TVP Nauka Poniedziałek, 03.07.2023 06:00 PODRÓŻNIK - LEGENDA KRÓLA CZAKI Cykl reportaży, 16 min, Polska, 2006 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Scenariusz: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Wyprawa do Południowej Afryki śladami jednego z największych zdobywców na terytorium Czarnego Kontynentu - króla Czaki. Ze względu na jego talenty przywódcze i wielkie sukcesy militarne nazywano go Napoleonem Afryki. O jego narodzinach krążyły legendy, układano poematy, wiersze i piosenki. Jego matka Nandi uchodzi do dziś za matkę wszystkich Zulusów. Wśród bohaterów Czarnej Afryki król Czaka zajmuje poczesne miejsce. Czy stając do śmiertelnego boju z Anglikami, Burami czy plemionami Matabele, mógł przypuszczać, że po latach jego imieniem nazywane będą place, parki rozrywki oraz hotele? Że stanie się jednym z wielkich symboli Afryki? Trasa wyprawy "Podróżnika" do krainy wojowniczego plemienia Zulusów biegnie wzdłuż Zatoki Delagoa, poprzez krainę Suazi aż do Natalu. Ekipa filmowa dociera m.in. nad rzekę Umfolozi, którą zamieszkuje plemię Undwana. Kiedy w XIX w. terytoria Afryki Południowej powoli opanowywali od południa Brytyjczycy, od zachodu natomiast Burowie, rzeka ta stanowiła nieprzekraczalną granicę bezpieczeństwa dla białych osadników. Autorzy programu odwiedzą współczesne wioski Zulusów, gdzie legendy o królu Czace są wciąż żywe. Bardzo często dla gości odgrywane są sceny z czasów króla Czaki przypominające teatr lub happening. Stanowią one doskonałą lekcję historii, kultury i tradycji. Zulusi ubrani w tradycyjne ludowe stroje starają się wiernie odtworzyć wydarzenia sprzed dziesiątków lat: narodziny Czaki, wielkie bitwy, bitwę nad Krwawą Rzeką, wygnanie, zwycięstwo nad Anglikami. Współczesny Kraj Zulusów jest nowoczesny. Dawni wojownicy pracują w bankowości, armii, przemyśle. Wielu jednak zamieszkuje dzikie tereny Tembe i Simunye tak jak ich przodkowie: mieszkają w domach z maty bambusowej, noszą tradycyjne stroje, nie korzystają z dobrodziejstw cywilizacji - telefonów, komputerów czy magnetowidów. 06:25 PODRÓŻNIK - RZEKA DRAA Cykl reportaży, 16 min, Polska, 2006 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Scenariusz: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Południowe Maroko zachwyca niezwykłymi krajobrazami. Ale wyprawa w te rejony nie jest łatwa. Na południe od Marrakeszu rozciągają się pasma górskie i kamienna pustynia, aż do doliny rzeki Draa, o której wiedzieli już Rzymianie. Wzdłuż koryta tej rzeki przez kilkaset kilometrów znajdują się niezliczone gaje palmowe, oazy, zamki, wioski oraz miasteczka. Do jednego z nich, Zagory, dociera ekipa filmowa, aby wziąć udział w festiwalu muzyki saharyjskiej. Na głównym placu miasta, które niegdyś było bramą pustyni, wystąpili przedstawiciele plemion zamieszkujących Saharę, podnóże Atlasu, Zachodnią Saharę i Mauretanię. Zagora od lat była miejscem, gdzie mieszały się różne kultury i tradycje. Była też miejscem handlowym. Niegdyś stamtąd właśnie wyruszały słynne karawany do Timbuktu. W ciągu 52 dni docierały na miejsce, aby zaopatrzyć się w niewolników, mahoń i drzewo sandałowe. Na jednym z marketów w Zagorze dzisiaj sprzedaje się warzywa, owoce oraz pamiątki. Nie ma śladu po niewolnikach, przyprawach, a zwłaszcza mahoniu, którego handel jest zakazany. Ekipa przenosi się z kamerą kilkaset kilometrów w głąb Sahary Zachodniej. Tam spędza jakiś czas w obozie wędrownych Tuaregów. Dzisiaj plemię to zajmuje się przepędzaniem wielbłądów z Algierii do Mauretanii. Gościna u Tuaregów to kilka szklaneczek mocnej herbaty, placki pieczone w ogniu i oczywiście obowiązkowa przejażdżka na wielbłądzie. Jak zwykle w "Podróżniku" znajdą się również praktyczne informacje. Będzie mowa o sposobach poruszania się po południowym Maroku, o życiu na pustyni, obyczajach tam panujących, cenach i niebezpieczeństwach czyhających na niewprawnych turystów. 06:55 CZY WIESZ, ŻE? - /77/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 22 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 07:25 CZY WIESZ, ŻE? - /78/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 23 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 07:55 OPERACJA ZDROWIE - CHOROBY PŁUC Magazyn medyczny, 25 min, Polska, 2019 Autor: Piotr Poraj - Poleski Aby żyć, musimy oddychać. Oddychamy dzięki płucom. To organ naszego ciała najbardziej wystawiony na bezpośredni kontakt z otoczeniem i najbardziej zagrożony wszelkimi zanieczyszczeniami powietrza, którym oddychamy. Pamiętajmy, że nawet chore płuca nie bolą. Niestety, palenie papierosów, zanieczyszczenie środowiska i powietrza to przyczyny coraz większej zachorowalności na choroby płuc. Astma, postępująca obturacyjna choroba płuc POCHP i wreszcie rak płuca. W programie: objawy, zapobieganie i najnowocześniejsze metody diagnozowania i leczenia. 08:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 19 SZLAK PILICY Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek W tym odcinku Tomek Bednarek odwiedzi najciekawsze miejsca na szlaku Pilicy. Jest ona najdłuższym lewym dopływem Wisły i ma ponad 300 km długości. Wzdłuż wybranego przez Tomka pięćdziesięciokilometrowego odcinka rzeki, znajdują się romańskie kościoły, zabytkowe młyny, zamek z XIV wieku oraz piękne domy zdobione dekoracjami w stylu laubzegowym. Można tu też zobaczyć jedyny na świecie niemiecki opancerzony ciągnik artyleryjski Luftwaffe. Na szlaku Pilicy zachwycają nie tylko wspaniałe zabytki, ale również piękna przyroda m.in. Rezerwat Niebieskie Źródła, gdzie woda ma wyjątkowy, wręcz niespotykany kolor. 09:00 WSZECHŚWIAT ŻYWY? - PIERWSZY KONTAKT (LIVING UNIVERSE) 42 min, Francja, 2018 Od zarania dziejów spoglądaliśmy w nocne niebo i zastanawialiśmy się. A im bardziej patrzyliśmy, tym dalej widzieliśmy. W ciągu ostatnich 50 lat zerwaliśmy kajdany grawitacji i po raz pierwszy zapuściliśmy się do granic Układu Słonecznego. To było zarówno objawienie, jak i rewolucja. Teraz jesteśmy gotowi przekroczyć jeszcze dalszy próg. Najtęższe umysły ludzkości pracują nad skonstruowaniem statków kosmicznych i teleskopów, które zabiorą nas poza Układ Słoneczny i w głąb wszechświata. Nikt z nas nie wie, co znajdziemy, ale wiemy, czego szukamy: dowodu na istnienie życia, we wszystkich jego formach, poza Ziemią. To kwintesencja ludzkich poszukiwań. Szukamy towarzystwa i otuchy w dotychczas samotnym i rozszerzającym się wszechświecie. Ta seria dokumentalna to eksploracja naszej własnej planety, a także planet, które dopiero zaczynamy rozumieć. To wizualna odyseja oparta na najnowszych osiągnięciach nauki przefiltrowanych przez czołowych światowych ekspertów w dziedzinie eksploracji kosmosu, planetologii i astrobiologii. 10:00 RAPORT NAUKOWY - /39/ 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki, zarówno w Polsce jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 10:30 ASTRONARIUM - 17/22 (148) - MISJA DART Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Agnieszka Słowikowska, Bogumił Radajewski, Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Wykonawcy: Maciej Gudowski Pierwszy, udany test systemu obrony planetarnej. Sonda DART została wysłana w przestrzeń kosmiczną, aby zderzyć się z planetoidą i zmienić jej tor lotu. W ten sposób ludzkość zyskała narzędzie, które mogłoby nam pozwolić uniknąć zagłady. W tym programie pokażemy, co oznacza sukces misji DART. 11:00 PODRÓŻNIK - LEGENDA KRÓLA CZAKI Cykl reportaży, 16 min, Polska, 2006 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Scenariusz: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Wyprawa do Południowej Afryki śladami jednego z największych zdobywców na terytorium Czarnego Kontynentu - króla Czaki. Ze względu na jego talenty przywódcze i wielkie sukcesy militarne nazywano go Napoleonem Afryki. O jego narodzinach krążyły legendy, układano poematy, wiersze i piosenki. Jego matka Nandi uchodzi do dziś za matkę wszystkich Zulusów. Wśród bohaterów Czarnej Afryki król Czaka zajmuje poczesne miejsce. Czy stając do śmiertelnego boju z Anglikami, Burami czy plemionami Matabele, mógł przypuszczać, że po latach jego imieniem nazywane będą place, parki rozrywki oraz hotele? Że stanie się jednym z wielkich symboli Afryki? Trasa wyprawy "Podróżnika" do krainy wojowniczego plemienia Zulusów biegnie wzdłuż Zatoki Delagoa, poprzez krainę Suazi aż do Natalu. Ekipa filmowa dociera m.in. nad rzekę Umfolozi, którą zamieszkuje plemię Undwana. Kiedy w XIX w. terytoria Afryki Południowej powoli opanowywali od południa Brytyjczycy, od zachodu natomiast Burowie, rzeka ta stanowiła nieprzekraczalną granicę bezpieczeństwa dla białych osadników. Autorzy programu odwiedzą współczesne wioski Zulusów, gdzie legendy o królu Czace są wciąż żywe. Bardzo często dla gości odgrywane są sceny z czasów króla Czaki przypominające teatr lub happening. Stanowią one doskonałą lekcję historii, kultury i tradycji. Zulusi ubrani w tradycyjne ludowe stroje starają się wiernie odtworzyć wydarzenia sprzed dziesiątków lat: narodziny Czaki, wielkie bitwy, bitwę nad Krwawą Rzeką, wygnanie, zwycięstwo nad Anglikami. Współczesny Kraj Zulusów jest nowoczesny. Dawni wojownicy pracują w bankowości, armii, przemyśle. Wielu jednak zamieszkuje dzikie tereny Tembe i Simunye tak jak ich przodkowie: mieszkają w domach z maty bambusowej, noszą tradycyjne stroje, nie korzystają z dobrodziejstw cywilizacji - telefonów, komputerów czy magnetowidów. 11:30 PODRÓŻNIK - RZEKA DRAA Cykl reportaży, 16 min, Polska, 2006 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Scenariusz: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Południowe Maroko zachwyca niezwykłymi krajobrazami. Ale wyprawa w te rejony nie jest łatwa. Na południe od Marrakeszu rozciągają się pasma górskie i kamienna pustynia, aż do doliny rzeki Draa, o której wiedzieli już Rzymianie. Wzdłuż koryta tej rzeki przez kilkaset kilometrów znajdują się niezliczone gaje palmowe, oazy, zamki, wioski oraz miasteczka. Do jednego z nich, Zagory, dociera ekipa filmowa, aby wziąć udział w festiwalu muzyki saharyjskiej. Na głównym placu miasta, które niegdyś było bramą pustyni, wystąpili przedstawiciele plemion zamieszkujących Saharę, podnóże Atlasu, Zachodnią Saharę i Mauretanię. Zagora od lat była miejscem, gdzie mieszały się różne kultury i tradycje. Była też miejscem handlowym. Niegdyś stamtąd właśnie wyruszały słynne karawany do Timbuktu. W ciągu 52 dni docierały na miejsce, aby zaopatrzyć się w niewolników, mahoń i drzewo sandałowe. Na jednym z marketów w Zagorze dzisiaj sprzedaje się warzywa, owoce oraz pamiątki. Nie ma śladu po niewolnikach, przyprawach, a zwłaszcza mahoniu, którego handel jest zakazany. Ekipa przenosi się z kamerą kilkaset kilometrów w głąb Sahary Zachodniej. Tam spędza jakiś czas w obozie wędrownych Tuaregów. Dzisiaj plemię to zajmuje się przepędzaniem wielbłądów z Algierii do Mauretanii. Gościna u Tuaregów to kilka szklaneczek mocnej herbaty, placki pieczone w ogniu i oczywiście obowiązkowa przejażdżka na wielbłądzie. Jak zwykle w "Podróżniku" znajdą się również praktyczne informacje. Będzie mowa o sposobach poruszania się po południowym Maroku, o życiu na pustyni, obyczajach tam panujących, cenach i niebezpieczeństwach czyhających na niewprawnych turystów. 12:00 CZY WIESZ, ŻE? - /77/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 22 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 12:30 CZY WIESZ, ŻE? - /78/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 23 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 13:00 OPERACJA ZDROWIE - CHOROBY PŁUC Magazyn medyczny, 25 min, Polska, 2019 Autor: Piotr Poraj - Poleski Aby żyć, musimy oddychać. Oddychamy dzięki płucom. To organ naszego ciała najbardziej wystawiony na bezpośredni kontakt z otoczeniem i najbardziej zagrożony wszelkimi zanieczyszczeniami powietrza, którym oddychamy. Pamiętajmy, że nawet chore płuca nie bolą. Niestety, palenie papierosów, zanieczyszczenie środowiska i powietrza to przyczyny coraz większej zachorowalności na choroby płuc. Astma, postępująca obturacyjna choroba płuc POCHP i wreszcie rak płuca. W programie: objawy, zapobieganie i najnowocześniejsze metody diagnozowania i leczenia. 13:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 19 SZLAK PILICY Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek W tym odcinku Tomek Bednarek odwiedzi najciekawsze miejsca na szlaku Pilicy. Jest ona najdłuższym lewym dopływem Wisły i ma ponad 300 km długości. Wzdłuż wybranego przez Tomka pięćdziesięciokilometrowego odcinka rzeki, znajdują się romańskie kościoły, zabytkowe młyny, zamek z XIV wieku oraz piękne domy zdobione dekoracjami w stylu laubzegowym. Można tu też zobaczyć jedyny na świecie niemiecki opancerzony ciągnik artyleryjski Luftwaffe. Na szlaku Pilicy zachwycają nie tylko wspaniałe zabytki, ale również piękna przyroda m.in. Rezerwat Niebieskie Źródła, gdzie woda ma wyjątkowy, wręcz niespotykany kolor. 14:00 WSZECHŚWIAT ŻYWY? - PIERWSZY KONTAKT (LIVING UNIVERSE) 42 min, Francja, 2018 Od zarania dziejów spoglądaliśmy w nocne niebo i zastanawialiśmy się. A im bardziej patrzyliśmy, tym dalej widzieliśmy. W ciągu ostatnich 50 lat zerwaliśmy kajdany grawitacji i po raz pierwszy zapuściliśmy się do granic Układu Słonecznego. To było zarówno objawienie, jak i rewolucja. Teraz jesteśmy gotowi przekroczyć jeszcze dalszy próg. Najtęższe umysły ludzkości pracują nad skonstruowaniem statków kosmicznych i teleskopów, które zabiorą nas poza Układ Słoneczny i w głąb wszechświata. Nikt z nas nie wie, co znajdziemy, ale wiemy, czego szukamy: dowodu na istnienie życia, we wszystkich jego formach, poza Ziemią. To kwintesencja ludzkich poszukiwań. Szukamy towarzystwa i otuchy w dotychczas samotnym i rozszerzającym się wszechświecie. Ta seria dokumentalna to eksploracja naszej własnej planety, a także planet, które dopiero zaczynamy rozumieć. To wizualna odyseja oparta na najnowszych osiągnięciach nauki przefiltrowanych przez czołowych światowych ekspertów w dziedzinie eksploracji kosmosu, planetologii i astrobiologii. 15:00 WĘDRÓWKA KONTYNENTÓW - EUROPA: TROPIKALNE POCZĄTKI (VOYAGE OF CONTINENTS - EUROPE: TROPICAL BEGGINNINGS - ODC. 4) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2012 Reżyseria: Christopher Hooke Muzyka: Sylvain Moreau W tym odcinku poznamy tajemnice geologicznej historii Europy. W przeszłości nasz kontynent znajdował się całkowicie pod wodą. Mieszkały na nim dziwne stworzenia, niektóre wręcz zmieniły kształt kontynentu. Geologiczna historia Europy zaczęła się wkrótce po powstaniu Ziemi. 4 i pół miliarda lat temu Ziemia była kulą ciekłej materii. Formowały się niewielkie wysepki skorupy ziemskiej, które natychmiast topiły się w otaczającej je lawie. Tak się działo przez miliony lat, do czasu gdy nasza planeta wystarczająco się schłodziła, by mógł się utworzyć ląd stały. Miasto Kirkenes na dalekiej północy Norwegii jest częścią tak zwanej tarczy skandynawskiej, nazywanej Baltiką. To pradawny i stabilny region, jeden z pierwszych kawałków lądu, który przetrwał niszczycielskie działania sił wulkanicznych. Wielu geologów uważa, że tarcza jest pierwszym lądem kontynentu europejskiego. Na zachód od Baltiki leży kolejny kraton skorupy ziemskiej, Laurencja, która potem stała się Ameryką Północną. Ponad 400 milionów lat temu siły tektoniczne popchnęły te dwa olbrzymy ku sobie. Był to pierwszy etap budowy kontynentu europejskiego. Od powstania tarczy skandynawskiej do ukształtowania się Alp nasz kontynent nigdy nie przestał się zmieniać. Stawał się większy i wyższy. Zmiany tektoniczne w Europie przyczyniały się do powstawania nowych form życia, ale powodowały też, że niektóre gatunki wyginęły. Tymczasem Afryka ciągle popycha Europę. Siły tektoniczne wciąż zmieniają nasz kontynent, powoli likwidując Morze Śródziemne, tworząc majestatyczne podziemne galerie, powodując wybuchy wulkanów i trzęsienia ziemi. 16:00 RAPORT NAUKOWY - /39/ 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki, zarówno w Polsce jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 16:30 ASTRONARIUM - 17/22 (148) - MISJA DART Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Agnieszka Słowikowska, Bogumił Radajewski, Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Wykonawcy: Maciej Gudowski Pierwszy, udany test systemu obrony planetarnej. Sonda DART została wysłana w przestrzeń kosmiczną, aby zderzyć się z planetoidą i zmienić jej tor lotu. W ten sposób ludzkość zyskała narzędzie, które mogłoby nam pozwolić uniknąć zagłady. W tym programie pokażemy, co oznacza sukces misji DART. 17:00 PODRÓŻNIK - ALGARVE Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2006 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Scenariusz: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Na początek letnich wakacji autorzy "Podróżnika" proponują wyprawę do jednego z najbardziej urokliwych miejsc Europy - regionu Algarve na południowym krańcu Portugalii. Rozciąga się on od przylądka Św. Wincentego do Vila Real de Santo Antonio. Od południa i zachodu oblewają go wody Atlantyku, a od północy otaczają góry. Mieszkali tu Fenicjanie, Grecy i Rzymianie, a potem Arabowie. Z tamtejszego portu Lagos wypływali żeglarze na podbój świata. Pierwsi władcy Portugalii tytułowali się królami Portugalii i Algarve. Wybrzeże Algarve słynie z wielu atrakcji. Plaże, malownicze zatoczki, klify, wysepki, porty, małe wioski i miasteczka pełne kafejek, restauracji i barów - to najkrótszy opis tego regionu. Jeśli dodać do tego ciekawą architekturę, unikatowe szlaki dziedzictwa historycznego i ślady minionych imperiów, okaże się, że w Algarve każdy znajdzie dla siebie to, co lubi najbardziej. W programie powędrujemy różnymi szlakami: od Faro do Albufeiry, Silves, Vilamoury i Lagos - najciekawszych miejsc regionu. Poznamy tajemnice regionalnej kuchni, lokalne winnice, obyczaje, wreszcie atrakcje turystyczne. Ponieważ Algarve to jeden z regionów Europy najchętniej odwiedzanych przez Polaków, stąd w "Podróżniku" spora garść informacji o połączeniach lotniczych, cenach i warunkach pobytu. 17:30 PODRÓŻNIK - SAN CRISTOBAL DE LAS CASAS Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2006 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Scenariusz: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino San Cristobal de las Casas to jedno z najpiękniejszych miast w Meksyku. Leży w stanie Chiapas, kilkaset kilometrów na południe od Oaxaki. Położone wysoko w górach miasto zostało założone przez Hiszpanów w 1528 roku i do dziś zachowało swój kolonialny urok. Region ten zamieszkiwali Zapotekowie. Od lat tkwili w konflikcie z Hiszpanami, a potem z rządem w Mexico City. Ich kultura, choć pod wyraźnym wpływem Majów, ma swoje odrębności. Do dziś w regionie Chiapas można się zetknąć ze śladami przeszłości Zapoteków. W "Podróżniku" powędrujemy na tradycyjny indiański bazar, gdzie na straganach można zobaczyć te same produkty co w czasach prekolumbijskich. Pewne zaskoczenie wywołuje fakt, że podstawą wyżywienia Zapoteków i Majów były pomidory, kukurydza, ziemniaki i fasola - nieznane wtedy w Europie. Dostępne w każdej meksykańskiej restauracji tortille były podstawą jadłospisu Azteków. Wypiekane z mąki kukurydzianej, z nadzieniem czekoladowym i z chili do dziś stanowią główne danie miejscowej ludności. Podobnie jak upodobania kulinarne, tradycyjne pozostały również terapie ziołami. Odwiedzimy tzw. centrum medycyny Majów, miejsce, gdzie Indianie leczą swoje dolegliwości dawnymi metodami. Lekcji zdrowia udzieli nam miejscowy szaman. San Cristobal de las Casas słynie z licznych kościołów i pięknej architektury pochodzącej jeszcze z czasów konkwisty, ale prawdziwy urok regionu kryje się w dżungli. Niedaleko miasta znajduje się Agua Azul, najpiękniejsze w całej Ameryce środkowej wodospady - w sumie ponad 500, z których największy ma 30 metrów wysokości. Ponadto w programie mnóstwo użytecznych informacji na temat pobytu w południowym Meksyku, podstawowe ceny i rady praktyczne. Magazyn prowadzi Anna Kwiatkowska. 18:00 CZY WIESZ, ŻE? - /79/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 22 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 18:30 CZY WIESZ, ŻE? - /80/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 23 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 19:00 ZACZNIJ OD ZDROWIA - /8/ DERMATOLOGIA Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Scenariusz: Agnieszka Barańska - Cieślak Prowadzący: Adam Giza Magazyn Telewizji Polskiej o tematyce prozdrowotnej. W każdym odcinku poruszymy inne zagadnienie z obszaru medycyny: nadciśnienie, choroby onkologiczne, problemy z oddychaniem, zdrowie psychiczne czy aktywność fizyczna to tylko część z nich. Co możemy wyczytać z naszej skóry? Jakie zmiany są niezwykle groźne i dlaczego tak ważne jest, by każdego dnia dokładnie się sobie przyglądać? Jak pielęgnować skórę, co jej pomaga, a co szkodzi? W tym odcinku cała prawda o największym i jednym z najważniejszych organów w naszym ciele. 19:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 20 ZAMEK KSIĄŻ Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Natalia Kostenko Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek W tym odcinku Tomasz Bednarek odwiedzi zamek Książ. Jego malownicze położenie na wysokim skalnym cyplu, ponad lasami, stawia go w gronie najbardziej oryginalnych rezydencji arystokratycznych w Europie. Nazwany dolnośląskim Wersalem przez ponad cztery stulecia należał do potężnego pruskiego rodu Hochbergów. To tutaj mieszkała księżna Daisy, której sława i uroda przyćmiła nawet księżniczkę Sissi. Potężny zamek w czasie II wojny światowej był przebudowywany na kwaterę główną Hitlera, w skałach wydrążono wówczas tajemnicze podziemne korytarze. Dziś jest atrakcją turystyczną, która potrafi zachwycić dosłownie wszystkich. Miłośnicy flory odkryją tarasowe ogrody i palmiarnię sprzed ponad stu lat, pasjonaci stylowych wnętrz będą podziwiać pałacowe wnętrza, a amatorzy zagadek z czasów II wojny światowej mogą eksplorować tajemnicze tunele wybudowane przez hitlerowców. 20:00 CEL: PLUTON (DESTINATION PLUTO, BEYOND THE FLYBY) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2016 W tym filmie widzowie dołączają do zespołu New Horizons, aby wraz z nim zbadać pasjonujące odkrycia i zdjęcia z Plutona oraz obrzeży naszego Układu Słonecznego i odkrywają świat, jakiego jeszcze nie widzieli! 21:00 PORZĄDEK I NIEPORZĄDEK - /1/ (ORDER AND DISORDER) Serial dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2012 Profesor fizyki Jim Al - Khalili ujawnia, jak ludzkość odkryła zasady rządzące wszechświatem i opanowała dwie najważniejsze koncepcje współczesności: energię i informację. Energia jest nam wszystkim niezbędna, ale czym właściwie jest energia? Próbując odpowiedzieć na to pytanie, Jim bada dziwny zestaw praw, które łączą ze sobą wszystko, od silników, przez ludzi, po gwiazdy. Okazuje się, że energia, tak kluczowa dla codziennego istnienia, pomaga nam zrozumieć cały wszechświat. 22:05 RAPORT NAUKOWY - /39/ 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki, zarówno w Polsce jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 22:35 POLACY ŚWIATU - ZYGMUNT WRÓBLEWSKI Magazyn, 5 min, Polska, 2021 Projekt etiud filmowych przybliżających widzom sylwetki wybitnych polskich naukowców żyjących w różnych zakątkach świata, którzy swoją pracą i odkryciami dali podstawy do rozwoju nauki. W krótkich filmach poznamy niezwykłe historie Polaków, którzy pomimo odległości, jaka ich dzieliła od Ojczyzny, sercem byli oddani Polsce, ale swoim umysłem i talentem służyli innym narodom. 22:45 ASTRONARIUM - 17/22 (148) - MISJA DART Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Agnieszka Słowikowska, Bogumił Radajewski, Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Wykonawcy: Maciej Gudowski Pierwszy, udany test systemu obrony planetarnej. Sonda DART została wysłana w przestrzeń kosmiczną, aby zderzyć się z planetoidą i zmienić jej tor lotu. W ten sposób ludzkość zyskała narzędzie, które mogłoby nam pozwolić uniknąć zagłady. W tym programie pokażemy, co oznacza sukces misji DART. 23:20 PODRÓŻNIK - ALGARVE Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2006 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Scenariusz: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Na początek letnich wakacji autorzy "Podróżnika" proponują wyprawę do jednego z najbardziej urokliwych miejsc Europy - regionu Algarve na południowym krańcu Portugalii. Rozciąga się on od przylądka Św. Wincentego do Vila Real de Santo Antonio. Od południa i zachodu oblewają go wody Atlantyku, a od północy otaczają góry. Mieszkali tu Fenicjanie, Grecy i Rzymianie, a potem Arabowie. Z tamtejszego portu Lagos wypływali żeglarze na podbój świata. Pierwsi władcy Portugalii tytułowali się królami Portugalii i Algarve. Wybrzeże Algarve słynie z wielu atrakcji. Plaże, malownicze zatoczki, klify, wysepki, porty, małe wioski i miasteczka pełne kafejek, restauracji i barów - to najkrótszy opis tego regionu. Jeśli dodać do tego ciekawą architekturę, unikatowe szlaki dziedzictwa historycznego i ślady minionych imperiów, okaże się, że w Algarve każdy znajdzie dla siebie to, co lubi najbardziej. W programie powędrujemy różnymi szlakami: od Faro do Albufeiry, Silves, Vilamoury i Lagos - najciekawszych miejsc regionu. Poznamy tajemnice regionalnej kuchni, lokalne winnice, obyczaje, wreszcie atrakcje turystyczne. Ponieważ Algarve to jeden z regionów Europy najchętniej odwiedzanych przez Polaków, stąd w "Podróżniku" spora garść informacji o połączeniach lotniczych, cenach i warunkach pobytu. 23:50 PODRÓŻNIK - SAN CRISTOBAL DE LAS CASAS Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2006 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Scenariusz: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino San Cristobal de las Casas to jedno z najpiękniejszych miast w Meksyku. Leży w stanie Chiapas, kilkaset kilometrów na południe od Oaxaki. Położone wysoko w górach miasto zostało założone przez Hiszpanów w 1528 roku i do dziś zachowało swój kolonialny urok. Region ten zamieszkiwali Zapotekowie. Od lat tkwili w konflikcie z Hiszpanami, a potem z rządem w Mexico City. Ich kultura, choć pod wyraźnym wpływem Majów, ma swoje odrębności. Do dziś w regionie Chiapas można się zetknąć ze śladami przeszłości Zapoteków. W "Podróżniku" powędrujemy na tradycyjny indiański bazar, gdzie na straganach można zobaczyć te same produkty co w czasach prekolumbijskich. Pewne zaskoczenie wywołuje fakt, że podstawą wyżywienia Zapoteków i Majów były pomidory, kukurydza, ziemniaki i fasola - nieznane wtedy w Europie. Dostępne w każdej meksykańskiej restauracji tortille były podstawą jadłospisu Azteków. Wypiekane z mąki kukurydzianej, z nadzieniem czekoladowym i z chili do dziś stanowią główne danie miejscowej ludności. Podobnie jak upodobania kulinarne, tradycyjne pozostały również terapie ziołami. Odwiedzimy tzw. centrum medycyny Majów, miejsce, gdzie Indianie leczą swoje dolegliwości dawnymi metodami. Lekcji zdrowia udzieli nam miejscowy szaman. San Cristobal de las Casas słynie z licznych kościołów i pięknej architektury pochodzącej jeszcze z czasów konkwisty, ale prawdziwy urok regionu kryje się w dżungli. Niedaleko miasta znajduje się Agua Azul, najpiękniejsze w całej Ameryce środkowej wodospady - w sumie ponad 500, z których największy ma 30 metrów wysokości. Ponadto w programie mnóstwo użytecznych informacji na temat pobytu w południowym Meksyku, podstawowe ceny i rady praktyczne. Magazyn prowadzi Anna Kwiatkowska. 00:20 CZY WIESZ, ŻE? - /79/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 22 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 00:50 CZY WIESZ, ŻE? - /80/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 23 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 01:20 ZACZNIJ OD ZDROWIA - /8/ DERMATOLOGIA Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Scenariusz: Agnieszka Barańska - Cieślak Prowadzący: Adam Giza Magazyn Telewizji Polskiej o tematyce prozdrowotnej. W każdym odcinku poruszymy inne zagadnienie z obszaru medycyny: nadciśnienie, choroby onkologiczne, problemy z oddychaniem, zdrowie psychiczne czy aktywność fizyczna to tylko część z nich. Co możemy wyczytać z naszej skóry? Jakie zmiany są niezwykle groźne i dlaczego tak ważne jest, by każdego dnia dokładnie się sobie przyglądać? Jak pielęgnować skórę, co jej pomaga, a co szkodzi? W tym odcinku cała prawda o największym i jednym z najważniejszych organów w naszym ciele. 01:50 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 20 ZAMEK KSIĄŻ Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Natalia Kostenko Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek W tym odcinku Tomasz Bednarek odwiedzi zamek Książ. Jego malownicze położenie na wysokim skalnym cyplu, ponad lasami, stawia go w gronie najbardziej oryginalnych rezydencji arystokratycznych w Europie. Nazwany dolnośląskim Wersalem przez ponad cztery stulecia należał do potężnego pruskiego rodu Hochbergów. To tutaj mieszkała księżna Daisy, której sława i uroda przyćmiła nawet księżniczkę Sissi. Potężny zamek w czasie II wojny światowej był przebudowywany na kwaterę główną Hitlera, w skałach wydrążono wówczas tajemnicze podziemne korytarze. Dziś jest atrakcją turystyczną, która potrafi zachwycić dosłownie wszystkich. Miłośnicy flory odkryją tarasowe ogrody i palmiarnię sprzed ponad stu lat, pasjonaci stylowych wnętrz będą podziwiać pałacowe wnętrza, a amatorzy zagadek z czasów II wojny światowej mogą eksplorować tajemnicze tunele wybudowane przez hitlerowców. 02:20 CEL: PLUTON (DESTINATION PLUTO, BEYOND THE FLYBY) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2016 W tym filmie widzowie dołączają do zespołu New Horizons, aby wraz z nim zbadać pasjonujące odkrycia i zdjęcia z Plutona oraz obrzeży naszego Układu Słonecznego i odkrywają świat, jakiego jeszcze nie widzieli!