TVP Historia Piątek, 21.07.2023 06:55 BYŁ TAKI DZIEŃ - 21 LIPCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1798 - bitwa pod piramidami (na północ od Kairu) zakończona zwycięstwem Francuzów; 1944 - powołanie PKWN; 1958 - rewizja SB na Jasnej Górze; 1969 - pierwsi ludzie na Księżycu; 07:10 BLISKO, CORAZ BLIŻEJ - ODC. 8 NIEPOKÓJ I GNIEW. ROK 1919 Serial historyczny, 63 min, 19 odc. , Polska 1982 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Scenariusz: Albin Siekierski Scenografia: Bolesław Kamykowski Zdjęcia: Jan Janczewski Muzyka: Piotr Marczewski Występują: Marek Litewka, Tomasz Zaliwski, Adam Bauman, Jan Szurmiej, Eugeniusz Kujawski, Leszek Piskorz, Lidia Bienias, Zbigniew Buczkowski, Jerzy Cnota, Dagmara Foniok, Marek Frąckowiak, Jan Frycz, Wojciech Górniak, Stanisław Kosmalewski, Bernard Krawczyk, Jan Krzyżanowski, Jerzy Kuczera, Adam Kwiatkowski, Teresa Lipowska, Tadeusz Malak, Ferdynand Matysik, Ryszard Nadrowski, Gabriel Nehrebecki, Sławomir Rokita, Henryk Stanek, Czesław Stopka, Janusz Sykutera, Tadeusz Szaniecki, Leszek Świgoń, Jerzy Trela, Ewa Ziętek, Adam Żukowski i inni Nadchodzi listopad 1919 roku. Pierwsze Powstanie Śląskie upada. Jednak sytuacja na Śląsku daleka jest od normalizacji. Antagonizm między Polakami a Niemcami staje się coraz bardziej zaciekły. Odczuwa to dotkliwie rodzina Pasterników. Nawet wkroczenie oddziałów Międzynarodowej Komisji Plebiscytowej złożonych z wojsk francuskich i angielskich nie poprawia nastrojów ludności. Drugie Powstanie wisi w powietrzu. 08:20 HISTORIA POLSKI - KULTURA, GIEDROYĆ I INNI. Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2022 Reżyseria: Tadeusz Śmiarowski Film o Jerzym Giedroyciu i fenomenie, jakim był i jeszcze ciągle jest założony przez niego Instytut Literacki. Jest naszym wspólnym, wielkim dziedzictwem, zasługującym na ciągłe przypominanie i nowe opracowania. Celem filmu jest jednak nie tylko przypominanie, ale też próba pokazania tego, co po Instytucie pozostało. 09:40 SENSACJE XX WIEKU - TAJNA KWATERA /2/ Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2000 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Adam Sikora Prowadzący: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Jan Peszek, Tadeusz Wnuk Zamek w Książu od lat budzi zainteresowanie historyków i poszukiwaczy skarbów. Co kryły gigantyczne podziemia, dlaczego 3 tysiące więźniów drążyło tunele i wznosiło betonowe budowle? W programie podejmiemy próbę odpowiedzi na te pytania, przekazując w ten sposób wiedzę o historii Dolnego Śląska i sposobie sprawowania władzy w III Rzeszy. 10:10 SENSACJE XX WIEKU - TAJNA KWATERA /3/ Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 2000 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Adam Sikora Prowadzący: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Krzysztof Dracz, Tomasz Lulek, Stanisław Melski, Krzysztof Warunek Zamek w Książu od lat budzi zainteresowanie historyków i poszukiwaczy skarbów. Co kryły gigantyczne podziemia, dlaczego 3 tysiące więźniów drążyło tunele i wznosiło betonowe budowle? W programie podejmiemy próbę odpowiedzi na te pytania, przekazując w ten sposób wiedzę o historii Dolnego Śląska i sposobie sprawowania władzy w III Rzeszy. W tym odcinku: jakie skarby przetrzymywane były w zamku w Książu, czego szukały oddziały specjalne NKWD, po co drążono podziemne tunele? 10:40 IDZIEMY DO CIEBIE, POLSKO! Film dokumentalny, 66 min, Polska, 2022 Reżyseria: Stefan Skrzypczak Scenariusz: Stefan Skrzypczak Trzecia część tryptyku poświęconemu batalii o przyłączenie Górnego Śląska do Polski w latach 1918 - 1922. Film opowiada o wkroczeniu wojsk polskich na Śląsk w czerwcu 1922 roku, o uroczystym podpisaniu 16 lipca 1922 roku dokumentów o oficjalnym scaleniu części Górnego Śląska z Polską oraz o wizycie w sierpniu 1922 poku Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego na Śląsku. W filmie wykorzystano autentyczne wypowiedzi uczestników wydarzeń, m.in. kazanie wybitnego kapłana ks. Jana Kapicy dla oddania wielkiej tęsknoty ludu śląskiego za Polską. Narrację wzbogacają niepublikowane wcześniej materiały fotograficzne oraz fragmenty filmu z uroczystości jak odbyła się 16 lipca 1922 roku w Katowicach. 11:55 NIE TAKA PROSTA HISTORIA - THE CROWN Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Scenariusz: Wiktor Świetlik Prowadzący: Wiktor Świetlik Czy królowa Elżbieta czasem płacze? Czy ma braki w wykształceniu? Co łączy wielki smog, Winstona Churchilla i pewną uroczą sekretarkę? Odpowiemy na te pytania, a także porozmawiamy o czarnych owcach rodziny królewskiej z gośćmi kolejnego odcinka, w którym to przyjrzymy się serialowi "The Crown". 12:30 ZNAK ORŁA - ODC. 13 DWA PODARUNKI 1331 Serial historyczno-przygodowy, 28 min, Polska, 1977 Reżyseria: Hubert Drapella Scenariusz: Alina Korta, Bohdan Poręba, Hubert Drapella Aktorzy: Krzysztof Kołbasiuk, Adam Bauman, Tadeusz Borowski, Ryszard Filipski, Lech Ordon, Leon Niemczyk, Henryk Bista, Wojciech Alaborski Krzyżacy przywożą Gniewka do obozu. Tu widzi starostę Wincentego, który nie może zdradzić swej sympatii dla więźnia. Wincenty w drodze do Wielkopolski zabija towarzyszących mu Krzyżaków i ucieka, Gniewka zaś porywają z obozu chłopi i oddają pod opiekę czarownicy - lekarki. Po wyleczeniu Gniewko wraca do obozu krzyżackiego i dowiaduje się o planach Krzyżaków. 13:05 ZNAK ORŁA - ODC. 14 NAJWYŻSZA GODNOŚĆ 1331 Serial historyczno-przygodowy, 28 min, Polska, 1977 Reżyseria: Hubert Drapella Scenariusz: Alina Korta, Bohdan Poręba, Hubert Drapella Aktorzy: Krzysztof Kołbasiuk, Adam Bauman, Tadeusz Borowski, Ryszard Filipski, Lech Ordon, Leon Niemczyk, Henryk Bista, Wojciech Alaborski Gniewko przekazuje Łokietkowi zdobyte informacje. Król układa plan zasadzki pod Płowcami. Wysyła Gniewka do Wincentego i jego rycerzy. Za Gniewkiem podąża Hanysz. Wincenty demaskuje Hanysza i poleca Gniewkowi go pilnować. Hanysz prowokuje do walki Gniewka i ponosi śmierć. Gniewko na polu bitwy wśród zabitych znajduje swego przybranego ojca - Sulisława. Nadjeżdża król, który pasuje Gniewka na rycerza, wręczając mu miecz Sulisława. 14:45 JEDWABNY SZLAK - 1/3 (THE SILK ROAD) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2016 Fascynująca opowieść o historii szlaku handlowego, który odmienił świat. A wszystko zaczęło się od jednego towaru - materiału utkanego z kokonu pewnej ćmy, z którego zaczęto szyć cesarskie szaty. Jedwabny Szlak mierzył ponad osiem tysięcy kilometrów i biegł z dawnej chińskiej stolicy przez mityczne miasta Azji Środkowej Samarkandę i Persepolis aż po Morze Śródziemne do bazarów Konstantynopola i do weneckich kupców. Od Aleksandra Wielkiego po Czyngis - chana, cesarze i książęta zawsze chcieli go kontrolować. Warto było o niego walczyć. Przynosił nie tylko zyski materialne. Ludy, których ziemie przecinał, wymieniały towary, ale też idee i zdobycze techniki, od których później zależał byt Zachodniej Europy. Papier. Proch. Instrumenty muzyczne. Jedwabny Szlak przekraczał granice, umożliwiał kontakt między różnymi kulturami, ale rodził też konflikty. W pierwszym odcinku nasz przewodnik dr Sam Willis przemierzy ponad trzy tysiące kilometrów śladem starożytnego chińskiego wysłannika, bez którego Jedwabny Szlak by nie powstał. Przedstawi boginię, która odkryła jedwab. Wybierze się w podróż z Chin przez Azję Środkową, Iran, Turcję z powrotem do Wenecji. Podobną trasę ponad 700 lat temu przebył Marco Polo, wenecki podróżnik, kupiec i niezwykły odkrywca. 15:50 TAJEMNICE ASTRONOMII KOPERNIKA 45 min, Polska, 2019 Reżyseria: Michał Juszczakiewicz Scenariusz: Michał Juszczakiewiecz, Robert Szaj Film dokumentalny z elementami fabularyzowanymi. Podróż śladami Mikołaja Kopernika i starożytnych badaczy Kosmosu. Twórcy filmu, podróżując w czasie do starożytnej Aleksandrii, Bagdadu, Wenecji, Rzymu i Watykanu, a także odwiedzając Frombork, Lubawę i Olsztyn, próbują odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób genialny polski astronom dokonał swojego wielkiego odkrycia. Gdzie znajdowało się legendarne obserwatorium - pavimentum Kopernika? Czym obserwował? Gdzie znajduje się jedyny instrument Kopernika, który dotrwał do naszych czasów? Czym zajmował się Kopernik podczas studiów we Włoszech? Czy na renesansowych dziełach Rafaela w Watykanie czy Giorgione w Wiedniu znajdują się wizerunki Mikołaja Kopernika? 17:05 BLISKO, CORAZ BLIŻEJ - ODC. 9/19 STĄD MÓJ RÓD. ROK 1920 Serial historyczny, 71 min, Polska, 1982 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Scenariusz: Albin Siekierski Zdjęcia: Jan Janczewski Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Tomasz Zaliwski, Ewa Ziętek, Eugeniusz Kujawski, Jan Frycz, Teresa Lipowska, Czesław Stopka, Wincenty Grabarczyk, Grażyna Barszczewska, Tadeusz Szaniecki, Zbigniew Buczkowski, Sławomira Łozińska, Tadeusz Borowski, Stefan Szmidt, Izabela Trojanowska, Józef Nalberczak Niepodległościowe tradycje rodziny Pasterników dzielnie podtrzymują synowie Stanika i porucznik Tadeusz - syn Kazimierza i Anny Boruckiej. Ich losy splatają się nierozerwalnie z doniosłymi przemianami historycznymi na Śląsku. Dopiero co upadło II Powstanie Śląskie. Niemiecki terror przybiera na sile. W marcu 1921 roku ma się odbyć plebiscyt, który rozstrzygnie o przynależności narodowej Śląska. Niemcom udaje się sprowadzić na Śląsk wszystkich rodaków, którzy się tu urodzili. Dzięki temu wygrywają plebiscyt. Polacy nie zamierzają jednak rezygnować. Wybucha trzecie i ostatnie Powstanie Śląskie. 18:35 Z POTRZEBY SERCA Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2021 Reżyseria: Mateusz Mularski, Jarosław Giermaziak Scenariusz: Mateusz Mularski, Jarosław Giermaziak To pierwszy, pełnometrażowy film na temat działalności największej i najbardziej znanej organizacji charytatywnej Caritas Polska, przez którą przewinęły się tysiące pracowników, dziesiątki tysięcy wolontariuszy i miliony osób, które skorzystały z jej pomocy. Dokument będzie przede wszystkim opowieścią o Polsce i Polakach, o trudnym procesie transformacji, pokazanym na przykładzie szerokiej działalności Caritas. Będzie to także film, którego uniwersalnym przesłaniem będzie promowanie idei bezinteresownej pomocy drugiemu człowiekowi, oraz rozbudzenie w widzach wrażliwości na sytuację ludzi wykluczonych. 19:35 HISTORIA POLSKI - PAMIĘTAM Film dokumentalny, 57 min, Polska, 2001 Reżyseria: Marcel Łoziński Scenariusz: Marcel Łoziński Film powstał w oparciu o zbierane przez kilka lat materiały założonej przez Stevena Spilberga w 1994 roku. Fundacji Historii Wizualnej Shoah. Jest to próba odtworzenia obrazu koszmaru wojny, widzianego oczami tych, którzy przeżyli - Żydów i Polaków. Są to materiały archiwalne i wywiady wyselekcjonowane przez autorów dokumentu. Kilkanaście osób podejmuje się odtworzenia lat okupacji. Wypowiadają się także ci, którzy ratowali innych, narażając własne życie. Są to wstrząsające wspomnienia i nieznane materiały archiwalne. Jest to film o bólu i cierpieniu w okupowanej Polsce w czasach, których nie można zapomnieć. Bohaterowie filmu są ostatnimi świadkami wojennych wydarzeń, barbarzyństwa, bestialstwa i tragedii wojny. 20:45 ŻYCIE NA GORĄCO - ODC. 4/9 - MALAVITA Serial sensacyjny, 75 min, Polska, 1978 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Andrzej Zbych Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Aktorzy: Leszek Teleszyński, Maria Kowalik - Kalinowska, Krzysztof Chamiec, Leszek Herdegen, Mieczysław Milecki, Eugeniusz Kujawski, Eliasz Kuziemski, Wanda Koczeska, Izabella Dziarska, Leon Niemczyk, Jerzy Zelnik, Czesław Wołłejko Francuski geolog, profesor Vireau, na zlecenie rządu południowoamerykańskiej republiki Antiqua, przeprowadza badania gruntów w kopalniach, które przed rewolucją należały do międzynarodowego konsorcjum Cerro Chilca Corporation. Vireau, wraz ze swym asystentem Santiago, odkrywa bogate złoża uranitu. Nie wie jednak, że jego rozmowy o wynikach badań są podsłuchiwane przez agentów organizacji "W", opłacanych przez Cerro di Chilca. Tymczasem na terenie kopalni mnożą się akty sabotażu. Zaniepokojony tym Vireau udaje się do Rzymu, by tam w tajemnicy spotkać się z Majem. Do spotkania jednak nie dochodzi - Vireau zostaje zamordowany. Maj wyjeżdża do Malavity, miasta w republice Antiqua, aby tam wyjaśnić przyczyny śmierci profesora i zdemaskować sprawców. 24:00 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - USKRZYDLONE MARZENIA Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Uskrzydlone marzenia. Oglądamy żmudną rekonstrukcję przedwojennego szybowca skonstruowanego przez Antoniego Kocjana. Szybowiec był przygotowywany do konkursu na olimpiadę w 1940 roku w Helsinkach. Nazywał się Orlik Olimpijski. Autorski program Adama Sikorskiego, przypominający postacie i miejsca, które odegrały znaczącą rolę w historii Polski. 00:40 SENSACJE XX WIEKU - TAJNA KWATERA /2/ Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2000 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Adam Sikora Prowadzący: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Jan Peszek, Tadeusz Wnuk Zamek w Książu od lat budzi zainteresowanie historyków i poszukiwaczy skarbów. Co kryły gigantyczne podziemia, dlaczego 3 tysiące więźniów drążyło tunele i wznosiło betonowe budowle? W programie podejmiemy próbę odpowiedzi na te pytania, przekazując w ten sposób wiedzę o historii Dolnego Śląska i sposobie sprawowania władzy w III Rzeszy. 01:10 SENSACJE XX WIEKU - TAJNA KWATERA /3/ Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 2000 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Adam Sikora Prowadzący: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Krzysztof Dracz, Tomasz Lulek, Stanisław Melski, Krzysztof Warunek Zamek w Książu od lat budzi zainteresowanie historyków i poszukiwaczy skarbów. Co kryły gigantyczne podziemia, dlaczego 3 tysiące więźniów drążyło tunele i wznosiło betonowe budowle? W programie podejmiemy próbę odpowiedzi na te pytania, przekazując w ten sposób wiedzę o historii Dolnego Śląska i sposobie sprawowania władzy w III Rzeszy. W tym odcinku: jakie skarby przetrzymywane były w zamku w Książu, czego szukały oddziały specjalne NKWD, po co drążono podziemne tunele? 01:45 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - EBEN EMAEL CZ 3 Cykl dokumentalny, 28 min, Polska, 1992 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykl popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Bogusław Wołoszański przedstawia historię zdobycia przez niemieckich spadochroniarzy fortu Eben Emael, pełniącego kluczową rolę w belgijskim systemie obronnym. Fort ten, zbudowany w newralgicznym miejscu połączenia Mozy z Kanałem Alberta, miał w maju 1940 roku zagrodzić drogę wojskom niemieckim w ich pochodzie w głąb Belgii i Francji. Opanowanie fortu przez niemieckich spadochroniarzy pozwoliło na sforsowanie Kanału Alberta przez główne siły niemieckie i w konsekwencji szybkie opanowanie Belgii. W trzeciej części Bogusław Wołoszański opowiada o desancie niemieckich spadochroniarzy na fort. Jeden z belgijskich weteranów walk relacjonuje, co przeżywali obrońcy Eben Emael.