TVP Dokument Sobota, 05.08.2023 06:00 DZIKA POLSKA - LASY PEŁNE ŻYCIA - POPIELATE ŻYCIE Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2011 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Trudno powiedzieć, gdzie jest. Trudno dociec, czy w ogóle jest. Niełatwo komukolwiek wytłumaczyć, kim jest. Popielica - jedno z najbardziej tajemniczych i nieznanych zwierząt rodzimej fauny. Przedstawicielka równie mało znanej rodziny pilchów - gryzoni, w których jedni dopatrują się raczej myszy, inni raczej wiewiórek. Prawdę o nich stara się poznać dr Mirosław Jurczyszyn, dla którego te zagadkowe ssaki stały się życiowym wyzwaniem. Nie tylko stara się odkryć, gdzie są, ale zabiega o to, by były wszędzie, gdzie być powinny. Ku chwale bukowych lasów, które stanowią ich najprawdziwszą ojczyznę. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.V - ODC. 45 KRUCHY SKARB Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Polskie hutnictwo szkła od dawien dawna było prawdziwym skarbem naszych ziem. Dzięki wytrwałej i trudnej pracy hutników ludzie mogli po raz pierwszy przejrzeć się w zwierciadle i zobaczyć, jak wyglądają. Na biesiadnych stołach na stałe zagościły szklane naczynia, bez których nie wyobrażamy sobie życia. Jak zatem tradycyjnie wyrabiano produkty szklane? Aby to sprawdzić, Radosław Kotarski wyrusza do Krosna, polskiej stolicy szkła. 07:00 NOTACJE - JERZY GRUZA. PÓŁ WIEKU Z TELEWIZJĄ Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2012 Autor: Anna Więckowska Jerzy Gruza (1932 - 2020), reżyser, scenarzysta i aktor filmowy. Twórca wielu widowisk telewizyjnych i programów, m.in. kultowych seriali "Wojna domowa" i "Czterdziestolatek". Wyreżyserował kilkadziesiąt przedstawień dla Teatru Telewizji, w tym obsypanego nagrodami "Rewizora". 22 lipca 1964 roku z okazji 20 - lecia Polski Ludowej otrzymał zespołową nagrodę państwową I stopnia za twórczość artystyczną w Teatrze Telewizji. 07:15 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 139 BIELSK PODLASKI Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Paulina Józefina Moczyńska Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Bielsk Podlaski jest najstarszym miastem na Podlasiu. Gród położony wśród mokradeł i torfowisk istniał już w XI wieku. Perełką architektoniczną jest kościół parafialny Narodzenia Najświętszej Maryi Panny i św. Mikołaja, wzorowany na kościele św. Filipa z Paryża. Wybudowany w XVIII wieku, zarówno w bryle, jak i wyposażeniu zachował jednolity neoklasycystyczny charakter, niemal w nienaruszonym stanie. Z inicjatywy jego fundatorki - Izabeli Branickiej - wybudowano też ratusz miejski. Nawiązująca do stylu barokowego, murowana bryła wzniesiona na planie prostokąta posiada dwie kondygnacje. To unikatowy obiekt architektoniczny, nie tylko na skalę województwa podlaskiego. Między szarością ulic wznosi się okazała, błękitna cerkiew św. Michała Archanioła. Kolorystykę elewacji zaproponował Jerzy Nowosielski - jeden w najważniejszych polskich malarzy XX wieku, nie tylko genialny twórca sztuki nowoczesnej, ale przede wszystkim pisarz ikon, filozof i teolog prawosławia. Przy parafii istnieje Policealne Studium Ikonograficzne - jedyna tego typu szkoła w Polsce. Ciekawostką jest to, że w 1981 roku Jerzy Hoffman kręcił w Bielsku sceny do filmu "Znachor", na podstawie powieści Tadeusza Dołęgi - Mostowicza. Na rynku miasta wciąż znajduje się sklep, w którym pracowała bohaterka filmu, grana przez Annę Dymną. Do dziś wewnątrz wiszą zdjęcia przedstawiające ujęcia z filmu. Co ciekawe, "Znachor" swą prapremierę miał w bielskim kinie "Znicz". Bielsk to również miasto pełne niezwykłych, pełnych pasji ludzi, którzy odnaleźli tu swoją małą ojczyznę. 07:45 WETERYNARZE Z SERCEM - /1/ Reality show, 23 min, Polska, 2016 Reżyseria: Krzysztof Kasior, Sandra Andrzejewska, Wojciech Wołoszyn Scenariusz: Wojciech Wołoszyn Program "Weterynarze z sercem" powstał na fali mody na świadome i odpowiedzialne wprowadzanie zwierząt domowych do życia polskich rodzin. Będzie prezentował przypadki pacjentów pojawiających się w klinikach weterynaryjnych, pracę i opiekę medyczną nad zwierzętami w ogrodach zoologicznych i innych placówkach działających na rzecz zwierząt. Będziemy również odwiedzać ośrodki rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami i placówki wykorzystujące w swej pracy zwierzęta, np. policja czy służby celne. W programie zobaczymy także mniej popularne zwierząta domowe, jak gryzonie czy zwierzęta egzotyczne. Program ma spełniać również funkcję edukacyjną, wskazywać jak postępować ze zwierzętami i uczyć empatii w stosunku do nich. W pierwszym odcinku "Weterynarzy z sercem" spotka nas wiele niespodzianek. Będziemy przemierzać Polskę wzdłuż i wszerz, odwiedzając lekarzy weterynarii, dla których opieka nad zwierzętami to prawdziwa pasja. Wyleczymy zwierzęta duże i małe, śliczne i te mniej urodziwe. 08:10 LUDZKOŚĆ Z PRZYPADKU: GEN, KTÓRY STWORZYŁ MÓZG CZŁOWIEKA (HUMAN BY CHANCE? THE GENE THAT MADE OUR BRAIN GROW / ZUFALL MENSCH? - DER KLEINE SCHRITT ZUM GROEN GEHIRN) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Kerstin Holl Film dokumentalny, który przedstawia i ilustruje aktualne wyniki badań odkrywających sekrety umiejętności i talentów ludzi. W porównaniu z najbliższymi krewniakami genetycznymi, wypadamy dość blado przynajmniej pod względem fizycznym: jesteśmy słabsi, biegamy wolniej i wspinamy się znacznie gorzej. Mamy jednak architekturę, religię, naukę, języki, literaturę, sztukę, kulturę i wyobraźnię. Osiągnięcia te zawdzięczamy większemu mózgowi. Od czasów Karola Darwina sądziliśmy, że nasz rozwój przebiegał stale i liniowo. Nowe odkrycia z Drezna wskazują jednak na całkiem inną konkluzję: ewolucja ludzkiego mózgu nie była powolnym i stopniowym procesem, a raczej wynikiem zbiegu okoliczności wywołanego nagłą zmianą w pewnym genie. Jak doszło do dominacji ludzkości na Ziemi. Jeśli porównamy człowieka z najbliższymi genetycznie żyjącymi krewnymi - szympansami, to okaże się, że mamy niewiele zalet fizycznych. Osiągnięcia są zasługą naszego mózgu, który jest duży i zawiera miliardy neuronów. To właśnie jego szybki rozwój, zapoczątkowany około 2 miliony lat temu, pozwolił nam stać się dominującym gatunkiem na świecie. Co spowodowało tak szybki wzrost kory mózgowej? Naukowcy na całym świecie próbowali odpowiedzieć na to pytanie od wielu lat, ale teraz wydaje się, że w końcu im się to udało. 09:15 DZIKIE OPOWIEŚCI - ODC. 5 NATURALNI TRUCICIELE (WILD TALES. EP. 5 NATURE’S DEADLY ALCHEMISTS) Serial dokumentalny, 51 min, USA, 2018 Reżyseria: Kylie Stott Fascynująca seria przyrodnicza, ukazująca historie australijskich zwierząt oraz biologiczne i ewolucyjne czynniki, które je łączą. Każdy film opowiada jedną historię, ale połączone w "Dzikie opowieści" tworzą serię tak urzekającą i różnorodną, jak sama natura. W tym odcinku poznajemy największych trucicieli z Australii. Alchemia była starożytną sztuką, która próbowała przekształcić metale nieszlachetne w złoto i stworzyć lekarstwo, które wyleczyłby każdą chorobę. Starożytni chemicy zawiedli, ale pół miliarda lat przed nimi naturze to się udało. Jad i trucizna to koktajle śmierci. Stworzenia przenoszące śmiertelne toksyny są prosto z naszych koszmarów. Jednak jad jest jednym z największych arcydzieł natury, a te organizmy, które łączą indywidualnie nieszkodliwe chemikalia w śmiertelne mieszaniny, są rzeczywiście niezwykłe. Alchemicy. Jadowite zwierzęta wyewoluowały i przystosowały się do niemal każdego zakątka planety. Przybierają różne kształty i rozmiary, z jadem i truciznami, które ciągle się zmieniają. Historia jadu to intrygująca historia ewolucji. 10:15 NAJMNIEJSZE KRAJE EUROPY - ODC. 5 LUXEMBURG - MAŁY WIELKI KRAJ (MICROSTAATEN EP. 5 LUXEMBURG - KLEINES LAND GANZ GROSS / EUROPE'S MICROSTATES) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Michael Gregor Seria dokumentalna opowiadająca o najmniejszych państwach Europy. Mikropaństwa Andory, Liechtensteinu, Luksemburga, Malty, Monako i San Marino są bardzo łatwe do przeoczenia. Są wciśnięte między największe kraje. Niemniej jednak mikropaństwom udało się zachować własne tradycje oraz florę i faunę, które obecnie są rzadkością dla reszty świata. Niezwykłe lokalizacje mikropaństw często znajdują się w ekstremalnych regionach górskich lub przybrzeżnych, co czyni je rajem dla zagrożonych gatunków. Jednak stabilność ich środowiska naturalnego jest zagrożona przez problemy środowiskowe, które należy rozwiązać. Podróżujemy do każdego z tych mikropaństw i opowiadamy historie ich odważnych wysiłków na rzecz zachowania ich naturalnych cech i kulturowej autonomii. Odcinek piąty zabierze nas do Luksemburga, państwa położonego w Europie Zachodniej. Graniczy ono z Francją od południa, Niemcami od wschodu i z Belgią od zachodu i północy. Jest państwem członkowskim Unii Europejskiej oraz NATO. Główne ośrodki turystyczne: miasto Luksemburg, Vianden oraz dolina rzeki Mozeli i Ardeny. Serce Europy. Centrum polityczne. Władza i pieniądze. Tak znamy Luksemburg. Jednak ta minimonarchia to również różnorodne krajobrazy. Bajkowe lasy na północy i urokliwa dolina Mozeli na południowym wschodzie. Skalne olbrzymy w Małej Szwajcarii i jezioro zaporowe na rzece Sure na zachodzie. A przede wszystkim ludzie, którzy ten kraj kształtują i żyją w harmonii z otoczeniem. Którzy chronią to, co im drogie. Naturę. 11:45 PORTRETY DOKUMENTALNE. S.II - GRZEGORZ BRZOZOWICZ Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2022 Panorama polskiego dokumentu - filmowe portrety twórców, ich drogi artystycznej i twórczości na przykładzie wybranych dzieł. Bohaterem odcinka jest Grzegorz Brzozowicz. 12:15 KISMET - TURECKA TELENOWELA ZMIENIA ŚWIAT (KISMET) Film dokumentalny, 57 min, Grecja, 2013 Reżyseria: Nina Maria Paschalidou Scenariusz: Nina Maria Paschalidou Zdjęcia: Michael Aristomenopoulos Muzyka: Spyros Moschoutis, Michalis Moschoutis Film dokumentalny o fenomenie telenowel tureckiej produkcji. W ostatnich latach tureckie seriale podbijają serca milionów widzów nie tylko w muzułmańskim świecie. To zjawisko analizują w filmie socjologowie i psychologowie. Głos zabierają również reżyserzy i scenarzyści oraz gwiazdy popularnych seriali. 13:20 BASIA BĘDZIE ZDROWA Film dokumentalny, 12 min, Polska, 1955 Reżyseria: Jerzy Popiel - Popiołek Zdjęcia: Jerzy Gaus Familijny film oświatowy ukazuje przyczyny, rozwój i leczenie gośćca u dzieci. Na przykładzie tytułowej Basi ukazywane są objawy, wizyta w szpitalu, opieka medyczna oraz pobyt w sanatorium. 13:35 DOMY ŻYCIA Film dokumentalny, 15 min, Polska, 1987 Reżyseria: Stanisław Janicki Scenariusz: Stanisław Janicki Zdjęcia: Krzysztof Tusiewicz Muzyka: Ryszard Lindenberg, Tadeusz Prejzner Refleksyjna opowieść o żydowskich cmentarzach w Polsce. Wędrówkę po nekropoliach ilustrują inscenizacje żydowskich obrzędów, pieśni i modlitwy. Film ewokuje atmosferę zaginionego świata kultury żydowskiej. Jej symbolicznym wyrazem w filmie są inscenizowane fragmenty obrzędów przeplatane wątkami dokumentalnymi dotyczącymi wojennej zagłady Żydów i współczesnego obrazu cmentarzy żydowskich. Opuszczone, zarośnięte groby, zrujnowane i wrośnięte w ziemię nagrobki są jakby świadectwem upadku starej kultury, po której pozostały zaledwie utrwalone w kamieniu ślady. 13:55 KAMERY WŚRÓD ZWIERZĄT, SERIA 1 - ODC. 1 (ANIMALS WITH CAMERAS) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Anne Sommerfield, Clare Dornan, Hannah Ward Seria dokumentalna o zwierzętach, którym zainstalowano małe kamerki do obserwacji. Dzięki temu możemy po raz pierwszy zobaczyć dziki świat z perspektywy jego mieszkańców. Bez względu na to, czy przebywają na drzewach, czy pod ziemią, będziemy świadkami życia, którego żaden człowiek nigdy nie widział. Nowo narodzone surykatki, pingwiny polujące na wybrzeżu Oceanu Atlantyckiego, a także rodzina szympansów z bardzo bliska. Zwierzęta z kamerami to kolejny genialny pomysł realizatorów filmów przyrodniczych BBC Worldwide. 14:50 NIEZWYKŁE MIASTA - BEJRUT ODC. 2/3 (SECRET CITIES SERIA 2) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2018 Prowadzący: Janina Ramirez, Alastair Sooke Eksperci sztuki Janina Ramirez i Alastair Sooke przybliżają tajemnice sztuki trzech pięknych miast - Baku, Bejrutu i Lizbony. Razem odkrywają fundamenty kultur, które ukształtowały te miasta w przeszłości. Robią to, dzięki spotkaniom z lokalnymi artystami i mieszkańcami, którzy pomagają im odnaleźć artystyczne atrakcje i mało znane skarby. W Lizbonie odkrywają starożytne nadmorskie miasto ukształtowane przez kultury: rzymską, arabską i krzyżowców. W Bejrucie zobaczą, jak Paryż Bliskiego Wschodu wznosi się z ruin wojny domowej. A w Baku w Azerbejdżanie podczas poszukiwania skarbów sztuki dostrzegają, że miasto znajduje się na skrzyżowaniu kultur. 15:50 ROZBÓJNICY WŚRÓD ZWIERZĄT - ODC. 3 WALKA O PRZETRWANIE (NATURAL BORN REBELS EP. 3 SURVIVAL) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Holly Spearing W tym odcinku obserwujemy, jak niektóre zwierzęta walczą o przetrwanie, szczególnie gdy ich świat koliduje z naszym. By wygrać tę walkę, zwierzęta stosują niekiedy nieoczekiwaną taktykę. Czy będą to kakadu uciekające się do aktów wandalizmu, czy krab trzymający w niewoli ukwiały, czy leniwiec niezbyt dbający o higienę osobistą. Chęć przetrwania może prowadzić do najbardziej zaskakujących zachowań. Okazuje się, że skłonności przestępcze nie są wyłącznie ludzką cechą. Również wśród zwierząt zdarzają się gangsterzy, oszuści, złodzieje czy porywacze, którzy niecnymi metodami zdobywają pożywienie, terytorium, możliwość przekazania swoich genów czy przychylność silniejszych. W tym trzyodcinkowym dokumencie BBC podglądamy zaskakujące zwyczaje papug kakadu, pawi, makaków królewskich, hien, krabów palmowych czy nieświszczuków (piesków preriowych). Ale podobnie jak u ludzi i wśród zwierząt są również takie, które "łamią prawo" bez żadnego usprawiedliwienia. 16:55 SIMON REEVE W AMERYCE PÓŁNOCNEJ - ODC. 4 (NORTH AMERICA WITH SIMON REEVE / THE AMERICAS WITH SIMON REEVE: SERIES) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Chris Mitchell Autor i poszukiwacz przygód, Simon Reeve wyrusza w kolejną podróż, tym razem do Ameryki Północnej. Odnajduje rozległy i zróżnicowany kontynent, z lodowcami, pustyniami i dżunglami, gdzie istnieje wielkie bogactwo obok zupełnej biedy, podziałów politycznych i ludzkich dramatów. Będziemy wraz z nim podziwiać piękno Gór Skalistych i surowy blask lasów zachodniego wybrzeża kontynentu. Spotkamy kowbojów z Montany, stojących w obliczu niepewnej przyszłości i rdzennych mieszkańców Gwatemali, migrujących na północ w poszukiwaniu lepszego życia. Simon, wygrzewając się w meksykańskim słońcu i drżąc w Arktyce, przetestuje temperaturę naprawdę fascynującego kontynentu. W tej części wyprawy podróżuje przez Teksas do Meksyku i dalej na południe. Meksyk jest pełen malowniczych widoków. Na granicy ze Stanami narasta kryzys migracyjny. Trwa tu wojna narkotykowa. Przez 2 tysiące kilometrów granicę stanowi Rio Grande, która bierze początek w Górach Skalistych, a kończy bieg w Zatoce Meksykańskiej. To granica, bariera i fosa rozdzielająca najbogatsze państwo świata od dużo biedniejszego Meksyku. W Teksasie imigracja z południa budzi kontrowersje. Latynosi od stuleci zamieszkują tereny obecnych Stanów. Teraz w USA przebywa ich 50 milionów. Do 2050 roku ta liczba ma wzrosnąć do 130 milionów. 18:00 PASJONACI S.I - ALA I JASIEK Dokument fabularyzowany, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Artur Dziurman Scenariusz: Aneta Wróbel, Artur Dziurman, Ewa Zuberek Zdjęcia: Artur Michalik Muzyka: Robert Bylica Aktorzy: Janusz Bąk, Alicja Czarnuszka, Artur Dziurman, Artur Kruczek, Antoni Budzyń, Danuta Walecka, Danuta Damek, Szymon Sędrowski, Katarzyna Jamróz, Leszek Piskorz, Dariusz Gnatowski, Dorota Lulka, Dorota Pomykała, Beata Paluch, Aldona Jankowska Ten odcinek opowiada o niezwykle uzdolnionej kobiecie, która podporządkowała życie swojej największej miłości - teatrowi. Słabo widzi, ale pragnie samodzielnie podejmować decyzje, aby móc walczyć o marzenia. Z tego powodu jest zmuszona poddać próbie swoje relacje z matką. Krok po kroku uwalnia się od toksycznych lub ograniczających oczekiwań otoczenia i oddaje się ukochanemu zajęciu. Czy wytrwa? Znajdzie kogoś, kto wesprze ją w dążeniach do szczęścia? Znając historię Jaśka - bohatera poprzedniego odcinka - koniecznie trzeba obejrzeć również ten, który opowiada historię Ali. 18:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.II - ODC. 17 SEKRETY BROWARNEGO KOTŁA Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Radosław Kotarski wyrusza do czeskich Detenic, aby przekonać się, jak w zamierzchłych czasach warzono piwo na dawnych słowiańskich ziemiach. Nie poprzestaje jednak tylko na teorii. Sam chwyta za piwowarskie wiosło i zabiera się do stworzenia tradycyjnego czeskiego piwa miłości. Używa do tego tradycyjnych receptur i aparatury, która ma prawie 200 lat. Przy tym obala wiele współczesnych i historycznych mitów związanych z piwnym napitkiem. Czy stworzone przez Radka piwo będzie smakowało gościom średniowiecznej karczmy? 19:10 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 25 SZYDŁOWIEC Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Prowadzący: Tomasz Bednarek Zdjęcia: Norbert Dachl, Jacek Banach Tomasz Bednarek odwiedza Szydłowiec, miasto, w którym znajdują się zasoby bardzo cennego surowca - piaskowca. To jeden z polskich materiałów naturalnych, który wybitni architekci wykorzystywali od stuleci, nie tylko w naszym kraju. Za czasów dynastii Piastów i Jagiellonów Szydłowiec był prężnym i mocno znaczącym ośrodkiem w kraju przede wszystkim ze względu na szybki rozwój handlu i rzemiosła. Dziś warto odwiedzić to miasto, ze m.in. względu na wspaniałe zabytki oraz unikatową na skalę światową kolekcję ludowych instrumentów muzycznych oraz dawnych polskich samochodów i motocykli. 19:40 HISTORIE WILEŃSKIE - ODC. 1 Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Wojciech Klimala, Ewa Wołkanowska - Kołodziej, Wojciech Klimala Scenariusz: Wojciech Klimala, Wojciech Klimala Lektor: Paweł Sędziak Zdjęcia: Bartosz Frątczak Muzyka: Joanna Fidos Nietuzinkowi, błyskotliwi, pełni pasji. Bohaterami "Historii wileńskich" są Polacy z Litwy, ludzie, którzy na co dzień używają trzech języków, których sąsiadami są Litwini, Rosjanie i Białorusini i którzy przynajmniej raz w życiu zadają sobie pytanie: który kraj jest moją ojczyzną? Urodzili się w Wilnie, jednym z najbardziej czarujących i romantycznych europejskich miast, ale tak naprawdę każdy z nich wybrał zupełnie inną życiową drogę. Jolanta i Andrzej Kostyginowie to małżeństwo z 35 - letnim stażem, ale też najbardziej znana para wileńskich przewodników. Oprowadzanie wycieczek uważają zarówno za swoją pracę, jak i powołanie. Mówią: "lubimy turystów!" Twierdzą: "nie ma fajniejszego i bardziej nieoczywistego miasta niż Wilno". Wraz z nastaniem pandemii Kostyginowie zostali bez pracy. Jak sobie poradzili? Jak odnaleźli się w mieście, do którego przestali przyjeżdżać turyści? 20:15 PROJEKT NIM (PROJECT NIM) Film dokumentalny, 99 min, Wielka Brytania, 2011 Reżyseria: James Marsh Scenariusz: James Marsh Zdjęcia: Michael Simmonds Muzyka: Dickon Hinchliffe Listopad 1973 roku, ośrodek badawczy ssaków naczelnych w Oklahomie. Matka nowo narodzonego szympansa dostaje zastrzyk usypiający, a Nim jako szympansi noworodek zostaje jej brutalnie odebrany. Wszystko po to, by przeprowadzić eksperyment i przekonać się, czy szympans wychowany od urodzenia przez ludzi stanie się człowiekiem. Ta historia pokazuje prawdę nie o szympansach, ale o człowieku, który za wszelką cenę chce eksperymentować i osiągać sukces kosztem innych. Szympans trafia więc do ludzkiej rodziny, jest karmiony piersią przez kobietę i nosi ubrania takie jak jej synek. Przybraną matką jest młoda absolwentka psychologii, która ma troje własnych dzieci. Na początku eksperyment wyglądał obiecująco. Nim nauczył się wielu gestów, jednak nigdy nie opanował mowy. Bardzo związał się emocjonalnie ze swoimi nauczycielami i swoją ludzką rodziną. Eksperyment w rezultacie się nie udał, Nim stał się niepotrzebny i został zamknięty w klatce i sprzedany na eksperymenty medyczne. Cudem uratowany, wykupiony przez fundację działającą na rzecz zwierząt resztę życia spędził na ranczu Black Beauty Ranch. Jedyną jego rozrywką było oglądanie telewizji, ale znerwicowany rozbijał kolejne telewizory. Zmarł w wieku 26 lat na atak serca. Rekonstruując przebieg eksperymentu, reżyser przedstawił wyjątkową podróż Nima do świata ludzi, wpływ, jaki wywarła na opiekunach i nauczycielach znajomość z szympansem, a wreszcie bezduszność systemu, który nie potrafił przyjąć odpowiedzialności za rezultaty nieudanych badań. Film o życiu Nima nakręcono w 2011r. Był prezentowany na licznych festiwalach i przeglądach. Zdobył m.in. nagrodę reżyserską w kategorii World Cinema Doc na festiwalu Sundance. 22:05 (NIE)UCZCIWOŚĆ: PRAWDA O KŁAMSTWACH ((DIS)HONESTY: THE TRUTH ABOUT LIES) Film dokumentalny, 52 min, USA, 2015 Reżyseria: Yael Melamede Zdjęcia: Tom, ASC Hurwitz Muzyka: John Dragonetti Film dokumentalny, z którego dowiemy się całej prawdy o kłamstwach. Podobno kłamstwo leży w ludzkiej naturze, a niewątpliwie towarzyszy nam co dnia. Znany amerykański psycholog i profesor ekonomii behawioralnej, Dan Ariely, na podstawie konkretnych przykładów z życia codziennego, opinii ekspertów, wyników eksperymentów behawioralnych i materiałów archiwalnych pokazuje jak kłamstwo wpływa na życie jednostek i społeczeństw. Stara się też odpowiedzieć na podstawowe pytania: dlaczego kłamiemy i jak to robimy. Dan Ariely jest profesorem Duke University i założycielem Centrum Zaawansowanego Myślenia Wstecznego. Razem z kolegami i studentami przeprowadza setki doświadczeń, by zrozumieć ludzkie zachowanie. W ostatnich latach skupia się na nieuczciwości. Analizuje skandale w świecie biznesu: Enron, WorldCom, kryzys finansowy 2008 roku. Zauważyli wzrost oszustw w świecie sportu zawodowego oraz kłamstw politycznych o katastrofalnych skutkach. Chcemy patrzeć w lustro i myśleć, że jesteśmy dobrzy, uczciwi, wspaniali. Jednocześnie chcemy samolubnie zyskać na własnej nieuczciwości. Póki oszukujemy tylko troszkę, nasz wizerunek ani nasze samopoczucie nie ponoszą uszczerbku. Nazywamy to "współczynnikiem niepewności". To jednoczesna zdolność postępowania wbrew zasadom i dobrego samopoczucia. W życiu codziennym jest wiele przykładów współczynnika niepewności. Kłamstwo jest jak nóż. Można nim kogoś dźgnąć. To jest złe. Ale można go użyć do posmarowania chleba i nie ma w tym nic złego. Nieuczciwość jest zaraźliwa. Widzimy to w wielu sytuacjach, w świecie rzeczywistym i w eksperymentach. Ma szersze uwarunkowania, łączy się z naszymi przekonaniami o otaczających nas ludziach. W krajach skandynawskich ponad 60 procent mieszkańców twierdzi, że większości ludzi można ufać. W innych krajach, zwłaszcza w Afryce i w Ameryce Południowej, uważa tak niespełna dziesięć procent mieszkańców. Okazuje się, że zaufanie społeczne pobudza wzrost gospodarczy. Jest dla gospodarki znacznie ważniejsze niż poziom umiejętności. Możemy się wiele nauczyć i wiele zyskać dzięki zrozumieniu naszych ułomności etycznych. Rozumiemy nasze ograniczenia, kiedy tworzymy świat fizyczny. Budujemy drogi i mosty, by pokonać przeszkody, których nie pokonamy o własnych siłach. Zapominamy jednak o tym, że nasze umysły są ograniczone i niedoskonałe. Nauka inspiruje nas do zastanowienia się nad tą kwestią. Nie będzie łatwo, ale możemy zbudować lepszy, uczciwszy świat. 23:10 "KONSUL" I INNI Film dokumentalny, 30 min, Polska, 1970 Reżyseria: Krzysztof Gradowski Filmowy portret słynnego hochsztaplera Czesława Śliwy vel Jacka Ben Silbersteina, który podając się za konsula austriackiego we Wrocławiu wyłudził od ludzi w ciągu 3 miesięcy ponad pół miliona złotych. W roku 1988 Mirosław Bork zrealizował komedię kryminalną opartą na biografii bohatera. 1971 - Krzysztof Gradowski Złota Kaczka - Nagroda "Filmu". 23:40 NOTACJE - LIDIA ZIENTAL. DZIEWCZYNA Z "BATALIONU ZOŚKA" Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2009 Autor: Lucyna Smolińska Lidia Markiewicz Ziental, ps. Lidka, miała 14 lat, kiedy przeszła bojowy szlak powstańczy batalionu "Zośka": Wola, Stare Miasto, Czerniaków. Była sanitariuszką. Przeżyła wiele dramatycznych sytuacji, m. in. wycofywania się ze Starego Miasta do Śródmieścia kanałami z rannymi powstańcami. 00:05 RZEŹ WOLI Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2017 Reżyseria: Rafał Geremek Scenariusz: Rafał Geremek Cały film jest ułożony w formie aktu oskarżenia. Zbrodnie popełnione przez Niemców na Woli nie miały początkowo na celu całkowitej eksterminacji ludności dzielnicy, lecz stanowiły raczej akty doraźnego odwetu za wybuch powstania. Wola była skazana na brutalne uderzenie ze strony Niemców; przez tę dzielnicę przechodziła jedna z najważniejszych arterii komunikacyjnych miasta. Walczące na Woli oddziały niemieckie nagminnie wykorzystywały polskich cywilów, w tym kobiety i dzieci, w charakterze "żywych tarcz", osłaniających natarcia piechoty lub czołgów. Głównym sprawcą Rzezi Woli był Heinz Reinefarth. O tych wszystkich działaniach wojsk niemieckich na terenie Woli opowiedzą świadkowie tamtych tragicznych wydarzeń. 01:00 RADIO POWSTAŃCZE "BŁYSKAWICA" Film dokumentalny, 49 min, Polska, 1994 Reżyseria: Andrzej Trzos Rastawiecki Scenariusz: Andrzej Trzos Rastawiecki, Anna Sekowicz Wykonawcy: Józef Duriasz, Marek Dąbrowski, Paweł Deląg, Henryk Łapiński, Jerzy Łazewski, Józef Mika, Stanisław Penksyk, Ryszard Radwański, Andrzej Butruk, Rafał Sabara, Ryszard Zatorski, Katarzyna Kotańska, Katarzyna Rybicka, Maciej Obłoza Zdjęcia: Jacek Bonecki Muzyka: Henryk Kuźniak Epizody powstania warszawskiego relacjonowane w poszczególne dni Powstania przez spikera radia "Błyskawica", ilustrowane zdjęciami archiwalnymi oraz współczesnej Warszawy, ze wstępem i komentarzem historycznym prof. Tomasza Strzembosza. 01:55 TAKIE MAŁE MIASTECZKO BATORY Film dokumentalny, 72 min, Polska, 2015 Reżyseria: Anna Dejczer - Galewicz Scenariusz: Anna Dejczer - Galewicz Film poprzez opowieści i historie osób, które tworzyły załogę polskiego transatlantyka TSS Stefan Batory, odbudowuje obraz nieistniejącego już statku, zezłomowanego wiele lat temu w tureckiej stoczni. Pokazuje system, hierarchię, absurd, zniszczenie i współdziałanie, a przede wszystkim wielopoziomowość relacji ludzi, którzy jego historię tworzyli. Ci ludzie byli "ciałem" statku. Jedną trzystuosobową "rodziną", wizytówką ówczesnej Polski, polskiej żeglugi, polskiej kultury i obyczajowości. Razem mierzyli się z żywiołami, sztormami, trudem życia w Polsce czasów PRL - u i trudem zhierarchizowanego, usystematyzowanego życia na statku pasażerskim. Razem doświadczali dóbr "innego - lepszego" świata za granicą, w Stanach, Australii, Kanadzie. Razem podziwiali piękny i kolorowy świat. Jednocześnie byli dla siebie przeciwnikami w rozgrywkach życia w grupie, układów z władzami statku i kraju. Niektórzy z nich byli agentami służb bezpieczeństwa. Nie mogli sobie nawzajem ufać, ale jednocześnie musieli na sobie polegać. Film zadaje pytanie: Czy system, który wytworzyła załoga statku, pozostał w starszych, dziś 80 - 90 - latkach, do dziś? 03:15 SÓWKA ERWIN Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2005 Reżyseria: Adam Sikora Scenariusz: Adam Sikora Wykonawcy: Erwin Sówka, Natalia Kubiak, Jan Skrzek Zdjęcia: Adam Sikora Film przedstawia jednego z najwybitniejszych przedstawicieli malarstwa prymitywnego - Erwina Sówkę. Film jest opisem życia bohatera - to obraz śląskiego domu, chłopca wychowującego się w przykopalnianej dzielnicy, później jego dojrzewanie, miłość, pasja oraz ciężka praca. Obraz ten tworzony jest z opowieści bohatera oraz z inscenizacji scen ilustrujących zdarzenia z jego życia. Obok bohatera ważnym elementem tego filmu jest miejsce i czas, czyli dzieje Śląska od początku lat 50. do współczesności, od okresu komunizacji życia poprzez okres rozwoju do współczesnego, obumierającego Śląska. To wszystko uzupełnione jest materiałami archiwalnymi, przedstawiającymi przełomowe wydarzenia minionego czasu. Obok opisu przemian świata zewnętrznego, konkretnych zdarzeń, pojawia się przestrzeń duchowa. Fenomenem bowiem jest fakt, że Erwin Sówka, żyjący w tak zdegradowanej przestrzeni, stworzył tak spójny system mistyczny, doświadcza iluminacji, objawień, które materializuje na swoich płótnach. Te inscenizacje obrazów Sówki są umieszczone w apokaliptycznej przestrzeni postindustrialnych ruin Śląska.