TVP Dokument Poniedziałek, 10.07.2023 06:00 DZIKA POLSKA - WPŁYŃ NA WODĘ. ŻUBRY NIE PIJĄ ŻUBRÓWKI Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2013 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Puszcza Białowieska zawiera w sobie ogromne zasoby wilgoci, ale zdobycie przez zwierzęta wody do picia i tak bywa nie lada dylematem. Niemniej korzystają z niej na różne sposoby. Woda krąży w puszczańskiej przyrodzie, a w jej obiegu biorą udział także organizmy zwierząt. Temu obiegowi przypatrujemy się na przykładzie króla puszczy - żubra, który potrzebuje szczególnie dużo wody, nawet kilkadziesiąt litrów na dobę. W jaki sposób żubry nawadniają swe potężne organizmy. Tropem tych zwierzat, ich wodopojów, karmowisk, miejsc kąpielowych prowadzi nas teriolog, czyli badacz ssaków, dr Rafał Kowalczyk, dyrektor Instytutu Biologii Ssaków w Białowieży. Przy okazji przekonujemy się, w jaki sposób duże zwierzęta, nie tylko żubr, wykorzystują wodę do celów higieny i obrony przed pasożytami, zakładając sobie w wilgotnych miejscach puszczy prawdziwe naturalne łaźnie, nieledwie wręcz zakłady kosmetyczne. Staramy się prześledzić na podstawie rozmieszczenia zwierząt mapę hydrologiczną puszczy, pokazującą, jak ich życie zależy tutaj od wody. Ale poziom i jakość wody zależy też coraz mocniej od naturalnych hydrologów bobrów. Tworzone przez nie poprzez spiętrzanie cieków stawy stają się siedliskami licznej i rozmaitej fauny. Ale zalewy bobrowe prowadzą też do zalewania systemów korzeniowych i w konsekwencji do usychania na pewnych obszarach drzew. Te jednak stanowią siedliska kolejnych organizmów, zwłaszcza owadów i ptaków. Wpływ wody na puszczę okazuje się zaskakująco wielostronny. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.II - ODC. 19 NA TORACH HISTORII Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Radosław Kotarski tym razem dosłownie i w przenośni podąża torami historii. Sprawdza, jak dawniej podróżowano koleją i dowiaduje się czym było piąte koło u wozu. Poznaje także sekrety, które skrywa zabytkowa parowozownia w Wolsztynie oraz próbuje uruchomić dawne maszyny i drezyny. To prawdziwie historyczna podróż. 07:10 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 113 CHEŁMNO Magazyn, 22 min, Polska, 2018 Reżyseria: Agnieszka Grabarska Scenariusz: Agnieszka Grabarska Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Kolejnym przystankiem na trasie podróży po Polsce jest Chełmno - zabytkowe miasto, otoczone murami obronnymi, pełne gotyckich zabytków. Jego kolebką było grodzisko we wsi Kałdus. W połowie XIII wieku miasto przeniesiono na obecne miejsce. Chełmno lokowano na prawie chełmińskim. Do dziś zachowało się tutaj wiele zabytków świadczących o danej potędze. Popularne w mieście hasło, że gotyk mają wszyscy, ale takiego gotyku jak w Chełmnie nie ma nikt, nie jest bynajmniej ukutym na wyrost. Niemal z każdej uliczki i zza każdego rogu widać średniowieczną budowlę. Sześć gotyckich kościołów świadczy o zamożności i bogactwie dawnej metropolii. Za sprawą relikwii świętego Walentego, przechowywanej od stuleci w kościele farnym oraz corocznie obchodzonych 14 lutego walentynek chełmińskich, Chełmno znane jest również jako "miasto zakochanych". Romantyczna aura roztacza się tu przez cały rok. Ławeczka zakochanych czy duże serca uformowane z roślin zachęcają do zrobienia sobie zdjęć pamiątkowych pełnych miłości. Dywany kwiatowe wprowadzają w błogi nastrój, a parkan z kłódkami przypomina o tych wszystkich, którzy się zakochali i mają klucze to swoich serc. Chełmno znane jest też z wielu legend. To również miasto Ludwika Rydygiera - wybitnego polskiego chirurga, który właśnie tu spędził najbardziej twórczy okres pracy zawodowej. 07:35 WETERYNARZE Z SERCEM - /133/ Reality show, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Program prezentuje przypadki pacjentów pojawiających się w klinikach weterynaryjnych, pracę i opiekę medyczną nad zwierzętami w ogrodach zoologicznych i innych placówkach działających na rzecz zwierząt. Odwiedzamy również ośrodki rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami i placówki wykorzystujące w swej pracy zwierzęta, np. policję czy służby celne. Zobaczymy także mniej popularne zwierzęta domowe, jak gryzonie czy zwierzęta egzotyczne. Program wskazuje, jak postępować ze zwierzętami i uczy empatii w stosunku do nich. Dzisiaj solidna porcja wiedzy o szopach. Zwracamy uwagę na ich niezawiniony los, pochodzenie, czym się żywią, jaki prowadzą tryb życia. Niezwykła inwestycja Schroniska w Celestynowie, czyli Klinika Zapobiegania Bezdomności Zwierząt. Każdy może dołożyć cegiełkę, aby to miejsce mogło zacząć natychmiast funkcjonować i zapewnić wszelką pomoc bezpańskich zwierzakom. A w naszym kąciku adopcyjnym pies Arno z Przytuliska w Głownie, na którego widok ściska się serce. W Celestynowie zaś czekają 3 szczeniaczki, sunie, które trafiły tu ze zbombardowanych okolic Charkowa. 08:10 TAJEMNICE LUDZKIEGO CIAŁA. WZROST (SECRETS OF THE HUMAN BODY. GROW) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Martin Johnson Zdjęcia: Patric Acum Trzyczęściowy film dokumentalny BBC Worldwide o sekretach ludzkiego ciała. Za pomocą pionierskiej grafiki i nowych naukowych odkryć poznamy lepiej wewnętrzną mechanikę naszego organizmu. Należy on do najbardziej wyrafinowanych na ziemi. Jest cudem naukowym, wciąż odkrywanym na nowo. Sposoby rozwoju, adaptacji i przetrwania naszego organizmu. Komunikacja mózgu z resztą ciała. Związek pragnienia tłustych potraw a konieczność nagłego wzrostu. Regeneracja komórek. W filmie poznamy organizmy ludzi z całego świata. Cudowne dziecko w Phoenix demonstruje zdolność mózgu do nadawania priorytetu rozwojowi umysłowemu nad wzrostem fizycznym. Schładzanie w lodowatym jeziorze pokazuje, jak drżenie może uratować nam życie. Niskie, eksperymentalne tortury w londyńskim laboratorium unaocznią sposób, w jaki nasze ciało blokuje ból. Zobaczymy fascynujące i precyzyjnie dostrojone systemy, które utrzymują motorykę ciała. Oraz wiele innych ciekawych, naukowych prezentacji. 09:10 NIEOCZEKIWANI ZWIERZĘCY GOŚCIE (ANIMALS UNEXPECTED) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Tim Scoones Film dokumentalny o zwierzętach, które żyją w najmniej typowych dla nich miejscach. Od niedźwiedzi w basenach po drapieżniki żyjące w sercu Nowego Jorku - ten film przedstawia najdziwniejsze i najbardziej nieoczekiwane inwazje zwierząt na świecie. To człowiek przenosi stworzenia z kontynentu na inny kontynent, nasze miasta i wioski wdzierają się do dzikich ekosystemów, mieszamy szyki w środowisku naturalnym. Poznamy afrykańskie hipopotamy żyjące szczęśliwie w Ameryce Południowej, północnoamerykańskie szopy atakujące stolicę Niemiec, Berlin oraz rzadkie ssaki morskie gromadzące się na wodach wokół elektrowni. Nasze miasta powodują dalsze zmiany w fizyczności zwierząt podchodzących pod ludzkie domy: można powiedzieć, że przyspieszamy ewolucję. Mimo że nasze działania przynoszą zwierzętom wiele szkód, to niesamowite, jak niektóre z nich znalazły schronienie w najmniej prawdopodobnych miejscach. 10:10 NIESAMOWITE PODRÓŻE Z SIMONEM REEVEM - ODCINEK 3. (INCREDIBLE JOURNEYS WITH SIMON REEVE) Cykl dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Gian Quaglieni Czteroodcinkowa seria BBC Studios. Simon Reeve przedstawia niektóre z najważniejszych wydarzeń ze swoich niesamowitych podróży po całym świecie. W ciągu ponad pietnastoletniej kariery Simon odwiedził ponad sto krajów na sześciu różnych kontynentach, doświadczając niesamowitych krajobrazów i odkrywając poruszające i dramatyczne ludzkie historie. Teraz dogania niektóre z niezapomnianych postaci, które spotkał po drodze. Simon ujawnia kulisy wydarzeń i odkrywa niektóre z ogromnych zmian, których był świadkiem podróżując po całym świecie. 11:15 KOWALSKI POWINIEN WYPOCZĄĆ. EXPRES NARTY Felieton, 21 min, Polska, 1973 Scenariusz: Antoni Dzieduszycki, Mariusz Jeliński Zdjęcia: Romuald Klonowski, Jan Peltz, Marek Worsztynowicz, Piotr Varanka Fabularyzowany felieton filmowy, promujący narciarstwo jako świetny sposób spędzenia wolnego czasu - aktywnie i na wesoło. Państwo Kowalscy wyjeżdżają na weekend na narty w Góry Orlickie (Sudety Wschodnie). Wśród tłumu innych narciarzy docierają na stok, gdzie uczą się jeździć. Choć pan Kowalski niezbyt dobrze radzi sobie w tym sporcie, doskonale się przy tym bawi. Obserwując narciarzy na stoku, poznajemy ówczesny sprzęt narciarski, techniki jazdy, stroje. Państwo Kowalscy uczestniczą w zawodach o puchar Orlicy, wieczornych zabawach przy ognisku, jeździe na nartach z pochodniami. Całość opowiedziana jest w sposób humorystyczny, a liczne kadry z gór ukazano na tle muzyki. 11:50 PASJONACI S.I - BASIA Dokument fabularyzowany, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Artur Dziurman Scenariusz: Aneta Wróbel, Artur Dziurman, Ewa Zuberek Zdjęcia: Artur Michalik Muzyka: Robert Bylica Aktorzy: Maria Patykiewicz, Klaudia Dębakowska, Danuta Damek, Elżbieta Sielawa, Gabriela Poniedziałek, Małgorzata Walkosz, Helena Suchan, Henryk Radkiewicz, Irena Budzyń, Janina Budka - Pytel, Janusz Bąk, Iwona Sitkowska, Andrzej Beja - Zaborski, Krzysztof Bartosz, Leszek Piskorz Odcinek o Basi to historia o narodzinach zaufania. O wyjściu z osamotnienia i bezdomności. Pokazuje ewolucję osobowości początkowo nieufnej i skrytej. Odcinek przedstawia historię starszej samotnej kobiety, która, aby móc się spotkać z jedynym synem, musi odważyć się na podróż swojego życia. Musi zostawić za sobą lęk przed podróżą samolotem i w jesieni życia odważyć się na decyzje i kroki, które nawet dla zdrowej, odważnej i młodej osoby mogą stanowić wyzwanie. Stchórzy czy przełamie barierę strachu? Czy będzie potrafiła po 35 pięciu latach pracy zmienić zawód? Czy zdoła jeszcze otworzyć się na ludzi? O tym może opowiedzieć tylko sama Basia w odcinku przedstawiającym jej historię. 12:20 MIESZCZANIE ŻYWIECCY - JOANNA Cykl dokumentalny, 30 min, Polska, 2021 Reżyseria: Grzegorz Jankowski Scenariusz: Grzegorz Jankowski Seria składa się z dwunastu filmów poświęconych ludziom mieszkającym w Żywcu. To opowieść o tradycji, ciągłości pokoleniowej i o pracy, która w tym mieście uważana jest za coś, co tworzy człowieka. W poszczególnych odcinkach cyklu poznamy żywieckie rodziny mieszczańskie i góralskie, które międzypokoleniowo kultywują tradycję, nawet, jeśli rozumieją ją trochę inaczej niż ich antenaci. Joanna Zając - Slapniar to malarka pochodząca ze starej żywieckiej rodziny. W swojej twórczości eksploruje wątki związane z przodkami i tradycją mieszczan żywieckich. Prowadzi artystyczne warsztaty dla dzieci. Na podstawie starych zdjęć i pamiątek tworzy serię malarską. 12:55 WETERYNARZE Z SERCEM - /31/ Reality show, 25 min, Polska, 2017 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska W kolejnym odcinku poznamy psa Keya, kotkę Anastazję i psa Kostka. Anastazja i Kostek to pacjenci onkologiczni leczeni metodami do niedawna zarezerwowanymi tylko dla ludzi. Ratunkiem dla nich są nie tylko lekarze weterynarii, ale przede wszystkim determinacja właścicieli. Historia Keya jest przestrogą dla właścicieli zwierząt. Wasi pupile podczas spacerów i beztroskich zabaw muszą być pod uważną obserwacją. Dramatyczna przygoda Keya zakończyła się szczęśliwie dzięki interwencji ratowników, strażaków OSP Ogrodzieniec. 13:20 WETERYNARZE Z SERCEM - /32/ Reality show, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Są miejsca, do których wracamy. Do takich należy warszawskie zoo. Tutaj zwierzęta nie muszą martwić się o przetrwanie. Zaskoczeniem jest dla nas fakt, że te, które naszym zdaniem powinny skakać o tej porze roku z radości, ślizgać się po lodzie i wylegiwać na skałkach, mają zupełnie inne marzenia. Odwiedziliśmy papugi kochające zimę i pingwiny z Afryki, które z utęsknieniem czekają na lato. Poznajcie też nowe ciekawe miejsce Jeżurkowo - to Ośrodek Rehabilitacji Zwierząt Dzikich we wsi Skierdy pod Warszawą. Już sama nazwa wskazuje, jakie zwierzęta tam spotkamy. To nie tylko przytulna sypialnia, ale również szpital. Jeżurkowo powstało po to, by odchowane i wyleczone jeże mogły znowu być wolne i wrócić do swojego dzikiego życia. 13:50 PORTUGALIA - DZIKI ZACHÓD EUROPY (PORTUGAL - EUROPE'S WILD WEST) Film dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Christian Baumeister Dokument opowiada historię odległej i dzikiej Portugalii, otoczonej ośnieżonymi górami od północy, skalistym wybrzeżem Atlantyku na zachodzie i gorącymi, piaszczystymi plażami wybrzeża Algarve na południu. Dzikie krainy Portugalii przetrwały z dala od reszty świata. Ten odizolowany zakątek Europy jest domem dla wielu stworzeń. To kraina, w której surowe, mroźne szczyty spływają do kaskadowych wodospadów. Watahy wilków krążą wokół stad dzikich koni, a drapieżniki wspinające się po drzewach obserwują lasy. To miejsce, w którym przetrwanie jest zarezerwowane dla tych, którzy mają najostrzejsze zmysły i najlepsze sposoby na przeżycie. 14:45 SZKOŁA UCZUĆ Film dokumentalny, 3 min, Polska, 1963 Reżyseria: Edward Bernstein Zdjęcia: Dziworski Bogdan Walka bokserska, emocje publiczności z każdą minutą stają się coraz silniejsze. Nokaut, publiczność szaleje. Etiuda Szkoły Filmowej. 14:55 ESSEQUIBO - UKRYTA RZEKA CZ. 1 (ESSEQUIBO - RETURN TO THE LOST WORLDS) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2013 Reżyseria: Marion Pollmann, Rainer Bergomaz Niezwykła podróż do krainy Essequibo, rzeki ukrytej głęboko w amazońskiej dżungli, zakrytej grubymi chmurami i niewidocznej z góry. Jest to najdłuższa rzeka w Gujanie, jej źródła znajdują się na Wyżynie Gujańskiej i uchodzą do Oceanu Atlantyckiego. Pełno tu wąwozów i wodospadów, bagien, dziwnych roślin i zwierząt. Nawet sami mieszkańcy z plemion Amazonii nie znają wszystkich zakamarków i całej tutejszej fauny i flory. W dolinie rzeki znajdują się miejscowe skarby - eksploatowane złoża złota i diamentów. 15:55 ROZMIAR MA ZNACZENIE - ODC. 1 IM WIĘKSZE TYM LEPSZE (SIZE MATTERS 1. THE BIGGER THE BETTER / AUF DIE GRÖE KOMMT ES AN) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Willem Villjoen Film dokumentalny o wielkości różnych rzeczy, stworzeń i zjawisk. Dlaczego owady są małe, a planety duże? Dlaczego Ziemia nie jest wielkości Jowisza? A ludzie nie są wielkości myszy? A co by się stało, gdybyśmy to wszystko zmienili? Ale rozmiar naprawdę ma znaczenie. Zbadamy fascynującą sieć pojęć naukowych, aby odkryć nie tylko, dlaczego rzeczy są takie, jakie są, ale także dlaczego nigdy nie mogłyby być inne. W odcinku pierwszym przekonamy się, jak ważny jest rozmiar i w jaki sposób wszystko określa. Wasz sposób postrzegania świata i samych siebie diametralnie się zmieni. Obserwując życie codzienne normalnego człowieka, zobaczymy, co będzie, gdy zwiększymy rozmiary gwiazd, planet i żywych istot. Dowiemy się, czy stan obecny jest jedynym możliwym i sprawdzimy, co by się działo, gdyby wszystko było większe. Zmieniając rozmiar obiektów, zbadamy prawa przyrody i dowiemy się, czy powiększanie rozmiarów podlega jakimś ograniczeniom. Dzięki temu lepiej zrozumiemy, jak działa prawdziwy świat. Zaczniemy od powiększenia samej Ziemi. Wbrew niektórym opiniom, większy nie zawsze znaczy lepszy. Większy to gorętszy, słabszy, bardziej niebezpieczny. A rozmiar naprawdę ma znaczenie. 17:00 SKARBY EUROPY ODC. 12 BELGIA (TREASURES OF EUROPE EP. 12 TRESORS DE BELGIQUE) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2017 Reżyseria: Julien Bur Seria dokumentalna, w której poznamy najpiękniejsze miejsca w kilku krajach Europy. Każdy odcinek to inne miejsce na mapie i pięć różnych tematycznie aspektów: tajemnicze skarby - ukryte świątynie, zakazane jeziora; skarby przyrody - piękne parki i rezerwaty, imponujące jaskinie; tajemnice historyczne - katedry, starożytne ruiny oraz niezwykłe miejsce, takie jak: hotel igloo, miasto duchów i portret hodowcy koni, ludowego śpiewaka. Kolejne odcinki to: Włochy, Rosja, Portugalia, Chorwacja, Niemcy, Laponia, Irlandia, Grecja, Norwegia, Bułgaria, Belgia, Hiszpania, Islandia, Holandia, Czechy. 18:00 OSTATNI POGANIE EUROPY - CZĘŚĆ 1. (BALTIC TRIBES. LAST PAGANS OF EUROPY) Film dokumentalny, 50 min, Polska/Łotwa, 2020 Reżyseria: Brothers Lauris, Raitis Abele Scenariusz: Toms Ķęncis Film dokumentalny, który w dwóch częściach prezentuje życie plemion bałtyckich we wczesnym średniowieczu. To imponująca wizualizacja. "Głównym przewodnikiem" w filmie jest kupiec z Jutlandii - Lars - który podróżuje po południowo - wschodnim wybrzeżu Bałtyku. Od Elbląga po Rygę, różne miejsca plemion bałtyckich, ich nawyki, tradycje, rytuały, prawa i inne aspekty życia. Dziś można je dokładnie zbadać i zrekonstruować. Do tego dochodzą wypowiedzi historyków, archeologów z Polski, Łotwy i Litwy. Widzowie będą mogli lepiej poznać przeszłe życie i historyczny kontekst wczesnego średniowiecza w południowo - wschodnim regionie Morza Bałtyckiego, co pozwoli utożsamić się z dziedzictwem, jakie te plemiona zostawiły dzisiaj nam. 18:55 CERAMIKA IŁŻECKA Film dokumentalny, 9 min, Polska, 1951 Reżyseria: Andrzej Wajda Scenariusz: Andrzej Wajda Zdjęcia: Jerzy Lipman Andrzej Wajda nie był dokumentalistą, choć zrealizował kilka filmów dokumentalnych, inspirował się dokumentem i inspirował dokumentalistów. Jego zainteresowanie kinem faktów przejawiało się w bezpośrednich cytatach dokumentalnych w jego filmach (np. ujęcia getta w "Korczaku", 1990) oraz w stylistyce niektórych z nich (np. "Wszystko na sprzedaż", 1968, "Człowiek z marmuru", 1976). Podrzucał innym pomysły i zachęcał do realizacji (np. "Las katyński", 1990 i "Pamiętam", 2001, reż. Marcel Łoziński). Kręcił filmy dokumentalne o własnej twórczości filmowej (np. "Kredyt i debet. Andrzej Wajda o sobie", 1999), o swoich współpracownikach i przyjaciołach (np. "Kręć!, jak kochasz, to kręć", 2010, o Edwardzie Kłosińskim), o innych artystach (np. "Idę do słońca", 1955, o Xawerym Dunikowskim). 19:15 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - POLINEZJA - PERŁA PACYFIKU (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Słowo "Polinezja" brzmi jak zaproszenie do podróży. Od czasów pierwszych odkrywców ten zbiór małych wysepek na olbrzymim Pacyfiku fascynował urodą i kojarzył się z Rajem na Ziemi. Jednak za stereotypami kryją się ludzie, historia i kultura - prawdziwe powody, dla których warto pokochać Polinezję. Odwiedzając Tahiti, Tuamotu czy Markizy, trafiamy do odległego i niezwykle barwnego świata. 20:15 PORTRETY DOKUMENTALNE. S.I - WOJCIECH STAROŃ. Cykl dokumentalny, 28 min, Polska, 2021 Scenariusz: Agnieszka Wąsikowska Zdjęcia: Grzegorz Myjkowski Seria rozmów z wybitnymi filmowcami zajmującymi się sztuką dokumentu. Bohaterami poszczególnych odcinków są zarówno uznani twórcy tego gatunku, jak i przedstawiciele młodego pokolenia filmowców - dokumentalistów. Cykl ma na celu stworzenie panoramy polskiego dokumentu poprzez realizację filmowych portretów opowiadających o danym twórcy, jego drodze i przekrojowo opisujących jego twórczość na przykładzie wybranych dzieł. Bohaterem tego odcinka jest Wojciech Staroń. 20:55 ARGENTYŃSKA LEKCJA Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2010 Reżyseria: Wojciech Staroń Scenariusz: Wojciech Staroń Zdjęcia: Wojciech Staroń W filmie zobaczymy, jak mały człowiek radzi sobie w sytuacji kompletnej zmiany otoczenia. To historia 8 - letniego syna reżysera dokumentu. Chłopiec wraz z rodzicami wyjeżdża na dwa lata do Argentyny. Przez kilkanaście miesięcy ma chodzić do szkoły podstawowej w małym miasteczku na północy kraju. W obcym miejscu i obcej kulturze, wśród ludzi mówiących innym językiem, Janek odkrywa nowy, nieznany mu dotąd świat. Dzięki przyjaźni z 11 - letnią Marcią łatwiej odnajduje się w innej kulturze. Obsypany nagrodami dokument otrzymał m.in.: Grand Prix na festiwalu w Krakowie - 2011 r. , Nagrodę Srebrnego Gołębia na 54. Międzynarodowym Festiwalu Filmów Dokumentalnych DOK Leipzig w Lipsku, Grand Prix na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Dokumentalnych w Kantonie w Chinach, Nagrodę dla Najlepszego Dokumentu Średniometrażowego na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Dokumentalnych w Montrealu. 22:05 BRACIA Film dokumentalny, 68 min, Polska, 2013 Reżyseria: Wojciech Staroń Nagrodzony na festiwalu w Locarno w 2015 roku dokument przedstawiający historię życia braci Alfonsa i Mieczysława Kułakowskich. Pierwszy jest artystą malarzem, drugi kartografem geodetą i realistą. W drugiej połowie lat 90. powrócili z Kazachstanu do Polski jako repatrianci. Zamieszkali w wiosce na północy kraju. Obok zdjęć dokumentalnych kręconych w domu braci Kułakowskich, film Wojciecha Staronia wypełniają materiały archiwalne. 23:25 SYBERYJSKA LEKCJA Film dokumentalny, 57 min, Polska, 1998 Scenariusz: Wojciech Staroń Zdjęcia: Wojciech Staroń Małgorzata skończyła studia uniwersyteckie, a jej chłopak - Wojciech - szkołę filmową. Postanawiają wyjechać na Syberię. Ona będzie tam uczyła polskiego, on będzie kręcił filmy. Plonem tych zamierzeń jest właśnie "Syberyjska lekcja", w której Małgorzata słowami, a Wojciech kamerą opowiadają o swojej wyprawie - być może najważniejszej w ich życiu. Docierają najpierw do Nowosybirska, gdzie Małgorzata dostaje skierowanie do Usolia Syberyjskiego. Okazuje się, że jest to miasto nad Ankarą, z kombinatem chemicznym, kilkoma szkołami i jedną, wiecznie obleganą linią tramwajową. Małgorzata jednak nie może podjąć pracy: nauczyciele strajkują, bo od kilku miesięcy nie otrzymują pensji. Obserwuje więc życie Usolia, ciągle się dziwiąc, jak ci nieznani jej ludzie mogą egzystować w warunkach nienadających się do egzystencji. Po półtoramiesięcznym oczekiwaniu zmęczona bezczynnością, rozwiesza na murach plakaty, zapraszając chętnych na lekcje polskiego. Z zaproszenia korzysta spora gromadka złaknionych kontaktu z inną kulturą. Jest wśród nich lekarz patolog Aleksander, malarz Żenia, a także Walery, uważany za wariata, bo od dawna sam uczy się polskiego i tłumaczy Biblię z polskiego na rosyjski. Małgorzata w końcu zaczyna uczyć w szkole, poznaje lokalne osobliwości, księdza Ignacego, który od 6 lat działa wśród potomków polskich zesłańców. Zbliża się też do niektórych nowych znajomych. Zaczyna ich rozumieć, uczestniczyć w ich życiu. Ci ludzie i surowa przyroda pomagają jej osiągnąć wewnętrzny spokój. W miejscowym kościele bierze z Wojciechem ślub. Kiedy zaś po zakończeniu roku szkolnego i rozdaniu świadectw wsiadają oboje do pociągu, Małgorzata żegna Usolię, pragnąc, by zawsze w życiu była szczęśliwa tak, jak tam, na Syberii. To paradoksalne - było jej tak dobrze w miejscu będącym dla Polaków synonimem niewoli, cierpień i poniżenia. 00:35 TERESA ZARZECZAŃSKA SUKCES Film dokumentalny, 14 min, Polska, 1975 Scenariusz: Teofil Różański, Andrzej Strzelecki Zdjęcia: Teofil Różański, Andrzej Strzelecki Film o Teresie Zarzeczańskiej, która 30 sierpnia 1975 roku jako pierwsza Polka przepłynęła kanał La Manche. Kamera śledzi jej żmudne, samotne przygotowania do tego wyczynu. Wspierana przez wąskie grono przyjaciół i instytucji poza sportowych dociera na angielski brzeg. Kamera towarzyszy jej także podczas pokonywania kanału La Manche i chwil radości na francuskim brzegu po zakończeniu przeprawy. 00:55 NOTACJE - ARNOLD MOSTOWICZ. ZEMSTY NIE BYŁO Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2012 Autor: Dariusz Król Arnold Mostowicz (1914 - 2002), pisarz, lekarz, dziennikarz, tłumacz i popularyzator nauki. Polak pochodzenia żydowskiego. W odcinku opowiada o ostatnich tygodniach i dniach wojny, gdy paradoksalnie esesmani zaczęli dbać o więźniów, którzy stali się ich jedyną obroną przed wysłaniem na front wschodni. Fakt życia i konieczność pilnowania więźniów ukazywał potrzebę istnienia esesmanów. Mostowicz opisuje też jeden z najbardziej przerażających widoków, jaki może w ogóle zobaczyć człowiek - powolne dogorywanie ludzi w baraku w Kolcach, gdy esesmani już uciekli, a więźniowie nie wiedzieli, co mają robić i umierali w absurdzie wojny. Jest też przerażająca refleksja o naturze człowieka, jego wrodzonej agresji, która każe mu zabijać innych ludzi. 01:15 STAŚ SPÓŹNIALSKI Film dokumentalny, 21 min, Polska, 1952 Reżyseria: Janusz Nasfeter Zdjęcia: Antoni Wawrzyniak Muzyka: Stefan Gajewski Film uczący dzieci punktualności. 01:40 SZCZUROŁAP Film dokumentalny, 20 min, Polska, 1986 Reżyseria: Andrzej Czarnecki Film wyprodukowany przez łódzką Wytwórnię Filmów Oświatowych. Wielokrotnie nagradzana na festiwalach (m.in. na MFFK w Clermont Ferrand i w Mannheim) opowieść o człowieku, który zajmuje się niszczeniem szczurów na skalę przemysłową. Tytułowy "szczurołap" na przykładzie jednej ze swoich akcji przedstawia szczegółowo metody swojej pracy. Muszą one być starannie opracowane, ponieważ szczury to zwierzęta o wysokim stopniu inteligencji i "niełatwo z nimi wygrać". Film jest utworem wieloznacznym i przewrotnym: powstawał wkrótce po zakończeniu stanu wojennego w Polsce i był wówczas jednoznacznie odczytywany jako złośliwa metafora niedawnego polowania komunistycznych służb bezpieczeństwa na przywódców opozycyjnego podziemia. Głównym autorem ekspresyjnych zdjęć do tego filmu był, nieżyjący już, Piotr Sobociński, jeden z polskich operatorów odnoszących sukcesy w Stanach Zjednoczonych, który na początku swej kariery często współpracował z Wytwórnią Filmów Oświatowych. 02:10 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 283 POLOWA LEKCJA HIOSTORII Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2022 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki "Polowa lekcja historii" Kock to ziemia dotknięta wyjątkowo mocno przez ostatnią wojnę. Tu rozegrał się dramat Samodzielnej Grupy Operacyjnej Polesie, a później Niemcy rozpętali tu falę straszliwych zbrodni. Ich też szlakiem ruszymy dzisiaj. Miejscowi regionaliści tu zorganizowali dla młodzieży rajd rowerowy z przystankami w miejscach martyrologii. Dzięki temu wspomnimy dziś takie wydarzenia jak pacyfikacja Talczyna, mord na 74 Polakach dokonany przez Niemców w odwecie za zabicie przez miejscową partyzantkę jednego oficera niemieckiego czy spalenie wsi Bronisławów. Nie wiemy, jak trwałe ślady pozostaną w umysłach młodych ludzi odbywających tę podróż w przestrzeni i czasie. Ale odjeżdżamy skąd z przekonaniem, że była to dobra lekcja historii. 02:45 HALO, TU RIO - RIO, MIASTO BEZ BOGA Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2016 Scenariusz: Justyna Szubert - Kotomska Zdjęcia: Adam Kowalczyk Rio de Janeiro było gospodarzem Letnich Igrzysk Olimpijskich. Miasto w powszechnej opinii uznawane jest za światową stolicę tańca, muzyki, pięknych plaż i nagich ciał. Dokument ukazuje inne oblicze metropolii, dalekie od obrazków znanych z widokówek. Odsłania też ciemne strony organizacji sportowego święta. Igrzyska doprowadziły do jeszcze bardziej zmilitaryzowanej polityki bezpieczeństwa publicznego w mieście. Przy wysiedlaniu mieszkańców z terenów przeznaczonych pod inwestycje olimpijskie łamane były prawa człowieka. Dokument sugeruje, że o tym miejscu Bóg zapomniał, odszedł dawno temu, nie chcąc patrzeć na biedę, przemoc, narkotyki. Jednym z bohaterów opowieści jest Paulo Lins, autor głośnej książki "Miasto Boga". 03:40 BURMISTRZ NIEPODLEGŁOŚCI Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2018 Reżyseria: Paweł Sroka Scenariusz: Paweł Sroka Aktorzy: Mariusz Szaforz, Aleksander Jarmuła, Jerzy Pal, Tomasz Piasecki Zdjęcia: Jeremi Grzywa, Roman Piotrowski, Maciej Mroziewski, Michał Sroka, Maciej Flaumenhaft Film opowiada o mało znanej w polskiej historii postaci Tadeusza Tertila, burmistrza Tarnowa w latach 1907 - 1923. To jeden z wielu samorządowców, dzięki którym Polska po latach zaborów odrodziła się w kształcie pozwalającym na całkowitą samodzielność i budowanie nowoczesnej państwowości. Mimo że obok Wincentego Witosa i Ignacego Daszyńskiego zasiadał w prezydium Polskiej Komisji Likwidacyjnej, która przez pewien czas pełniła de facto rolę pierwszego nieformalnego rządu polskiego, nie zrobił takiej politycznej kariery, jak znani dziś powszechnie ojcowie niepodległości. Film ma również współczesnych bohaterów. To wnukowie Tadeusza Tertila (Roman i Ryszard), którzy opowiadają o dziadku, jego dokonaniach i roli w historii Tarnowa, Galicji i Polski czasów rozbiorów, autonomii, wojny, okupacji rosyjskiej i wreszcie pierwszych lat niepodległości.