TVP Historia Czwartek, 03.08.2023 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 3 SIERPNIA Felieton, 2 min, Polska, 2008 Autor: Janusz Weychert 1778 - powstała La Scala; 1925 - zmarł Joseph Conrad; 1958 - USS "Nautilus" pod wodą minął biegun północny; 1981 - blokada ronda (dziś R. Dmowskiego) w Warszawie; 07:10 BLISKO, CORAZ BLIŻEJ - ODC. 17 PRZYJAZNA HAŁDA. ROK 1944 Serial historyczny, 69 min, Polska, 1986 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Scenariusz: Albin Siekierski Zdjęcia: Jan Janczewski Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Zbigniew Zaniewski, Czesław Stopka, Krzysztof Stroiński, Maria Mielnikow-Krawczyk, Dorota Pomykała, Grażyna Barszczewska, Lidia Bienias, Ewa Ziętek, Teresa Lipowska, Tadeusz Szaniecki Czerwiec 1944 roku. Zygmunt przyjeżdża na urlop do domu. Na wieść o śmierci ojca postanawia nie wracac na front i uciec do partyzantki w GG. Tymczasem gestapo prowadzi na Śląsku "czystkę", mającą na celu likwidację wszystkich byłych powstańców. Na "czarnej liście" są m. in. Garus, Robert i Mendera. Zygmunt wspólnie z kolegami z wojska ratuje dwóch ostatnich przed niechybnym aresztowaniem. Razem uciekają do Krakowa, skąd dzięki Gustkowi dostają się do partyzantki. 08:30 ZAGŁADA REDEMPTORYSTÓW NA WOLI Film dokumentalny, 21 min, Polska, 2019 Reżyseria: Krzysztof Żurowski Scenariusz: Krzysztof Żurowski Przed II wojną światową i w czasie wojny, zakon redemptorystów należał do elity intelektualnej i duszpasterskiej, miał taką pozycję jak obecnie dominikanie. Na ich rekolekcje czy msze przychodziły tłumy. Ludzie potrafili stać kilka godzin na mrozie. Choć redemptoryści byli tak silnym zakonem, Niemcy wymordowali wszystkich z klasztoru na ulicy Karolkowej zaledwiew kilka godzin. To był największy jednorazowy mord na zakonnikach podczas tej wojny. 08:55 HISTORIA POLSKI - ODWAŻYĆ SIĘ BYĆ WOLNYM Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2004 Autor: Zofia Kunert, Andrzej Kunert Reżyseria: Zofia Kunert Scenariusz: Andrzej Kunert, Zofia Kunert Zdjęcia: Sławomir Woźniak Zrealizowany z okazji 60. rocznicy wybuchu powstania warszawskiego film dokumentalny prezentujący aktualny stan wiedzy historycznej na ten temat, interesujące, mało znane materiały archiwalne ze zbiorów państwowych i prywatnych (m.in. Zygmunta Walkowskiego) komentowane przez uczestników tamtych dramatycznych wydarzeń. Plany powszechnego powstania, największej akcji militarnej polskiego ruchu oporu w II wojnie światowej, były opracowywane już od 1940 r. Ustalenia konferencji teherańskiej pod koniec 1943 r. i ostateczna decyzja o utworzeniu drugiego frontu w Normandii sprawiły, że sprawa zorganizowania powstania stawała się coraz pilniejsza. Informacje o zbliżaniu się oddziałów Armii Czerwonej do Warszawy stały się dla Komendy Głównej Armii Krajowej bezpośrednim impulsem do podjęcia decyzji o powstaniu. O zewnętrznych uwarunkowaniach polityczno - militarnych na przełomie lat 1943 - 44 mówią brytyjski historyk prof. Norman Davies z Oxfordu oraz Andrzej Pomian - podczas powstania kierownik działu krajowego w londyńskim Ministerstwie Informacji i Dokumentacji RP. Z wypowiedzi Stanisława Lakiernika - oficera Kedywu Okręgu Warszawskiego, prototypu postaci "Kolumba" z powieści Romana Bratnego, Czesława Łotarewicza ps. "Sokół", Stanisława Kawzana - żołnierza AK z Wileńszczyzny, Zdzisława Sierpińskiego ps. "Mały Świda", Stanisława Sieradzkiego ps. "Świst", Zbigniewa Ścibora - Rylskiego z batalionu "Czata 49", Zbigniewa Tyszki z Harcerskiej Poczty Polowej, Jerzego Stefana Stawińskiego Danuty Mancewicz z Kolegium A Kedywu Okręgu Warszawskiego, Małgorzaty Lorentowicz - Janczar ps. "Duda", Elżbiety Ostrowskiej ps. "Ela" i wielu innych wyłania się natomiast obraz przebiegu walk w różnych dzielnicach miastach i zbiorowy portret uczestników powstańczego zrywu: zdeterminowanych w oporze wobec okupanta, świadomych konieczności podjęcia takiego wyzwania, przepełnionych wolą walki mimo ogromnej nierówności sił i uzbrojenia. Jan Nowak - Jeziorański przybliża okoliczności rozpoczęcia walk, kreśli też sylwetkę dowódcy powstania - płk Antoniego Chruściela "Montera". O udziale obcych oddziałów kolaborujących z Niemcami w pacyfikacji powstania opowiada z kolei prof. Władysław Bartoszewski. 10:10 SENSACJE XX WIEKU - ZAGINIONE ARCHIWA, CZ. 3 Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2001 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Jan Tarczyński Prowadzący: Bogusław Wołoszański Trzecia część odcinka poświęconego roli polskiego wywiadu w okresie II wojny światowej. 31 sierpnia 1939 pracownicy Ministerstwa Spraw Zagranicznych, archiwów wojskowych i wywiadu rozpoczęli gorączkowe palenie akt. Niestety nie udało się zniszczyć lub zabezpieczyć wszystkich akt, niektóre bardzo ważne dokumenty trafiły w ręce Abwehry. Wiadomo, że na ich podstawie tylko w 1939 roku aresztowano 15 osób zwerbowanych przez wywiad polski, z których 10 skazano na śmierć. Śmierć poniosło także wielu oficerów II Oddziału, szczególnie zajadle tropionych przez Abwehrę. 10:40 SENSACJE XX WIEKU - SIŁA OGNIA Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Po wybuchu Powstania Warszawskiego, mimo że Niemcy na wszystkich frontach potrzebowali materiałów wojennych, Hitler wydał rozkaz o starciu Warszawy z powierzchni ziemi. 11:10 SZCZĘŚLIWY Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2021 Reżyseria: Ewa Świecińska Na czym polega oryginalność filmu Ewy Świecińskiej o Kardynale Stefanie Wyszyńskim? Na tle dotychczasowych produkcji wyróżnia się on w trzech obszarach: nową narracją na temat Stefana Wyszyńskiego, nieznanymi dokumentami archiwalnymi, w tym dokumentami audiowizualnymi, oraz formą dostosowaną do wrażliwości młodego widza, bliższą reklamy i teledysku niż klasycznego dokumentu. Kardynał Stefan Wyszyński należał do pokolenia, które przeżyło ostatnie lata zaborów, dwie wojny światowe, upadek komunizmu, był świadkiem wielkiego przełomu cywilizacyjnego, jaki dokonał się w XX wieku. W dotychczasowej filmografii najczęściej przedstawiano go jako prymasa tysiąclecia, postać pomnikową, tradycjonalistę, polityka, który komunistom rzucił "Non possumus", autora uniwersalnego, unikalnego i wielkiego nauczania, przyjaciela Jana Pawła II. W naszym filmie chcemy pokazać Wyszyńskiego w nowym świetle jako innowatora, wizjonera i stratega, który potrafił swoje cele realizować na globalną skalę. To był mąż stanu, który miał wpływ na historię świata, a jednocześnie człowiek z krwi i kości, który inspiruje kolejne pokolenia. Z tego powodu właśnie przedstawiciele tych pokoleń, którzy nie mieli już bezpośredniego kontaktu z Kardynałem, a nie wielokrotnie już przepytywani świadkowie jego posługi, będą bohaterami naszego filmu. To właśnie ci młodzi i dynamiczni ludzie pokażą, że Stefan Wyszyński nie jest człowiekiem przeszłości, lecz przyszłości. 12:15 NIEZWYKŁE DWUDZIESTOLECIE. HISTORIA GOSPODARCZA II RP - KOLEJ LINOWA ODC. 5 25 min, Polska, 2018 Reżyseria: Jacek Papis Piąty odcinek z serii to opowieść o budowie kolei linowej na Kasprowy Wierch. Kolej ta była ukochanym dzieckiem ówczesnego wiceministra komunikacji Aleksandra Bobkowskiego, który, mimo licznych protestów i kontrowersji, doprowadził do jej powstania. Zbudowana na przełomie 1935 i 1936 roku, w rekordowym tempie sześciu i pół miesiąca, kolej linowa przyczyniła się do wzrostu turystyki w Tatrach i wielkiego rozwoju sportów zimowych w naszym kraju. Ta niezwykle nowoczesna, jak na owe czasy, konstrukcja sprawiła, że Zakopane z modnej wśród elit tatrzańskiej wioski zmieniło się w zimową stolicę Polski. 12:45 1920. WOJNA I MIŁOŚĆ - ODC. 1/13 - POWRÓT Serial historyczny, 46 min, Polska, 2010 Reżyseria: Maciej Migas Scenariusz: Janusz Petelski, Robert Miękus Zdjęcia: Marek Traskowski Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Jakub Wesołowski, Wojciech Zieliński, Tomasz Borkowski, Lesław Żurek, Michał Żurawski, Marek Bukowski, Eryk Lubos, Mirosław Baka, Marek Lewandowski, Marek Kalita, Marcin Tyrol Serial historyczny z elementami sensacyjnymi "1920. Wojna i miłość" opowiada o jednym z najważniejszych okresów w dziejach Polski - o walce o niepodległość w 1920 r. Akcja rozpoczyna się w 1918 r. w pogrążonej chaosem Rosji, gdzie poznajemy głównych bohaterów - Bronka, Władka i Józefa. Bronek Jabłoński (Jakub Wesołowski) jest oficerem rosyjskiej armii. Wpada w ręce bolszewickiego oddziału dowodzonego przez okrutnego Tkaczenkę, ale udaje mu się zbiec. Władek Jarociński (Wojciech Zieliński) ze Śremu, żołnierz pruskiej armii i Józef Szymański (Tomasz Borkowski), matematyk ze Lwowa, oficer w austro - wegierskiej c. k. armii stają naprzeciw siebie w bitwie. Józefowi udaje się wyrwać z niemieckiego okrążenia. Władek, wbrew własnej woli, zostaje dezerterem. Wkrótce do uciekinierów dołącza Bronek. Całą trójkę zatrzymuje niemiecka żandarmeria. Trafiają do obozu internowania. 11 listopada 1918 r. przychodzi niepodległość. Trzej koledzy wyruszają w kierunku Warszawy. Los sprawia, że ich historie się przeplatają, a spotkania następują w najbardziej nieoczekiwanych okolicznościach. Młodzi ludzie, w tak dramatycznych czasach, wystawieni są na próbę odwagi i patriotyzmu. Czeka ich walka i zdrada, ale też miłość - nawet w tak trudnych latach można spotkać tę jedyną, która sprawi, że życie całkowicie się odmieni. W roli Marszałka Piłsudskiego zobaczymy Mirosława Bakę, w pozostałych rolach wystąpią m. in.: Karolina Chapko (Zosia), Monika Kwiatkowska - Dejczer (Jadwiga), Katarzyna Maciąg (Lulu), Lesław Żurek (Miecio), Karolina Nolbrzak (Pola), Michał Żurawski (Aleksander), Danuta Stenka (Teresa Olszyńska), Marek Bukowski (major Mikulicz), Eryk Lubos (Tkaczenko), Piotr Gąsowski (Lipman), Krzysztof Globisz (Lew Sribielnikow), Marek Kalita (porucznik Miłoszewski), Filip Garbacz (Leszek), Marcin Tyrol (ordynans Bocian), Ireneusz Czop (kapitan wywiadu), Małgorzata Puzio - Miękus (Sabina), Olgierd Łukaszewicz (Olszyński), Maciej Nawrocki (Teofil Olszyński), Marek Lewandowski (pułkownik sztabu generalnego), Jerzy Łapiński (Ambroży, ordynans we dworze), Tomasz Sobczak (dowódca pułku), Piotr Sobczak (Szpilman), Jagoda Pietruszkówna (Szczepanowa), Andrzej Mastalerz (Szczepan). 13:45 OD HALLERA DO PATTONA Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2021 Reżyseria: Monika Mazanek - Wilczyńska Scenariusz: Monika Mazanek - Wilczyńska Film przedstawia historię polskich żołnierzy pracujących dla armii amerykańskiej, we Francji, w latach 1945 - 1967. Były to przede wszystkim oddziały transportowe oraz lotnicze przy lotniskach. Opowieść zaczyna się od historii polskich żołnierzy, którzy za czasów Hallera przybyli do Francji, potem nawiązuje do historii polskich żołnierzy we Francji w czasie II wojny światowej, a na koniec przedstawia losy Polaków w armii amerykańskiej we Francji, którzy dbali o to, by pamięć o żołnierzach polskich z czasów Hallera i II Wojny Światowej nie uległa zapomnieniu we Francji. Amerykanie przywieźli Polaków do Francji w 1945 roku nielegalnie, w ciężarówkach. Ciekawostką jest fakt, że polscy żołnierze we Francji przekazywali pieniądze kardynałowi Stefanowi Wyszyńskiemu na utrzymanie polskiego Kościoła w czasach PRL - u. 14:50 MÓJ TITANIC (TITANIC AND ME) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2019 Wyjątkowa opowieść o jednej z najsłynniejszych katastrof w historii przybliżająca losy tych, którzy budowali, pracowali i podróżowali na Titanicu. Zatonięcie statku w 1912 roku dotknęło tysiące rodzin od Belfastu po Glasgow, od Liverpoolu po Southampton, od Wielkiej Brytanii po Stany Zjednoczone przez Francję, Niemcy i Rosję. Historie ocalałych, ofiar czy ratujących rozbitków to opowieści o stracie, miłości, triumfie i tragedii. Zostały one w tym filmie przekazane przez potomków osób dotkniętych katastrofą. 15:45 NARODZINY NAZIZMU S.I - POLITYKA (RISE OF THE NAZIS) Serial dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Julian Jones Seria odpowiada na zasadnicze pytanie: jak doszło do tego, że rządy w Niemczech przejęli faszyści. Te filmy to spojrzenie od wewnątrz na drogę Hitlera do władzy. Historia zostaje opowiedziana z punktu widzenia osób z jego najbliższego otoczenia, tych, którzy utorowali mu drogę do władzy, i tych, którzy próbowali go powstrzymać. Od politycznych intryg, które zamieniły niemiecki parlament w prawdziwy "House of Cards", po demontaż demokracji, który uczynił z Hitlera wszechmocnego Fuhrera. W cyklu dokonana zostanie analiza, czy taki rozwój zdarzeń był nieunikniony, jakie pojawiły się znaki ostrzegawcze, jakie podjęto decyzje, jakich szans nie wykorzystano i jakie błędne oceny sformułowano, które mogły powstrzymać Hitlera i zmienić bieg historii. Episode 1: Politics Episode 2: The First Six Months in Power Episode 3: Night of the Long Knives 16:40 NIE TAKA PROSTA HISTORIA - KRÓL Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Scenariusz: Wiktor Świetlik Prowadzący: Wiktor Świetlik Ile jest prawdy w wizji sanacyjnej Polski, jaką zaoferował widzom i czytelnikom Szczepan Twardoch, dowiemy się z odcinka poświęconego "Królowi". Czy marszałek Edward Rydz - Śmigły popierał rządy w stylu Hitlera, czy mieliśmy polską Noc Kryształową, i czy naprawdę planowano zabójstwo córki Piłsudskiego? 17:15 BLISKO, CORAZ BLIŻEJ - ODC. 18 TA ZIMA BYŁA GORĄCA. ROK 1945 Serial historyczny, 73 min, Polska, 1986 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Scenariusz: Albin Siekierski Zdjęcia: Jan Janczewski Muzyka: Piotr Marczewski Występują: Eugeniusz Kujawski, Janusz Sykutera, Tadeusz Szaniecki, Lidia Bienias, Maria Mielnikow - Krawczyk, Zbigniew Zaniewski, Marcin Sosnowski, Czesław Stopka, Stanisław Michalski, Henryk Stanek, Ewa Ziętek, Leszek Piskorz i inni Styczeń 1945. Jerzy Passtenreich - nowy dyrektor kopalni - postanawia ją zatopić. Jednak jego niecne zamiary w porę uniemożliwiają górnicy i partyzanci, którzy na czele z Zygmuntem, Robertem i Menderą zajmują kopalnię. Na szybie mocują biało - czerwoną flagę. Chcą w ten sposób powitać wkraczających na Śląsk polskich żołnierzy. 18:40 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - FUNDAMENTY PRL: AGENTURA Magazyn, 29 min, Polska, 2019 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Prowadzący: Andrzej Mietkowski Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Fundament PRL: agentura. Tajni współpracownicy bezpieki byli sekretną bronią władzy komunistycznej. Ich donosy wskazywały, gdzie jest wróg, kto pójdzie siedzieć, komu utrącić karierę. Służby specjalne PRL snuły sieć obserwacji i szantażu, rozwijały techniki zapędzania w kozi róg. W Archiwum Zimnej Wojny - nagrania rozmów werbunkowych bezpieki, tajne materiały szkoleniowe, eksperci polscy i amerykańscy o technikach zdobywania agentów. Gośćmi Andrzeja Mietkowskiego są: prof. Andrzej Paczkowski, historyk, były członek Kolegium i Rady IPN, autor m.in. "Czarnej księgi komunizmu" (praca zbiorowa), dr hab. Filip Musiał, dyrektor Oddziału IPN w Krakowie, autor m.in. opracowania "Podręcznik bezpieki. Teoria pracy operacyjnej SB". W programie wypowiada się także Richard H. Cummings, historyk Radia Wolna Europa, w latach 1980 - 1994 dyrektor ds. bezpieczeństwa RWE w Monachium. Tematy: Rozbudowanie sieci agenturalnych w państwach totalitarnych, szczegóły systemu werbowania konkretnych osób. Czy można było odmówić próbie werbunku? Jakie środowiska były na celowniku werbujących w szczególności? Okresy masowego werbunku, możliwości oddziaływania agentury. Agentura wojskowa jako odrębne zjawisko. Rodzaje materiałów obciążających i kompromitujących. Charakterystyka rodzajów współpracy z bezpieką: tajni współpracownicy, kontakty operacyjne, kontakty służbowe, konsultanci, rezydenci, agenci wpływu. Czy wiele jest przypadków potwierdzonych istnienia dokumentów, za którymi nie było rzeczywistej współpracy? Czy Polska była przesiąknięta agenturą w sposób wyjątkowy? Wykorzystane fragmenty: 1. Pozyskanie tajnego współpracownika PS Stefan - materiał szkoleniowy MSW, 1977, źródło: IPN; 2. Sprawa kryptonim Laser. Materiał szkoleniowy MSW, 1977. Zespół Realizatorów Filmowych SEKTOR, źródło: IPN; 3. Audycja Radia Wolna Europa. Józef Światło o fałszowaniu wyborów z pomocą sowiecką, (materiał audio); 4. Próba werbunku obywatela Turcji, przebywającego w PRL w celach handlowych, (materiał audio), źródło: IPN; 19:15 HISTORIA POLSKI - MÓJ KANAŁ Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2016 Reżyseria: Sławomir Koehler Scenariusz: Sławomir Koehler Film dokumentalny Sławomira Koehlera o młodych uczestnikach Powstania Warszawskiego, którzy podjęli ryzyko walki w desancie kanałowym ze Starówki do Śródmieścia, poprzez plac Bankowy, gdzie wielu z nich zginęło. W filmie wystąpili: Halina Dudzik - Jędrzejewska ps. Sławka, sanitariuszka batalionu Miotła ze zgrupowania Radosław, która opowie o swoich ostatnich chwilach przed godziną W i desancie kanałowym, Roman Staniewski, dowódca drużyny w plutonie Torpeda i Zofia Łazor ps. Zojda, łączniczka i sanitariuszka batalionu Parasol. Film przedstawia też wyjątkowo dramatyczne przeżycia powstańców przedostających się kanałami z Mokotowa do Śródmieścia, z ul. Szustra (dzisiaj Dąbrowskiego) do włazu na rogu Wilczej i al. Ujazdowskich, którzy uratowali się dzięki kanałom. Wspominają o tym: nieżyjący już Jerzy Stefan Stawiński, dowódca kompanii łączności pułku Baszta, scenarzysta filmu "Kanał" reżyserowanego przez Andrzeja Wajdę, i Ewa Orzechowska - Jeglińska ps. Ewa 319, łączniczka akowskich Komend Obwodów Mokotowa i Śródmieścia. W filmie zobaczymy miejsca akcji na warszawskiej Starówce, w Śródmieściu i na Mokotowie, też kanały, przez które przechodzili powstańcy. Wydarzenia dziejące się w kanałach stanowią istotny fragment Powstania Warszawskiego. Stopień wykorzystania kanałów w walce, a przede wszystkim dramaty dziejących się tam zdarzeń nie mają sobie równych w historii II wojny światowej. 20:00 KAMPINOSKA EPOPEJA Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2011 Reżyseria: Alina Czerniakowska Scenariusz: Alina Czerniakowska Prawie zupełnie nieznana historia z Powstania Warszawskiego. Jedyne ugrupowanie Wojska Polskiego, które z puszczy Nalibockiej - z ziemi Mickiewicza przyszło na pomoc powstańczej Warszawie. Około 900 żołnierzy przedostało się przez oblężenie Modlińskie i broniło Dworca Gdańskiego, Starówki i Powiśla. To piękna opowieść o charakterze kresowym, o miłości do Ojczyzny. 21:50 POLSKIE 100 LAT - POWSTANIE WARSZAWSKIE Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Krzysztof Talczewski Scenariusz: Mirosław Chojecki, Piotr Weychert Lektor: Tomasz Marzecki Wykonawcy: Kazimierz Kaczor Muzyka: Michał Lorenc Jesienią 1943 roku opracowano koncepcję działań pod kryptonimem Burza. Zakładała ona zajmowanie obszarów polskich przez Armię Krajową w walce z ustępującymi pod naporem Armii Czerwonej Niemcami, a następnie ujawnienie oddziałów AK oraz aparatu administracyjnego delegatury rządu i wystąpienie wobec władz sowieckich w roli gospodarza ziem polskich. Żołnierze Armii Krajowej na Wileńszczyźnie, wspólnie z Armią Czerwoną zdobyli Wilno. Podobnie w zdobyciu Lwowa i wielu miast na Lubelszczyźnie i w Rzeszowskiem uczestniczyły oddziały Armii Krajowej. Zgodnie z planem oddziały AK i polskie władze cywilne ujawniały się przed Sowietami. Po czym zostawali aresztowani i zsyłani do łagrów. W końcu lipca do wybuchu powstania w Warszawie wzywało radio moskiewskie i komuniści. Decyzja dowództwa AK i Delegatury Rządu o podjęciu walki była niezwykle trudna - każdy wybór był zły. Bezczynność Armii Krajowej w chwili wejścia Armii Czerwonej wzmocniłaby propagandę sowiecką o rzekomej współpracy polskiej armii podziemnej z okupantem i pozwoliłaby zniszczyć setki tysięcy jej członków bez najmniejszego rozgłosu. Bierne oddanie się w niewolę sowiecką wytworzyć mogło w społeczeństwie polskim kryzys, moralny nie mniej bolesny od kompleksu klęski w 1939 roku. Bezpośrednio po klęsce Powstania wydawało się, iż decyzje o powstaniu należy potępić. Z perspektywy czasu oceny nie są tak jednoznaczne. 22:20 STAWKA WIĘKSZA NIŻ ŻYCIE - ODC. 8/18 - WIELKA WSYPA Serial sensacyjny, 52 min, Polska, 1967 Reżyseria: Janusz Morgenstern Scenariusz: Andrzej Zbych (właśc. Andrzej Szypulski i Zbigniew Safjan) Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Stanisław Mikulski, Barbara Drapińska, Barbara Sołtysik, Czesław Wołłejko, Emil Karewicz, Bogusław Sochnacki, Bronisław Pawlik Hans Kloss ustala najdogodniejszy moment zbombardowania niemieckich zakładów produkujących nowy model czołgu. Ponieważ łącznik polskiej organizacji podziemnej, któremu miał przekazać meldunek, został aresztowany, kapitan postanawia osobiście przekazać informacje dotyczące planowanej akcji. Ściąga tym na siebie śmiertelne niebezpieczeństwo. 23:20 DIABELNE SZCZĘŚCIE Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2017 Reżyseria: Maciej Dancewicz Pokolenie ludzi, którzy w szeregach Armii Krajowej walczyli o niepodległość Polski, nazwano pokoleniem Kolumbów. Określenie to wzięło swoją nazwę od pseudonimu jednego z bohaterów książki Romana Bratnego "Kolumbowie Rocznik 20", Stanisława Skiernika pseud. Kolumb. Na postać literackiego Kolumba złożyły się życiorysy dwóch autentycznych postaci. Jedną z nich był Krzysztof Sobieszczański pseud. Kolumb, drugą Stanisław Likiernik pseud. Staszek. Film jest opowieścią o Stanisławie Likierniku. Co dziś robi Kolumb? Jakie były jego wojenne losy, dlaczego uważa, jak napisał w swoich wspomnieniach, że miał diabelne szczęście. Kim byli i jakie były losy jego kolegów, również opisanych w książce Bratnego: Ola, Zygmunta, Jerzego, Malutkiego? Jaki jest jego stosunek do powstania warszawskiego? W czasie okupacji niemieckiej Stanisław Likiernik, pochodzący z rodziny zasymilowanych polskich Żydów, każdego dnia ryzykował denuncjację. Przez starszych kolegów nawiązał kontakt z podziemiem, aby w szeregach Kedywu Armii Krajowej brać udział w akcjach sabotażowych i dywersyjnych, łącznie z wykonywaniem wyroków na gestapowcach i konfidentach. W powstaniu warszawskim walczył na pierwszej linii na Woli, Starówce i Czerniakowie, był trzykrotnie ranny, został odznaczony Krzyżem Walecznych. W powstaniu stracił prawie wszystkich swoich przyjaciół z oddziału. Sam w nieprawdopodobny wręcz sposób wielokrotnie uniknął śmierci. Po wojnie, w obawie przed represjami ze strony władz komunistycznych, przez zieloną granicę wydostał się z Polski, unikając prześladowań, jakie spotkały wielu jego kolegów z AK. Osiadł we Francji, gdzie odnalazł ojca, oficera Wojska Polskiego zwolnionego z niemieckiego oflagu. W Paryżu ukończył studia, tam zamieszkał na stałe i założył rodzinę. Z perspektywy czasu opowie widzom o swoim życiu. Dla wielu Kolumb jest tylko postacią literacką, dla innych - bohaterem filmu Janusza Morgensterna. Niewiele osób ma świadomość, że istnieje naprawdę. Powstanie filmu o losach Stanisława Likiernika jest szansą na przedstawienie losów pokolenia, którego był typowym przedstawicielem i któremu za sprawą Romana Bratnego, wraz z Krzysztofem Sobieszczańskim, dał nazwę. To trochę tak jakby spotkać po latach chorążego orszańskiego Kmicica czy mickiewiczowskiego Ordona. Takiej szansy nie można przegapić. Stanisław Likiernik zmarł w 2018 roku. 00:10 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - W WYŚCIGU Z CZASEM Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki W wyścigu z czasem. Są miejsca, które otwierają się dla poszukiwaczy, dopiero gdy mróz rozprawi się z najniższym piętrem splątanej dżungli chwastami wysokością dorównującymi mężczyźnie. Do takiej kategorii celów badawczych należy ogromny, dziki dzisiaj, obszar kompleksu obozów jenieckich z czasów II wojny światowej w Europie Łambinowice na Śląsku. Przez baraki i ziemianki na tym terenie przewinęło się niemal 300 000 żołnierzy pięćdziesięciu narodowości. Cel dzisiejszej wyprawy jest oczywisty - wygrać wyścig z pochłaniającymi ślady ludzkich losów destrukcją i zapomnieniem. 00:45 SENSACJE XX WIEKU - ZAGINIONE ARCHIWA, CZ. 3 Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2001 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Jan Tarczyński Prowadzący: Bogusław Wołoszański Trzecia część odcinka poświęconego roli polskiego wywiadu w okresie II wojny światowej. 31 sierpnia 1939 pracownicy Ministerstwa Spraw Zagranicznych, archiwów wojskowych i wywiadu rozpoczęli gorączkowe palenie akt. Niestety nie udało się zniszczyć lub zabezpieczyć wszystkich akt, niektóre bardzo ważne dokumenty trafiły w ręce Abwehry. Wiadomo, że na ich podstawie tylko w 1939 roku aresztowano 15 osób zwerbowanych przez wywiad polski, z których 10 skazano na śmierć. Śmierć poniosło także wielu oficerów II Oddziału, szczególnie zajadle tropionych przez Abwehrę. 01:10 SENSACJE XX WIEKU - SIŁA OGNIA Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Po wybuchu Powstania Warszawskiego, mimo że Niemcy na wszystkich frontach potrzebowali materiałów wojennych, Hitler wydał rozkaz o starciu Warszawy z powierzchni ziemi. 01:40 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - INWAZJA, KTÓREJ NIE BYŁO CZ. 1 Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Ułłowicz Prowadzący: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Audycja cykliczna popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony niemieckim przygotowaniom do odparcia inwazji aliantów w rejonie Calais, m.in. montażu działa Todt.