TVP Dokument Czwartek, 27.07.2023 06:00 DZIKA POLSKA - PEŁNA ENERGII - KONTEMPLOWANIE SŁOŃCA Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2010 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski Rozsiadły na wysokich wapiennych, nadwiślańskich skałach klasztor oo. benedyktynów w Tyńcu wygląda tak, jakby sam był tworem natury. Niewątpliwie jest perłą jurajskiego krajobrazu, a tej harmonii dopełniają dobiegające zeń chóralne pieśni. Ale jak tu mówić o harmonii z naturą, gdy zatruwa się atmosferę przestarzałą koksownią? I na dodatek nie ma z niej ciepła, ile trzeba? Gdy nastał tu opat o. Bernard Sawicki, duchowny idący z duchem czasu i mający menedżerskie zacięcie, to wszystko uległo zmianie. Klasztor jest ze swej natury ostoją tradycji, ale ojciec Bernard zwykł mawiać, że "podążanie z duchem czasu nie jest zdradą." Toteż odnowa klasztoru, niegdyś spalonego i zrujnowanego, postępuje wedle zasad nowoczesnego budownictwa, działa muzeum interaktywne, a każda tutejsza komnata ma nie tylko swego świętego patrona, ale też komputer. Częścią tej nowoczesności jest energetyka sprzyjająca tutejszemu, bogatemu środowisku i zarazem ekonomiczna. Ojcowie, choć na co dzień żyją w kontakcie z niebiosami, stąpają twardo po ziemi, a nawet sięgają pod ziemię. W ogrodzie przyklasztornym stanęły rzędy kolektorów słonecznych, a nieopodal wykonano 40 odwiertów - 40 dziur po 100 metrów głębokości każda, by w klasztorze wykorzystywać ciepło ziemi. Siłą systemu energetycznego w klasztorze ma być jego hybrydowość - powiązanie energii naturalnej z konwencjonalną, ale też w miarę czystą, opartą na spalaniu oleju i gazu. Mają ze sobą harmonizować jak ojcowie klasztorni podczas swych sławnych chóralnych śpiewów. System energetyczny przechodzi dopiero rozruch, ale w celach już jest cieplej, zwłaszcza że działa oszczędne ogrzewanie podłogowe. Otoczenie klasztoru jest bogate nie tylko tradycją, ale i przyrodą, hoduje się tu zioła, pielęgnuje park, wytwarza zdrową żywność. Ojcowie w tym otoczeniu często medytują nad harmonią matki natury. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.IV - ODC. 36 JAK POWSTAJE PAPIER? Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Papier to rzecz na tyle zwyczajna, że właściwie nie zwracamy na niego większej uwagi na co dzień. Nie wyobrażamy sobie jednak życia bez papieru. Dlatego warto poznać tajniki jego historycznej produkcji. W tym celu Radosław Kotarski rusza do Dusznik Zdroju i sam ręcznie wytwarza arkusze papieru. Przy tej okazji zastanawia się, dlaczego produkcję papieru nazywamy czerpaniem i jak możliwe jest wykonanie znaku wodnego. Nie obędzie się bez wytężonej pracy. 07:05 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 130 MOKOTÓW Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Muzyka: Kisiel Jagodowy Mokotów - dzielnica Warszawy od lat uważana za najlepszą do życia w stolicy, to również miejsce, które można polecić m.in. pasjonatom historii, geologii oraz aktywnego wypoczynku. Do 1916 roku Mokotów funkcjonował jako osobna miejscowość. Na dzisiejszym placu Unii Lubelskiej, przy którym zbiega się aż 7 ulic, kończyła się ówczesna Warszawa. Pamiątką po dawnej granicy miasta są zachowane dwa symetryczne pawilony. To rogatki mokotowskie, które strzegły wjazdu do stolicy od południa. Zaraz za nimi rozpoczyna się jedna z najdłuższych ulic Warszawy - Puławska. W międzywojniu wybudowano przy niej nowoczesne kamienice, a okolica urosła do rangi salonu dzielnicy. Z dawnych rogatek przeniesiemy się przed budynek Pałacu Szustrów w parku Morskie Oko, a kolejnym przystankami na trasie spaceru będą m.in. dom Emila Wedla, park Pole Mokotowskie, gmach Szkoły Głównej Handlowej, Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL w dawnym więzieniu przy ulicy Rakowieckiej, Teatr Nowy oraz Muzeum Geologiczne. Spacer zakończy się u stóp pomnika dla Warszawy wyjątkowego - to wysoki na 31 metrów kopiec Powstania Warszawskiego, który usypano z gruzów zniszczonej stolicy. Przypomina o tym, że miasto miało być wymazane z map i starte w proch. Dziś ze szczytu kopca doskonale widać zabudowę zielonego Mokotowa oraz nowe warszawskie city - najdobitniejszy znak, że stolica Polski nie tylko przetrwała, ale i prężnie się rozwija. 07:35 WETERYNARZE Z SERCEM - /150/ Reality show, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Program "Weterynarze z sercem" powstał na fali mody na świadome i odpowiedzialne wprowadzanie zwierząt domowych do życia polskich rodzin. Prezentuje przypadki pacjentów pojawiających się w klinikach weterynaryjnych, pracę i opiekę medyczną nad zwierzętami w ogrodach zoologicznych i innych placówkach działających na rzecz zwierząt. Autorzy odwiedzają ośrodki rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami i placówki wykorzystujące w swej pracy zwierzęta, np. policję czy służby celne. W "Weterynarzach z sercem" prezentowane są także mniej popularne zwierzęta domowe, jak gryzonie czy zwierzęta egzotyczne. Program spełnia również funkcję edukacyjną, wskazuje jak postępować ze zwierzętami i uczy empatii w stosunku do nich. 08:05 ZNIKAJĄCA WYSPA (ANOTE'S ARK) Film dokumentalny, 53 min, Kanada, 2017 Reżyseria: Matthieu Rytz Zdjęcia: Matthieu Rytz Położone na Oceanie Spokojnym, liczące 108 000 mieszańców Kiribati może zniknąć w ciągu najbliższych dzisięcioleci. To zakorzenione w tradycji, jedno z najodleglejszych miejsc na ziemi, jest jednym z pierwszych, które musi stawić czoło istotnemu zagrożeniu naszych czasów - podniesieniu się poziomu morza. Prezydent Kiribati Anote Tong (do 2016) za wszelką cenę próbuje znaleźć sposób na ochronę kraju i swojego narodu. Szuka już bezpiecznego portu poza granicami kraju i prowadzi międzynarodowe negocjacje w tej sprawie. Pojechał do Watykanu, aby prosić papieża Franciszka o pomoc. Wystąpił z apelem do ONZ, a u boku byłego prezydenta USA Baracka Obamy brał udział w Paryżu w sesjach na temat klimatu. Przeleciał nad biegunem północnym, aby zobaczyć topniejące lodowce i przebrnął przez niezliczone wywiady z mediami, próbując przekazać światu wiadomość, że ze względu na ocieplenie klimatu i zwiększeniu poziomu mórz jego kraj wkrótce zniknie. A jeśli tak się stanie, to inne, podobnie położone kraje, czeka taki sam los. W tle aktywnej polityki Tonga młoda matka sześciorga dzieci z Kiribati o imieniu Sermara walczy o przeprowadzkę swojej rodziny do Nowej Zelandii. Okazuje się jednak, że stawką jest już nie tylko jej przetrwanie, lecz również los całego ludu Kiribati i jego liczącej 4 000 lat kultury. Film zachwyca wspaniałymi ujęciami przyrody. Reżyser jest znakomitym fotografem z Montrealu, specjalizującym się w dokumentowaniu skutków zmian klimatycznych na świecie. 09:05 SIŁA NATURY - ODC. 1 PREKURSORZY (WILD WORKERS PRIME MOVERS 1/3) Serial dokumentalny, 51 min, USA, 2018 Reżyseria: Jeremy Hogarth Seria o najbardziej pracowitych stworzeniach świata. Każdego dnia, gdy idziemy do pracy, aby spędzić kolejny dzień w biurze lub gdziekolwiek prowadzi nas nasza działalność, niewielu, jeśli w ogóle, myśli o miliardach dzikich robotników, którzy dzień po dniu trudzą się, aby utrzymać naszą planetę w dobrym stanie. Jednak bez ogromnych stad, które pasą się na otwartych łąkach, niezliczonych armii mrówek i termitów, niewidzialnych i cichych kopaczy, którzy pomagają utrzymać żyzne gleby, nasz świat byłby innym miejscem. Dzicy robotnicy pracują w oceanach, a także w lasach i na równinach - właściwie wszędzie. W trzech wciągających odcinkach seria opowiada historie o tym, jak nasz świat jest kształtowany i zorganizowany, często bez naszej wiedzy. Odc. 1 - Prekursorzy. Wielkie równiny. Zajmują jedną czwartą powierzchni lądów. Porastają je pożywne trawy, którymi żywią się największe stada. Trawy Ameryki Północnej osiągnęły obecny kształt za sprawą potężnych stad pasących się tu przez tysiące lat. Bez bizonów prerie by nie istniały. Dorosły bizon waży nawet tonę, a stado spożywa do 12 ton pokarmu dziennie. Sawanny afrykańskie żyją według innych zasad. Tutaj trawy i drzewa tworzą kolorową mozaikę. Oto żyrafa, chirurg drzew. Duże czy małe zwierzęta zapewniają zdrowy rozwój trawom i lasom na całym świecie. Śmierć i rozkład to elementy rytmu życia. Przemieszczające się stada dostarczają naszej glebie substancje, dzięki którym cykl życia trwa. 10:05 WYBRZEŻE MORZA CZARNEGO. TURCJA (THE BLACK SEA COAST. TURKEY PRISTINE BEAUTY AND DESERTED BEACHES / DIE SCHWARZMEERKÜSTE) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Steven Galling Seria dokumentalna opowiadająca o krajach położonych wokół Morza Czarnego. Morze Czarne zawsze fascynowało ludzi, o czym świadczą liczne legendy dotyczące tego regionu. Słynie z pięknych krajobrazów, a niektóre osady na jego wybrzeżu mają historię sięgającą ponad 3000 lat. Region charakteryzuje się kontrastami, które wyłoniły się z burzliwej historii, starych tradycji i euforycznej atmosfery. Wzdłuż słynnego wybrzeża - europejskiego na północy, azjatyckiego na południu - leży sześć sąsiednich krajów, które nie mogłyby się bardziej od siebie różnić: Turcja, Rosja, Gruzja, Ukraina, Rumunia i Bułgaria. Film dokładnie bada te fascynujące regiony, odkrywa ich piękno i podsumowuje wartości, wyzwania i nadzieje, które kształtują życie ludzi z tego w dużej mierze nieznanego zakątka ziemi. Ten odcinek poświęcony jest Turcji. Wśród krajów otaczających Morze Czarne właśnie do niej należy najdłuższe wybrzeże - ma 1500 km wzdłuż Kara Deniz - czyli w języku tureckim - morza śródlądowego. To północne wybrzeże Morza Czarnego. Rybołówstwo jest jedną z podstaw w regionie. Żyzne ziemie natomiast idealnie się nadają do uprawy herbaty, orzechów laskowych i tytoniu. Trabzon jest jednym z najważniejszych ośrodków handlowych w tym regionie. Z populacją 250 tysięcy mieszkańców - to jeden z największych portów tureckich na Morzu Czarnym. Blisko 99 % populacji tureckiej to wyznawcy Islamu. Turcja ma oficjalny rozdział państwa od kościoła od 1928. W Trabzon to głównie wyznawcy dobrej piłki nożnej. Miejscowa drużyna Trabzonspor jest znana na świecie. Piłka nożna jest ulubionym sportem w Turcji. Duże kluby inwestują wielkie pieniądze w trening kolejnego pokolenia. Turcja jest jednym z największych producentów herbaty na świecie. Jednak poza Turcją mało osób o tym wie, bo prawie całą produkcję wypija się w kraju i niewiele zostaje na eksport. Ostatnio większość hodowców przestawiło się na uprawę organiczną. 11:10 AMBICJE PO POLSKU Reportaż, 32 min, Polska, 1971 Autor: Hanna Kloza, Andrzej Pasierski, Piotr Załuski Scenariusz: Włodzimierz Rosiński, Ignacy Rutkiewicz Zdjęcia: Jerzy Pyrkosz Jest październik 1971 roku. We wrocławskich Zakładach Elektronicznych ELWRO dobiegają końca ostatnie próby techniczne jednego z pierwszych egzemplarzy nowej maszyny cyfrowej "Odra 1325". Jest to pierwsza polska elektroniczna maszyna licząca trzeciej generacji, skonstruowana w technice układów scalonych, przygotowana technologicznie do przemysłowego montażu. W ten sposób wrocławska i zarazem polska elektronika ma szansę przekroczyć ważny próg rozwojowy, tym samym przyśpieszając kroku w pogoni za rytmem światowego przemysłu komputerowego. W niniejszym reportażu kamera telewizyjna zarejestrowała wspomniane próby techniczne, poprzedzające wprowadzenie do produkcji najmłodszego przedstawiciela komputerowej rodziny "Odra". Oprócz tego realizatorzy programu przeprowadzili wywiady z zasłużonymi pracownikami ELWRO - konstruktorami, elektronikami i matematykami w jednej osobie, tj.: z mgr. inż. Janem Markowskim, mgr. inż. Andrzejem Niżankowskim, inż. Bronisławem Piwowarem i mgr. inż. Andrzejem Zasadą. Dzięki tym rozmowom udało się m.in. przybliżyć 12 - letnią wówczas historię tego przedsiębiorstwa, przedstawić i pokrótce omówić procesy powstawania maszyn cyfrowych, a także wskazać przyczyny, które w dalszym ciągu blokują pełny rozwój przemysłu informatycznego w Polsce. Na szczęście, dzięki polskim ambicjom wybitnych konstruktorów z ELWRO, pionierów informatyki w naszym kraju, znaczną część problemów udaje się przezwyciężyć. 11:50 LENA NA KAUKAZIE - AZERBEJDŻAN - KRAJ OGNIA Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Hanna Jewsiewicka, Konrad Zagórski, Jowita Baraniecka - Ogden Lena to dziennikarka, podróżniczka, obywatelka świata. Absolwentka dziennikarstwa na warszawskim SWPS. Autorka bloga podróżniczego "Razem Taniej". Prowadziła poranne audycje w radiu Kampus oraz telewizyjne reportaże z wydarzeń kulturalnych dla TVP. Autorka programu "Moje LA" i reportażu "To jest Birma". Wraz ze swoim chłopakiem podróżuje od 2013 roku. Byli razem w 74 krajach od Azji Południowo - Wschodniej, przez Amerykę Centralną, Bałkany czy Afrykę Północno - Zachodnią. W tej serii dokumentalnej Lena Urbańska zabierze nas w podróż po Kaukazie - od magicznej, gruzińskiej Swanetii i jej wież, przez ormiańskie czterotysięczniki, z największym z nich, Aragacem na czele, aż po niezwykłe, futurystyczne budynki stolicy Azerbejdżanu, Baku. W każdym odcinku będziemy się starali się dowiedzieć, gdzie bije puls Kaukazu. Czym naprawdę żyją jego mieszkańcy ci starzy, którzy wciąż wspominają Związek Radziecki, i ci najmłodsi, którym bliżej do Europy czy Ameryki. Będziemy patrzeć, jak się bawią, jak świętują, jak pracują, jak jedzą i jak walczą. W każdym z 24 - minutowych odcinków będziemy mieli przewodnika, który poprowadzi nawet przez najbardziej skomplikowane zagadnienia. Będziemy chodzić po nieutartych szlakach, ale jednocześnie nie tracić z pola widzenia tego, co może zainteresować masowego widza w Polsce, i za granicą. 12:20 WARSZAWA JANA NOWAKA - JEZIORAŃSKIEGO Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2007 Reżyseria: Krzysztof Korwin Piotrowski Scenariusz: Krzysztof Korwin Piotrowski Zdjęcia: Piotr Kuliś 20 stycznia 2007 r. minęła druga rocznica śmierci Jana Nowaka - Jeziorańskiego. 26 stycznia odbył się jego pogrzeb na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. Krzysztof Korwin Piotrowski nagrał z bohaterem filmu kilka godzin jego sentymentalnych wspomnień dotyczących lat międzywojennych i powrotu do Warszawy. Te nagrania z jesieni 2004 roku dotąd nie były w żaden sposób wykorzystane, a stały się podstawą do stworzenia filmu, którego tytuł wymyślił tuż przez śmiercią sam Jan Nowak - Jeziorański. Wiele razy podkreślał, że właśnie Warszawa była najważniejszym jego najukochańszym miejscem na ziemi. Naprawdę nazywał się Zdzisław, urodził się w Berlinie w czasie I wojny światowej, a jego matka była siostrą pradziadka autora tego filmu. O wielkim Polaku mówią jego przyjaciele i krewni. Barwnie opowiadają o jego zwyczajach i cechach charakteru: Zofia i Władysław Bartoszewscy, Jacek Taylor, Hanna i Jacek Fedorowiczowie, Ryszard Matuszewski, Stanisław Witkowski, a także Małgorzata Broll i Barbara Penderecka - Piotrowska. 13:10 WINO I WOJNA (WINE AND WAR) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Mark Johnston, Mark Ryan Film dokumentalny o Libanie, który został zdewastowany przez konflikt, ale mimo to pozostał domem tradycji winiarskiej, która trwa od tysięcy lat. Wino nie dba o wojnę. Drożdże pracują także, kiedy ludzie walczą. Film opowiada historię tej starożytnej tradycji, utrzymywanej przy życiu wbrew wszelkim przeciwnościom. Pokaże złożone świadectwo odwagi narodu libańskiego w obliczu przeciwności losu oraz historię narodu, który wychował mistrzów winiarzy, którzy przez tysiące lat wykonywali swoją pracę, również w czasie wojny, głodu, okupacji i rozmaitych zawirowań politycznych. Co ciekawe, parę lat temu, w pobliżu Aszkelonu znaleziono dwa wraki statków. Wypełnione amforami z siódmego wieku. Z winem. Amfory były fenickie. Podejrzewa się, że kupcy wieźli wino stąd do Egiptu i się rozbili. Nadzwyczajne znalezisko. Musimy odkryć, zbadać stanowiska archeologiczne w Libanie. Od początku wojny w 1975 roku nie prowadzono normalnych wykopalisk. Myślimy, że wino to produkt. Nie. Wino to życie. A ponieważ nie możemy zapanować nad życiem, nie wyobrażajmy sobie, że zapanujemy nad winem. Jest nadzwyczajnym nauczycielem. Dzięki niemu ludzie rozmawiają, a kiedy rozmawiają, godzą się. Nie idą na wojnę. 14:15 SIŁA NATURY - ODC. 2 BUDOWNICZY (WILD WORKERS MASTER BUILDERS 2/3) Serial dokumentalny, 51 min, USA, 2018 Reżyseria: Jeremy Hogarth Seria o najbardziej pracowitych stworzeniach świata. Każdego dnia, gdy idziemy do pracy, aby spędzić kolejny dzień w biurze lub gdziekolwiek prowadzi nas nasza działalność, niewielu, jeśli w ogóle, myśli o miliardach dzikich robotników, którzy dzień po dniu trudzą się, aby utrzymać naszą planetę w dobrym stanie. Jednak bez ogromnych stad, które pasą się na otwartych łąkach, niezliczonych armii mrówek i termitów, niewidzialnych i cichych kopaczy, którzy pomagają utrzymać żyzne gleby, nasz świat byłby innym miejscem. Dzicy robotnicy pracują w oceanach, a także w lasach i na równinach - właściwie wszędzie. W trzech wciągających odcinkach seria opowiada historie o tym, jak nasz świat jest kształtowany i zorganizowany, często bez naszej wiedzy. 15:15 AMUR NAJWIĘKSZA RZEKA AZJI - AMUR. AMAZONKA AZJI. RZEKA CZARNEGO SMOKA (AMUR ASIA’S AMAZON. THE BLACK DRAGON) Film dokumentalny, 52 min, Austria, 2015 Reżyseria: Franz Hafner, Klaus Feichtenberger Film dokumentalny o rzece Amur, jednej z najpotężniejszych na Ziemi. Powierzchnia dorzecza to prawie dwa tysiące kilometrów kwadratowych, długość rzeki wynosi 2824 km. To rzeczna granica pomiędzy Rosją a Chinami. Jedna z największych rzek świata wciąż kryje w sobie wiele tajemnic. Płynąc z głębi kontynentu azjatyckiego do Pacyfiku, rozdziela dwa supermocarstwa. Ale jej liczne dopływy łączą zróżnicowane krainy. Najrozleglejsze obszary trawiaste na Ziemi. Dziewicze lasy pełne dzikich zwierząt. Ukształtowane przez wulkany tereny o księżycowym krajobrazie. Parne wilgotne lasy. Bezkresne równiny zalewowe i dzikie tereny podmokłe. Wszystkie te środowiska zasilają jedno z najbogatszych północnych mórz, które w zamian sprowadza deszcze spadające na dorzecze o powierzchni blisko dwóch tysięcy kilometrów kwadratowych. To nie tylko rzeka, ale rozległa sieć strumieni, jezior i bagien, pełen wód krajobraz na miarę kontynentu. Nie sposób określić, gdzie kończy się rzeka, a zaczyna morze. Amur wpływa do Oceanu Spokojnego w nieustannie powtarzającym się tańcu rzeki, morza i nieba. Amur wpada do Cieśniny Tatarskiej, która łączy Morze Japońskie z Morzem Ochockim - jednym z największych łowisk na świecie. U wybrzeży skalistej zatoki słodkie wody potężnego Amuru mieszają się ze słoną wodą morską w miejscu, gdzie spotykają się oceaniczne prądy podzwrotnikowe i polarne. Powstałe w związku z tym mgły - postrach żeglarzy - wprowadzają masy wilgoci w głąb lądu. 16:15 CYBER - SENIORZY (CYBER SENIORS) Film dokumentalny, 49 min, Kanada, 2014 Reżyseria: Saffron Cassaday Humorystyczna i bardzo ciepła opowieść o seniorach, którzy poznają tajniki Internetu. Przewodnikami po tym nieznanym im świecie są młodzi ludzie, którzy cierpliwie odkrywają możliwości sieci przed początkowo niechętnymi seniorami. Bohaterowie mają od 77 do 93 lat. Mimo początkowych trudności, z czasem wpadają na coraz to ciekawsze pomysły, jak wykorzystać nowo nabyte umiejętności. Dla wielu jest to możliwość stałego kontaktu z najbliższymi, inni postanawiają nagrać poradniki na YouTubie, które cieszą się ogromną popularnością, jeszcze inni nagrywają swój pierwszy w życiu wideoklip. 17:15 WIELKI MUR CZ. 1 (THE GREAT WALL / ERRICHTET FÜR DIE EWIGKEIT I) Film dokumentalny, 49 min, Austria, 2018 Reżyseria: Martin Betz, Klaus Feichtenberger Dwuczęściowy dokument, w który zobaczymy ciekawe rekonstrukcje śledzące przebieg powstania i historię Wielkiego Muru, który wije się przez chiński krajobraz przez tysiące kilometrów. Zapierający dech w piersiach zasięg budowli jest zarówno symboliczny, jak też odzwierciedla 3000 lat chińskiej historii. To struktura, która zmieniła świat. Wielki Mur odegrał znaczącą rolę zarówno w powstaniu, jak i upadku imperium i dynastii. Zdeterminował niestabilną historię Chin i całego świata. Jak rozwinął się Wielki Mur, by stać się cudem, którym jest dzisiaj? Ten film przedstawia kilka niesamowitych odkryć. 18:15 POWRÓT PIĘKNA. ESTETYKA I SZTUKA (THE RETURN OF BEAUTY. ARTS AND AESTHETICS / DIE SCHÖNHEIT IST EIN WILDES TIER. KUNST UND ÄSTHETIK) Film dokumentalny, 40 min, Austria, 2018 Reżyseria: Ines Mitterer Dokument analizuje pojmowanie piękna w sztuce. Czy jest ono czynnikiem oceny i postrzegania sztuki, tak jak było w ostatnich dziesięcioleciach? W ostatnich czasach istnieje pogląd, że dzieło sztuki ma wywoływać wzburzenie, przełamywać tabu i negocjować społeczne nieporozumienia. Nie musi być piękne. A czym jest kicz? Estetykę uznano za jedną z dominujących kategorii oceny sztuki w XIX wieku, nic dziwnego, mówiąc o sztukach pięknych les beaux arts. Teraz niektórzy artyści dostrzegają powrót piękna. Autorzy filmu szukają dowodów i poparcia dla niektórych tez w Rzymie i Florencji, gdzie filozof Konrad Paul Liessmann i gwiazda sztuki Ólafur Elasson mają szansę podyskutować na temat piękna w sztuce. 19:10 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - KAZACHSTAN. SERCE AZJI ŚRODKOWEJ. (FLAVORS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos W kolejnym odcinku serii podróż do Kazachstanu. Stepy i góry Kazachstanu tworzą ciekawy i zróżnicowany krajobraz. Jego bogata i długa historia sięga czasów wielkiego Jedwabnego Szlaku. Kraj między Ałtajem a brzegami Wołgi tworzą liczne i różnorodne narodowości. Mieszkańcy tego ogromnego kraju chętnie podejmują podróżnych, odrywając przed nimi jego sekrety. 20:15 UKRAIŃCY - ODC. 12. ŚWIĘTO UKRAINY Serial dokumentalny, 41 min, Polska, 2022 Reżyseria: Julia Łuczkowska Scenariusz: Julia Łuczkowska Mijamy ich codziennie na ulicach polskich miast i miasteczek. Spotykamy ich parzących sobie kawę w biurach i obsługujących nas w osiedlowych sklepach. Widzimy, jak stresują się nadchodzącym egzaminem i kibicują swojej reprezentacji piłki nożnej. Ukraińcy. Remontują i sprzątają nasze domy. Studiują. Prowadzą własne firmy. Część z nich mieszka tu od dziesięcioleci. Wielu z nich przyjechało tu niedawno. Uciekając przed wojną, politycznym chaosem i kryzysem ekonomicznym. Stanowią dzisiaj nieodzowny element polskiego krajobrazu społecznego. Osiem rodzin, dla których drugim domem stała się Polska. Teraz mają dwie Ojczyzny, nie zapominają o swoich korzeniach, kultywują tradycje, latem każdego roku uczestniczą w święcie Ukrainy na krakowskim rynku. Ołech jest pastorem i uchodźcą politycznym. Pochodzi z Donbasu, w 2014 roku został uwięziony i torturowany, bo modlił się za Ukrainę. Andriej jest żołnierzem, który został ciężko ranny na Majdanie. Sasza jest bokserką, Mistrzynią Ukrainy i Europy, reprezentantką Polski w boksie. Roman jest aktorem, związał się z Polką i z Polską wiąże swoją przyszłość. Anna Petiurenko jest wykładowcą akademickim, przyjechała do Polski z rodziną, licząc na lepsze życie. Walentyna w Polsce znalazła pracę i zbudowała dom. Oksana uciekła od męża, jest krawcową i dzięki pracowitości udało się jej odnieść sukces. Sasza jest muzykiem, do Polski przyjechał z powodów rodzinnych, jest tynkarzem i układa sobie życie na nowo. 21:05 MUHAMMAD ALI. LEGENDA (I AM ALI) Film dokumentalny, 106 min, Wielka Brytania, 2014 Reżyseria: Clare Lewins Portret Muhammada Alego (Cassiusa Marcellusa Clay'a Jr), który powstał w oparciu o osobiste archiwum legendy sportu, dzienniki audio, a także wywiady i wypowiedzi osób z jego najbliższego kręgu, przyjaciół i rodziny, w tym jego córek, syna, brata i byłej żony, a także legend społeczności bokserskiej, w tym Mike'a Tysona, George'a Foremana i Gene'a Kilroya. Intymne spojrzenie na człowieka - legendę. Był królem ringu! Największym w historii! Był też dobrym, cudownym, wrażliwym człowiekiem. Jest wielu wspaniałych aktorów, grają piękne role w filmach, ale Muhammad był prawdziwy. Bronił tego, w co wierzył i zawsze był szczery. Ludzie uwielbiali Muhammada i trudno było im się z nim rozstać. Miał trzydzieści osiem lat i Parkinsona jeszcze bez diagnozy, ale to było słychać w jego głosie, inaczej się już ruszał. Nikt wtedy nie wiedział, co to jest. Ali nie umiał pożegnać się z boksem, więc boks pożegnał się z nim. Uważany za jednego z najlepszych pięściarzy, a także za jednego z najważniejszych sportowców XX w. Zmarł 03.06.2016 roku w wyniku wstrząsu septycznego, po pięciodniowym pobycie w szpitalu w Arizonie, do którego trafił z infekcją układu oddechowego. 23:05 WETERYNARZE Z SERCEM - /38/ Reality show, 22 min, Polska, 2018 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska W ostatnią kwietnia niedzielę obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Psa Ratowniczego. Tego święta w "Weterynarzach z sercem" nie mogliśmy pominąć. Dlatego w dzisiejszym odcinku zobaczymy bohaterów niejednokrotnie ratujących ludzkie życie. Biorą udział w poszukiwaniach osób zaginionych pod gruzami, narażając własne życie. Zdają trudne, systematycznie powtarzane egzaminy licencyjne. Odwiedzimy też lecznicę, gdzie ratunek mogą znaleźć ptaki wszelkich gatunków, te najbardziej popularne i te egzotyczne. Wszystkie, które nie mają szans poradzić sobie bez pomocy człowieka. 23:40 KRAKÓW MAŁO ZNANY - ŚWIADKAMI BYŁY KSIĄŻKI Film dokumentalny, 28 min, Polska, 1971 Scenariusz: Barbara Mazan Zdjęcia: Wiesław Kielar Prowadzący: Czesław Kruszelnicki Film poświęcony Bibliotece Jagiellońskiej w trudnych czasach okupacji hitlerowskiej. II wojna światowa zastała pracowników Jagiellonki w pełni przygotowanymi do przeprowadzki do nowego, zbudowanego dzięki ofiarności polskiego społeczeństwa, gmachu przy Alejach Trzech Wieszczów. Stara Biblioteka Jagiellońska, która około 400 lat mieściła się w uniwersyteckim budynku przy ul. św. Anny, przeprowadziła się w 1940 r. w nowe miejsce, jednocześnie zmieniając się w niemiecką Staatsbibliothek Krakau. W filmie opublikowano po raz pierwszy dokumentalne zdjęcia autorstwa Eugeniusza Latacza, który 2 lata później zginął w Oświęcimiu. Współautorem nagrań jest Gustaw Szmager, wypowiadający się w filmie pracownik Biblioteki Jagiellońskiej. Wykonywali te zdjęcia pewni, że uwiecznią ostatnie chwile jagiellońskiego księgozbioru, a zarazem ostatnie chwile najstarszej siedziby uniwersytetu, Collegium Maius. Na zdjęciach widzimy przedwojennego dyrektora Jagiellonki, dra Edwarda Kuntze i pracowników biblioteki, pieczołowicie składających 650 tys. woluminów w drewniane skrzynie. Uwieczniona została ostatnia droga gromadzonych przez wieki ksiąg, przez krużganki Collegium Maius. W filmie polscy pracownicy Jagiellonki wypowiadają się o inicjatywie Adama Bara, dotyczącej gromadzenia prasy konspiracyjnej, o potajemnym dostarczaniu polskim profesorom książek przez magazyniera Jana Pietrasa i o swojej pracy, jaką wykonywali jako pracownicy niemieckiej biblioteki, ale z wewnętrznym przekonaniem, że pilnują interesów polskiej Biblioteki Jagiellońskiej. 00:20 NOTACJE - ANDRZEJ ZYDOROWICZ. DZIECKO SZCZĘŚCIA Cykl dokumentalny, 11 min, Polska, 2012 Autor: Krzysztof Tadej Jeden z najsłynniejszych polskich komentatorów sportowych, Andrzej Zydorowicz wspomina swoje relacje z igrzysk olimpijskich. Opowiada o kulisach tych wydarzeń, a także specyfice pracy komentatora sportowego. Andrzej Zydorowicz urodził się w 1942 r. w Radomiu. Dziennikarz radiowy i telewizyjny, komentator sportowy, działacz samorządowy. Absolwent Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, był sprawozdawcą radiowym i komentatorem TVP na dziewięciu zimowych i letnich igrzyskach olimpijskich. Relacjonował osiem finałów piłkarskich Mistrzostw Świata i sześć finałów Mistrzostw Europy. 00:40 NASZE HOLLYWOOD, CZYLI POCZĄTKI KINA W POLSCE Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2020 Reżyseria: Jacek Papis Pod koniec XIX wieku na mapie Europy nie było Polski. Podzielona była między trzech zaborców. Mimo to, zdumiewająco dużo pionierów filmu wywodziło się z kraju nad Wisłą, a wielu z nich było pochodzenia żydowskiego. Mieli oni znaczący wkład w powstanie najsłynniejszego ośrodka produkcji filmowej na świecie Hollywood. Samuel Goldwyn współzałożyciel wytwórni, która przybrała nazwę Metro - Goldwyn - Mayer, urodził się w Warszawie jako Szmul Gelbfisz. Słynna wytwórnia Warner Bros założona została przez braci, którzy zanim zmienili nazwisko na Warner, nazywali się Wonsal i wywodzili się z leżącego dziewięćdziesiąt kilometrów od Warszawy Makowa Mazowieckiego. Oskarowy rekordzista, zdobywca aż sześciu statuetek reżyser Billy Wilder, urodził się w Suchej Beskidzkiej niedaleko Krakowa, jako Samuel Wilder. Z Polski pochodził też przedwcześnie zmarły reżyser Ryszard Bolesławski, twórca filmów z Marleną Dietrich, Gretą Garbo i Clarkiem Gable. Tworzyli oni w czasach, kiedy kino stawiało dopiero swoje pierwsze kroki. Za pomocą obrazów i fragmentów filmowych zostaną przedstawieni pionierzy i gwiazdy ery kina niemego w Polsce. 01:45 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODKRYWCY PORTRET Z ODDALI (ODC. 296) Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2023 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. "Odkrywcy portret z oddali" Ksiądz Antoni Chotyński to postać, która złotymi zgłoskami zapisała się w dziejach polskiej archeologii. Jeszcze przed I wojną światową odkrył na lubelskim Powiślu grody, w tym najsławniejszy w Chodliku i wprowadził trwale do pojęć naukowych kategorię Kultury Trzcinieckiej. Dziś o wyjątkowym kapłanie - archeologu pamięć jest prawie żadna, ale my zamierzamy ją przywrócić. Zawsze czujemy satysfakcję, gdy wyraziste i zasłużone postaci z przeszłości powracają na należne im miejsce w pokoleniowej pamięci. 02:20 OJCIEC I SYN Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2013 Reżyseria: Marcel Łoziński, Paweł Łoziński Scenariusz: Marcel Łoziński, Paweł Łoziński Dwaj znani dokumentaliści, Marcel Łoziński i Paweł Łoziński, wyruszają kamperem przez Europę. Celem podróży jest Paryż, miejsce urodzin Marcela. Ojca i syna łączy nie tylko nazwisko i pokrewieństwo, ale również wykonywany z pasją zawód oraz silna i skomplikowana więź, pełna resentymentów i niedopowiedzeń. Rejestrują kamerą rozmowy, które prowadzą w czasie podróży. Wspominają dawne lata, mówią o pracy, miłości, odpowiedzialności, ojcowskich obowiązakach, rodzinnych sprawach. Dla Marcela Łozińskiego najszczęśliwszym dniem w życiu był 4 grudnia 1965 r. Właśnie wówczas przyszedł na świat w Warszawie jego syn, Paweł. Przemierzając kolejne kraje w drodze do Francji, poszukują odpowiedzi na pytania: czy wykonywanie tego samego zawodu przez ojca i syna jest przekleństwem czy błogosławieństwem? Czy można wykorzystać film, by załagodzić rozmaite rodzinne problemy, wyjaśnić wątpliwości, przyczyny rozwodu rodziców, przybliżyć rodzinne relacje? Dla ojca jest to powrót do miejsca urodzenia, dla syna próba rozliczenia wspólnej przeszłości. W film dokumentalny zostały wplecione fragmenty archiwalnych nagrań z rodzinnej kolekcji Marcela i Tamary Łozińskich. 03:45 CZAS NA DOKUMENT - CZAS PODWÓJNY Film dokumentalny, 29 min, Polska, 2001 Scenariusz: Kazimierz Karabasz Zdjęcia: Filip Kabulski W 1977 roku powstał film dokumentalny pt.: "Przenikanie" będący zapisem obserwacji pierwszego roku studiów dwóch wiejskich dziewcząt w warszawskiej Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego. Po 25 latach autor tamtego filmu odwiedził jedną z nich, panią Marię Kolano - Pecynę, która wraz z rodziną mieszka i pracuje w Lublinie.