TVP Nauka Niedziela, 23.07.2023 06:00 JAK TO DZIAŁA - ODC. 7 SAMOLOT Magazyn, 24 min, Polska, 2011 Nikt nie dziwi się, że wielki balon wypełniony gorącym powietrzem leci do góry. Ale dlaczego gigantyczne, ważące dziesiątki ton samoloty odrywają się od ziemi? Mitologiczni Dedal i Ikar już dawno temu wzbili się w powietrze, choć dla Ikara skończyło się to źle. Jednak pozostali musieli czekać na podniebne podróże samolotami dwa tysiąclecia! Jaką tajemnicę skrywają skrzydła samolotu? Czy łyżka potrafi latać? Zapraszamy do obejrzenia kolejnego odcinka "Jak to działa?". 06:30 JAK TO DZIAŁA - ODC. 8 TRZY ZASADY DYNAMIKI NEWTONA, CZYLI JAK DZIAŁA ŚWIAT Magazyn, 22 min, Polska, 2011 Isaac Newton, jeden z najbardziej genialnych fizyków wszech czasów, kilka stuleci temu sformułował trzy proste zasady, które rządzą naszym światem. Zasady Newtona są tak oczywiste i tak proste, że stanowią fundament mechaniki klasycznej opisującej ruch ciał znajdujących się wokół nas. W tym odcinku będzie kipieć od doświadczeń i eksperymentów, a punktem kulminacyjnym będą wyścigi pojazdów na napęd odrzutowy. 07:00 ALCHEMIK - JOD, ODC. 34 Magazyn, 14 min, Polska, 2020 Reżyseria: Anna Piksa Scenariusz: Konrad Aksinowicz Aktorzy: Michalina Sosna, Paweł Koślik, Mateusz Weber, Włodzimierz Dembowski Mirmił i Bartłomiej znajdują zagubioną poddaną, Malinę. Informują o tym Królową Kalinę. Alchemik zgłębia tajemnicę pierwiastka jodu. Dowiaduje się od Henryka Złotego Gagatka o tajemnicy Kaliny, która chce dowiedzieć się prawdy o swoich rodzicach. Kalina postanawia pomóc Malinie i przyjmuje ją na swój dwór. 07:20 ALCHEMIK - KUCHNIA MOLEKULARNA, ODC. 35 Magazyn, 15 min, Polska, 2020 Reżyseria: Anna Piksa Scenariusz: Konrad Aksinowicz Aktorzy: Michalina Sosna, Paweł Koślik, Mateusz Weber, Włodzimierz Dembowski W tym odcinku Królowa Kalina chce przeprowadzić reformy w kuchni z użyciem kuchni molekularnej. Alchemik postanawia jej w tym pomóc. Czarownica Wanda rozpoznaje w nowej poddanej dworu, Malinie, osobę, którą wcześniej już widziała. Razem z Henrykiem Złotym Gagatkiem będą ją bacznie obserwować, ponieważ jej nie ufają. Nadworny Kucharz Cary Dela Pizzo jest zachwycony nową kuchnią molekularną. 07:40 MAŁA URANIA - ODC. 7/22 - KOMETY 13 min, Polska, 2021 Załoga Rakiety zauważa niezidentyfikowany obiekt zmierzający w kierunku Ziemi. Pierwsze obserwacje wskazują, że to planetoida lub jądro komety o średnicy około jednego kilometra. Wreszcie Urania spostrzega unoszące się nad powierzchnią dymy i opary, co wskazuje, że mamy do czynienia z kometą. Załoga postanawia uratować Ziemię przed zderzeniem z jądrem komety i wywołaną tym upadkiem katastrofą. W tym celu muszą zmienić orbitę obiektu. Czy im się to uda? 08:00 DIGITS: HISTORIA INTERNETU. BEZPIECZEŃSTWO (DIGITS) Serial dokumentalny, 52 min, USA, 2016 Ta trzyczęściowa seria dokumentalna opowiada historię i wpływ Internetu: jak działa, jak ewoluował, jakie technologie zrodził i dokąd może nas zaprowadzić w następnej dekadzie. 09:05 CZY WIESZ, ŻE? - /100/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 09:35 CZY WIESZ, ŻE? - /102/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 24 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 10:05 W SIDŁACH FRANKENSTEINA - BOMBA WODOROWA: MARZENIE I ZDRADA (THE FRANKENSTEIN TEMPTATION) Film dokumentalny, 45 min, Japonia, 2018 Nauka pozwala ludziom marzyć, tworzyć dobro, ale może też być nieubłaganie okrutna. Takie właśnie okrutne okazało się dążenie młodego Frankensteina do stworzenia człowieka idealnego, bo powołało do życia istotę szpetną, odrażającą, ohydną. Serial niezwykle zajmująco i wnikliwie przedstawia takie właśnie przypadki ukryte w cieniu historii, ujawniając tym samym nieodparte pokusy nauki. Każdy odcinek oparty jest na prawdziwej historii, nawet jeśli trudno w nią uwierzyć i jest bogaty w efekty wizualne nadające całej serii niepowtarzalny styl. "W sidłach Frankensteina" zgłębia historie naukowców, którzy ostatecznie pochylili się w kierunku ciemnej strony mocy. W tym odcinku: Nauka daje ludzkości zarówno dobro jak i zło. Był w historii nauki człowiek, który nazywał się Edward Teller, a który stał się znany jako ojciec najbardziej niszczycielskiej broni w historii ludzkości: bomby wodorowej. Podczas gdy wielu naukowców z Projektu Manhattan żałowało swojego udziału w tym przedsięwzięciu, Teller dążył do stworzenia bomby wodorowej z niekontrolowanym pragnieniem osiągnięcia ostatecznej mocy niszczycielskiej i bezlitośnie niszczył każdego, kto stanął mu na drodze do osiągnięcia tego celu. Odcinek ukazuje mroczną stronę szalonego fizyka, który poświęcił całe życie na rozwój broni masowego rażenia. 11:05 GENIUSZE I MARZYCIELE. JAN CZOCHRALSKI Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2020 Reżyseria: Katarzyna Trzaska Scenariusz: Katarzyna Trzaska Filmowy portret genialnego naukowca, a także wielkiego polskiego patrioty - chemika i metalurga Jana Czochralskiego. Jego badania i prace naukowe z początku XX wieku położyły podstawy pod współczesny przemysł elektroniczny i fotowoltaiczny oparty na monokrystalicznych półprzewodnikach, które wytwarza się metodą Czochralskiego - powszechnie znaną w kołach naukowych na całym świecie. 12:05 PODRÓŻNIK - SANTIAGO DE COMPOSTELA Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2003 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Scenariusz: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Daleka i ciekawa podróż. Magiczne miejsce w zachodniej Hiszpanii. Santiago de Compostela, w VIII wieku znaleziono tam ciało św. Jakuba Starszego i od tamtego czasu datuje się sława Santiago. Katedra, grób św. Jakuba, celebrowanie kadzidła, pielgrzymi - uczestnicy tzw. Camino de Santiago. W programie poznamy miasto i jego zabytki i kulinarne specjały tego regionu. 12:30 PODRÓŻNIK - LIZBONA Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2006 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Scenariusz: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino W kolejnym wydaniu "Podróżnika" wizyta w Lizbonie, jednym z najpiękniejszych miast Europy. Stolica Portugalii przeszła dramatyczne chwile wskutek pamiętnego trzęsienia ziemi w noc Wszystkich Świętych 1755 r. W gruzach legła wtedy połowa miasta, a fale tsunami zalały wiele regionów kraju. Zginęło wtedy ponad 30.000 ludzi. Symbolem tamtej tragedii są ruiny kościoła karmelitów wznoszące się ponad miastem. Łatwo je zwiedzić, wsiadając do Santa Justa, niezwykłej windy zbudowanej przez Raoula Mesniera de Ponsarda, ucznia samego Gustawa Eiffela. Stanęła w 1901 r. i z miejsca stała się wizytówką miasta. Wizyta w Lizbonie rozpoczyna się od Alfamy, starej dzielnicy, pamiętającej jeszcze czasy Maurów. Alfama zasłynęła w latach 30. , kiedy to odkryto fado, melancholijną muzykę śpiewaną w knajpach i zakamarkach ulic. To muzyka saudade - tęsknoty. W żyłach Portugalczyków płynie wszak krew żeglarzy, którzy w XV wieku wyruszali z Lizbony, by zmierzyć się z nieznanym oceanem, odkrywać nowe lądy. Emocje, którzy czuli ludzie żegnający swych bliskich na portowym nabrzeżu, to partytura fado. Saudade nie ma odpowiednika w żadnym innym języku, to gąszcz emocji, których nie sposób nazwać, ani wyrazić w żaden inny sposób niż muzyką. O fado opowiadają gwiazdy lizbońskiej sceny: Jorge Fernando i Ana Mouro. W programie nie mogło również zabraknąć wizyty w muzeum fado. Spacery po Lizbonie to czysta przyjemność, zwłaszcza, jeśli za przewodnika ma się Fernando Pessoę, poetę i pisarza, a raczej jego książkę o Lizbonie będącą niedoścignionym wzorem dla amatorów turystyki. I choć Pessoa zmarł wiele lat temu, to jego dzieło czytane zwłaszcza w "Brazileirze", kawiarni artystów i bohemy, dostarcza wielu wrażeń i emocji - do dziś aktualnych. 13:00 CZY WIESZ, ŻE? - /104/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 24 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 13:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 31 FILTRY WARSZAWSKIE Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek W samym środku Warszawy znajduje się przedziwna łąka z pagórkami. To właśnie tutaj w 1886 roku narodziło się nowoczesne miasto za sprawą stacji filtrów, która jest szczytowym osiągnięciem XIX - wiecznej myśli inżynierskiej. Podczas swojej kolejnej wyprawy Tomasz Bednarek odkrywa ich tajemnice, udowadniając, że po 130 latach nie tylko wciąż służą warszawiakom, dostarczając do domów czystą i zdrową wodę, ale są jednym z najlepiej zachowanych zabytków przemysłowych epoki pary na świecie! Dzięki połączeniu angielskiej myśli technicznej, rosyjskiej fantazji i polskiej determinacji powstał nadzwyczajny w skali świata kompleks przemysłowy. Stanowi on dowód na to, że wynalazki z przeszłości nie muszą być wyrzucane na śmietnik historii. Odpowiednio konserwowane mogą służyć następnym pokoleniom, a odkrywanie ich uroków to jak przeniesienie się w retrofuturologiczny świat Juliusza Verne'a. 14:00 DZIKI SINGAPUR - ODC. 3 WYSPY (WILD CITY) Cykl dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2019 Trzyodcinkowa seria, w której sir David Attenborough opowiada, jak natura ewoluowała wraz z powstawaniem i rozwojem miast. 15:00 CZY WIESZ, ŻE? - /106/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 23 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 15:30 SAGA PRASTAREJ PUSZCZY - OPOWIEŚĆ O BOBRZE: NIEOSIĄGALNA ARKADIA Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2008 Reżyseria: Jan Walencik, Bożena Walencik Scenariusz: Bożena Walencik, Jan Walencik Zdjęcia: Jan Walencik Wykonawcy: Krzysztof Gosztyła, Agnieszka Bemowska, Tadeusz Karolak, Mohammad Rasouli, Marta Maślanka, Polska Orkiestra Radiowa, Marcin Pospieszalski Bohaterem tego odcinka jest bóbr. Żywot 2-letniej bobrzycy zmienia się w okamgnieniu, gdy razem z innymi bobrami zostaje odłowiona przez ludzi w celu przesiedlenia na nowe tereny. Ucieka z transportu i zmuszona do wielokilometrowej wędrówki usilnie poszukuje własnego miejsca. Dociera do puszczy, ale i tu, gdzie znalazła nowy dom i założyła rodzinę, życie wciąż nie oszczędza jej kłopotów. W każdym razie powinna unikać ludzi. 16:30 NA WSZELKI WYPADEK! ODC. 1 22 min, Polska, 2023 Reżyseria: Alicja Chmielewska Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Cykl, w którym ratownicy i lekarze uczą, jak skutecznie udzielać pierwszej pomocy. Nikt z nas przecież nie liczy się z tym, że niespodziewanie może spotkać go jakiś nagły wypadek czy uraz. Nikt też nie nosi cały czas przy sobie, tak na wszelki wypadek, apteczki pierwszej pomocy, leków czy środków opatrunkowych. Warto jednak wiedzieć, jak zachować się w różnych nagłych okolicznościach i jak można pomóc sobie lub innym w nieoczekiwanych sytuacjach, zwłaszcza takich, kiedy potrzebna jest natychmiastowa pomoc, a nie możemy wezwać karetki i liczyć na szybką i fachową pomoc medyczną. W tym odcinku pokazujemy, jak udzielić pierwszej pomocy przy złamaniach otwartych. Fachowo zaopatrzony w warunkach domowych pacjent nie ma komplikacji pourazowych. 17:00 PORZĄDEK I NIEPORZĄDEK - /1/ (ORDER AND DISORDER) Serial dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2012 Profesor fizyki Jim Al - Khalili ujawnia, jak ludzkość odkryła zasady rządzące wszechświatem i opanowała dwie najważniejsze koncepcje współczesności: energię i informację. Energia jest nam wszystkim niezbędna, ale czym właściwie jest energia? Próbując odpowiedzieć na to pytanie, Jim bada dziwny zestaw praw, które łączą ze sobą wszystko, od silników, przez ludzi, po gwiazdy. Okazuje się, że energia, tak kluczowa dla codziennego istnienia, pomaga nam zrozumieć cały wszechświat. 18:00 TAJEMNICE PIRAMID - ZAGADKA FAŁSZYWEJ PIRAMIDY /3/ (PYRAMIDS: SOLVING THE MYSTERY) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Jak zbudowano piramidy? Seria ta ma na celu rozszyfrowanie tajemnic budowy piramid i odtworzenie Egiptu sprzed ponad 5000 lat, dzięki wykorzystaniu CGI, obrazów satelitarnych i najnowocześniejszej archeologii lotniczej. 18:55 JAK TO DZIAŁA - ODC. 7 SAMOLOT Magazyn, 24 min, Polska, 2011 Nikt nie dziwi się, że wielki balon wypełniony gorącym powietrzem leci do góry. Ale dlaczego gigantyczne, ważące dziesiątki ton samoloty odrywają się od ziemi? Mitologiczni Dedal i Ikar już dawno temu wzbili się w powietrze, choć dla Ikara skończyło się to źle. Jednak pozostali musieli czekać na podniebne podróże samolotami dwa tysiąclecia! Jaką tajemnicę skrywają skrzydła samolotu? Czy łyżka potrafi latać? Zapraszamy do obejrzenia kolejnego odcinka "Jak to działa?". 19:30 JAK TO DZIAŁA - ODC. 8 TRZY ZASADY DYNAMIKI NEWTONA, CZYLI JAK DZIAŁA ŚWIAT Magazyn, 22 min, Polska, 2011 Isaac Newton, jeden z najbardziej genialnych fizyków wszech czasów, kilka stuleci temu sformułował trzy proste zasady, które rządzą naszym światem. Zasady Newtona są tak oczywiste i tak proste, że stanowią fundament mechaniki klasycznej opisującej ruch ciał znajdujących się wokół nas. W tym odcinku będzie kipieć od doświadczeń i eksperymentów, a punktem kulminacyjnym będą wyścigi pojazdów na napęd odrzutowy. 20:00 DZIKI SINGAPUR - ODC. 3 WYSPY (WILD CITY) Cykl dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2019 Trzyodcinkowa seria, w której sir David Attenborough opowiada, jak natura ewoluowała wraz z powstawaniem i rozwojem miast. 21:00 PODRÓŻNIK - ZAMKI I KLASZTORY ESTRAMADURY Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2006 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Scenariusz: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Wykonawcy: Marcin Sanakiewicz Estremadura, wyżynna kraina o bogatym krajobrazie, to region położony w środkowej Portugalii. Dla turystów lubiących wędrówki, historię, ruiny, tajemnicze zamki, klimaty przeszłości, dobrą kuchnię jest to miejsce idealne. Zaczynamy od Batalhy, być może najbardziej imponującego miejsca w całej Portugalii. W 1385 roku rozegrała się tam wielka bitwa, której uhonorowaniem stał się kościół dominikanów Santa Maria da Vitoria. Wojska Jana I Wielkiego pokonały liczniejszą armię kastylijską. Dla Portugalczyków bitwa ta miała znaczenie podobne do naszego Grunwaldu. Z Batalhy przeniesiemy się do Tomar, miasteczka założonego przez mistrza zakonu templariuszy Gualdima Paisa. Urocze, pełne krętych uliczek i zakamarków miasteczko to wielki skarb dla kultury portugalskiej. Znajduje się tam najstarsza synagoga, są też liczne kościoły, akwedukt, a nade wszystko potężny zamek, który służył już zakonowi chrystusowemu. Bo tak zostali nazwani templariusze, po delegalizacji. W programie znajdą się ciekawe informacje o życiu templariuszy. Autorzy przybliżą widzom świadectwa ich dawnej świetności oraz kuchnię. Będzie wizyta w nadmorskim, uroczym miasteczku Nazare i tamtejszej kaplicy Matki Boskiej. Ponadto usłyszymy rady i praktyczne uwagi na temat podróżowania do Estremadury. 21:30 PODRÓŻNIK - DURBAN Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2006 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Scenariusz: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Wykonawcy: Marcin Sanakiewicz Durban to jedno z najbardziej znanych afrykańskich miast. Stolica KwaZulu-Natal, prowincji Republiki Południowej Afryki, stała się miejscem wielu znaczących bitew i wydarzeń historycznych. Odkryte przez Vasco da Gamę i nazwane przez niego Natalem ziemie Zulusów od dawna interesowały największe potęgi kolonialne świata: Portugalczyków, Holendrów, Anglików. Ci ostatni zadomowili się w KwaZulu-Natal na bardzo długo. Po wojnach burskich stali się oni faktycznymi panami tej ziemi. Jeśli dodamy do tego krwawe wojny z Zulusami, obraz historii prowincji staje się bardzo wyrazisty. Ale nie tylko historia ściąga do Durbanu turystów: miasto to uchodzi za jedną z największych atrakcji świata. To przede wszystkim uroda i zakątki miasta, parki narodowe i wspaniałe plaże z licznymi hotelami. W Durbanie znajduje się również największe na świecie oceanarium. Zbudowane niedawno kosztem wielu milionów dolarów, budzi zachwyt wszystkich bywalców. Stało się popularnym centrum rozrywki: stworzone na dnie zatopionego wraku statku, jest idealnym miejscem do oglądania podmorskiej fauny. Żółwie, rekiny, mureny, rzadkie gatunki ryb i skorupiaków, rafa koralowa w niezwykłej scenerii jak z Nautilusa, a do tego delfinarium i atrakcyjne show dla całych rodzin, sklepy, restauracje i plaże - oto najkrótszy opis miejsca, które ściąga rokrocznie miliony turystów. W Durbanie powstało także niedawno centrum Sibaya z wioską zuluską i autentycznym księciem, prawnukiem słynnego zuluskiego wodza. W programie ponadto różne porady dla udających się do RPA na urlop. Prowadzi Anna Kwiatkowska. 22:00 NA KOSMICZNYM FRONCIE - KSIĘŻYCOWA GORĄCZKA (COSMIC FRONT: MOON RUSH - THE DAWNING AGE OF LUNAR COLONIZATION) Film dokumentalny, 51 min, Japonia, 2020 Dzięki odkryciu ogromnych rezerw wody i minerałów opuszczony niegdyś Księżyc szybko staje się nową granicą. Stany Zjednoczone, ze swoją historią umieszczania ludzi na Księżycu od czasu misji Apollo, a także Chiny i Indie weszły do walki o dalszą eksplorację załogową. Europa opublikowała koncepcję księżycowej wioski. Co przyniesie ta nowa gorączka Księżyca? Najnowsze dzieje eksploracji Księżyca i co może ona oznaczać dla naszej przyszłości. 23:00 RAPORT NAUKOWY - /42/ 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki, zarówno w Polsce jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 23:35 DIGITS: HISTORIA INTERNETU. BEZPIECZEŃSTWO (DIGITS) Serial dokumentalny, 52 min, USA, 2016 Ta trzyczęściowa seria dokumentalna opowiada historię i wpływ Internetu: jak działa, jak ewoluował, jakie technologie zrodził i dokąd może nas zaprowadzić w następnej dekadzie. 00:40 PODRÓŻNIK - LIZBONA Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2006 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Scenariusz: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino W kolejnym wydaniu "Podróżnika" wizyta w Lizbonie, jednym z najpiękniejszych miast Europy. Stolica Portugalii przeszła dramatyczne chwile wskutek pamiętnego trzęsienia ziemi w noc Wszystkich Świętych 1755 r. W gruzach legła wtedy połowa miasta, a fale tsunami zalały wiele regionów kraju. Zginęło wtedy ponad 30.000 ludzi. Symbolem tamtej tragedii są ruiny kościoła karmelitów wznoszące się ponad miastem. Łatwo je zwiedzić, wsiadając do Santa Justa, niezwykłej windy zbudowanej przez Raoula Mesniera de Ponsarda, ucznia samego Gustawa Eiffela. Stanęła w 1901 r. i z miejsca stała się wizytówką miasta. Wizyta w Lizbonie rozpoczyna się od Alfamy, starej dzielnicy, pamiętającej jeszcze czasy Maurów. Alfama zasłynęła w latach 30. , kiedy to odkryto fado, melancholijną muzykę śpiewaną w knajpach i zakamarkach ulic. To muzyka saudade - tęsknoty. W żyłach Portugalczyków płynie wszak krew żeglarzy, którzy w XV wieku wyruszali z Lizbony, by zmierzyć się z nieznanym oceanem, odkrywać nowe lądy. Emocje, którzy czuli ludzie żegnający swych bliskich na portowym nabrzeżu, to partytura fado. Saudade nie ma odpowiednika w żadnym innym języku, to gąszcz emocji, których nie sposób nazwać, ani wyrazić w żaden inny sposób niż muzyką. O fado opowiadają gwiazdy lizbońskiej sceny: Jorge Fernando i Ana Mouro. W programie nie mogło również zabraknąć wizyty w muzeum fado. Spacery po Lizbonie to czysta przyjemność, zwłaszcza, jeśli za przewodnika ma się Fernando Pessoę, poetę i pisarza, a raczej jego książkę o Lizbonie będącą niedoścignionym wzorem dla amatorów turystyki. I choć Pessoa zmarł wiele lat temu, to jego dzieło czytane zwłaszcza w "Brazileirze", kawiarni artystów i bohemy, dostarcza wielu wrażeń i emocji - do dziś aktualnych. 01:10 JAK TO DZIAŁA - ODC. 7 SAMOLOT Magazyn, 24 min, Polska, 2011 Nikt nie dziwi się, że wielki balon wypełniony gorącym powietrzem leci do góry. Ale dlaczego gigantyczne, ważące dziesiątki ton samoloty odrywają się od ziemi? Mitologiczni Dedal i Ikar już dawno temu wzbili się w powietrze, choć dla Ikara skończyło się to źle. Jednak pozostali musieli czekać na podniebne podróże samolotami dwa tysiąclecia! Jaką tajemnicę skrywają skrzydła samolotu? Czy łyżka potrafi latać? Zapraszamy do obejrzenia kolejnego odcinka "Jak to działa?". 01:40 W SIDŁACH FRANKENSTEINA - BOMBA WODOROWA: MARZENIE I ZDRADA (THE FRANKENSTEIN TEMPTATION) Film dokumentalny, 45 min, Japonia, 2018 Nauka pozwala ludziom marzyć, tworzyć dobro, ale może też być nieubłaganie okrutna. Takie właśnie okrutne okazało się dążenie młodego Frankensteina do stworzenia człowieka idealnego, bo powołało do życia istotę szpetną, odrażającą, ohydną. Serial niezwykle zajmująco i wnikliwie przedstawia takie właśnie przypadki ukryte w cieniu historii, ujawniając tym samym nieodparte pokusy nauki. Każdy odcinek oparty jest na prawdziwej historii, nawet jeśli trudno w nią uwierzyć i jest bogaty w efekty wizualne nadające całej serii niepowtarzalny styl. "W sidłach Frankensteina" zgłębia historie naukowców, którzy ostatecznie pochylili się w kierunku ciemnej strony mocy. W tym odcinku: Nauka daje ludzkości zarówno dobro jak i zło. Był w historii nauki człowiek, który nazywał się Edward Teller, a który stał się znany jako ojciec najbardziej niszczycielskiej broni w historii ludzkości: bomby wodorowej. Podczas gdy wielu naukowców z Projektu Manhattan żałowało swojego udziału w tym przedsięwzięciu, Teller dążył do stworzenia bomby wodorowej z niekontrolowanym pragnieniem osiągnięcia ostatecznej mocy niszczycielskiej i bezlitośnie niszczył każdego, kto stanął mu na drodze do osiągnięcia tego celu. Odcinek ukazuje mroczną stronę szalonego fizyka, który poświęcił całe życie na rozwój broni masowego rażenia.