TVP Nauka Środa, 12.07.2023 06:00 PODRÓŻNIK - SMAKI I KOLORY GWADELUPY Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2006 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Wykonawcy: Marcin Sanakiewicz Gwadelupa - grupa wysp w archipelagu Małych Antylach, ciągnących się od Florydy po wybrzeża Wenezueli. Jej stolicą jest Basse - Terre. To jedna z najpiękniejszych wysp karaibskich. Stała się symbolem karaibskiego raju. Ciepłe morze i ogromne grzywiaste fale kuszą surferów. Żeglarze zawijają tu do licznych bezpiecznych i wygodnych portów. Gwadelupa jest francuskim departamentem, podobnie jak Bretania czy Akwitania. Walutą jest tutaj euro i obowiązują wszystkie prawa UE. Nie musimy więc mieć paszportu, a jedynie dowód osobisty, by znaleźć się na tej egzotycznej i niezwykłej wyspie. Niegdyś słynęła z plantacji przypraw i trzciny cukrowej, dziś przyciąga niepowtarzalnymi smakami, wykwintną kuchnią. Odwiedzając jedną z restauracji na wyspie, poznajemy pieczone owoce drzewa chlebowego, ryż po kreolsku z czerwona fasolą, krewetki duszone w sosie pomidorowym z kluseczkami, ośmiornicę duszoną z tymiankiem, czosnkiem i pietruszką, a także accras, czyli kawałki dorsza zapiekane w pikantnym cieście, i jeszcze sałatkę z barakudy i awokado, pikle z ostrej papryki i mnóstwo innych niezwykłych potraw. W programie poznajemy historię Gwadelupy. Zanim w XVII wieku osiedlił się tam pewien Holender imieniem Pitre, dookoła było pustkowie. Wybrał malownicze miejsce nad błękitną zatoką, gdzie wkrótce powstało portowe miasto. Na cześć założyciela nazwano je Pointe-a-Pitre. Jest dziś największym miastem wyspy, choć mieszka tam tylko około 30 tysięcy mieszkańców. Do Gwadelupy zawitał także Krzysztof Kolumb podczas swej drugiej wyprawy. Wyspami władali jednak Francuzi i to oni narzucili swoje zwyczaje, kulturę, kuchnię, tradycje. Na Gwadelupie nie ma już Indian, pierwotnych mieszkańców wyspy. Przywiezieni z Afryki niewolnicy są dzisiaj obywatelami Francji. Ich język, mieszanka różnych dialektów, kolor skóry, zwyczaje, muzyka, tańce - generalnie określane jako kreolskie - są atrakcją turystyczną. Odwiedzimy także bazar przyprawowy w Pointe-a-Pitre, popływamy katamaranem wokół wyspy, pospacerujemy po lesie tropikalnym z unikatową roślinnością. Ponadto w programie dużo kreolskiej muzyki, anegdot, a także praktyczne porady dla wybierających się w podróż na tę karaibską wyspę. 06:30 PODRÓŻNIK - TERRE - DE - HAUT Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2006 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Wykonawcy: Marcin Sanakiewicz Terre-de-Haut to nazwa niewielkiej, bardzo malowniczej wysepki na Karaibach niedaleko Gwadelupy, w archipelagu Antyli. Wyspa znana jest z filmów Jacquesa Cousteau - słynnego francuskiego podróżnika, filmowca, odkrywcy podmorskich głębin. Właśnie w wodach Gwadelupy i Terre-de-Haut ten wielki żeglarz i podróżnik spędzał najwięcej czasu na fotografowaniu podmorskiej fauny i flory, badaniu głębin i odkrywaniu tajemnic podwodnej przyrody. Dla wielu turystów z całego świata Cousteau stał się inspiracją, wzorem do naśladowania. Dzięki niemu nurkowanie w wodach Gwadelupy i sąsiednich wysepek stało się bardzo modne. Żeby dotrzeć na Terre-de-Haut, trzeba najpierw dolecieć na Gwadelupę - wyspę należącą do Francji, choć położoną tak daleko od Europy. Lot samolotem do tego egzotycznego zakątka trwa około 8 godzin, a różnica czasu wynosi 5 godzin wstecz w stosunku do czasu polskiego. Na Gwadelupie działa wiele firm turystycznych. Oferują one sporo atrakcji i rozmaitych możliwości aktywnego spędzania wakacji, np. podróże katamaranem, żeglowania, nurkowanie, wspinaczkę, wyprawy do lasów tropikalnych. Ale właśnie nurkowanie najbardziej przyciąga turystów - magia i mit Jacquesa Cousteau nie mają sobie równych. Autorzy "Podróżnika" postanowiliśmy osobiście przekonać się o walorach aktywnego poznawania Gwadelupy. Bo trzeba pamiętać, że Gwadelupa to także wiele małych i jeszcze mniejszych wysepek położonych wokół głównej wyspy, na której leży miasto Point-a-Pitre, port i centrum życia kulturalnego. Z Gwadelupy podróż katamaranem na Terre-de-Haut zajmuje 2 godziny. Wyspa jest malutka, niegdyś stanowiła bazę wojskową, zbudowano tam nawet bastion obronny. Spodziewano się bowiem ataków piratów lub Anglików, gdyż od niepamiętnych czasów Gwadelupę zamieszkiwali Francuzi. Obecnie senna atmosfera Terre-de-Haut nastraja przede wszystkim do leniuchowania, a błękitna woda - do nurkowania. Mieszkańcy przesiadują na werandach swoich domów i patrzą na turystów, którzy regularnie przypływają katamaranami lub łodziami, aby popływać w ciepłych wodach opromienionych słońcem i sławą wielkiego Jacquesa Cousteau. 07:00 CZY WIESZ, ŻE? - /91/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 23 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 07:30 CZY WIESZ, ŻE? - /92/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 23 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 08:00 OPERACJA ZDROWIE - MICRA Magazyn medyczny, 25 min, Polska, 2019 Autor: Piotr Poraj - Poleski Coraz więcej pacjentów w Polsce korzysta z elektroterapii, czyli leczenia zaburzeń rytmu serca przy pomocy wszczepialnych urządzeń zwanych rozrusznikami serca. Każdego roku pojawiają się nowe generacje tych urządzeń. Jednak bezdyskusyjnie najnowocześniejszym z nich jest MICRA. Miniaturowy, bezelektrodowy rozrusznik wszczepiany bezpośrednio do serca. W programie wyjaśnimy, z jakimi chorobami serca zmagają się Polacy, czym jest elektroterapia i czym się zajmuje. Pokażemy także operację wszczepienia Micry, dowiemy się dlaczego to urządzenie jest tak wyjątkowe i dlaczego tak mało ludzi w Polsce może z niego korzystać. Problemem jest zbyt mała liczba refundacji zatwierdzanych przez NFZ. 08:15 POLACY ŚWIATU - MARIA CZAPSKA Magazyn, 5 min, Polska, 2021 Cykl etiud filmowych przybliżających widzom sylwetki wybitnych polskich naukowców żyjących w różnych zakątkach świata, którzy swoją pracą i odkryciami dali podstawy do rozwoju nauki. W krótkich filmach poznamy niezwykłe historie wybitnych Polaków, którzy pomimo odległości, jaka ich dzieliła od Ojczyzny, sercem oddani byli Polsce, ale swoim umysłem i talentem służyli innym narodom. 08:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 26 PSZCZYNA Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Natalia Kostenko Scenariusz: Magdalena Felis Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek Celem kolejnej podróży Tomasza Bednarka jest Pszczyna. Ta perła Górnego Śląska - to kolejne miejsce w Polsce, w którym nie sposób się nie zakochać. Wśród industrialnego krajobrazu południowego Śląska ujmuje elegancją pejzażu i dworską architekturą. Niegdyś lato spędzał tu wybitny barokowy kompozytor Georg Philipp Teleman, a później rezydował cesarz Wilhelm II, zachwycony nie tylko łowieckimi terenami, ale również urodą i wdziękiem pszczyńskiej księżnej Daisy. Dziś można tu odbyć podróż w przeszłość w doskonale zachowanym zamku pszczyńskim, a także odwiedzić tradycyjną wieś i zagrodę największych europejskich ssaków - żubrów. 09:00 DIGITS: HISTORIA INTERNETU. CZŁOWIEK A MASZYNA. (DIGITS) Serial dokumentalny, 52 min, USA, 2016 Ta trzyczęściowa seria dokumentalna opowiada historię i wpływ Internetu: jak działa, jak ewoluował, jakie technologie zrodził i dokąd może nas zaprowadzić w następnej dekadzie. 10:00 GENIUSZE I MARZYCIELE - STEFAN BRYŁA Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2018 Reżyseria: Bartosz Paduch Szkic dla spawacza. Eksperymentalny film o architekturze z geniuszem Stefanem Bryłą w roli głównej. 11:00 PODRÓŻNIK - SMAKI I KOLORY GWADELUPY Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2006 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Wykonawcy: Marcin Sanakiewicz Gwadelupa - grupa wysp w archipelagu Małych Antylach, ciągnących się od Florydy po wybrzeża Wenezueli. Jej stolicą jest Basse - Terre. To jedna z najpiękniejszych wysp karaibskich. Stała się symbolem karaibskiego raju. Ciepłe morze i ogromne grzywiaste fale kuszą surferów. Żeglarze zawijają tu do licznych bezpiecznych i wygodnych portów. Gwadelupa jest francuskim departamentem, podobnie jak Bretania czy Akwitania. Walutą jest tutaj euro i obowiązują wszystkie prawa UE. Nie musimy więc mieć paszportu, a jedynie dowód osobisty, by znaleźć się na tej egzotycznej i niezwykłej wyspie. Niegdyś słynęła z plantacji przypraw i trzciny cukrowej, dziś przyciąga niepowtarzalnymi smakami, wykwintną kuchnią. Odwiedzając jedną z restauracji na wyspie, poznajemy pieczone owoce drzewa chlebowego, ryż po kreolsku z czerwona fasolą, krewetki duszone w sosie pomidorowym z kluseczkami, ośmiornicę duszoną z tymiankiem, czosnkiem i pietruszką, a także accras, czyli kawałki dorsza zapiekane w pikantnym cieście, i jeszcze sałatkę z barakudy i awokado, pikle z ostrej papryki i mnóstwo innych niezwykłych potraw. W programie poznajemy historię Gwadelupy. Zanim w XVII wieku osiedlił się tam pewien Holender imieniem Pitre, dookoła było pustkowie. Wybrał malownicze miejsce nad błękitną zatoką, gdzie wkrótce powstało portowe miasto. Na cześć założyciela nazwano je Pointe-a-Pitre. Jest dziś największym miastem wyspy, choć mieszka tam tylko około 30 tysięcy mieszkańców. Do Gwadelupy zawitał także Krzysztof Kolumb podczas swej drugiej wyprawy. Wyspami władali jednak Francuzi i to oni narzucili swoje zwyczaje, kulturę, kuchnię, tradycje. Na Gwadelupie nie ma już Indian, pierwotnych mieszkańców wyspy. Przywiezieni z Afryki niewolnicy są dzisiaj obywatelami Francji. Ich język, mieszanka różnych dialektów, kolor skóry, zwyczaje, muzyka, tańce - generalnie określane jako kreolskie - są atrakcją turystyczną. Odwiedzimy także bazar przyprawowy w Pointe-a-Pitre, popływamy katamaranem wokół wyspy, pospacerujemy po lesie tropikalnym z unikatową roślinnością. Ponadto w programie dużo kreolskiej muzyki, anegdot, a także praktyczne porady dla wybierających się w podróż na tę karaibską wyspę. 11:30 PODRÓŻNIK - TERRE - DE - HAUT Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2006 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Wykonawcy: Marcin Sanakiewicz Terre-de-Haut to nazwa niewielkiej, bardzo malowniczej wysepki na Karaibach niedaleko Gwadelupy, w archipelagu Antyli. Wyspa znana jest z filmów Jacquesa Cousteau - słynnego francuskiego podróżnika, filmowca, odkrywcy podmorskich głębin. Właśnie w wodach Gwadelupy i Terre-de-Haut ten wielki żeglarz i podróżnik spędzał najwięcej czasu na fotografowaniu podmorskiej fauny i flory, badaniu głębin i odkrywaniu tajemnic podwodnej przyrody. Dla wielu turystów z całego świata Cousteau stał się inspiracją, wzorem do naśladowania. Dzięki niemu nurkowanie w wodach Gwadelupy i sąsiednich wysepek stało się bardzo modne. Żeby dotrzeć na Terre-de-Haut, trzeba najpierw dolecieć na Gwadelupę - wyspę należącą do Francji, choć położoną tak daleko od Europy. Lot samolotem do tego egzotycznego zakątka trwa około 8 godzin, a różnica czasu wynosi 5 godzin wstecz w stosunku do czasu polskiego. Na Gwadelupie działa wiele firm turystycznych. Oferują one sporo atrakcji i rozmaitych możliwości aktywnego spędzania wakacji, np. podróże katamaranem, żeglowania, nurkowanie, wspinaczkę, wyprawy do lasów tropikalnych. Ale właśnie nurkowanie najbardziej przyciąga turystów - magia i mit Jacquesa Cousteau nie mają sobie równych. Autorzy "Podróżnika" postanowiliśmy osobiście przekonać się o walorach aktywnego poznawania Gwadelupy. Bo trzeba pamiętać, że Gwadelupa to także wiele małych i jeszcze mniejszych wysepek położonych wokół głównej wyspy, na której leży miasto Point-a-Pitre, port i centrum życia kulturalnego. Z Gwadelupy podróż katamaranem na Terre-de-Haut zajmuje 2 godziny. Wyspa jest malutka, niegdyś stanowiła bazę wojskową, zbudowano tam nawet bastion obronny. Spodziewano się bowiem ataków piratów lub Anglików, gdyż od niepamiętnych czasów Gwadelupę zamieszkiwali Francuzi. Obecnie senna atmosfera Terre-de-Haut nastraja przede wszystkim do leniuchowania, a błękitna woda - do nurkowania. Mieszkańcy przesiadują na werandach swoich domów i patrzą na turystów, którzy regularnie przypływają katamaranami lub łodziami, aby popływać w ciepłych wodach opromienionych słońcem i sławą wielkiego Jacquesa Cousteau. 12:00 CZY WIESZ, ŻE? - /91/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 23 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 12:30 CZY WIESZ, ŻE? - /92/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 23 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 13:00 OPERACJA ZDROWIE - MICRA Magazyn medyczny, 25 min, Polska, 2019 Autor: Piotr Poraj - Poleski Coraz więcej pacjentów w Polsce korzysta z elektroterapii, czyli leczenia zaburzeń rytmu serca przy pomocy wszczepialnych urządzeń zwanych rozrusznikami serca. Każdego roku pojawiają się nowe generacje tych urządzeń. Jednak bezdyskusyjnie najnowocześniejszym z nich jest MICRA. Miniaturowy, bezelektrodowy rozrusznik wszczepiany bezpośrednio do serca. W programie wyjaśnimy, z jakimi chorobami serca zmagają się Polacy, czym jest elektroterapia i czym się zajmuje. Pokażemy także operację wszczepienia Micry, dowiemy się dlaczego to urządzenie jest tak wyjątkowe i dlaczego tak mało ludzi w Polsce może z niego korzystać. Problemem jest zbyt mała liczba refundacji zatwierdzanych przez NFZ. 13:20 POLACY ŚWIATU - MARIA CZAPSKA Magazyn, 5 min, Polska, 2021 Cykl etiud filmowych przybliżających widzom sylwetki wybitnych polskich naukowców żyjących w różnych zakątkach świata, którzy swoją pracą i odkryciami dali podstawy do rozwoju nauki. W krótkich filmach poznamy niezwykłe historie wybitnych Polaków, którzy pomimo odległości, jaka ich dzieliła od Ojczyzny, sercem oddani byli Polsce, ale swoim umysłem i talentem służyli innym narodom. 13:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 26 PSZCZYNA Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Natalia Kostenko Scenariusz: Magdalena Felis Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek Celem kolejnej podróży Tomasza Bednarka jest Pszczyna. Ta perła Górnego Śląska - to kolejne miejsce w Polsce, w którym nie sposób się nie zakochać. Wśród industrialnego krajobrazu południowego Śląska ujmuje elegancją pejzażu i dworską architekturą. Niegdyś lato spędzał tu wybitny barokowy kompozytor Georg Philipp Teleman, a później rezydował cesarz Wilhelm II, zachwycony nie tylko łowieckimi terenami, ale również urodą i wdziękiem pszczyńskiej księżnej Daisy. Dziś można tu odbyć podróż w przeszłość w doskonale zachowanym zamku pszczyńskim, a także odwiedzić tradycyjną wieś i zagrodę największych europejskich ssaków - żubrów. 14:00 DIGITS: HISTORIA INTERNETU. CZŁOWIEK A MASZYNA. (DIGITS) Serial dokumentalny, 52 min, USA, 2016 Ta trzyczęściowa seria dokumentalna opowiada historię i wpływ Internetu: jak działa, jak ewoluował, jakie technologie zrodził i dokąd może nas zaprowadzić w następnej dekadzie. 15:00 NIEZIEMSKIE WULKANY (SPACE VOLCANOES) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Andrew Thompson Wulkany są jednym z najbardziej niesamowitych zjawisk naturalnych na Ziemi. Ale są one niczym w porównaniu z gigantami na innych planetach. W tym filmie użyto techniki state - of - the - art CGI i najnowszych technik pozyskania i utrwalenia zdjęć tych spektakularnych kolosów. Odbędziemy podróż na Marsa i zobaczymy wulkan prawie trzy razy wyższy od Everestu. Poznamy niezwykłe lodowe wulkany Plutona. Będziemy się zachwycać ogromną grawitacją Jowisza, która sięga daleko poza jego księżyc, tworząc efektowne niebieskie plamy na wysokości ponad 500 km. 16:00 GENIUSZE I MARZYCIELE - STEFAN BRYŁA Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2018 Reżyseria: Bartosz Paduch Szkic dla spawacza. Eksperymentalny film o architekturze z geniuszem Stefanem Bryłą w roli głównej. 17:00 PODRÓŻNIK - KUBIZMO Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2006 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Wykonawcy: Marcin Sanakiewicz "Cubismo" - oznacza po hiszpańsku "kubizm", określający kierunek w malarstwie początków XX wieku. Jego prekursorami byli Georges Braque i Pablo Picasso. Chodziło o sposób przedstawiania przedmiotów i ludzi. Artyści nadawali im kształt "kubiczny", przestrzenny, zbliżony do rombów i sześciokątów, deformując ich wizerunki na obrazach. W latach 20. na Kubie i Santo Domingo ten termin, ukuty przez Jose Fernandeza, oznaczał zupełnie co innego. Jose Fernandez był właścicielem restauracji w Santiago de Cuba, zbierał i kolekcjonował piosenki, porzekadła oraz ludowe przekazy. Wiele piosenek śpiewanych np. na Kubie pochodziło jeszcze z czasów niewolnictwa, wiązały się z santerią, religią czarnoskórych przywiezionych z serca Afryki, inne pochodziły z Haiti, skąd dotarły wraz z tamtejszymi plantatorami. Ten splot kultury, tradycji i języka wpłynął na charakter muzyki karaibskiej. Kiedy narodziły się rumba i salsa, w Santiago de Cuba zaczęły powstawać domy trubadurów. W latach 30. na Kubie było ich już kilkaset. Zaczął się boom turystyczny, który trwa do dziś. Początkowo Amerykanie i Anglicy, a później także Francuzi i inni Europejczycy zaczęli odkrywać na Kubie, Santo Domingo i całych Antylach czar latynoskiej muzyki i tańca. Zaczęły one wkraczać do światowej kultury i rozrywki. W "Podróżniku" rozpoczniemy kolejną wyprawę od domu trubadurów w Santiago de Cuba. Tam powstały największe przeboje, tam narodziła się rumba, tam został pochowany poeta Jose Marti, do którego wiersza napisano muzykę "Guantanamery". Podróżować będziemy też po Dominikanie, Antylach Francuskich i Holenderskich w poszukiwaniu rytmów, odmienności kulturowej i smaków, które ukształtowały pojęcie "kubizmo" tak charakterystyczne dla tamtejszego świata. W programie wypowiedzi na temat muzyki i kultury Karaibów, sporo muzyki i tańca, a także unikatowe zdjęcia i filmowe materiały archiwalne. 17:30 PODRÓŻNIK - KIEPIELA KSIĄŻE DURBANU Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Wykonawcy: Marcin Sanakiewicz Bohaterem programu jest Andrzej Kiepiela, mieszkaniec Republiki Południowej Afryki, konsul honorowy RP w Durbanie. Bohater wśród tamtejszych polityków, przyjaciel króla Zulusów, nazywany księciem Durbanu. W latach 80. był inicjatorem rozmów pomiędzy Partią Narodową a Afrykańskim Kongresem w celu utworzenia wspólnego frontu walki o nowy demokratyczny ład w RPA i zniesienie apartheidu. Było to na długo przed deklaracją prezydenta de Klerka o rozpoczęciu rozmów z Nelsonem Mandelą. Efektem tych działań Polaka były obrady okrągłego stołu w Kwa Zulu Natal. Wkrótce po tych obradach Kiepiela został Konsulem Honorowym RP w Durbanie. Program opowiada o tych ważnych wydarzeniach historycznych sprzed 20 lat i jednocześnie pokazuje osiągnięcia Kiepieli jako animatora turystyki, propagatora otwarcia Durbanu na świat. Z jego inicjatywy dekoracje do filmu "Król Czaka" wykorzystano do utworzenia wioski turystycznej "Shakaland" oraz zbudowano wielkie oceanarium - "U'Shaka Marine World". Dziś są to miejsca odwiedzane przez miliony turystów z całego świata. Przed 20 laty wydawało się to niemożliwe. 18:00 CZY WIESZ, ŻE? - /93/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 18:30 CZY WIESZ, ŻE? - /94/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 27 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 19:00 ZACZNIJ OD ZDROWIA - /11/ OKULISTYKA Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Scenariusz: Agnieszka Barańska-Cieślak Prowadzący: Adam Giza Magazyn Telewizji Polskiej o tematyce prozdrowotnej. W każdym odcinku poruszymy inne zagadnienie z obszaru medycyny: nadciśnienie, choroby onkologiczne, problemy z oddychaniem, zdrowie psychiczne czy aktywność fizyczna to tylko część z nich. Wzrok jest najcenniejszym ze zmysłów człowieka, ponieważ aż 80% informacji z otaczającego świata dociera do naszego mózgu właśnie za pośrednictwem oczu. Jednak są one narządem bardzo wrażliwym, łatwo się męczą i osłabiają. Czy dbając o zdrowie, pamiętamy o wzroku? O tym, co jest dla niego dobre, a co mu szkodzi, dowiemy się z tego odcinka programu "Zacznij od zdrowia". 19:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 27 ŁAŃCUT Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek W tym odcinku Tomasz Bednarek odwiedza Łańcut, gdzie znajduje się najbogatsze muzeum rezydencjonalne w Polsce. Można w nim zobaczyć, jak żyli członkowie dwóch potężnych rodów Rzeczypospolitej: Lubomirscy i Potoccy. Świetnie zachowany zamek pokazuje ich salony, sypialnie, łazienki, a także miejsca, w których oddawali się rozrywkom, takim jak na przykład dworski teatr. Wyjątkowe bogactwo zbiorów sprawia, że Muzeum Zamek w Łańcucie pozwala każdemu poczuć niepowtarzalny klimat minionych czasów. Warto tu przyjechać również ze względu na bogatą spuściznę, która przypomina o wielokulturowości tego regionu. Wyjątkowym miejscem jest muzeum w Markowej, które upamiętnia rodzinę Ulmów oraz innych Polaków ratujących Żydów podczas II wojny światowej. 20:00 W SIDŁACH FRANKENSTEINA - MARIA SKŁODOWSKA - CURIE PROMIENIOTWÓRCZA MIŁOŚĆ (THE FRANKENSTEIN TEMPTATION) Film dokumentalny, 45 min, Japonia, 2018 Nauka pozwala ludziom marzyć, tworzyć dobro, ale może też być nieubłaganie okrutna. Takie właśnie okrutne okazało się dążenie młodego Frankensteina do stworzenia człowieka idealnego, bo powołało do życia istotę szpetną, odrażającą, ohydną. Serial niezwykle zajmująco i wnikliwie przedstawia takie właśnie przypadki ukryte w cieniu historii, ujawniając tym samym nieodparte pokusy nauki. Każdy odcinek oparty jest na prawdziwej historii, nawet jeśli trudno w nią uwierzyć i jest bogaty w efekty wizualne nadające całej serii niepowtarzalny styl. "W sidłach Frankensteina" zgłębia historie naukowców, którzy ostatecznie pochylili się w kierunku ciemnej strony mocy. W tym odcinku: wielka fizyczka, Maria Skłodowska - Curie. Była pierwszą kobietą, która zdobyła Nagrodę Nobla. Przyznano ją za odkrycie promieniowania, którego Skłodowska dokonała w ścisłej współpracy z mężem, Pierrem Curie. Odkrycie, że promieniowanie emituje energię niezależnie od jakichkolwiek sił zewnętrznych, obaliło konwencjonalne przekonanie, że atomy - najmniejsza jednostka materii - są niepodzielne i nigdy się nie zmieniają. To był przełom, który zapoczątkował Erę Atomu. Po nagłej śmierci męża Maria oddała się bez pamięci swoim badaniom naukowym, ale jej nieskazitelna miłość do nauki stopniowo zaczynała być niewłaściwie interpretowana. W tym odcinku odkrywamy nieopowiedzianą historię tej wyjątkowej badaczki i naukowca. 21:00 . - NA TROPIE EPIDEMII - WOJNA Z BAKTERIAMI (DISEASE HUNTERS) Cykl dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2021 Co może spowodować kolejną pandemię? W tej trzyodcinkowej serii dokumentalnej poznajemy Disease Hunters (Łowców chorób), zespoły międzynarodowych naukowców na pierwszej linii frontu, które ścigają się, aby zidentyfikować, zbadać i unicestwić choroby zakaźne, patogeny i drobnoustroje. W tej wielokrotnie nagradzanej miniserii dokumentalnej występują czołowi naukowcy z Tajlandii, Singapuru, Kambodży, Japonii, Filipin, Islandii, Indii, Wielkiej Brytanii i USA, co podkreśla międzynarodową współpracę i wymianę danych. Naukowcy w filmie łączą także dzisiejsze epidemie z epidemiami historycznymi i badają czynniki, które mogą przyspieszyć przyszłe epidemie, takie jak interakcje człowiek - zwierzę, lekooporność, zmiana klimatu, urbanizacja i globalizacja. Omawiane choroby obejmują koronawirusa COVID - 19, grypę, świńską grypę H1N1, polio, superbakterie, gruźlicę, malarię i dengę. Laureat: Srebrny Medal, film dokumentalny na World Media Festivals Awards 22:00 GENIUSZE I MARZYCIELE - STEFAN BRYŁA Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2018 Reżyseria: Bartosz Paduch Szkic dla spawacza. Eksperymentalny film o architekturze z geniuszem Stefanem Bryłą w roli głównej. 23:00 PODRÓŻNIK - KUBIZMO Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2006 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Wykonawcy: Marcin Sanakiewicz "Cubismo" - oznacza po hiszpańsku "kubizm", określający kierunek w malarstwie początków XX wieku. Jego prekursorami byli Georges Braque i Pablo Picasso. Chodziło o sposób przedstawiania przedmiotów i ludzi. Artyści nadawali im kształt "kubiczny", przestrzenny, zbliżony do rombów i sześciokątów, deformując ich wizerunki na obrazach. W latach 20. na Kubie i Santo Domingo ten termin, ukuty przez Jose Fernandeza, oznaczał zupełnie co innego. Jose Fernandez był właścicielem restauracji w Santiago de Cuba, zbierał i kolekcjonował piosenki, porzekadła oraz ludowe przekazy. Wiele piosenek śpiewanych np. na Kubie pochodziło jeszcze z czasów niewolnictwa, wiązały się z santerią, religią czarnoskórych przywiezionych z serca Afryki, inne pochodziły z Haiti, skąd dotarły wraz z tamtejszymi plantatorami. Ten splot kultury, tradycji i języka wpłynął na charakter muzyki karaibskiej. Kiedy narodziły się rumba i salsa, w Santiago de Cuba zaczęły powstawać domy trubadurów. W latach 30. na Kubie było ich już kilkaset. Zaczął się boom turystyczny, który trwa do dziś. Początkowo Amerykanie i Anglicy, a później także Francuzi i inni Europejczycy zaczęli odkrywać na Kubie, Santo Domingo i całych Antylach czar latynoskiej muzyki i tańca. Zaczęły one wkraczać do światowej kultury i rozrywki. W "Podróżniku" rozpoczniemy kolejną wyprawę od domu trubadurów w Santiago de Cuba. Tam powstały największe przeboje, tam narodziła się rumba, tam został pochowany poeta Jose Marti, do którego wiersza napisano muzykę "Guantanamery". Podróżować będziemy też po Dominikanie, Antylach Francuskich i Holenderskich w poszukiwaniu rytmów, odmienności kulturowej i smaków, które ukształtowały pojęcie "kubizmo" tak charakterystyczne dla tamtejszego świata. W programie wypowiedzi na temat muzyki i kultury Karaibów, sporo muzyki i tańca, a także unikatowe zdjęcia i filmowe materiały archiwalne. 23:35 PODRÓŻNIK - KIEPIELA KSIĄŻE DURBANU Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Wykonawcy: Marcin Sanakiewicz Bohaterem programu jest Andrzej Kiepiela, mieszkaniec Republiki Południowej Afryki, konsul honorowy RP w Durbanie. Bohater wśród tamtejszych polityków, przyjaciel króla Zulusów, nazywany księciem Durbanu. W latach 80. był inicjatorem rozmów pomiędzy Partią Narodową a Afrykańskim Kongresem w celu utworzenia wspólnego frontu walki o nowy demokratyczny ład w RPA i zniesienie apartheidu. Było to na długo przed deklaracją prezydenta de Klerka o rozpoczęciu rozmów z Nelsonem Mandelą. Efektem tych działań Polaka były obrady okrągłego stołu w Kwa Zulu Natal. Wkrótce po tych obradach Kiepiela został Konsulem Honorowym RP w Durbanie. Program opowiada o tych ważnych wydarzeniach historycznych sprzed 20 lat i jednocześnie pokazuje osiągnięcia Kiepieli jako animatora turystyki, propagatora otwarcia Durbanu na świat. Z jego inicjatywy dekoracje do filmu "Król Czaka" wykorzystano do utworzenia wioski turystycznej "Shakaland" oraz zbudowano wielkie oceanarium - "U'Shaka Marine World". Dziś są to miejsca odwiedzane przez miliony turystów z całego świata. Przed 20 laty wydawało się to niemożliwe. 00:05 CZY WIESZ, ŻE? - /93/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 00:35 CZY WIESZ, ŻE? - /94/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 27 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 01:00 ZACZNIJ OD ZDROWIA - /11/ OKULISTYKA Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Scenariusz: Agnieszka Barańska-Cieślak Prowadzący: Adam Giza Magazyn Telewizji Polskiej o tematyce prozdrowotnej. W każdym odcinku poruszymy inne zagadnienie z obszaru medycyny: nadciśnienie, choroby onkologiczne, problemy z oddychaniem, zdrowie psychiczne czy aktywność fizyczna to tylko część z nich. Wzrok jest najcenniejszym ze zmysłów człowieka, ponieważ aż 80% informacji z otaczającego świata dociera do naszego mózgu właśnie za pośrednictwem oczu. Jednak są one narządem bardzo wrażliwym, łatwo się męczą i osłabiają. Czy dbając o zdrowie, pamiętamy o wzroku? O tym, co jest dla niego dobre, a co mu szkodzi, dowiemy się z tego odcinka programu "Zacznij od zdrowia". 01:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 27 ŁAŃCUT Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek W tym odcinku Tomasz Bednarek odwiedza Łańcut, gdzie znajduje się najbogatsze muzeum rezydencjonalne w Polsce. Można w nim zobaczyć, jak żyli członkowie dwóch potężnych rodów Rzeczypospolitej: Lubomirscy i Potoccy. Świetnie zachowany zamek pokazuje ich salony, sypialnie, łazienki, a także miejsca, w których oddawali się rozrywkom, takim jak na przykład dworski teatr. Wyjątkowe bogactwo zbiorów sprawia, że Muzeum Zamek w Łańcucie pozwala każdemu poczuć niepowtarzalny klimat minionych czasów. Warto tu przyjechać również ze względu na bogatą spuściznę, która przypomina o wielokulturowości tego regionu. Wyjątkowym miejscem jest muzeum w Markowej, które upamiętnia rodzinę Ulmów oraz innych Polaków ratujących Żydów podczas II wojny światowej. 02:00 TAJEMNICE EKONOMII KOPERNIKA Dokument fabularyzowany, 54 min, Polska, 2022 Reżyseria: Michał Juszczakiewicz Scenariusz: Robert Szaj, Michał Juszczakiewicz Zdjęcia: Michał Juszczakiewicz, Grzegorz Dolecki Wykonawcy: Robert Cyrta, Krzysztof Matuszewski, Pietro Omodeo, Marta Twardowska, Eugeniusz Sienkiewicz, Philippe Debroise, Krzysztof Bartoszewicz, Grzegorz Duda Fabularyzowany film dokumentalny, prezentujący Mikołaja Kopernika, tym razem nie jako astronoma, a jako wybitnego ekonomistę i matematyka. To poruszająca historia naukowca, który wykorzystując swój intelekt, przygotowuje rewolucyjną reformę monety. Niestety, postulaty Kopernika dotyczące uznania pieniądza jako miary, nie znalazły do tej pory uznania wśród polityków i ekonomistów. W filmie odtworzono przebieg Sejmu Prus Królewskich w Grudziądzu, podczas którego Mikołaj Kopernik wygłosił swój traktat "O szacunku monety". Zaprezentowano działalność astronoma jako aktywnego administratora Kapituły Warmińskiej, który zasiedlał opuszczone i zniszczone przez wojnę polsko-krzyżacką gospodarstwa rolne Warmii. Obraz ukazuje naukowca również jako ważnego doradcę biskupów warmińskich.