TVP Historia Sobota, 15.07.2023 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 15 LIPCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1410 - bitwa pod Grunwaldem; 1902 - runęła dzwonnica na placu Św. Marka w Wenecji; 1908 - urodził się Henryk Zygalski, kryptolog zespołu, który złamał kod Enigmy; 1968 - spotkanie przedstawicieli kompartii w Warszawie, list do KPCz; 07:10 ŻYCIE UKRYTE W JEZIORZE - WIELKIE JEZIORO SŁONE. MORZE MARTWE AMERYKI PÓŁNOCNEJ. ODC. 5/5 (THE SECRET LIFE OF LAKES) Cykl dokumentalny, 50 min, Francja, 2015 Reżyseria: Alexis de Favitsk Jeziora naszej planety stanowią ogromny i cenny rezerwuar słodkiej wody, z którego ludzkość czerpała przez dziesiątki tysięcy lat. Na ich powstanie wpłynęły warunki klimatyczne i zjawiska geologiczne. Istnieją dzięki zachowaniu stanu równowagi pomiędzy zasobami wody, które do nich wpływają, a odpływem ich wód do rzek. Chociaż wszystkie jeziora mogą wydawać się podobne, są jednak niezwykle różnorodne. Niektóre są tak głębokie jak oceany. Inne można przekroczyć niemal suchą stopą. Jedne jeziora są niezmienne, podczas gdy inne przychodzą i odchodzą wraz z porami roku. Wszystkie mają jednak wspólną cechę: są domem dla bogatych i różnorodnych form życia w ich głębinach i na ich brzegach. 09:00 JANKA - ODC. 9 - NAPAD NA WYSPĘ (NAPAD NA WYSPĘ) Serial dla młodych widzów, 29 min, Niemcy/Polska, 1989 Reżyseria: Janusz Łęski Scenariusz: Janusz Lęski Zdjęcia: Jacek Prosiński Muzyka: Andrzej Korzyński Aktorzy: Agnieszka Krukówna, Joanna Żółkowska, Tadeusz Horvath, Krzysztof Kowalewski, Grzegorz Wons, Zofia Merle Z pozostałości rozbitego samolotu Bromski postanawia zbudować elektrownię wiatrową. Tymczasem "Wilki" podejrzewają Julka o konszachty z "Orłami". Kiedy Janka zwraca Julkowi niezbędne w elektrowni koło zabrane Bromskiemu przez jej dziadka, chłopcy są pewni, że ich wódz zdradził. Walek organizuje napad na wyspę "Orłów". Ze zdobycznym wigwamem płynie łódką, w ferworze gubi wiosło i nurt znosi go wprost na tamę. Chłopiec nie umie pływać. Ocalenie zawdzięcza błyskawicznej akcji ratunkowej, z organizowanej przez Jankę i Julka. Julek zwraca wigwam "Orłom", a "Wilki" przywracają mu godność wodza. 09:35 JANKA - ODC. 10 - BALBINA (BALBINA) Serial dla młodych widzów, 29 min, Niemcy/Polska, 1989 Reżyseria: Janusz Łęski Scenariusz: Janusz Lęski Zdjęcia: Jacek Prosiński Muzyka: Andrzej Korzyński Aktorzy: Zofia Merle, Agnieszka Krukówna, Joanna Żółkowska, Tadeusz Horvath, Krzysztof Kowalewski, Grzegorz Wons Dzieci są zafascynowane nowym wynalazkiem. Proszą operatora, żeby pokazał im "prawdziwe kino". Żuber obiecuje wyświetlić im filmy, jeśli do zajazdu zostanie doprowadzony prąd. Bromski ulega prośbom Janki i wyraża na to zgodę, pod warunkiem, że będzie mógł korzystać z łąki starego Nowaka. "Wilki" i "Orły"zastępują w zajeździe chorą Adelę i udobruchany dziadek dobija targu z Bromskim. Wraca Żuber, ale nie zamierza dotrzymać danej dzieciom obietnicy. Tymczasem ucieka mu małpka. W zamian za sprowadzenie niesfornej Balbiny z dachu Żuber wyświetla dzieciom filmy. 10:10 NADMORSKIE MIASTA - ODC. 9 BARCELONA (CITIES BY THE SEA 9. BARCELONA) Cykl dokumentalny, 44 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Ilka Franzmann Dziesięcioodcinkowy cykl dokumentalny o najciekawszych nadmorskich miastach - bramach na świat. Wszystkie są nieodłącznie definiowane przez ich położenie, a co za tym idzie, przez otwartość na świat, ducha odkrywania i pragnienia przygody. Ich geostrategiczna lokalizacja przekształciła je w figury szachowe zmieniających się sił i systemów politycznych, w miejsca tranzytowe marzycieli i migrantów oraz w tygle ludzi z różnych środowisk i kultur. Autorzy serialu, wędrując przez wybrane najciekawsze morskie miasta świata, odkrywają je na nowo, korzystając z najnowszych technologii lotniczych i bogatego języka filmowego. Odcinek 9. Barcelona to stolica Katalonii i prężny ośrodek kultury nad Morzem Śródziemnym. Jest drugą po Paryżu najgęściej zaludnioną metropolią w Europie. Kreatywność, tradycja i dziedzictwo kulturowe - ta mieszanka z roku na rok przyciąga coraz więcej turystów. Barcelona od lat stale się rozwija. Nowe domy i remonty starych spowodowały wzrost czynszów, a gentryfikacja zagraża starym, długoletnim mieszkańcom. Ale Katalończycy się nie poddają, a wraz z nimi trwa ich kultura. Większość Katalończyków dąży do niepodległości. Madryt jest nieugięty i nie chce dopuścić do rozłamu. Antonio Gaudi jest najwybitniejszym przedstawicielem modernizmu, katalońskiego stylu Art Nouveau. W wieku zaledwie trzydziestu jeden lat otrzymał zlecenie dokończenia budowy gotyckiego kościoła. Bez wahania porzucił oryginalne plany na rzecz zupełnie nowej konstrukcji. 12:20 PODRÓŻE PO BAŁTYKU: LATO NA WODZIE - ESTONIA (CRUISING THE BALTIC SEA - A SUMMER ON THE WATER) Cykl dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Johannes Backes Dokumentalna seria (5 ODCINKÓW) podróżnicza. Każdego roku do nadmorskich krajobrazów Bałtyku zbliża się nowy rodzaj krzyżowców, tak jak kiedyś łodzie wikingów czy statki Hanzy. Pływają po morzu, aby odkrywać korzenie cywilizacji europejskiej. Od zakończenia zimnej wojny i otwarcia Europy Wschodniej coraz więcej turystów wyrusza w długie rejsy po Bałtyku, jednym z najmłodszych mórz na świecie, powstałym po ostatniej epoce lodowcowej. Fascynują ich dobrze zachowane zamki, malownicze archipelagi, rozległe i dziewicze krajobrazy, marzycielskie wioski, historyczne metropolie handlowe i niekończące się piaszczyste plaże. Ta seria łączy niezwykłe piękno nadbałtyckich krajobrazów z obrazkami życia na pokładzie statków wycieczkowych. Zobaczymy też atrakcje przyrodnicze i imponujące miasta, spotykając ich mieszkańców, którzy zaproszą nas do swojego domu. Podróż przez Morze Bałtyckie rozpoczyna się w Szwecji i prowadzi przez Finlandię i Sankt Petersburg do krajów bałtyckich. Równolegle do trasy po morzu i do dużych miast portowych widz odkryje ekscytujące przystanki na lądzie. Krajobrazy opowiedzą historię. Usłyszymy też codzienne historie ludzi, którzy tu mieszkają i pracują, sprawiają, że prawdziwa osobliwość tego świata staje się nam bliższa. Odc. 1. Szwecja; Odc. 2 Finlandia; Odc. 3 Sankt Petersburg; 4. Estonia; 5. Litwa i Łotwa. 14:55 MARYLA. TAK KOCHAŁAM Film dokumentalny, 110 min, Polska, 2021 Reżyseria: Krystian Kuczkowski, Michał Bandurski Scenariusz: Krystian Kuczkowski, Michał Bandurski Film dokumentalny o życiu i fenomenie Maryli Rodowicz. To biograficzno - muzyczna podróż przez życie artystki. Maryla Rodowicz opowiada w nim o kulisach swojej kariery i wspomina m.in. związki z Danielem Olbrychskim i Krzysztofem Jasińskim. W filmie pokazane są unikatowe materiały archiwalne. Ekipa filmowa towarzyszyła artystce przez kilka miesięcy w trakcie pracy, podczas koncertów, prób i przygotowań. W filmie poza Marylą Rodowicz występują m.in. Daniel Olbrychski, Katarzyna Gärtner, Helena Vondrackova, Andrzej Sikorowski, Adam Sztaba, Maria Szabłowska. 17:25 NOCE I DNIE - ODC. 10/12 - RODZIMY SIĘ I UMIERAMY A ŻYCIA WCIĄŻ WYSTARCZA. Serial obyczajowy, 55 min, Polska, 1977 Reżyseria: Jerzy Antczak Scenariusz: Jerzy Antczak Zdjęcia: Stanisław Loth Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Jadwiga Barańska, Jerzy Binczycki, Andrzej Seweryn, Olgierd Łukaszewicz, Janina Traczykówna, Beata Tyszkiewicz, AndrzejSzczepkowski, Jerzy Kamas, Mieczysław Milecki i inni Niechcicowie sprzedają Anzelmowi Ostrzeńskiemu plac w Kalińcu zakupiony za pieniądze otrzymane w spadku. Wkrótce wychodzi na jaw, że Anzelm ich oszukał. W Serbinowie umiera zaprzyjaźniony z Niechcicami proboszcz, a w Kalińcu - Juliusz Ostrzeński. Wszystkich zasmuca też wiadomość o sprzedaży Serbinowa. Bogumił musi opuścić stare kąty. Kupuje mały majątek Pamiętów, który trzeba urządzać na nowo. I znów nadchodzi bulwersująca wiadomość - nowy właściciel Serbinowa, Owrucki, został zamordowany w pociągu. 18:25 SPÓR O HISTORIĘ - POLSKIE ZWYCIĘSTWA. BITWA POD GRUNWALDEM Debata, 30 min, Polska, 2020 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Prowadzący: Tomasz Muller Od pierwszej połowy XIII wieku, kiedy książę Konrad Mazowiecki pochopnie sprowadził do walki z Prusami Zakon Najświętszej Marii Panny, krzyżowi rycerze opanowali obszary zamieszkałe przez Prusów, ale też liczne ziemie polskie i litewskie. Polska długo zbierała siły do rozprawy z Krzyżakami. W 1409 roku wybuchło na opanowanej przez Krzyżaków części Żmudzi powstanie, któremu wielki książę litewski Witold udzielił wsparcia. Gdy Polska odrzuciła żądanie Zakonu nieudzielania pomocy Litwie, wielki mistrz wypowiedział Polsce wojnę. Na przełomie czerwca i lipca 1410 roku armie polska i litewska skoncentrowały się pod Czerwińskiem, skąd ruszyły na stolicę Zakonu - Malbork. Tematy do dyskusji: Czy Polacy planowali wojną z Zakonem, czy też zostali do niej wciągnięci, kto zdecydował o wojnie (Jagiełło z Witoldem, Jagiełło z panami polskimi czy panowie polscy)? Czy byli przeciwnicy tej wojny? Jakie były cele wojny, czy w ogóle zostały określone, czy od początku celem było zdobycie Malborka?. Przygotowania do wojny. Jagiełło sprowadził biegłych w sztuce wojennej Czechów i Morawian. Ewenementem na skalę światową była wielka przeprawa wojsk polskich przez Wisłę pod Czerwińskiem, na dobrze zaprojektowanym i wykonanym moście wspartym na zakotwiczonych łodziach. Jak liczne armie spotkały się na polach Grunwaldu? Stosunek sił wynosił 3:2 na korzyść wojskJagiełły. Starcie dwóch potęg trwało sześć godzin. Kto był dowódcą pod Grunwaldem po stronie polskiej: Jagiełło, Witold, ktoś inny? Kronikarz Jan Długosz nie miał dobrego zdania o talentach wojskowych Jagiełły, który przecież wygrał bitwę. Siły zakonu wsparło rycerstwo europejskie. Skąd przybyli rycerze, którzy zasilili szeregi wojsk wielkiego mistrza? Jakiej broni używały walczące strony? Działa zwane bombardami, zostały po raz pierwszy wykorzystane przez Krzyżaków do walki w polu, a nie tylko do obrony twierdz. Czy strona polska również dysponowała takim rodzajem broni? Ile kosztowało w połowie XV wieku wyprodukowanie jednej bombardy? Bronią, która najbardziej kojarzy się z bitwa pod Grunwaldem są dwa nagie miecze. Co się z nimi stało? Wpływ Grunwaldu na sytuację wewnętrzną w Polsce. Jakie znaczenie miało zwycięstwo pod Grunwaldem dla pozycji Polski w Europie? Jakie dla Zakonu? Czy Polacy wykorzystali to zwycięstwo? 19:00 GIGANCI HISTORII - POLSCY MEDALIŚCI OLIMPIJSCY Teleturniej, 45 min, Polska, 2023 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Prowadzący: Maciej Kurzajewski Dostarczali wielkich sportowych emocji, święcili triumfy w wyjątkowych momentach historii, reprezentowali nasz kraj na światowych arenach. Irena Szewińska, Robert Korzeniowski, Otylia Jędrzejczak, Kamil Stoch to tylko niektórzy z wybitnych polskich olimpijczyków, których biografie to gotowy materiał na filmową opowieść. Ich kariery, dramaty, wzloty i upadki. W tym odcinku teleturnieju zapytamy o najpiękniejsze momenty w historii polskiego olimpizmu. 19:55 KALENDARIUM POWSTANIA STYCZNIOWEGO 1863 ODC. 28 Cykl dokumentalny, 5 min, Polska, 2023 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Celem cyklu Kalendarium powstania styczniowego 1863 jest przypomnienie współczesnym Polakom wydarzeń jakie miały miejsce 160 lat temu. Powstanie styczniowe było największym i najdłużej trwającym zrywem niepodległościowym Polaków, jaki miał miejsce w okresie zaborów. Jego wybuch 22 stycznia 1863 r. wywołało ogłoszenie branki, czyli poboru do wojska rosyjskiego. Choć powstanie zakończyło się klęską, pamięć o nim trwała w narodzie do końca zaborów. Doświadczenie tajnego państwa z okresu powstania było wzorem dla państwa podziemnego z czasu okupacji niemieckiej i sowieckiej. Jego herb Orzeł Biały, Pogoń i św. Michał Archanioł przypominał niezrealizowaną ideę Rzeczpospolitej trojga narodów. Z doświadczenia powstania styczniowego czerpał Piłsudski planując walkę o odzyskanie niepodległości. Powiedział m.in. Dla nas, żołnierzy wolnej Polski, powstańcy 1863 roku są i pozostaną ostatnimi żołnierzami Polski, walczącej o swą swobodę, pozostaną wzorem wielu cnót żołnierskich, które naśladować będziemy. Kalendarium powstania styczniowego 1863 będzie zawierać cotygodniowy przegląd wydarzeń na ziemiach polskich, ale także reakcji świata na wybuch powstania, biogramy postaci, przegląd prasy powstańczej i rosyjskiej. W każdym odcinku znakomici polscy historycy tj. Włodzimierz Suleja, Janusz Odziemkowski, Andrzej Nowak, Wojciech Karwat, Michał Kopczyński, Mariusz Wołos opowiedzą o jednym, najważniejszym wydarzeniu z danego tygodnia, bądź przypomną ważną, a często zapomnianą postać z okresu powstania. Cykl będzie ilustrowany archiwaliami pochodzącymi z zasobów TVP oraz archiwów polskich i zagranicznych. 20:05 TRZEJ MUSZKIETEROWIE (THREE MUSKETEERS) Film kostiumowy, 102 min, USA/Wielka Brytania, 1973 Reżyseria: Richard Lester Scenariusz: George MacDonald Fraser Aktorzy: Michael York, Oliver Reed, Frank Finlay, Richard Chamberlain, Raquel Welch, Charlton Heston, Faye Dunaway, Christopher Lee, Geraldine Chaplin, Jean - Pierre Cassel Chociaż powieści Alexandra Dumasa mają dziś coraz mniej czytelników, zainteresowanie nimi nie wygasło całkowicie. Tyle że młodszym generacjom perypetie D'Artagnana i jego trzech dzielnych przyjaciół z gwardii Ludwika XIII znane są przede wszystkim z ekranu. Dumasowscy muszkieterowie tak bardzo fascynowali filmowców, że od początku istnienia kina nie było dziesięciolecia, w którym nie powstałaby choćby jedna nowa próba przedstawienia ich przygód. Pierwszy sięgnął po fabułę "Trzech muszkieterów" Georges Melies w 1909 r. , kolejne wersje powstawały w Ameryce, Włoszech, Meksyku, Argentynie i oczywiście we Francji. Sam Richard Lester w 1989 r. ponownie zaprosił na plan tych samych aktorów, aby zrealizować "Powrót muszkieterów". Powieść Dumasa poddawano także przeróbkom komediowym i parodystycznym, jak choćby w przypadku ekranizacji Maxa Lindera z 1922 r. Krytyka zgodnie uznała dzieło Lestera za jedno z najbardziej udanych w całej historii Dumasowskich ekranizacji. Zdjęcia kręcono w plenerach Hiszpanii, nawet do ról epizodycznych zaangażowano aktorskie sławy, a scenograf i kostiumolog mieli nieograniczone pole do popisu. Mimo wartkiej, pełnej brawurowych pojedynków akcji oraz wątku melodramatycznego, nie jest to jednak tradycyjny film "płaszcza i szpady". Całość przeniknięta jest duchem przewrotności i ironii, plebejskiej zabawy, która okazała się bardzo bliska literackiemu pierwowzorowi. Zachwycając publiczność widowiskowym przepychem, reżyser dostrzega również i pokazuje powszechny analfabetyzm, niechlujstwo życia XVII - wiecznej Francji, tragiczny los biedoty, co tłumaczy mentalność i aspiracje bohaterów, których pochłania troska o pieniądz i dążenie do zdobycia pozycji. Młody i ubogi Gaskończyk D'Artagnan, nauczony jedynie władać szpadą, lecz żądny dworskiej kariery, wyrusza do Paryża, mając przy sobie listy polecające do pana de Treville, sprawującego pieczę nad królewskimi muszkieterami. Podczas zwady w oberży młodzieniec zostaje pokonany przez mężczyznę z opaską na oku. Poprzysięga mu zemstę, nie wiedząc, że to Rochefort, jeden z zauszników kardynała Richelieu, z którym nieraz przyjdzie mu się zmierzyć. Po przybyciu do stolicy D'Artagnan naraża się kolejno trzem muszkieterom: Athosowi, Porthosowi i Aramisowi, ale do naznaczonych mu pojedynków nie dochodzi, gdyż na placu zjawiają się wspólni wrogowie - gwardia kardynała. D'Artagnan dzielnie wspiera muszkieterów, zyskując ich wdzięczność i przyjaźń. Gaskończyk zatrzymuje się w domu pana Bonancieux, którego piękna żona Constance zaczyna niebawem okazywać gościowi swe względy. Ale Constance staje się również przyczyną kłopotów D'Artagnana. Jako zaufana przyjaciółka królowej Anny Austriaczki pośredniczy w jej potajemnych spotkaniach z angielskim premierem, księciem Buckingham, co naraża ją na zamach ze strony ludzi kardynała. Broniąc ukochanej, D'Artagnan wplątuje się w aferę z kolią diamentową królowej. Okazuje się bowiem, że Anna Austriaczka dała Buckinghamowi swój naszyjnik na pamiątkę ich spotkania i w dowód łączącego ich uczucia. Gdy szpiegowie Richelieu odkrywają tajemnicę królowej, kardynał podsuwa władcy pomysł sprawdzenia wierności małżonki: niech na najbliższym balu Anna pojawi się w królewskich diamentach. Zrozpaczona królowa za pośrednictwem Constance prosi D'Artagnana i jego kompanów o pomoc. Muszą oni jak najszybciej dostać się do Anglii i odebrać od Buckinghama królewski klejnot. 22:00 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - KRÓLOWA WIKTORIA (QUEEN VICTORIA) Cykl dokumentalny, 101 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel Królowa Wiktoria, władająca Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii przez blisko 64 lata, uważana jest za największą monarchinię Anglii. Epoka, w której żyła, nazywana jest od jej imienia epoką wiktoriańską. Widzowie będą mogli poznać nie tylko życie królowej, ale i miejsca, w których żyła: rezydencje Osborne i Balmoral, zamek Eu w Normandii czy Wersal. Wiktora była najpotężniejszą władczynią XIX. wieku, władała jedną czwartą ludności na świecie, na trzech kontynentach. Chętnie korzystała z ówcześnie najnowszych wynalazków: kolei i kina. Lubiła bale. Nie była pięknością, mimo to bił z niej majestat. Zmarła 2 stycznia 1901 r. , a jej ciało złożono w mauzoleum w parku w Windsorze. 23:55 ANATOMIA ZŁA Dramat, film akcji, 116 min, Polska, 2015 Reżyseria: Jacek Bromski Scenariusz: Jacek Bromski Zdjęcia: Michał Englert Muzyka: Ludek Drizhal Aktorzy: Krzysztof Stroiński - Lulek, Marcin Kowalczyk - Stasiek, Piotr Kowalczyk, Andrzej Seweryn, Magdalena Kuta, Anna Dereszowska, Krzysztof Czeczot, Łukasz Simlat, Marcin Perchuć, Michalina Olszańska, Krzysztof Stroiński, Marcin Kowalczyk, Michalina Olszańska, Piotr Głowacki, Andrzej Seweryn 65 - letni Lulek, płatny zabójca pracujący dla gangsterów, warunkowo wypuszczony na wolność, dostaje ofertę pracy oraz snajperski karabin od prokuratora, który kilka lat wcześniej go zamknął. Ma sprzątnąć komendanta Centralnego Biura Śledczego. Lulek rozpoczyna treningi, szybko orientuje się jednak, że nabawił się wady wzroku, co uniemożliwia wykonanie zadania. Nie może jednak odmówić prokuratorowi, mając do wyboru albo powrót do więzienia, albo pieniądze i szansa wyjazdu za granicę. Przypomina sobie o sprawie Staśka, wojskowego snajpera skazanego przez Sąd Wojskowy na degradację i dyscyplinarne zwolnienie z wojska za to, że omyłkowo podczas akcji w Afganistanie zastrzelił czwórkę cywilów. Lulek w tajemnicy przed prokuratorem angażuje Staśka do pomocy, przedstawiając się jako wyższy oficer kontrwywiadu i sugerując, że Stasiek został wybrany do wykonania zadania specjalnego i jeśli mu się powiedzie, będzie mógł wrócić do wojska, tym razem do służby w kontrwywiadzie wojskowym. Prokurator działa na zlecenie bogatego biznesmena, Amerykanina polskiego pochodzenia, któremu komendant, a raczej jego archiwum i pamiętliwość przeszkadza w przeprowadzeniu interesu życia. Zamach się udaje, ale są trudności z zapłatą, Amerykanin nie dostarcza na czas pieniędzy. W wyniku kłótni Lulka z prokuratorem, pierwszy zostaje ciężko ranny, a drugi ginie. Stasiek wiezie Lulka samochodem do znajomego lekarza gangsterów, ale w drodze ten umiera. Stasiek wrzuca do rzeki jego ciało oraz karabin, sam zaś wraca do Warszawy. Zatrzymuje się w obskurnym hotelu, w którym uprzednio Lulek go umieścił. Wraca samochodem Lulka i z jego pieniędzmi. Zupełnie nie wie, co ma ze sobą zrobić w tej sytuacji. Odnajduje dziewczynę, z którą wcześniej miał kontakt. Osamotniony namawia ją do wspólnego wyjazdu za granicę. Tymczasem policja odnajduje w rzece ciało Lulka i karabin, kojarząc to z zamachem na komendanta. Stasiek jest w poważnych tarapatach. Teraz koledzy Lulka postanawiają pomścić przyjaciela. Do egzekucji ma dojść na hotelowym parkingu. 02:05 OSTATNI PARTYZANT RZECZYPOSPOLITEJ Film dokumentalny, 55 min, Polska, 1996 Reżyseria: Tadeusz Arciuch Scenariusz: Tadeusz Arciuch Józef Franczak, pseudonim "Lalek" od 1939 roku przez 18 lat pozostawał w ciągłej konspiracji. Zginął 21 października 1963 roku w czasie obławy zorganizowanej przez UB. Był zawodowym oficerem Wojska Polskiego, po klęsce wrześniowej udało mu się uciec z radzieckiej niewoli i przejść do AK. W roku 1944 wstąpił w szeregi formowanej na terytorium ZSRR Armii Polskiej. Jesienią tego roku jego oddział został skierowany do Kąkolewnicy koło Radzymina. Tam zobaczył masowe rozstrzeliwania członków AK przez NKWD. Zdezerterował z armii i od tej pory się ukrywał. Film Tadeusza Arciucha przypomina historię tego ostatniego partyzanta Rzeczypospolitej.