TVP Nauka Poniedziałek, 10.07.2023 06:00 PODRÓŻNIK - HLUHLUWE-UMFOLOZI Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2006 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Scenariusz: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Wykonawcy: Marcin Sanakiewicz Hluhluwe Umfolozi - kraina wiecznych łowów. Tak powiadają myśliwi o tym niezwykłym miejscu w Republice Południowej Afryki. Król Zulusów Czaka polował w lasach Umfolozi na gepardy. W czasach republiki Transwalu i brytyjskiego panowania w Kwa Zulu Natal utworzono tam drugi rezerwat przyrody na świecie. Pierwszy znajdował się niedaleko od niego, zaledwie 3 godziny jazdy samochodem, w Pongoli, w pobliżu Swazilandu. W kolejnym wydaniu "Podróżnika" udajemy się do tej krainy, aby obejrzeć te dwa niezwykłe parki. Są one bardzo dobrze przygotowane do zwiedzania: świetna baza wypoczynkowa, bungalowy, obserwatoria dzikich zwierząt, randżersi dla bezpieczeństwa i ochrony. W Pongoli dodatkową, wręcz obowiązkową atrakcją, jest rejs łodzią po jeziorze Jozini, pełnym hipopotamów i krokodyli. Niedaleko przebiega granica z Mozambikiem, gdzie miłośnicy przyrody podpatrują naturę w Zatoce Kosi. Od lat ściągają na ten skrawek Afryki specjaliści od turystyki kwalifikowanej, nurkowania, trekkingu i szkoły przetrwania. Myliłby się jednak ten, kto sądzi, że to dziki i niebezpieczny kraj. Okolice Zatoki Kosi i rezerwatu Pongola to uroczy zakątek świata, urzekający wspaniałą przyrodą i widokiem dzikich zwierząt. To świetne miejsce na spędzenie egzotycznych wakacji z dala od hałaśliwych kurortów i przepełnionych plaż. Łatwe połączenia z Europą, ceny porównywalne z cenami w Polsce - oto świat Hluhluwe Umfolozi w zasięgu ręki. W programie, jak zwykle, praktyczne porady jak dotrzeć do RPA, bez kłopotu znaleźć zakwaterowanie i jak poruszać się po tym odległym kraju. 06:30 PODRÓŻNIK - BONGA AFRYKA Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2006 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Scenariusz: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Wykonawcy: Marcin Sanakiewicz Anna Kwiatkowska i Tomasz Rudomino podróżowali do Afryki wielokrotnie w ciągu 9 lat, realizując różne wydania "Podróżnika". Przy okazji zbierali rozmaite materiały, stare zdjęcia, kroniki archiwalne, robili liczne wywiady, kolekcjonowali historie. Z tych wypraw powstała opowieść o Tsavo, narodowym parku dzikich zwierząt w Kenii, bardzo popularnym wśród turystów. Autorzy powracają w niej do historii budowy kolei z Mombasy do Ugandy. Jej budowa stała się kanwą wielu niezwykłych opowieści. Jedna z nich to dramatyczna relacja o lwach ludojadach, które dziesiątkowały obozy hinduskich robotników. Budowniczowie kolei poprosili w końcu o pomoc brytyjskiego pułkownika Jamesa Pattersona. Opisał on tamte wydarzenia w książce "The Man - Eaters of Tsavo", która stała się światowym bestsellerem. Autorom cyklu udało się spotkać przed kamerą z wnukami świadków tamtych wydarzeń: Trevorem Jenningsem i Radjivą Chandrą. Dziadek pierwszego był dyrektorem ważnego odcinka kolei z Mombasy, drugi stracił wuja w starciu z lwem. W programie zwracają uwagę unikatowe fotografie z prywatnych zbiorów, archiwalia oraz wspaniałe zdjęcia z Ugandy i Kenii. Tragiczne losy tamtejszych słoni w latach 60. i 70. przypominają, że park Tsavo, tak lubiany przez turystów, był miejscem tragicznych wydarzeń i pomimo upływu lat ich ślady nie zostały zatarte. Tytuł tego odcinka, "Bonga Afryka", w języku nyanza znaczy "niezwykła Afryka"". Anna Rudomimo i Tomasz Kwiatkowski uświadamiają widzom, że podróżowanie ma wiele odcieni. Przekazują też ważne refleksje na temat skutków ingerencji człowieka w naturę. 07:00 CZY WIESZ, ŻE? - /87/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 23 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 07:30 CZY WIESZ, ŻE? - /88/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 24 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 08:00 OPERACJA ZDROWIE - MÓZG Magazyn medyczny, 25 min, Polska, 2019 Autor: Piotr Poraj - Poleski Mózg to najważniejszy i najbardziej skomplikowany narząd człowieka. Reguluje nasze procesy życiowe. Mózg nie boli, ale choruje i dlatego chorzy dowiadują się późno na przykład o tętniakach, które wykrywane są najczęściej przypadkowo. W programie pokażemy, jak na sali operacyjnej lekarze Oddziału Neurochirurgii Dolnośląskiego Szpitala Specjalistycznego im. T. Marciniaka we Wrocławiu leczą tętniaki, zakładając na nie klipsy. Pokażemy też, jak neurochirurdzy ze słynnego "Marciniaka" leczą pacjentów z moyamoya - groźnym schorzeniem mózgu, w którym zrastają się tętnice. Moyamoya to rzadka choroba, jednak liczba wykrytych przypadków wzrosła w ostatnich latach. 08:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 24 TRZEBNICA Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek Na północ od Wrocławia rozciągają się Wzgórza Trzebnickie oraz Dolina Baryczy. To dwie sąsiadujące ze sobą krainy, które przyciągają turystów nie tylko bogatą historią i wyjątkowymi zabytkami, ale i unikatową przyrodą. Wzgórza Trzebnickie to miejsce spektakularnych wykopalisk antropologicznych i najbardziej urozmaicona pod względem rzeźby część Wału Trzebnickiego zwanego popularnie Górami Kocimi. Z kolei Dolina Baryczy jest jednym z najcenniejszych miejsc w Polsce pod względem przyrodniczym - przede wszystkim ze względu na żyjące tam gatunki ptaków. Tomasz Bednarek rusza w podróż, odkrywając po drodze archeologiczne wykopaliska, średniowieczne klasztory, XIX - wieczne uzdrowisko i piękną przyrodę z unikatowym ptactwem i drzewami. 09:00 TAJEMNICE PIRAMID - PIERWSZA PIRAMIDA /1/ (PYRAMIDS: SOLVING THE MYSTERY) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Jak zbudowano piramidy? Seria ta ma na celu rozszyfrowanie tajemnic budowy piramid i odtworzenie Egiptu sprzed ponad 5000 lat, dzięki wykorzystaniu CGI, obrazów satelitarnych i najnowocześniejszej archeologii lotniczej. 10:00 RAPORT NAUKOWY - /40/ 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki, zarówno w Polsce jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 10:30 ASTRONARIUM - 18/22 (149) - NOWE DANE SONDY GAIA Magazyn, 21 min, Polska, 2022 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Bogumił Radajewski, Agnieszka Słowikowska, Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Wykonawcy: Maciej Gudowski Kosmiczne obserwatorium, które śledzi wszystko, co nas otacza. Sonda GAIA dostarczyła danych na temat niemal dwóch miliardów gwiazd w Drodze Mlecznej. To największy przegląd naszego kosmicznego otoczenia, jaki kiedykolwiek wykonano. W tym programie pokażemy, czego możemy się dowiedzieć dzięki danym z misji GAIA. 11:00 PODRÓŻNIK - HLUHLUWE-UMFOLOZI Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2006 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Scenariusz: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Wykonawcy: Marcin Sanakiewicz Hluhluwe Umfolozi - kraina wiecznych łowów. Tak powiadają myśliwi o tym niezwykłym miejscu w Republice Południowej Afryki. Król Zulusów Czaka polował w lasach Umfolozi na gepardy. W czasach republiki Transwalu i brytyjskiego panowania w Kwa Zulu Natal utworzono tam drugi rezerwat przyrody na świecie. Pierwszy znajdował się niedaleko od niego, zaledwie 3 godziny jazdy samochodem, w Pongoli, w pobliżu Swazilandu. W kolejnym wydaniu "Podróżnika" udajemy się do tej krainy, aby obejrzeć te dwa niezwykłe parki. Są one bardzo dobrze przygotowane do zwiedzania: świetna baza wypoczynkowa, bungalowy, obserwatoria dzikich zwierząt, randżersi dla bezpieczeństwa i ochrony. W Pongoli dodatkową, wręcz obowiązkową atrakcją, jest rejs łodzią po jeziorze Jozini, pełnym hipopotamów i krokodyli. Niedaleko przebiega granica z Mozambikiem, gdzie miłośnicy przyrody podpatrują naturę w Zatoce Kosi. Od lat ściągają na ten skrawek Afryki specjaliści od turystyki kwalifikowanej, nurkowania, trekkingu i szkoły przetrwania. Myliłby się jednak ten, kto sądzi, że to dziki i niebezpieczny kraj. Okolice Zatoki Kosi i rezerwatu Pongola to uroczy zakątek świata, urzekający wspaniałą przyrodą i widokiem dzikich zwierząt. To świetne miejsce na spędzenie egzotycznych wakacji z dala od hałaśliwych kurortów i przepełnionych plaż. Łatwe połączenia z Europą, ceny porównywalne z cenami w Polsce - oto świat Hluhluwe Umfolozi w zasięgu ręki. W programie, jak zwykle, praktyczne porady jak dotrzeć do RPA, bez kłopotu znaleźć zakwaterowanie i jak poruszać się po tym odległym kraju. 11:30 PODRÓŻNIK - BONGA AFRYKA Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2006 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Scenariusz: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Wykonawcy: Marcin Sanakiewicz Anna Kwiatkowska i Tomasz Rudomino podróżowali do Afryki wielokrotnie w ciągu 9 lat, realizując różne wydania "Podróżnika". Przy okazji zbierali rozmaite materiały, stare zdjęcia, kroniki archiwalne, robili liczne wywiady, kolekcjonowali historie. Z tych wypraw powstała opowieść o Tsavo, narodowym parku dzikich zwierząt w Kenii, bardzo popularnym wśród turystów. Autorzy powracają w niej do historii budowy kolei z Mombasy do Ugandy. Jej budowa stała się kanwą wielu niezwykłych opowieści. Jedna z nich to dramatyczna relacja o lwach ludojadach, które dziesiątkowały obozy hinduskich robotników. Budowniczowie kolei poprosili w końcu o pomoc brytyjskiego pułkownika Jamesa Pattersona. Opisał on tamte wydarzenia w książce "The Man - Eaters of Tsavo", która stała się światowym bestsellerem. Autorom cyklu udało się spotkać przed kamerą z wnukami świadków tamtych wydarzeń: Trevorem Jenningsem i Radjivą Chandrą. Dziadek pierwszego był dyrektorem ważnego odcinka kolei z Mombasy, drugi stracił wuja w starciu z lwem. W programie zwracają uwagę unikatowe fotografie z prywatnych zbiorów, archiwalia oraz wspaniałe zdjęcia z Ugandy i Kenii. Tragiczne losy tamtejszych słoni w latach 60. i 70. przypominają, że park Tsavo, tak lubiany przez turystów, był miejscem tragicznych wydarzeń i pomimo upływu lat ich ślady nie zostały zatarte. Tytuł tego odcinka, "Bonga Afryka", w języku nyanza znaczy "niezwykła Afryka"". Anna Rudomimo i Tomasz Kwiatkowski uświadamiają widzom, że podróżowanie ma wiele odcieni. Przekazują też ważne refleksje na temat skutków ingerencji człowieka w naturę. 12:00 CZY WIESZ, ŻE? - /87/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 23 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 12:30 CZY WIESZ, ŻE? - /88/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 24 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 13:00 OPERACJA ZDROWIE - MÓZG Magazyn medyczny, 25 min, Polska, 2019 Autor: Piotr Poraj - Poleski Mózg to najważniejszy i najbardziej skomplikowany narząd człowieka. Reguluje nasze procesy życiowe. Mózg nie boli, ale choruje i dlatego chorzy dowiadują się późno na przykład o tętniakach, które wykrywane są najczęściej przypadkowo. W programie pokażemy, jak na sali operacyjnej lekarze Oddziału Neurochirurgii Dolnośląskiego Szpitala Specjalistycznego im. T. Marciniaka we Wrocławiu leczą tętniaki, zakładając na nie klipsy. Pokażemy też, jak neurochirurdzy ze słynnego "Marciniaka" leczą pacjentów z moyamoya - groźnym schorzeniem mózgu, w którym zrastają się tętnice. Moyamoya to rzadka choroba, jednak liczba wykrytych przypadków wzrosła w ostatnich latach. 13:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 24 TRZEBNICA Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek Na północ od Wrocławia rozciągają się Wzgórza Trzebnickie oraz Dolina Baryczy. To dwie sąsiadujące ze sobą krainy, które przyciągają turystów nie tylko bogatą historią i wyjątkowymi zabytkami, ale i unikatową przyrodą. Wzgórza Trzebnickie to miejsce spektakularnych wykopalisk antropologicznych i najbardziej urozmaicona pod względem rzeźby część Wału Trzebnickiego zwanego popularnie Górami Kocimi. Z kolei Dolina Baryczy jest jednym z najcenniejszych miejsc w Polsce pod względem przyrodniczym - przede wszystkim ze względu na żyjące tam gatunki ptaków. Tomasz Bednarek rusza w podróż, odkrywając po drodze archeologiczne wykopaliska, średniowieczne klasztory, XIX - wieczne uzdrowisko i piękną przyrodę z unikatowym ptactwem i drzewami. 14:00 TAJEMNICE PIRAMID - PIERWSZA PIRAMIDA /1/ (PYRAMIDS: SOLVING THE MYSTERY) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Jak zbudowano piramidy? Seria ta ma na celu rozszyfrowanie tajemnic budowy piramid i odtworzenie Egiptu sprzed ponad 5000 lat, dzięki wykorzystaniu CGI, obrazów satelitarnych i najnowocześniejszej archeologii lotniczej. 15:00 WĘDRÓWKA KONTYNENTÓW - EUROPA: NIESPOKOJNA PRZYSZŁOŚĆ (VOYAGE OF CONTINENTS - TURBULENT FUTURE - ODC. 5/5) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2012 Reżyseria: Christopher Hooke Muzyka: Sylvain Moreau Kontynenty europejski i północnoamerykański zaczęły się rozdzielać 180 milionów lat temu. Dzięki temu powstał Atlantyk. Jednak krańce płyt tektonicznych, na których te kontynenty leżą, wciąż są bardzo blisko siebie. Na ich styku leży wulkaniczna Islandia, wyspa rozdarta przez ryft, który oddziela Europę od Ameryki Północnej. Jądro Ziemi uwalnia tędy swoje ciepło. Mamy tu gejzery, gotujące się błoto i szczeliny, które rozrywają Islandię. Zanurzając się w ten niespokojny uskok, praktycznie można dotykać jednocześnie Europy i Ameryki Północnej. W tym punkcie kontynenty odsuwają się od siebie dwa centymetry rocznie. Z kolei Europa Południowa, przy Morzu Śródziemnym, to miejsce najnowszych projektów w geologicznej historii Europy. 60 milionów lat temu kolizja Afryki z Europą przemieściła miliardy ton skał i wyniosła je na tysiące metrów ponad poziom morza. Tak powstały Alpy. Wznoszą się one na kontynencie do wysokości 4 800 metrów. Alpy zaś to idealny krajobraz dla poszukiwaczy kryształów, pięknych skarbów geologicznych, które dla badaczy są kapsułami czasu, zabierającymi nas do okresu formowania się Alp. Kryształy powstają w wyjątkowych warunkach. Kwarc, z którego wytworzył się kryształ, był w czasie kolizji Europy i Afryki wpychany w dół, w kierunku jądra Ziemi. Pod ciężarem obu kontynentów cząsteczki uległy dekompozycji, przemieściły się, skompresowały i w końcu zostały wypchnięte z powrotem do wnętrza Alp, aby tam utworzyć gładkie sześciościany kryształu. Autorzy tej niezwykłej serii dokumentalnej przekonują widzów, że wydarzenia tektoniczne są nieprzewidywalne. Energia z Ziemi jest siłą tak wielką, że może poruszać ogromne płyty tektoniczne, nieustannie zmieniając oblicze Europy. Poddawana olbrzymim siłom tektonicznym Europa nigdy nie będzie taka sama. Przyszłość naszego kontynentu rzeczywiście jest niespokojna. 16:00 RAPORT NAUKOWY - /40/ 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki, zarówno w Polsce jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 16:30 ASTRONARIUM - 18/22 (149) - NOWE DANE SONDY GAIA Magazyn, 21 min, Polska, 2022 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Bogumił Radajewski, Agnieszka Słowikowska, Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Wykonawcy: Maciej Gudowski Kosmiczne obserwatorium, które śledzi wszystko, co nas otacza. Sonda GAIA dostarczyła danych na temat niemal dwóch miliardów gwiazd w Drodze Mlecznej. To największy przegląd naszego kosmicznego otoczenia, jaki kiedykolwiek wykonano. W tym programie pokażemy, czego możemy się dowiedzieć dzięki danym z misji GAIA. 17:00 PODRÓŻNIK - SHAYAMOYA Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2006 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Wykonawcy: Marcin Sanakiewicz Shayamoya w Południowej Afryce. Wśród rozlewisk i bagien, pomiędzy Santa Lucia a jeziorem Jozini, mieszkają Zulusi. Nie są to jednak mieszkańcy folklorystycznych wiosek, nastawionych na turystów, oferujących im pamiątki i prezentujących tańce ludowe. Współcześni Zulusi żyją skromnie, czasami wręcz biednie, bez wygód, nie korzystają masowo z cywilizacyjnych zdobyczy. Ich domy znacznie odbiegają od standardów, nawet południowoafrykańskich. W kolejnym wydaniu "Podróżnika" autorzy cyklu obrazują taką właśnie rzeczywistość zuluską. Odwiedziny w Shayamoya to próba pokazania miejsca Zulusów we współczesnym świecie, ich wizerunku dalekiego od tego, który utrwalił się w legendach o bohaterskich wojownikach króla Czaki. Wizyta zaczyna się od spotkania z sangomą - miejscową wróżką i czarownicą. To ważna postać w tej społeczności. Sangoma bywa lekarzem, akuszerką, przepowiada przyszłość, śpiewa i opowiada bajki. Bez niej nie byłoby życia w wiosce. Prawodawstwo RPA narzuca wszystkim dzieciom obowiązek szkolny. Autorzy reportażu trafili właśnie na lekcję zuluskiego. Później wójt wioski zaprasza ekipę filmową na skromny obiad: duszonego kurczaka w curry i sałatkę z kukurydzy. Opowiada o swoim życiu: jak zmienił się świat Zulusów, odkąd porzucili bambusowe chaty. Dziś niejeden z nich ma telewizor, odtwarzacz DVD, słucha muzyki z kaset. Wokół ich wiosek rozciągają się rozlewiska, żyją krokodyle, hipopotamy, ptaki i niezliczone gatunki innych zwierząt. Przyroda pyszni się kolorami. 17:30 PODRÓŻNIK - PONGOLA Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2006 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Wykonawcy: Marcin Sanakiewicz Pongola to obszar położony niedaleko granicy Swazilandu i Republiki Południowej Afryki. W 1895 roku prezydent Transwalu, Paul Kruger, zdecydował o utworzeniu w Pongoli pierwszego na świecie rezerwatu dzikich zwierząt. Decyzję uzasadnił szalonym wzrostem niekontrolowanych polowań na słonie, bawoły, nosorożce, a przede wszystkim lwy. Wkrótce śladem burskiego prezydenta poszli Anglicy, wytyczając w prowincji KwaZulu-Natal obszar pod park narodowy Hluhluwe Umfolozi. Autorzy cyklu "Podróżnik" postanowili odwiedzić ten najstarszy na świecie park dzikich zwierząt. W bezkrwawym safari towarzyszy im Sean, wytrawny tropiciel, ranger i znawca słoni. Tych ostatnich w Pongoli jest niewiele, ale tropienie ich o świcie i obserwacja ich codziennego życia to jedna z największych przyjemności, jakie mogą tam spotkać przybysza z daleka. Pongola to także bardzo atrakcyjne miejsce dla turystów. Goście mogą spędzać czas w bungalowach oraz, w zbudowanym w starym stylu, pensjonacie. W RPA, w przeciwieństwie do Kenii, nadal wolno polować na dzikie zwierzęta, dlatego na ścianach White Elephant Lodge podziwiać można skóry lwów, gepardów, a także stare fotografie, sztucery, książki i pachnące buszem ekwipunki myśliwych. W programie oprócz licznych ciekawostek także sporo praktycznych rad dla osób wybierających się na safari do Południowej Afryki. 18:00 CZY WIESZ, ŻE? - /89/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 23 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 18:30 CZY WIESZ, ŻE? - /90/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 23 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 19:00 ZACZNIJ OD ZDROWIA - /10/ UZALEŻNIENIE Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Scenariusz: Agnieszka Barańska-Cieślak Prowadzący: Adam Giza Magazyn Telewizji Polskiej o tematyce prozdrowotnej. W każdym odcinku poruszymy inne zagadnienie z obszaru medycyny: nadciśnienie, choroby onkologiczne, problemy z oddychaniem, zdrowie psychiczne czy aktywność fizyczna to tylko część z nich. Gdzie jest granica między przyjemnością a nałogiem? Kiedy, dlaczego i od czego się uzależniamy? Jak pomóc sobie i osobie, która jest chora? Lista substancji i czynności, które z czasem mogą nam zaszkodzić, jest naprawdę długa i zaskakująca. A alkohol, papierosy i narkotyki to tylko niektóre z nich. W tym odcinku "Zacznij od zdrowia" zajmiemy się uzależnieniami. 19:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 25 SZYDŁOWIEC Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Norbert Dachl, Jacek Banach Prowadzący: Tomasz Bednarek Tomasz Bednarek odwiedza Szydłowiec, miasto, w którym znajdują się zasoby bardzo cennego surowca - piaskowca. To jeden z polskich materiałów naturalnych, który wybitni architekci wykorzystywali od stuleci, nie tylko w naszym kraju. Za czasów dynastii Piastów i Jagiellonów Szydłowiec był prężnym i mocno znaczącym ośrodkiem w kraju przede wszystkim ze względu na szybki rozwój handlu i rzemiosła. Dziś warto odwiedzić to miasto, ze m.in. względu na wspaniałe zabytki oraz unikatową na skalę światową kolekcję ludowych instrumentów muzycznych oraz dawnych polskich samochodów i motocykli. 20:00 WYPRAWA KU SŁOŃCU (SOLAR ODYSSEY) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2018 Wraz z twórcami filmu dołączamy do sondy Parker Solar Probe NASA i Solar Orbiter ESA, aby zbadać najnowsze odkrycia i zdjęcia ze Słońca. Zapierająca dech w piersiach podróż, która zabierze widza bliżej Słońca niż kiedykolwiek przedtem, aby znaleźć odpowiedź na zadawane od dziesięcioleci pytania dotyczące działania naszej najbliższej gwiazdy. 21:00 PORZĄDEK I NIEPORZĄDEK - /2/ (ORDER AND DISORDER) Serial dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2012 W drugim odcinku profesor fizyki Jim Al-Khalili odkrywa, w jaki sposób ujarzmiliśmy moc symboli od pierwszego alfabetu, przez telegraf elektryczny, po współczesną erę cyfrową. Jednak podczas tej podróży dowiaduje się, że informacje dotyczą nie tylko komunikacji międzyludzkiej, ale są bardzo głęboko wplecione w tkankę rzeczywistości. 22:10 RAPORT NAUKOWY - /40/ 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki, zarówno w Polsce jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 22:40 POLACY ŚWIATU - JÓZEFA JOTEYKO Magazyn, 5 min, Polska, 2021 Cykl etiud filmowych przybliżających widzom sylwetki wybitnych polskich naukowców żyjących w różnych zakątkach świata, którzy swoją pracą i odkryciami dali podstawy do rozwoju nauki. W krótkich filmach poznamy niezwykłe historie wybitnych Polaków, którzy pomimo odległości, jaka ich dzieliła od Ojczyzny, sercem oddani byli Polsce, ale swoim umysłem i talentem służyli innym narodom. 22:50 ASTRONARIUM - 18/22 (149) - NOWE DANE SONDY GAIA Magazyn, 21 min, Polska, 2022 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Bogumił Radajewski, Agnieszka Słowikowska, Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Wykonawcy: Maciej Gudowski Kosmiczne obserwatorium, które śledzi wszystko, co nas otacza. Sonda GAIA dostarczyła danych na temat niemal dwóch miliardów gwiazd w Drodze Mlecznej. To największy przegląd naszego kosmicznego otoczenia, jaki kiedykolwiek wykonano. W tym programie pokażemy, czego możemy się dowiedzieć dzięki danym z misji GAIA. 23:20 PODRÓŻNIK - SHAYAMOYA Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2006 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Wykonawcy: Marcin Sanakiewicz Shayamoya w Południowej Afryce. Wśród rozlewisk i bagien, pomiędzy Santa Lucia a jeziorem Jozini, mieszkają Zulusi. Nie są to jednak mieszkańcy folklorystycznych wiosek, nastawionych na turystów, oferujących im pamiątki i prezentujących tańce ludowe. Współcześni Zulusi żyją skromnie, czasami wręcz biednie, bez wygód, nie korzystają masowo z cywilizacyjnych zdobyczy. Ich domy znacznie odbiegają od standardów, nawet południowoafrykańskich. W kolejnym wydaniu "Podróżnika" autorzy cyklu obrazują taką właśnie rzeczywistość zuluską. Odwiedziny w Shayamoya to próba pokazania miejsca Zulusów we współczesnym świecie, ich wizerunku dalekiego od tego, który utrwalił się w legendach o bohaterskich wojownikach króla Czaki. Wizyta zaczyna się od spotkania z sangomą - miejscową wróżką i czarownicą. To ważna postać w tej społeczności. Sangoma bywa lekarzem, akuszerką, przepowiada przyszłość, śpiewa i opowiada bajki. Bez niej nie byłoby życia w wiosce. Prawodawstwo RPA narzuca wszystkim dzieciom obowiązek szkolny. Autorzy reportażu trafili właśnie na lekcję zuluskiego. Później wójt wioski zaprasza ekipę filmową na skromny obiad: duszonego kurczaka w curry i sałatkę z kukurydzy. Opowiada o swoim życiu: jak zmienił się świat Zulusów, odkąd porzucili bambusowe chaty. Dziś niejeden z nich ma telewizor, odtwarzacz DVD, słucha muzyki z kaset. Wokół ich wiosek rozciągają się rozlewiska, żyją krokodyle, hipopotamy, ptaki i niezliczone gatunki innych zwierząt. Przyroda pyszni się kolorami. 23:55 PODRÓŻNIK - PONGOLA Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2006 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Wykonawcy: Marcin Sanakiewicz Pongola to obszar położony niedaleko granicy Swazilandu i Republiki Południowej Afryki. W 1895 roku prezydent Transwalu, Paul Kruger, zdecydował o utworzeniu w Pongoli pierwszego na świecie rezerwatu dzikich zwierząt. Decyzję uzasadnił szalonym wzrostem niekontrolowanych polowań na słonie, bawoły, nosorożce, a przede wszystkim lwy. Wkrótce śladem burskiego prezydenta poszli Anglicy, wytyczając w prowincji KwaZulu-Natal obszar pod park narodowy Hluhluwe Umfolozi. Autorzy cyklu "Podróżnik" postanowili odwiedzić ten najstarszy na świecie park dzikich zwierząt. W bezkrwawym safari towarzyszy im Sean, wytrawny tropiciel, ranger i znawca słoni. Tych ostatnich w Pongoli jest niewiele, ale tropienie ich o świcie i obserwacja ich codziennego życia to jedna z największych przyjemności, jakie mogą tam spotkać przybysza z daleka. Pongola to także bardzo atrakcyjne miejsce dla turystów. Goście mogą spędzać czas w bungalowach oraz, w zbudowanym w starym stylu, pensjonacie. W RPA, w przeciwieństwie do Kenii, nadal wolno polować na dzikie zwierzęta, dlatego na ścianach White Elephant Lodge podziwiać można skóry lwów, gepardów, a także stare fotografie, sztucery, książki i pachnące buszem ekwipunki myśliwych. W programie oprócz licznych ciekawostek także sporo praktycznych rad dla osób wybierających się na safari do Południowej Afryki. 00:25 CZY WIESZ, ŻE? - /89/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 23 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 00:55 CZY WIESZ, ŻE? - /90/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 23 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 01:25 ZACZNIJ OD ZDROWIA - /10/ UZALEŻNIENIE Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Scenariusz: Agnieszka Barańska-Cieślak Prowadzący: Adam Giza Magazyn Telewizji Polskiej o tematyce prozdrowotnej. W każdym odcinku poruszymy inne zagadnienie z obszaru medycyny: nadciśnienie, choroby onkologiczne, problemy z oddychaniem, zdrowie psychiczne czy aktywność fizyczna to tylko część z nich. Gdzie jest granica między przyjemnością a nałogiem? Kiedy, dlaczego i od czego się uzależniamy? Jak pomóc sobie i osobie, która jest chora? Lista substancji i czynności, które z czasem mogą nam zaszkodzić, jest naprawdę długa i zaskakująca. A alkohol, papierosy i narkotyki to tylko niektóre z nich. W tym odcinku "Zacznij od zdrowia" zajmiemy się uzależnieniami. 01:55 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 25 SZYDŁOWIEC Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Norbert Dachl, Jacek Banach Prowadzący: Tomasz Bednarek Tomasz Bednarek odwiedza Szydłowiec, miasto, w którym znajdują się zasoby bardzo cennego surowca - piaskowca. To jeden z polskich materiałów naturalnych, który wybitni architekci wykorzystywali od stuleci, nie tylko w naszym kraju. Za czasów dynastii Piastów i Jagiellonów Szydłowiec był prężnym i mocno znaczącym ośrodkiem w kraju przede wszystkim ze względu na szybki rozwój handlu i rzemiosła. Dziś warto odwiedzić to miasto, ze m.in. względu na wspaniałe zabytki oraz unikatową na skalę światową kolekcję ludowych instrumentów muzycznych oraz dawnych polskich samochodów i motocykli. 02:25 WYPRAWA KU SŁOŃCU (SOLAR ODYSSEY) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2018 Wraz z twórcami filmu dołączamy do sondy Parker Solar Probe NASA i Solar Orbiter ESA, aby zbadać najnowsze odkrycia i zdjęcia ze Słońca. Zapierająca dech w piersiach podróż, która zabierze widza bliżej Słońca niż kiedykolwiek przedtem, aby znaleźć odpowiedź na zadawane od dziesięcioleci pytania dotyczące działania naszej najbliższej gwiazdy.