TVP Historia Poniedziałek, 31.07.2023 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 31 LIPCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1853 - pierwsza lampa naftowa Łukasiewicza we Lwowie; 1886 - zmarł Franciszek Liszt; 1953 - zmarł Kornel Makuszyński; 1981 - skradziono pomnik Katyński z wojskowych Powązek; 07:10 BLISKO, CORAZ BLIŻEJ - ODC. 14 WAŻNE ZADANIE. ROK 1939 Serial historyczny, 70 min, Polska, 1986 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Zdjęcia: Jan Janczewski Muzyka: Piotr Marczewski Scenariusz: Albin Siekierski Aktorzy: Lidia Bienias, Tadeusz Szaniecki, Tomasz Zaliwski, Czesław Stopka, Jan Frycz, Eugeniusz Kujawski, Adrianna Biedrzyńska, Piotr Skiba Sierpień 1939 roku. Umiera Wojciech Korfanty. Niemcy planują zakłócić jego pochówek, podkładając bombę na trasie konduktu pogrzebowego. Sabotażem ma kierować Kulewik. Jednak dzięki interwencji Gustka i Bolka ich knowania spełzają na niczym. Gustek wchodzi w posiadanie listy osób, które mają być aresztowane w momencie wejścia na Śląsk Wehrmachtu. Próbuje mu przekazać polskiej organizacji niepodległościowej, lecz bez skutku. Tomasz zostaje komendantem osiedlowej samoobrony. Jego najmłodszy syn Zbyszek próbuje na własną rękę ostrzec ludzi figurujących na liście Gustka. Wybuch wojny sprawia jednak, że nie może dokończyć swojej misji. 08:25 HISTORIA POLSKI - URODZONY POD SZCZĘŚLIWYM MINERAŁEM Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2022 Reżyseria: Marcin Kopeć Scenariusz: Tomasz Grzywaczewski, Tomasz Błasiak, Beata Pawelczyk - Błasiak, Maciej Pawełczyk Widz podąża za coraz bardziej emocjonalnymi poszukiwaniami śladów wyjątkowo ciekawego życia Ignacego Domeyki, urodzonego w szlacheckim domu na Litwie. Jego rodzina to ród o wielkich majętnościach, znaczących koligacjach (np. z Ancutami oraz rodem Pileckich, z którego pochodzi nasz inny narodowy bohater Witold Pilecki) oraz silnym przywiązaniu do narodowości polskiej, czego dowodzili orężnie przez wieki. Pierwszoplanowa postać jest odkrywana i opisywana przez narratora, podróżnika, a właściwie poszukiwacza niezmiernie fascynujących faktów z życia Domeyki. 09:45 SENSACJE XX WIEKU - NAJWYŻSZA STAWKA CZ. V Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 1997 Reżyseria: Tomasz KOSTUCH Scenariusz: Bogusław Wołoszański Przejęcie władzy w ZSRR przez Leonida Breżniewa oznaczało zamknięcie pewnej epoki w historii tego państwa i międzynarodowych stosunków. Chruszczow został odsunięty, gdyż uznano, że doprowadził kraj do katastrofy gospodarczej, a nieumiejętnie kierując polityką zagraniczną, skompromitował się wobec USA. Nowy przywódca przystąpił do energicznej rozbudowy sił nuklearnych. Jednocześnie nasiliła się wojna szpiegów. W programie najbardziej fascynujące wydarzenia tego okresu, gdy KGB i CIA rozpoczęły nową wojnę. 10:05 SENSACJE XX WIEKU - NAJWYŻSZA STAWKA CZ. VI Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 1997 Reżyseria: Tomasz KOSTUCH Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański W 1963 roku urząd prezydenta Stanów Zjednoczonych objął Lyndon B. Johnson. Z jego prezydenturą wiąże się narastanie konfliktu w Wietnamie, który w końcu dekady osiągnął tragiczne rozmiary. Program przedstawia wydarzenia, które doprowadziły do okrutnej wojny (tzw. incydent w Zatoce Tonkińskiej). Zmiana władzy w Stanach Zjednoczonych zbiegła się z obaleniem w ZSRR Nikity Chruszczowa i przejęcia władzy przez Leonida Breżniewa. Dla niego największym wyzwaniem stała się demokratyzacja życia w Czechosłowacji, stłumiona w 1968 roku, na co Stany Zjednoczone zajęte wojną w Wietnamie i zmianą prezydenta nie zareagowały. 10:35 TAJEMNICE WYSP BRYTYJSKICH - ODC. 1/4 (BRITAIN'S SECRET ISLANDS) Serial dokumentalny, 60 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Stewart Mcpherson Podróż dookoła Wielkiej Brytanii, połączona ze zwiedzaniem mniejszych wysp, uznających Elżbietę II za swą królową. Jest ich ponad 6 tysięcy, niektóre wielkości boiska piłkarskiego. Rejs zaczyna się w Greenwich, pierwszy przystanek to archipelag Farne, a ostatni - opancerzone wieże Maunsella u ujścia Tamizy. Brytyjczycy ostrzeliwali z nich niemieckie samoloty, sposobiące się do bombardowania Londynu. Widzowie będą mieli okazję zobaczyć: latarnie morskie, megality, ruiny opactw i średniowiecznych zamków, pamiątki po wikingach i epoce rewolucji przemysłowej, florę i faunę oraz osobliwości geologiczne i krajobrazowe. Przed kamerę zapraszani są lokalni patrioci i historycy. Realizatorzy odwiedzą między innymi: Bass Rock - dawniej wyspa twierdza, potem więzienie, a obecnie raj dla tysięcy głuptaków. Szetlandy: mieszkańcy przebierają się za wikingów, których zresztą są często potomkami i maszerują z pochodniami. Tubylcy z Fair, najbardziej odosobnionej z zamieszkałych wysp brytyjskich, nie poddają się rozpaczy: hodują owce i z ich runa produkują słynne swetry. Z takich miejsc dobrze widać zorzę polarną, zaś mieszkańcom kulturowo i mentalnie blisko jest do Norwegów czy Islandczyków. Związki z Londynem poświadcza czerwona budka telefoniczna. Północne wody są niebezpieczne, wybrzeża skaliste i zdradliwe, na dnie morza zalega mnóstwo wraków. Koło Hebrydów pod wodą rdzewieją pozostałości niemieckiej floty, zatopionej po przegranej pierwszej wojnie światowej. Wybrzeża są usiane fortami i bunkrami, budowanymi w obawie przed inwazją Hitlera. Na wyspie Man kultywuje się celtyckie, pogańskie święta. Połączona mostem z Kornwalią arturiańska wyspa Tintagel wabi jaskinią, w której ponoć zamieszkiwał Merlin. Na wysepce Brownsea na kanale la Manche narodził się ruch skautowski: lord Baden - Powell w 1907 roku zorganizował tam obóz dla 20 młodzieńców. Narratorem i dowódcą ekspedycji jest 38 - letni Stewart McPherson, który zasłynął z serii książek o dzikiej przyrodzie, zrealizował też dla BBC i SkyVision wiele serii dokumentalnych. 13:15 C. K. DEZERTERZY - CZ. II Komedia, 68 min, Polska/Węgry, 1985 Reżyseria: Janusz Majewski Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Gyorgy Selmeczy Scenariusz: Janusz Majewski, Paweł Hajn Aktorzy: Marek Kondrat, Zoltan Bezerdy, Wiktor Zborowski, Jacek Sas - Uhrynowski, Robert Koltai, Anna Gornostaj, Kalina Jędrusik, Krzysztof Kowalewski, Wojciech Pokora, Zbigniew Zapasiewicz, Janusz Bukowski, Mariusz Dmochowski, Edward Dziewoński, Gustaw Lutkiewicz, Olgierd Łukaszewicz Po zdobyciu odpowiednich dokumentów przyjaciele wsiadają do pociągu jadącego do Koszyc. Po krótkim pobycie tutaj Kania, Bendek, Haber, Baldini i Czech Hudej postanawiają wyruszyć do Budapesztu. W pociągu spotykają wesołego fotografa, który obiecuje im zafundować niezłą zabawę w Budapeszcie. Niebawem wszyscy chcą uciekać do Wiednia. Wachmistrz jednak udaremnia te plany i doprowadza do aresztowania dezerterów. Odbywa się sąd w rodzimym garnizonie. Rozprawę przerywa wiadomość o abdykacji cesarza. Oznacza to kres monarchii austro - węgierskiej. Wszyscy żołnierze mogą opuścić koszary i odjechać do domów. 14:55 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - PENDŻAB KRAINA PIĘCIU RZEK (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku - Pendżab. 15:55 WIDOKI Z RAJU. KULTURA OGRODOWA W ŚWIECIE ISLAMU - ODC. 1 PERSJA. RAJSKI WYNALAZEK (A GLIMPSE OF PARADISE - GARDEN CULTURE IN THE ISLAMIC WORLD) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Veronika Hofer Pięcioodcinkowy cykl dokumentalny - podróż po świecie islamu. Rozpoczyna się w ogrodach Imperium Perskiego, obejmuje zielone oazy na subkontynencie indyjskim, w Afryce Północnej i południowej Hiszpanii, a kończy refleksją o przyszłości w państwach Zatoki Perskiej. Ogrody są wehikułem do poznania i zrozumienia całego obszaru kulturowego w jego odrębności. Dokument skierowany jest do odbiorców zainteresowanych podróżami i kulturą, ale także dla tych, którzy chcą poznać rejony o coraz większym znaczeniu na świecie, ich historię i kulturę. Odcinek 1 - "Persja. Rajski wynalazek". Pustynia w Iranie. Płaskowyż, otoczony szczytami gór. Suchy i jałowy. A jednak przez tysiące lat dzięki kunsztownej technologii nawadniania stawiano tu opór pustyni i uprawiano ogrody, które zyskały międzynarodową sławę. Są one przykładem i wzorem kultury ogrodowej świata islamskiego. Chcielibyśmy prześledzić ich początki na pustyni i wyruszyć w podróż przez gorące stepy do tych rześkich zielonych oaz. Przemierzamy wschodnią część Wyżyny Irańskiej. Przez wiele godzin nie widać nic poza pustym stepem i gołymi formacjami skał. Każdy podróżny zaczyna bardzo szybko tęsknić za odrobiną cienia i zieleni. Naszym celem jest pustynne miasto Jazd. Podobno to właśnie w tym dość nieoczekiwanym miejscu znajduje się zupełnie niezwykły ogród. 16:50 BLISKO, CORAZ BLIŻEJ - ODC. 15 WYCIECZKA W NIEDZIELĘ. ROK 1941 Serial historyczny, 73 min, Polska, 1986 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Zdjęcia: Jan Janczewski Muzyka: Piotr Marczewski Scenariusz: Albin Siekierski Aktorzy: Tomasz Zaliwski, Zbigniew Zaniewski, Czesław Stopka, Krzysztof Stroiński, Jacek Milczanowski, Dorota Pomykała, Grażyna Barszczewska, Eugeniusz Kujawski Czerwiec 1941 roku. Stanik po operacji leży w szpitalu, opiekuje się nim Wisia. Rekonwalescent musi jednak opuścić lecznicę, gdyż Wehrmacht rozkazuje zwolnić łóżka dla rannych hitlerowców. Tymczasem Zygmunt współpracuje z doktorem Kulickim w dostarczeniu specyfiku powodującego długotrwałą chorobę u Ślązaków, którzy nie chcą służyć w niemieckim wojsku. Pomaga mu w tym Gustek. W upalną niedzielę Zygmunt, będąc z Wisią na wycieczce za miastem, widzi śmierć więźnia, który podjął próbę ucieczki z transportu jadącego do Oświęcimia. Hitlerowcy nakazują dwojgu młodym wykopać grób dla niedoszłego zbiega. Po powrocie do domu Wisia długo nie może dojść do siebie. 18:25 SPÓR O HISTORIĘ - POLACY NA KREMLU Debata, 30 min, Polska, 2021 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Prowadzący: Tomasz Muller 4 lipca 1610 roku pod Kłuszynem doszło do starcia pomiędzy oddziałami polskimi dowodzonymi przez hetmana Stanisława Żółkiewskiego, a armią moskiewską pod dowództwem kniazia Dymitra Szujskiego oraz szwedzkimi posiłkami dowodzonymi przez Jacoba Pontussona De la Gardie. Zwycięska bitwa otworzyła Żółkiewskiemu drogę do zajęcia Moskwy. W obliczu klęski bojarzy zdetronizowali cara Wasyla Szujskiego i złożyli przysięgę na wierność królewiczowi Władysławowi, synowi Zygmunta III Wazy. Polski garnizon wojskowy zajął moskiewski Kreml. Polacy przebywali tam ponad dwa lata. 7 listopada 1612 roku opuścili Kreml. Goście: prof. Teresa Chynczewska - Hennel, Uniwersytet w Białymstoku, prof. Mirosław Nagielski, Uniwersytet Warszawski oraz dr Przemysław Gawron, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego. 19:05 HISTORIA POLSKI - RUDY, ALEK, ZOŚKA Film dokumentalny, 56 min, Polska, 1996 Reżyseria: Benedykta Gliszczyńska Scenariusz: Barbara Wachowicz Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski, Wojciech Dębski Trzej przyjaciele, bohaterowie "Kamieni na szaniec" Aleksandra Kamińskiego. Jan Bytnar - Rudy. Młodzieniec szalenie inteligentny, o rozległych zainteresowaniach, geniusz matematyczny obdarzony niespotykanym talentem konstruktorskim; wbrew pseudonimowi złocistowłosy. Maciej Aleksy Dawidowski - Alek. Chłopak niesłychanie wrażliwy, bardzo dobry, zawsze gotów nieść pomoc; wysoki, wysportowany, na zdjęciach wygląda jak brunet, ale jego piękne włosy były jasne i coś jasnego było w całej jego postaci. Tadeusz Zawadzki - Zośka: prawy, zdecydowany, odważny, urodzony wódz obdarzony charyzmą; bardzo przystojny, zawsze starannie ubrany, z charakterystycznym półuśmiechem na miłej twarzy. Ten pierwszy zmarł w kwietniu 1943 r. w wyniku obrażeń doznanych podczas przesłuchań w al. Szucha. Drugi zginął tego samego dnia wskutek ran odniesionych w słynnej akcji pod Arsenałem, zorganizowanej, by wyrwać Rudego z rąk Niemców. Trzeci z przyjaciół zmarł w kilka miesięcy później, ugodzony kulą w serce w czasie zdobywania niemieckiego posterunku granicznego w Sieczychach. Mieli zaledwie po 22 lata. Spoczywają pod brzozowymi krzyżami w kwaterze Szarych Szeregów na warszawskich Powązkach. Film opowiada o ich zbyt krótkim życiu i o tym, co ich ukształtowało. Na początku były to domy rodzinne, potem Liceum im. Batorego i 23. Warszawska Drużyna Harcerska - słynna "Pomarańczarnia", w której aktywnie działali. Dalej przedmiotem filmowej opowieści staje się czas wojny. Ciężka praca, studia na tajnej politechnice, nauka w szkole podchorążych, udział w akcjach Grup Szturmowych Szarych Szeregów, a także pierwsze miłości. I wreszcie chwile ostatecznych pożegnań. Autorki filmu wykorzystały zdjęcia archiwalne, zapiski i listy bohaterów, fotografie z rodzinnych albumów. Przed kamerą wspominają ich przyjaciele i przełożeni z Szarych Szeregów, siostry Rudego i Zośki i nieżyjąca już dziś matka Rudego - matula polskich harcerzy. 20:15 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - TALLEYRAND. DYPLOMATA BEZ SKRUPUŁÓW (TALLEYRAND) Cykl dokumentalny, 94 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Lektor: Marek Ciuniel Talleyrand był człowiekiem o wielu obliczach: biskupem, najbliższym współpracownikiem Napoleona Bonaparte, ministrem spraw zagranicznych, ambasadorem, który wyniósł na tron Burbonów. Przetrwał 70 lat politycznych zawirowań. Jedno, co mu trzeba oddać, to jego miłość do Francji, której interesu zawsze bronił. Bronił też pewnego stylu życia. Otoczony pięknymi kobietami w swoim pałacu w Valenncay wydawał królewskie przyjęcia przygotowane przez wielkiego szefa kuchni Careme’a. Spędzał czas naprzemiennie bogacąc się i rujnując. Niekiedy budził się milionerem, po czym, wszystko przegrywał w wista. Jeśli jakieś jedno słowo może scharakteryzować Talleyranda, to jest nim gracz. Grał życiem, grał w politykę, grał o władzę i z rządami. Był dyplomatą i biznesmenem, ale przede wszystkim człowiekiem czerpiącym radość z życia. 22:00 KANAŁ AUGUSTOWSKI. DZIEŁO ŻYCIA IGNACEGO PRĄDZYŃSKIEGO Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2020 Reżyseria: Leszek Wiśniewski Scenariusz: Leszek Wiśniewski Osią scenariuszową tego filmu jest dychotomia: człowiek i jego dzieło. Człowiek to Ignacy Prądzyński generał, inżynier, fortyfikator, genialny strateg i budowniczy. Dzieło to Kanał Augustowski, jeden z polskich cudów techniki, działający od blisko dwustu lat zabytek, od lat przygotowywany do wpisu na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. I człowiek, i jego dzieło są wprawdzie obecne w świadomości historycznej Polaków, nawet rozpoznawalne, ale Ignacy Prądzyński kojarzony jest głównie z powstaniem listopadowym, sytuowany gdzieś pomiędzy Chłopickim, Skrzyneckim i Bemem, zaś Kanał Augustowski znany głównie jako wakacyjna atrakcja turystyczna, często lokowany bywa gdzieś na Mazurach. Jak zwykle więc wiedza o rzeczach ważnych jest powierzchowna i stereotypowa. 23:10 WIELKI GŁÓD W CHINACH (MAO'S GREAT FAMINE) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2011 Reżyseria: Patrick Cabouat W latach 1958 - 1962 Chiny przeżyły ogromną tragedię. Wielki skok naprzód, program gospodarczy ogłoszony przez Mao po to, aby zacofane Chiny wyprzedziły największe gospodarki świata i osiągnęły autonomię od potężnego sąsiada ZSRR, doprowadził do katastrofalnego głodu. W jego wyniku zginęło od 36 do 55 milionów ludzi. Komunistyczna Partia Chin uzasadnia tę tragedię trwającymi trzy lata klęskami żywiołowymi. Tymczasem, podczas gdy Chińczycy umierali z głodu, magazyny były pełne zboża. Film oparty jest na relacjach ocalałych świadków, rzadkich materiałach archiwalnych, tajnych dokumentach i wypowiedziach czołowych historyków. Przedstawia prawdziwy obraz wielkiego skoku naprzód. Bada mechanizmy i decyzje polityczne, które doprowadziły do głodu, ujawnia tajemnice i demaskuje kłamstwa funkcjonujące do dziś, dotyczące tego, kto był za nie odpowiedzialny oraz jaki był ich prawdziwy ludzki koszt. 00:10 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA WETERYNARZA W MOSKWIE Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2003 Autor: Barbara Włodarczyk Reportaż o lekarzu weterynaryjnego pogotowia ratunkowego w Moskwie. Kamera towarzyszy bohaterowi w domu i w pracy. Razem z nim trafiamy do różnych domów, gdzie przy okazji poznajemy warunki życia ich mieszkańców. W reportażu o specyfice pracy moskiewskich weterynarzy i stosunku Rosjan do zwierzą, co jest miarą etyki, wrażliwości i poziomu życia społeczeństwa. 00:50 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - U WRÓT PODZIEMNEGO ŚWIATA Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki U wrót podziemnego świata. W naturalną aurę Gór Sowich od zawsze wpisane jest słowo tajemnica. O depozytach, ukrytych sztolniach i tunelach napisano już tyle książek, że można by stworzyć z nich bibliotekę. Wraz ze Stowarzyszeniem Odyn podejmujemy trudne poszukiwania. Trudne ze względu na geologię Gór Sowich. A szukać będziemy tego, co mogli zostawić na tym terenie Niemcy. Mamy też informację, że pod trawiastym stadionem, na którym się znajdujemy, może być zlokalizowany ukryty obiekt - tunel z okresu II wojny. OTV Lublin odc. 217 01:30 SENSACJE XX WIEKU - NAJWYŻSZA STAWKA CZ. V Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 1997 Reżyseria: Tomasz KOSTUCH Scenariusz: Bogusław Wołoszański Przejęcie władzy w ZSRR przez Leonida Breżniewa oznaczało zamknięcie pewnej epoki w historii tego państwa i międzynarodowych stosunków. Chruszczow został odsunięty, gdyż uznano, że doprowadził kraj do katastrofy gospodarczej, a nieumiejętnie kierując polityką zagraniczną, skompromitował się wobec USA. Nowy przywódca przystąpił do energicznej rozbudowy sił nuklearnych. Jednocześnie nasiliła się wojna szpiegów. W programie najbardziej fascynujące wydarzenia tego okresu, gdy KGB i CIA rozpoczęły nową wojnę. 02:00 SENSACJE XX WIEKU - NAJWYŻSZA STAWKA CZ. VI Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 1997 Reżyseria: Tomasz KOSTUCH Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański W 1963 roku urząd prezydenta Stanów Zjednoczonych objął Lyndon B. Johnson. Z jego prezydenturą wiąże się narastanie konfliktu w Wietnamie, który w końcu dekady osiągnął tragiczne rozmiary. Program przedstawia wydarzenia, które doprowadziły do okrutnej wojny (tzw. incydent w Zatoce Tonkińskiej). Zmiana władzy w Stanach Zjednoczonych zbiegła się z obaleniem w ZSRR Nikity Chruszczowa i przejęcia władzy przez Leonida Breżniewa. Dla niego największym wyzwaniem stała się demokratyzacja życia w Czechosłowacji, stłumiona w 1968 roku, na co Stany Zjednoczone zajęte wojną w Wietnamie i zmianą prezydenta nie zareagowały. 02:35 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - DROGA DO WOJNY Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 1993 Scenariusz: Maciej Zakrocki, Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Ładysław Lipkowski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Kolejny odcinek cyklu poświęcony jest wydarzeniom związanym z prowadzonymi przez Niemców przygotowaniami do wojny. Omówiono między innymi współpracę Hitlera z Mussolinim oraz działania prowadzące do aneksji Austrii. Program bogato ilustrowany archiwalnymi materiałami filmowymi. 03:05 DZIAŁO SIĘ W KRAKOWIE - 31.07.2017 Felieton, 2 min, Polska, 2017 Autor: Dagmara Merecik O wydarzeniach, jakie miały miejsce w Krakowie 31 lipca, opowiada Katarzyna Moskal z Muzeum Historycznego Miasta Krakowa.