TVP Nauka Środa, 19.07.2023 06:00 PODRÓŻNIK - WASINI Cykl reportaży, 20 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Wykonawcy: Marcin Sanakiewicz Wasini to mała, koralowa wyspa u wybrzeży Kenii. Leży niecałą godzinę drogi żaglowym statkiem, zwanym "dhow". Uchodzi za sporą atrakcję turystyczną, choć nie należy do tłumnie odwiedzanych. Od wieków na mapie żeglarzy zaznaczona jako przystań. Arabowie z Omanu założyli tu osadę. Potem kwitła tu kultura suahili. Z dawnych wieków pochodzi cmentarzysko, które porosłe trawą zostało zapomniane przez obecnych mieszkańców. Nikt już nie pamięta, co kryją opuszczone groby. Napisy zostały zatarte. Może leżą tu handlarze niewolników, kupcy albo też możni z tamtej epoki? Groby bowiem noszą ślady bogatych ornamentów, musiały więc należeć do majętnych właścicieli. Na Wasini jest też skromna przystań z restauracją serwującą kraby i pieczoną rybę. Właściciele sponsorują lokalny szpital i szkołę, w zamian mają od władz zgodę na połów morskich przysmaków. Wasini otacza bowiem rafa koralowa, obowiązują tu więc surowe reguły Parku Narodowego. Turyści chcący podziwiać podmorskie krajobrazy mogą swobodnie nurkować w okolicach Wasini. Kilka dzikich wysepek w pobliżu to romantyczna atrakcja dla poszukiwaczy morskich przygód. Z pewnością obiad w restauracji na Wasini, który należy do rytuału takiej wyprawy, ucieszy podniebienia każdego wybrednego turysty. Trzeba pamiętać, że okolice kenijskiego wybrzeża to wymierająca już rafa koralowa. Jej piękno należy do unikatowych zjawisk. Wyprawa na Wasini to nie tylko podziwianie zanikającej przyrody, ale finansowe wsparcie jej ochrony. "Podróżnika" na wyspę Wasini prowadzi Anna Kwiatkowska. 06:30 PODRÓŻNIK - MADERA Cykl reportaży, 20 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Wykonawcy: Marcin Sanakiewicz Madera. Wyspa legendarna i romantyczna. Polakom kojarzy się głównie z osobami marszałka Józefa Piłsudskiego i króla Władysława Warneńczyka. Pierwszy spędził tam 3 miesiące w roku 1930, drugi ponoć żył po ucieczce z pola bitwy pod Warną. Obie te historie znajdą się w tym wydaniu "Podróżnika". Madera, położona 1000 km na południowy zachód od Lizbony i 800 km od wybrzeża Afryki, między zielonymi wzgórzami a błękitnym oceanem, jest archipelagiem pochodzenia wulkanicznego odkrytym przez żeglarzy portugalskich w 1419 r. W jego skład wchodzi wyspa Madera (największa i najgęściej zaludniona, ze stolicą Funchal), wyspa Porto Santo oraz dwie grupy niezamieszkanych wysp: Desertas i Selvagens. Wyjątkowy klimat wyspy (temperatury od 16 do 25 st. C.) i jej legendarne piękno sprawiły, że stała się częstym celem podróży turystów. Dwa międzynarodowe porty lotnicze umożliwiają połączenie pomiędzy główną wyspą i Porto Santo, gdzie na przestrzeni 9 kilometrów ciągną się białe, piaszczyste plaże. Kręte drogi Madery są znane skądinąd jako miejsce rajdów samochodowych. Warto podziwiać krajobrazy wyspy, wędrując wśród drzew, gór i wodospadów. Przybywającym drogą morską Madera szykuje niezapomniany widok: skały opadające prostopadle ku oceanowi, gęstą roślinność porastającą górzyste tarasy o urwistych skałach i porozrzucane wśród nich białe domy. Wspaniały wybór kwiatów i owoców tropikalnych, łagodne temperatury wód oceanu i naturalnych basenów, bogactwo spuścizny kulturalnej, luksusowe hotele i kosmopolityczne życie Funchal to tylko niektóre uroki tego miejsca. Program, w którym będzie jak zwykle mnóstwo praktycznych porad, prowadzi Anna Kwiatkowska. 07:00 CZY WIESZ, ŻE? - /101/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 24 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 07:30 CZY WIESZ, ŻE? - /102/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 24 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 08:00 OPERACJA ZDROWIE - MIĘŚNIAKI MACICY - CHOROBY KOBIECE Magazyn medyczny, 25 min, Polska, 2019 Autor: Piotr Poraj - Poleski Mięśniaki macicy to najczęściej występujące guzy kobiecych narządów płciowych pojawiające się około 40 roku życia, ale zdarzają się i u dużo młodszych kobiet. Są niezłośliwe, ale mogą powodować problemy, np. bóle krzyża i podbrzusza, parcie na mocz, kłopoty w ciąży. Większość mięśniaków nie wymaga leczenia. Jednak gdy jest ich więcej, gdy rosną, zwiększając obwód brzucha, warto rozważyć leczenie zabiegowe i to bez usuwania całego narządu. W programie pokażemy usuwanie mięśniaków bez przecinania powłok brzusznych, czyli histeroskopię, oraz przez niewielkie nacięcie w dole brzucha, czyli minilaparotomię. 08:15 POLACY ŚWIATU - STEFANIA HOROWITZ Magazyn, 4 min, Polska, 2021 Cykl etiud filmowych przybliżających widzom sylwetki wybitnych polskich naukowców żyjących w różnych zakątkach świata, którzy swoją pracą i odkryciami dali podstawy do rozwoju nauki. W krótkich filmach poznamy niezwykłe historie wybitnych Polaków, którzy pomimo odległości, jaka ich dzieliła od Ojczyzny, sercem oddani byli Polsce, ale swoim umysłem i talentem służyli innym narodom. 08:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 31 FILTRY WARSZAWSKIE Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek W samym środku Warszawy znajduje się przedziwna łąka z pagórkami. To właśnie tutaj w 1886 roku narodziło się nowoczesne miasto za sprawą stacji filtrów, która jest szczytowym osiągnięciem XIX - wiecznej myśli inżynierskiej. Podczas swojej kolejnej wyprawy Tomasz Bednarek odkrywa ich tajemnice, udowadniając, że po 130 latach nie tylko wciąż służą warszawiakom, dostarczając do domów czystą i zdrową wodę, ale są jednym z najlepiej zachowanych zabytków przemysłowych epoki pary na świecie! Dzięki połączeniu angielskiej myśli technicznej, rosyjskiej fantazji i polskiej determinacji powstał nadzwyczajny w skali świata kompleks przemysłowy. Stanowi on dowód na to, że wynalazki z przeszłości nie muszą być wyrzucane na śmietnik historii. Odpowiednio konserwowane mogą służyć następnym pokoleniom, a odkrywanie ich uroków to jak przeniesienie się w retrofuturologiczny świat Juliusza Verne'a. 09:00 DIGITS: HISTORIA INTERNETU. BEZPIECZEŃSTWO (DIGITS) Serial dokumentalny, 52 min, USA, 2016 Ta trzyczęściowa seria dokumentalna opowiada historię i wpływ Internetu: jak działa, jak ewoluował, jakie technologie zrodził i dokąd może nas zaprowadzić w następnej dekadzie. 10:00 GENIUSZE I MARZYCIELE. KAZIMIERZ PRÓSZYŃSKI Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2017 Reżyseria: Grzegorz Pacek Poprzez historię kamery Aeroskop numer 1, wyprodukowanej w Anglii w 1910 roku, a wymyślonej przez Kazimierza Prószyńskiego, opowiadamy fascynującą historię polskiego wynalazcy. Naukowca, prekursora i propagatora polskiego kina. Historię, która toczyła się na dwóch kontynentach, a wynalazki Prószyńskiego były używane na całym świecie. Zbierając okruchy filmowe pozostałe z tamtych czasów (pierwsze filmy Prószyńskiego kręcone w Polsce i Anglii, a także filmy i kroniki kręcone kamerą Aeroskop na całym świecie), rozmawiając z filmowymi profesjonalistami na całym świecie, szukając zapomnianych śladów naszego wynalazcy, będziemy rekonstruować historię Prószyńskiego, a jednocześnie przyglądać się światu początku wieku utrwalonego na taśmie filmowej. Będzie to również opowieść o rodzącym się właśnie przemyśle filmowym, w którego rozwoju wielki udział miał Prószyński. 11:00 PODRÓŻNIK - WASINI Cykl reportaży, 20 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Wykonawcy: Marcin Sanakiewicz Wasini to mała, koralowa wyspa u wybrzeży Kenii. Leży niecałą godzinę drogi żaglowym statkiem, zwanym "dhow". Uchodzi za sporą atrakcję turystyczną, choć nie należy do tłumnie odwiedzanych. Od wieków na mapie żeglarzy zaznaczona jako przystań. Arabowie z Omanu założyli tu osadę. Potem kwitła tu kultura suahili. Z dawnych wieków pochodzi cmentarzysko, które porosłe trawą zostało zapomniane przez obecnych mieszkańców. Nikt już nie pamięta, co kryją opuszczone groby. Napisy zostały zatarte. Może leżą tu handlarze niewolników, kupcy albo też możni z tamtej epoki? Groby bowiem noszą ślady bogatych ornamentów, musiały więc należeć do majętnych właścicieli. Na Wasini jest też skromna przystań z restauracją serwującą kraby i pieczoną rybę. Właściciele sponsorują lokalny szpital i szkołę, w zamian mają od władz zgodę na połów morskich przysmaków. Wasini otacza bowiem rafa koralowa, obowiązują tu więc surowe reguły Parku Narodowego. Turyści chcący podziwiać podmorskie krajobrazy mogą swobodnie nurkować w okolicach Wasini. Kilka dzikich wysepek w pobliżu to romantyczna atrakcja dla poszukiwaczy morskich przygód. Z pewnością obiad w restauracji na Wasini, który należy do rytuału takiej wyprawy, ucieszy podniebienia każdego wybrednego turysty. Trzeba pamiętać, że okolice kenijskiego wybrzeża to wymierająca już rafa koralowa. Jej piękno należy do unikatowych zjawisk. Wyprawa na Wasini to nie tylko podziwianie zanikającej przyrody, ale finansowe wsparcie jej ochrony. "Podróżnika" na wyspę Wasini prowadzi Anna Kwiatkowska. 11:30 PODRÓŻNIK - MADERA Cykl reportaży, 20 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Wykonawcy: Marcin Sanakiewicz Madera. Wyspa legendarna i romantyczna. Polakom kojarzy się głównie z osobami marszałka Józefa Piłsudskiego i króla Władysława Warneńczyka. Pierwszy spędził tam 3 miesiące w roku 1930, drugi ponoć żył po ucieczce z pola bitwy pod Warną. Obie te historie znajdą się w tym wydaniu "Podróżnika". Madera, położona 1000 km na południowy zachód od Lizbony i 800 km od wybrzeża Afryki, między zielonymi wzgórzami a błękitnym oceanem, jest archipelagiem pochodzenia wulkanicznego odkrytym przez żeglarzy portugalskich w 1419 r. W jego skład wchodzi wyspa Madera (największa i najgęściej zaludniona, ze stolicą Funchal), wyspa Porto Santo oraz dwie grupy niezamieszkanych wysp: Desertas i Selvagens. Wyjątkowy klimat wyspy (temperatury od 16 do 25 st. C.) i jej legendarne piękno sprawiły, że stała się częstym celem podróży turystów. Dwa międzynarodowe porty lotnicze umożliwiają połączenie pomiędzy główną wyspą i Porto Santo, gdzie na przestrzeni 9 kilometrów ciągną się białe, piaszczyste plaże. Kręte drogi Madery są znane skądinąd jako miejsce rajdów samochodowych. Warto podziwiać krajobrazy wyspy, wędrując wśród drzew, gór i wodospadów. Przybywającym drogą morską Madera szykuje niezapomniany widok: skały opadające prostopadle ku oceanowi, gęstą roślinność porastającą górzyste tarasy o urwistych skałach i porozrzucane wśród nich białe domy. Wspaniały wybór kwiatów i owoców tropikalnych, łagodne temperatury wód oceanu i naturalnych basenów, bogactwo spuścizny kulturalnej, luksusowe hotele i kosmopolityczne życie Funchal to tylko niektóre uroki tego miejsca. Program, w którym będzie jak zwykle mnóstwo praktycznych porad, prowadzi Anna Kwiatkowska. 12:00 CZY WIESZ, ŻE? - /101/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 24 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 12:30 CZY WIESZ, ŻE? - /102/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 24 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 13:00 OPERACJA ZDROWIE - MIĘŚNIAKI MACICY - CHOROBY KOBIECE Magazyn medyczny, 25 min, Polska, 2019 Autor: Piotr Poraj - Poleski Mięśniaki macicy to najczęściej występujące guzy kobiecych narządów płciowych pojawiające się około 40 roku życia, ale zdarzają się i u dużo młodszych kobiet. Są niezłośliwe, ale mogą powodować problemy, np. bóle krzyża i podbrzusza, parcie na mocz, kłopoty w ciąży. Większość mięśniaków nie wymaga leczenia. Jednak gdy jest ich więcej, gdy rosną, zwiększając obwód brzucha, warto rozważyć leczenie zabiegowe i to bez usuwania całego narządu. W programie pokażemy usuwanie mięśniaków bez przecinania powłok brzusznych, czyli histeroskopię, oraz przez niewielkie nacięcie w dole brzucha, czyli minilaparotomię. 13:20 POLACY ŚWIATU - STEFANIA HOROWITZ Magazyn, 4 min, Polska, 2021 Cykl etiud filmowych przybliżających widzom sylwetki wybitnych polskich naukowców żyjących w różnych zakątkach świata, którzy swoją pracą i odkryciami dali podstawy do rozwoju nauki. W krótkich filmach poznamy niezwykłe historie wybitnych Polaków, którzy pomimo odległości, jaka ich dzieliła od Ojczyzny, sercem oddani byli Polsce, ale swoim umysłem i talentem służyli innym narodom. 13:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 31 FILTRY WARSZAWSKIE Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek W samym środku Warszawy znajduje się przedziwna łąka z pagórkami. To właśnie tutaj w 1886 roku narodziło się nowoczesne miasto za sprawą stacji filtrów, która jest szczytowym osiągnięciem XIX - wiecznej myśli inżynierskiej. Podczas swojej kolejnej wyprawy Tomasz Bednarek odkrywa ich tajemnice, udowadniając, że po 130 latach nie tylko wciąż służą warszawiakom, dostarczając do domów czystą i zdrową wodę, ale są jednym z najlepiej zachowanych zabytków przemysłowych epoki pary na świecie! Dzięki połączeniu angielskiej myśli technicznej, rosyjskiej fantazji i polskiej determinacji powstał nadzwyczajny w skali świata kompleks przemysłowy. Stanowi on dowód na to, że wynalazki z przeszłości nie muszą być wyrzucane na śmietnik historii. Odpowiednio konserwowane mogą służyć następnym pokoleniom, a odkrywanie ich uroków to jak przeniesienie się w retrofuturologiczny świat Juliusza Verne'a. 14:00 DIGITS: HISTORIA INTERNETU. BEZPIECZEŃSTWO (DIGITS) Serial dokumentalny, 52 min, USA, 2016 Ta trzyczęściowa seria dokumentalna opowiada historię i wpływ Internetu: jak działa, jak ewoluował, jakie technologie zrodził i dokąd może nas zaprowadzić w następnej dekadzie. 15:00 MEGARAKIETA NASA (SLS: NASA’S MEGA ROCKET) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2022 Reżyseria: Russell Eatough SLS NASA to najpotężniejsza rakieta, jaką kiedykolwiek zbudowano. Zdolna do wysyłania astronautów na Marsa i dalej. Pierwsza bezzałogowa misja wokół Księżyca w marcu 2022 r. będzie ogromnym krokiem naprzód w eksploracji kosmosu przez ludzi jeśli wszystko pójdzie zgodnie z planem. Budowa jest nękana trudnościami, opóźnieniami i przekroczeniami kosztów. Film zawiera wywiady z pionierami projektu, archiwalne i przykuwające uwagę sekwencje w plenerze. 16:00 GENIUSZE I MARZYCIELE. KAZIMIERZ PRÓSZYŃSKI Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2017 Reżyseria: Grzegorz Pacek Poprzez historię kamery Aeroskop numer 1, wyprodukowanej w Anglii w 1910 roku, a wymyślonej przez Kazimierza Prószyńskiego, opowiadamy fascynującą historię polskiego wynalazcy. Naukowca, prekursora i propagatora polskiego kina. Historię, która toczyła się na dwóch kontynentach, a wynalazki Prószyńskiego były używane na całym świecie. Zbierając okruchy filmowe pozostałe z tamtych czasów (pierwsze filmy Prószyńskiego kręcone w Polsce i Anglii, a także filmy i kroniki kręcone kamerą Aeroskop na całym świecie), rozmawiając z filmowymi profesjonalistami na całym świecie, szukając zapomnianych śladów naszego wynalazcy, będziemy rekonstruować historię Prószyńskiego, a jednocześnie przyglądać się światu początku wieku utrwalonego na taśmie filmowej. Będzie to również opowieść o rodzącym się właśnie przemyśle filmowym, w którego rozwoju wielki udział miał Prószyński. 17:00 PODRÓŻNIK - PORTO SANTO Cykl reportaży, 20 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Wykonawcy: Marcin Sanakiewicz Porto Santo to nazwa niewielkiej wysepki położonej na Atlantyku, dwie godziny drogi promem z Madery. Jedną z największych atrakcji był tu dom Krzysztofa Kolumba. Całkiem niedawno Porto Santo zostało odkryte na nowo przez turystów. Szerokie, piaszczyste plaże, dzikie krajobrazy, ale też bliskość Madery sprawiły, że wyspa jest tłumnie odwiedzana. Autorzy "Podróżnika" postanowili pokazać ten leżący na Atlantyku piękny zakątek świata. Najlepiej dostać się tam promem z Madery, co pozwoli podziwiać w drodze niezwykłe klify Cabo Girao, a jak dopisze szczęście, w drodze będą też towarzyszyć nam delfiny. Jeszcze niedawno rejon ten był jednym z największych łowisk wielorybów. Teraz polowania na te olbrzymy są zakazane, a w muzeum na Maderze można oglądać ich zdjęcia. W programie zobaczymy też lasy laurowe, które są unikatem na skalę światową. Na obu wyspach są świetne warunki do wypoczynku, zwłaszcza czynnego. Ekipa filmowa odwiedziła pola golfowe, kluby jachtowe, miejsca rekreacyjne i tutejsze spa. Na Porto Santo można też zwiedzać liczne muzea. Bogactwo życia na Maderze i Porto Santo jest olbrzymie. Na Maderze występują dzikie małże, zwane "lopas", które łowi się przy skalistych zboczach wyspy. Zjada się je na surowo lub podsmażone. Są przysmakiem np. na śniadanie albo jada się je zamiast chipsów podczas meczów futbolowych. W programie mnóstwo użytecznych informacji na temat podróżowania na Maderę i Porto Santo, porady, jak korzystać z lokalnych biur podróży lub przewodników. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 17:30 PODRÓŻNIK - MECZET HASSANA W CASABLANCE Cykl reportaży, 20 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Wykonawcy: Marcin Sanakiewicz Meczet Hassana to jedna z najważniejszych budowli w świecie islamu, świątynia, która swym rozmachem i stylem może być śmiało porównywana do wielkich katedr gotyckich. Porównanie to nieprzypadkowe, bowiem meczet w Casablance budowano, inspirując się właśnie katedrami, tak samo dążąc do doskonałości i absolutu. Katedry przez długie lata stanowiły niedościgniony wzór piękna i być może dlatego, choć to odmienna religia, francuski architekt nadał meczetowi w Casablance cechy średniowiecznej katedry. Król Maroka Hassan II pragnął, aby była to najpiękniejsza świątynia islamu na świecie. Nie mogła być jednak większa od tej w Mekce. Tamten meczet musi być wszakże symbolem miejsca, do którego pielgrzymują wszyscy Arabowie. W "Podróżniku" obejrzymy wnętrze meczetu w Casablance, co już samo w sobie jest czymś wyjątkowym, bowiem z reguły nie wpuszcza się do takich miejsc ekip telewizyjnych spoza kręgu islamskiego. Przyjrzymy się architekturze i dekoracjom świątyni. Meczet w Casablance wznosi się nad brzegiem Atlantyku, tuż obok centrum miasta. Zbudowane przez Portugalczyków jako "Casabranca", na gruzach berberyjskiej osady jeszcze z VII wieku, od dawna było ważnym portem i strategicznym miejscem na mapie królestwa Portugalii, a potem Hiszpanii, nim wreszcie zajęli je Francuzi, którzy jako ostatni skolonizowali Maroko. Ale to Portugalczycy pozostawili najwięcej pamiątek z czasów odkryć geograficznych i podbojów. Można się o tym przekonać, wędrując uliczkami El Jadidy; ten stary port, a zarazem twierdza, oddalony jest o niecałe 100 km od Casablanki. Ponadto w programie mnóstwo porad dla tych, którzy chcą udać się do tej części Maroka. Program prowadzi jego autorka, Anna Kwiatkowska. 18:00 CZY WIESZ, ŻE? - /103/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 24 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 18:30 CZY WIESZ, ŻE? - /104/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 24 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 19:00 ZACZNIJ OD ZDROWIA - /13/ COVID - 19 Magazyn, 23 min, Polska, 2022 Scenariusz: Agnieszka Barańska - Cieślak Prowadzący: Adam Giza Magazyn Telewizji Polskiej o tematyce prozdrowotnej. W każdym odcinku poruszymy inne zagadnienie z obszaru medycyny: nadciśnienie, choroby onkologiczne, problemy z oddychaniem, zdrowie psychiczne czy aktywność fizyczna to tylko część z nich. Ostatnie dwa i pół roku to czas zdominowany przez pandemię COVID - 19. Wirus był tematem numer jeden nie tylko w medycynie, ale też w gospodarce, polityce i szeroko pojętej strefie społecznej. Ponieważ nikt nie był na niego gotowy i przez długi czas niewiele o nim wiedzieliśmy, przez wiele miesięcy zebrał śmiertelne żniwo. Jak wygląda sytuacja dziś? Z jakimi dolegliwościami po zakażeniu wirusem mierzą się Polacy? Jak zmieniło się nasze życie i czy nauczyliśmy się żyć inaczej? Stan zdrowia po pandemii to temat tego odcinka programu "Zacznij od zdrowia". 19:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 100 PAŁAC W WILANOWIE Magazyn, 22 min, Polska, 2018 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Pałac w Wilanowie to jedna z najpiękniejszych rezydencji w Polsce. Wybudował ją król Jan III Sobieski - na obrzeżach Warszawy, by uciec od zgiełku stolicy. Imponującą budowlę wraz z ogrodami stworzyli najznamienitsi architekci i artyści doby baroku. Niegdyś w tym miejscu znajdowała się nieduża, podwarszawska wieś Milanów. Gdy w 1677 roku kupił ją Jan III Sobieski, została przemianowana na Villa Nova. Z czasem nawiązująca do tradycji antycznych nazwa uległa spolszczeniu i tak narodził się Wilanów. Rezydencja przez wieki przechodziła z rąk do rąk, jednak żaden z nowych właścicieli nie poważył się na zniszczenie dziedzictwa króla Jana III Sobieskiego. Pałac nazywany Monumentum Sobiescianum to pomnik chwały i świadectwo niezwykłej osobowości króla. Jest swoistym ewenementem na skalę europejską. Łączy w sobie cechy typowego dla Polski dworu szlacheckiego, włoskiej willi ogrodowej oraz podparyskiego Wersalu. W mocno doświadczonej przez historię Polsce, budowla jest unikatem, bo przetrwała do naszych czasów bez większego uszczerbku. W 1994 roku została uznana za pomnik historii RP. Dziś to najlepsze miejsce, by poznać dzieje władcy, którego sława wykroczyła daleko poza granice Rzeczypospolitej. 20:00 W SIDŁACH FRANKENSTEINA - BOMBA WODOROWA: MARZENIE I ZDRADA (THE FRANKENSTEIN TEMPTATION) Film dokumentalny, 45 min, Japonia, 2018 Nauka pozwala ludziom marzyć, tworzyć dobro, ale może też być nieubłaganie okrutna. Takie właśnie okrutne okazało się dążenie młodego Frankensteina do stworzenia człowieka idealnego, bo powołało do życia istotę szpetną, odrażającą, ohydną. Serial niezwykle zajmująco i wnikliwie przedstawia takie właśnie przypadki ukryte w cieniu historii, ujawniając tym samym nieodparte pokusy nauki. Każdy odcinek oparty jest na prawdziwej historii, nawet jeśli trudno w nią uwierzyć i jest bogaty w efekty wizualne nadające całej serii niepowtarzalny styl. "W sidłach Frankensteina" zgłębia historie naukowców, którzy ostatecznie pochylili się w kierunku ciemnej strony mocy. W tym odcinku: Nauka daje ludzkości zarówno dobro jak i zło. Był w historii nauki człowiek, który nazywał się Edward Teller, a który stał się znany jako ojciec najbardziej niszczycielskiej broni w historii ludzkości: bomby wodorowej. Podczas gdy wielu naukowców z Projektu Manhattan żałowało swojego udziału w tym przedsięwzięciu, Teller dążył do stworzenia bomby wodorowej z niekontrolowanym pragnieniem osiągnięcia ostatecznej mocy niszczycielskiej i bezlitośnie niszczył każdego, kto stanął mu na drodze do osiągnięcia tego celu. Odcinek ukazuje mroczną stronę szalonego fizyka, który poświęcił całe życie na rozwój broni masowego rażenia. 21:00 . - NA TROPIE EPIDEMII - KŁOPOTY Z KOMARAMI (DISEASE HUNTERS) Cykl dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2021 Co może spowodować kolejną pandemię? W tej trzyodcinkowej serii dokumentalnej poznajemy Disease Hunters (Łowców chorób), zespoły międzynarodowych naukowców na pierwszej linii frontu, które ścigają się, aby zidentyfikować, zbadać i unicestwić choroby zakaźne, patogeny i drobnoustroje. W tej wielokrotnie nagradzanej miniserii dokumentalnej występują czołowi naukowcy z Tajlandii, Singapuru, Kambodży, Japonii, Filipin, Islandii, Indii, Wielkiej Brytanii i USA, co podkreśla międzynarodową współpracę i wymianę danych. Naukowcy w filmie łączą także dzisiejsze epidemie z epidemiami historycznymi i badają czynniki, które mogą przyspieszyć przyszłe epidemie, takie jak interakcje człowiek - zwierzę, lekooporność, zmiana klimatu, urbanizacja i globalizacja. Omawiane choroby obejmują koronawirusa COVID - 19, grypę, świńską grypę H1N1, polio, superbakterie, gruźlicę, malarię i dengę. Laureat: Srebrny Medal, film dokumentalny na World Media Festivals Awards 22:00 GENIUSZE I MARZYCIELE. KAZIMIERZ PRÓSZYŃSKI Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2017 Reżyseria: Grzegorz Pacek Poprzez historię kamery Aeroskop numer 1, wyprodukowanej w Anglii w 1910 roku, a wymyślonej przez Kazimierza Prószyńskiego, opowiadamy fascynującą historię polskiego wynalazcy. Naukowca, prekursora i propagatora polskiego kina. Historię, która toczyła się na dwóch kontynentach, a wynalazki Prószyńskiego były używane na całym świecie. Zbierając okruchy filmowe pozostałe z tamtych czasów (pierwsze filmy Prószyńskiego kręcone w Polsce i Anglii, a także filmy i kroniki kręcone kamerą Aeroskop na całym świecie), rozmawiając z filmowymi profesjonalistami na całym świecie, szukając zapomnianych śladów naszego wynalazcy, będziemy rekonstruować historię Prószyńskiego, a jednocześnie przyglądać się światu początku wieku utrwalonego na taśmie filmowej. Będzie to również opowieść o rodzącym się właśnie przemyśle filmowym, w którego rozwoju wielki udział miał Prószyński. 23:00 PODRÓŻNIK - PORTO SANTO Cykl reportaży, 20 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Wykonawcy: Marcin Sanakiewicz Porto Santo to nazwa niewielkiej wysepki położonej na Atlantyku, dwie godziny drogi promem z Madery. Jedną z największych atrakcji był tu dom Krzysztofa Kolumba. Całkiem niedawno Porto Santo zostało odkryte na nowo przez turystów. Szerokie, piaszczyste plaże, dzikie krajobrazy, ale też bliskość Madery sprawiły, że wyspa jest tłumnie odwiedzana. Autorzy "Podróżnika" postanowili pokazać ten leżący na Atlantyku piękny zakątek świata. Najlepiej dostać się tam promem z Madery, co pozwoli podziwiać w drodze niezwykłe klify Cabo Girao, a jak dopisze szczęście, w drodze będą też towarzyszyć nam delfiny. Jeszcze niedawno rejon ten był jednym z największych łowisk wielorybów. Teraz polowania na te olbrzymy są zakazane, a w muzeum na Maderze można oglądać ich zdjęcia. W programie zobaczymy też lasy laurowe, które są unikatem na skalę światową. Na obu wyspach są świetne warunki do wypoczynku, zwłaszcza czynnego. Ekipa filmowa odwiedziła pola golfowe, kluby jachtowe, miejsca rekreacyjne i tutejsze spa. Na Porto Santo można też zwiedzać liczne muzea. Bogactwo życia na Maderze i Porto Santo jest olbrzymie. Na Maderze występują dzikie małże, zwane "lopas", które łowi się przy skalistych zboczach wyspy. Zjada się je na surowo lub podsmażone. Są przysmakiem np. na śniadanie albo jada się je zamiast chipsów podczas meczów futbolowych. W programie mnóstwo użytecznych informacji na temat podróżowania na Maderę i Porto Santo, porady, jak korzystać z lokalnych biur podróży lub przewodników. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 23:35 PODRÓŻNIK - MECZET HASSANA W CASABLANCE Cykl reportaży, 20 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Wykonawcy: Marcin Sanakiewicz Meczet Hassana to jedna z najważniejszych budowli w świecie islamu, świątynia, która swym rozmachem i stylem może być śmiało porównywana do wielkich katedr gotyckich. Porównanie to nieprzypadkowe, bowiem meczet w Casablance budowano, inspirując się właśnie katedrami, tak samo dążąc do doskonałości i absolutu. Katedry przez długie lata stanowiły niedościgniony wzór piękna i być może dlatego, choć to odmienna religia, francuski architekt nadał meczetowi w Casablance cechy średniowiecznej katedry. Król Maroka Hassan II pragnął, aby była to najpiękniejsza świątynia islamu na świecie. Nie mogła być jednak większa od tej w Mekce. Tamten meczet musi być wszakże symbolem miejsca, do którego pielgrzymują wszyscy Arabowie. W "Podróżniku" obejrzymy wnętrze meczetu w Casablance, co już samo w sobie jest czymś wyjątkowym, bowiem z reguły nie wpuszcza się do takich miejsc ekip telewizyjnych spoza kręgu islamskiego. Przyjrzymy się architekturze i dekoracjom świątyni. Meczet w Casablance wznosi się nad brzegiem Atlantyku, tuż obok centrum miasta. Zbudowane przez Portugalczyków jako "Casabranca", na gruzach berberyjskiej osady jeszcze z VII wieku, od dawna było ważnym portem i strategicznym miejscem na mapie królestwa Portugalii, a potem Hiszpanii, nim wreszcie zajęli je Francuzi, którzy jako ostatni skolonizowali Maroko. Ale to Portugalczycy pozostawili najwięcej pamiątek z czasów odkryć geograficznych i podbojów. Można się o tym przekonać, wędrując uliczkami El Jadidy; ten stary port, a zarazem twierdza, oddalony jest o niecałe 100 km od Casablanki. Ponadto w programie mnóstwo porad dla tych, którzy chcą udać się do tej części Maroka. Program prowadzi jego autorka, Anna Kwiatkowska. 00:05 CZY WIESZ, ŻE? - /103/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 24 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 00:35 CZY WIESZ, ŻE? - /104/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 24 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 01:00 ZACZNIJ OD ZDROWIA - /13/ COVID - 19 Magazyn, 23 min, Polska, 2022 Scenariusz: Agnieszka Barańska - Cieślak Prowadzący: Adam Giza Magazyn Telewizji Polskiej o tematyce prozdrowotnej. W każdym odcinku poruszymy inne zagadnienie z obszaru medycyny: nadciśnienie, choroby onkologiczne, problemy z oddychaniem, zdrowie psychiczne czy aktywność fizyczna to tylko część z nich. Ostatnie dwa i pół roku to czas zdominowany przez pandemię COVID - 19. Wirus był tematem numer jeden nie tylko w medycynie, ale też w gospodarce, polityce i szeroko pojętej strefie społecznej. Ponieważ nikt nie był na niego gotowy i przez długi czas niewiele o nim wiedzieliśmy, przez wiele miesięcy zebrał śmiertelne żniwo. Jak wygląda sytuacja dziś? Z jakimi dolegliwościami po zakażeniu wirusem mierzą się Polacy? Jak zmieniło się nasze życie i czy nauczyliśmy się żyć inaczej? Stan zdrowia po pandemii to temat tego odcinka programu "Zacznij od zdrowia". 01:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 100 PAŁAC W WILANOWIE Magazyn, 22 min, Polska, 2018 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Pałac w Wilanowie to jedna z najpiękniejszych rezydencji w Polsce. Wybudował ją król Jan III Sobieski - na obrzeżach Warszawy, by uciec od zgiełku stolicy. Imponującą budowlę wraz z ogrodami stworzyli najznamienitsi architekci i artyści doby baroku. Niegdyś w tym miejscu znajdowała się nieduża, podwarszawska wieś Milanów. Gdy w 1677 roku kupił ją Jan III Sobieski, została przemianowana na Villa Nova. Z czasem nawiązująca do tradycji antycznych nazwa uległa spolszczeniu i tak narodził się Wilanów. Rezydencja przez wieki przechodziła z rąk do rąk, jednak żaden z nowych właścicieli nie poważył się na zniszczenie dziedzictwa króla Jana III Sobieskiego. Pałac nazywany Monumentum Sobiescianum to pomnik chwały i świadectwo niezwykłej osobowości króla. Jest swoistym ewenementem na skalę europejską. Łączy w sobie cechy typowego dla Polski dworu szlacheckiego, włoskiej willi ogrodowej oraz podparyskiego Wersalu. W mocno doświadczonej przez historię Polsce, budowla jest unikatem, bo przetrwała do naszych czasów bez większego uszczerbku. W 1994 roku została uznana za pomnik historii RP. Dziś to najlepsze miejsce, by poznać dzieje władcy, którego sława wykroczyła daleko poza granice Rzeczypospolitej. 02:00 W SIDŁACH FRANKENSTEINA - BOMBA WODOROWA: MARZENIE I ZDRADA (THE FRANKENSTEIN TEMPTATION) Film dokumentalny, 45 min, Japonia, 2018 Nauka pozwala ludziom marzyć, tworzyć dobro, ale może też być nieubłaganie okrutna. Takie właśnie okrutne okazało się dążenie młodego Frankensteina do stworzenia człowieka idealnego, bo powołało do życia istotę szpetną, odrażającą, ohydną. Serial niezwykle zajmująco i wnikliwie przedstawia takie właśnie przypadki ukryte w cieniu historii, ujawniając tym samym nieodparte pokusy nauki. Każdy odcinek oparty jest na prawdziwej historii, nawet jeśli trudno w nią uwierzyć i jest bogaty w efekty wizualne nadające całej serii niepowtarzalny styl. "W sidłach Frankensteina" zgłębia historie naukowców, którzy ostatecznie pochylili się w kierunku ciemnej strony mocy. W tym odcinku: Nauka daje ludzkości zarówno dobro jak i zło. Był w historii nauki człowiek, który nazywał się Edward Teller, a który stał się znany jako ojciec najbardziej niszczycielskiej broni w historii ludzkości: bomby wodorowej. Podczas gdy wielu naukowców z Projektu Manhattan żałowało swojego udziału w tym przedsięwzięciu, Teller dążył do stworzenia bomby wodorowej z niekontrolowanym pragnieniem osiągnięcia ostatecznej mocy niszczycielskiej i bezlitośnie niszczył każdego, kto stanął mu na drodze do osiągnięcia tego celu. Odcinek ukazuje mroczną stronę szalonego fizyka, który poświęcił całe życie na rozwój broni masowego rażenia.