua Nowa Gwinea jest niemal jak z powieści przygodowych. Ogromne rzeki i gęste lasy tropikalne sprawiają, że kraj ten z 800 dialektami zaskakuje bogactwem kulturowym i niesamowitą różnorodnością biologiczną. Film to opowieść o krainie, w której legendy i mity wciąż są żywe. 14:30 TAJEMNICE UKRYTE W KOŚCIACH. POLOWANIE NA CZARNĄ ŚMIERĆ (SECRETS IN THE BONES: THE HUNT FOR THE BLACK DEATH KILLER) Film dokumentalny, 50 min, Kanada, 2014 Reżyseria: Liam O'Rinn Scenariusz: Liam O'Rinn Biolog Hendrik Poinar - istne skrzyżowanie Doktora Who z Indianą Jonesem z pomocą międzynarodowej ekipy ekspertów próbuje złamać kod genetyczny średniowiecznej dżumy. Czarna Śmierć 660 lat temu zredukowała populację Europy nawet o połowę. Od zarażenia do agonii w męczarniach mijał najwyżej tydzień. Autorzy dokumentu ilustrują to, wymazując ludzi ze współczesnego zdjęcia rynku w toskańskiej Pistoi. Poinar jest naukowcem wyspecjalizowanym w analizach dawnego DNA. W poszukiwaniu patogenu jedzie do Rosji oglądać zamrożone syberyjskie mamuty i do wioski koło Lukki, gdzie trwają archeologiczne badania przyklasztornej osady. Sekundują mu włoski historyk, niemiecki paleogenetyk, osteolog z Muzeum Londynu, gdzie w kartonowych pudłach trzymane są kości ofiar zarazy, oraz epidemiolodzy. 15:35 LOT DO WOLNOŚCI Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2018 Reżyseria: Grzegorz Linkowski Scenariusz: Grzegorz Linkowski Film o brawurowej i nieznanej w historii ucieczek z PRL - u, samolotowej ucieczce na amerykańskie lotnisko Tempelhof w Berlinie Zachodnim w 1983 roku. Tego nie lada wyczynu dokonał w sensacyjnych okolicznościach student UMCS, najmłodszy pilot spośród szesnastu lotniczych uciekinierów w PRL. 16:55 DOM - ODC. 24/25 - DROGA NA SKRÓTY Serial obyczajowy, 89 min, Polska, 2000 Reżyseria: Jan Łomnicki, Marcin Łomnicki Scenariusz: Jerzy Janicki, Andrzej Mularczyk Zdjęcia: Jerzy Gościk Muzyka: Piotr Hertel Aktorzy: Tomasz Borkowy, Halina Rowicka, Adam Wojtyszko, Bożena Dykiel, Monika Kwiatkowska, Jolanta Fraszyńska, Waldemar Barwiński, Jan Englert, Magdalena Stużyńska, Marek Bukowski, Edyta Olszówka, Krzysztof Kołbasiuk, Stefan Szmidt, Jerzy Gudejko, Jerzy Bończak Krzysio Talar bez wiedzy ojca trenuje poślizgi jego "polonezem". Wkrótce kradnie też samochód szefa stajni rajdowej, lecz ścigany przez policję porzuca wóz i ucieka. Mietek i Nina prowadzą w kościele głodówkę protestacyjną w obronie uwięzionych robotników z Radomia. UB zakłada podsłuch w telefonie Jasińskich. W efekcie następują aresztowania działaczy opozycji. Wśród zatrzymanych jest Łukasz Zbożny. Tymczasem przedsiębiorczy Henio znajduje kolejne źródło dochodów. Produkuje koszulki z podobizną Elvisa Presleya, a potem papieża. W dystrybucji pomaga mu Krzysio. Bawolik organizuje turniej piłkarski dla młodzieży. Podpada jednak władzom, gdyż ubiera chłopców w koszulki z wizerunkiem papieża. Zostaje posądzony o prowokację, a niebawem wysłany na wcześniejszą emeryturę. Po kolejnej wpadce u Jasińskich Mietek odkrywa podsłuch. Niesforny Krzysio w dyskotece wdaje się w bójkę w obronie Joli, córki szefa stajni rajdowej. Klara i Adam decydują się na wyjazd do Włoch. 18:40 CZY PANI MNIE SŁYSZY? Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2022 Reżyseria: Agnieszka Krótka-Żmijewska Scenariusz: Agnieszka Krótka-Żmijewska Profesor Henryk Skarżyński, światowej sławy otolaryngolog. Z jednej strony pedantyczny, skupiony na pracy, wybitny mikrochirurg, z drugiej wrażliwy poeta, rzeźbiarz, wnikliwy obserwator ludzkiej natury. Wydawałoby się, że niemożliwe połączenie. Ale przecież mówi się, że ludzie genialni zawsze są trochę inni, a on jest geniuszem. Jego życiorys to gotowy scenariusz na film. Film o pisarzu, poecie, stolarzu, o rozkochanym w muzyce pasjonacie historii i wreszcie o humaniście, który żyje dzięki swoim pasjom i dla nich. Ten film to historia opowiedziana emocjami pacjentów, którzy zatopieni w ciszy stracili już nadzieję, potem po raz pierwszy słyszą otaczające ich dźwięki, wreszcie płaczą ze szczęścia, bo usłyszeli brzmienie własnego głosu. I kiedy już wydaje się, że nic bardziej nie może nas poruszyć, zaczynają wyłaniać się wyjątkowo mocno skrywane emocje samego bohatera. Profesor Henryk Skarżyński rusza w podróż do samego siebie, podróż przez wzruszenia, radości, szokujące odkrycia i łzy. 19:45 HISTORIA POLSKI - DROGA DO "OSTREJ BRAMY" Film dokumentalny, 33 min, Polska, 2004 Scenariusz: Ewa Szakalicka Historyczny dokument zrealizowany w 2004 roku dla uczczenia 60. rocznicy operacji pod kryptonimem "Ostra Brama" i akcji "Burza" na Wileńszczyźnie. Wspominają świadkowie tamtych wydarzeń, ludzie, którzy wówczas szli do boju, by bronić swej ojczyzny - Polski. Opowiadają o swoich odczuciach, emocjach i wielkich nadziejach, o motywach działania, wartościach, którymi się kierowali w życiu, ze łzami w oczach wskrzeszają pamięć poległych współtowarzyszy broni. Po raz pierwszy usłyszymy relacje byłych żołnierzy AK, którzy do dnia dzisiejszego mieszkają w Wilnie, jak Zygmunt Łunkiewicz, Mieczysław Bokiej, Wacław Pacyno, Jan Mickiewcz. Rejestrując wypowiedzi uczestników operacji, a także historyka, doktora Jarosława Wołkonowskiego, prof. Adama Dobrońskiego z uniwersytetu w Białymstoku, Kazimierza Krajewskiego z IPN - u i in. , autorzy dokumentu podjęli próbę przedstawienia kolejnych etapów zdobywania Wilna. Przy realizacji filmu wykorzystano archiwalne zdjęcia, materiały ze zbiorów: Centralnego Archiwum Wojskowego w Warszawie, Okręgu Nowogródzkiego i Wileńskiego, a także Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Twórcą planu operacji "Ostra Brama" był oficer Nowogródzkiego Okręgu Maciej Kalinkiewicz. Plan został zaakceptowany w Komendzie Głównej Armii Krajowej. Pierwsze oddziały wileńskie AK powstały latem 1943 r. , a ich liczebność znacznie się zwiększyła przed akcją "Burza" i operacją "Ostra Brama", kiedy nastąpił masowy napływ ochotników, którzy porzucali domy, rodziny, by walczyć o polskie Wilno. W dniach 7 do 13 lipca 1944 roku podczas operacji "Ostra Brama" zginęło około 500 akowców. Akcja "Burza" na Wileńszczyźnie zakończyła się aresztowaniem i deportacją około 5 tysięcy żołnierzy AK. 20:30 ŻYCIE NA GORĄCO - ODC. 2/9 - SALONIKI Serial sensacyjny, 78 min, Polska, 1978 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Andrzej Zbych Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Aktorzy: Leszek Teleszyński, Renata Frieman-Kryńska, Janusz Kłosiński, Leszek Herdegen, Stanisław Mikulski, Leonard Pietraszak, Edward Sosna, Iwo Pangiełow, Barbara Dzido Akcja toczy się w roku 1974. W Grecji trwają rządy pułkowników. Wojskowi chcą pozbyć się niewygodnego więźnia - postępowego malarza Vitoriosa Makrisa. Jednak w obawie przed protestami światowej opinii publicznej nie mogą wydać na niego wyroku śmierci. Z pomocą przychodzi im szef organizacji "W", doktor Gebhardt. Ma on przysłać do Salonik międzynarodowego przestępcę, Maxa Stebera, który porwie Makrisa z więzienia i zlikwiduje go. Odpowiedzialność za porwanie ma spaść na grecką lewicę. Maj z pomocą greckich komunistów porywa Stebera, a następnie podszywa się pod niego. W ten sposób Makris zostaje uwolniony i uratowany, ale polskiemu dziennikarzowi grozi poważne niebezpieczeństwo. 22:55 WOJNA O TRONY. PRAWDZIWA HISTORIA EUROPY S.IV - LUDWIK XIV, MONARCHA ABSOLUTNY. 1661 - 1669. ODC. 3/6 (REAL WAR OF THRONES. ODC. 3/6) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2020 Reżyseria: Vanessa Pontet, Alain Brunard W burzliwych czasach średniowiecznej Europy żądne władzy dynastie walczyły o dominację na kontynencie. Walczono na polach bitew, jednak często decydujące boje rozgrywały się w kuluarach. Za grubymi murami zamków zawierano strategiczne sojusze, dochodziło do aktów cudzołóstwa, spisków, zdrad i morderstw. Bezlitosne intrygi doprowadziły do zerwania więzi w wielu znamienitych rodach i wpłynęły na sposób, w jaki kierowały one swoimi imperiami. Serial przybliża losy postaci bezpośrednio zaangażowanych w spory dynastyczne, przedstawia ich motywacje w dążeniu do osiągnięcia celu oraz prezentuje skutki ich dobrych i złych decyzji. Dokument ukazuje również, jak pragnienie władzy i ludzkie namiętności były istotnymi czynnikami w tworzeniu się narodów europejskich. 23:50 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - OD JUTRA NA OBCZYŹNIE Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Od jutra na obczyźnie Dziś naszą wyprawę zaczynamy od podkrakowskich Staniątek. 800 lat historii zamkniętej za murami klasztoru sióstr benedyktynek. Sprowadził nas tu jeden z najsmutniejszych momentów w historii Polski: upadek Powstania Listopadowego i gorycz Wielkiej Emigracji. Klasztor, skromna z zewnątrz świątynia z czerwonej cegły, ma dziś wnętrze zapierające dech w piersiach. Ale naszym celem jest dziś klasztorna biblioteka. Znajduje się tu pierwszy tom kroniki staniąteckiej z czasu Powstania Listopadowego, a w niej interesująca nas opowieść o korpusie ułanów Karola Różyckiego i jego szlaku bojowym. 00:25 SENSACJE XX WIEKU - TUNELE WOJNY, CZ. 1 Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 1998 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański W czasie wojny wietnamskiej w rejonie Sajgonu partyzanci wybudowali gigantyczny system podziemnych tuneli o łącznej długości ponad 200 km. Umieścili tam szpitale, warsztaty, bunkry, magazyny. Dzięki podziemnemu miastu, rozciągającemu się pod amerykańską bazą w Cu Shi, mogli walczyć i regenerować swoje siły. Program przedstawia sposób budowy podziemnych tuneli i prowadzenia walki. 00:50 SENSACJE XX WIEKU - TUNELE WOJNY, CZ. 2 Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 1998 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Stany Zjednoczone, mimo zaangażowania ogromnie wielu środków, nie zdołały wygrać wojny w Wietnamie. Dlaczego tak było? W czasie wielkiej operacji "Imadło" w 1966 roku żołnierze amerykańscy odnaleźli tajemnicze podziemia. Jeszcze nie wiedzieli, jak ogromną rolę tunele odegrają w tej wojnie. Szybko przekonali się, że nie są to podziemne schrony, lecz bardzo rozbudowany system tuneli, ciągnący się przez setki kilometrów. Program przedstawia sposób budowy i użytkowania podziemnych tuneli i pomieszczeń, które chroniąc partyzantów, umożliwiały im jednocześnie prowadzenie bardzo skutecznych działań. 01:20 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - SPALIĆ LONDYN CZ. 1 Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Ułłowicz Prowadzący: Bogusław Wołoszański Audycja cykliczna popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony niemieckim przygotowaniom do zniszczenia Londynu. W audycji wykorzystano materiały archiwalne.