TVP Nauka Wtorek, 01.08.2023 06:00 PODRÓŻNIK - CHICHICASTENANGO Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Chichicastenango to najbardziej legendarne miejsce w Ameryce Środkowej. Położone trzy godziny drogi od stolicy Gwatemali, znane było już ponad 500 lat temu. To dawne targowisko Majów, bo właśnie tam, w centrum Gwatemali, nad jeziorem Atitlan była ich kolebka. Tam zrodziły się zręby ich społeczności i rozwijały się ich polityczne aspiracje. Setki lat temu w Chichicastenango znajdowało się centrum magii i wierzeń. Szamani mieli swoje stanowiska, do niech pielgrzymowały tłumy z górzystych regionów dzisiejszego Hondurasu, Kostaryki i Gwatemali. Obok stanowisk szamanów stały stragany z produktami rolnymi, wyrobami garncarskimi, rękodziełem, ziołami i ówczesnymi medykamentami. Jeden z kronikarzy hiszpańskich, przemierzający wraz z armią Corteza półwysep Jukatan, opisywał ze zdumieniem bazary i targowiska indiańskie, które swoim bogactwem i różnorodnością przewyższały te znane im z Europy czy krajów arabskich. Chichicastenango słynęło na cały region. Po latach zauroczeni podróżnicy powiadali, że spod zaklęć i niezliczonych dymów z ognisk wokół głównego placu wyłaniał się prawdziwy obraz minionego świata. Nieobecnego już tam, gdzie ścieżki cywilizacji europejskiej skrzyżowały się z traktami kultury prekolumbijskiej. Do Chichicastenango prowadzi nas kolejna wyprawa "Podróżnika". Odwiedzimy Gwatemalę w niedzielę, kiedy ściągają tam tłumy Indian, by zrobić sprawunki, złożyć wizytę u szamana albo coś sprzedać: kukurydzę, melony, paprykę albo wyroby skórzane, rękodzieło itp. W programie porady, jak dostać się do Gwatemali, jak dotrzeć do słynnego targowiska, wreszcie jak uniknąć niebezpieczeństw w podróży po tym niezbyt jeszcze rozwiniętym turystycznie kraju. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 06:25 PODRÓŻNIK - BELIZE SAN IGNACIO Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz San Ignacio to niewielkie miasteczko na pograniczu Gwatemali, skąd biegnie trasa z Flores i Tikal na wybrzeże Morza Karaibskiego. Podróżnicy i globtroterzy znają ten trakt, bowiem jest to najszybsza droga do położonych w dżungli ruin miast Majów. Zwłaszcza tych słynnych - Tikal i sfilmowanego przez Mela Gibsona w "Apocalypto" El Mirador. San Ignacio to także baza dla tych, którzy wolą zwiedzać dżunglę środkowoamerykańską czynnie. Płynąc kajakiem lub wędrując leśnymi duktami. W San Ignacio można zaopatrzyć się we wszystkie przedmioty potrzebne na taką wyprawę, a także przenocować, zjeść coś dobrego, by później wędrować dalej. To po prostu rodzaj schroniska, gdzie podróżnicy zatrzymują się na chwilkę, uzupełniają zapasy i ruszają dalej. W "Podróżniku" pokażemy to miejsce, uwzględniając także wszystkie jego atrakcje, sklepy, restauracje, bazy noclegowe, ale także okoliczny las deszczowy z niesamowitą roślinnością i jego mieszkańcami - iguanami czy termitami. W programie, który prowadzi Anna Kwiatkowska, znajdzie się mnóstwo porad na temat tego, jak dotrzeć do Belize drogą lądową z Meksyku lub Gwatemali, jak ustrzec się niebezpieczeństw podczas takiej podróży, co ze sobą zabrać, gdzie spać, co jeść. Program dla tych, którzy uprawiają turystykę aktywną, połączoną ze zwiedzaniem i przygodami. 06:50 CZY WIESZ, ŻE? - /119/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 19 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 07:20 CZY WIESZ, ŻE? - /120/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 19 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 07:45 ZACZNIJ OD ZDROWIA - /16/ BEZSENNOŚĆ Magazyn, 23 min, Polska, 2022 Scenariusz: Agnieszka Barańska - Cieślak Prowadzący: Adam Giza Magazyn Telewizji Polskiej o tematyce prozdrowotnej. W każdym odcinku poruszymy inne zagadnienie z obszaru medycyny: nadciśnienie, choroby onkologiczne, problemy z oddychaniem, zdrowie psychiczne czy aktywność fizyczna to tylko część z nich. W tym odcinku bagatelizowany problem, który dotyka coraz większą liczbę osób. Na bezsenność cierpi około 35% Polaków. Z czego wynika, jak ją leczyć, a przede wszystkim - jak prawidłowo zdiagnozować? Cała prawda o zdrowym śnie. 08:15 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 40 PUŁTUSK I SEROCK Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek W tym odcinku Tomasz Bednarek odwiedza Pułtusk i Serock - dwa niezwykłe miasta na Mazowszu. Są jednymi z najstarszych miast regionu i przyciągają swoimi walorami przyrodniczymi i bogactwem zabytków. Łączy je nie tylko długa i bogata historia, ale i osoba Napoleona Bonaparte, który odwiedził obydwie miejscowości przed ponad 200 laty. Pułtusk nazywany jest Wenecją Mazowsza i słynie z najdłuższego rynku w Europie. Ma on kształt wydłużonego prostokąta o imponującej długości 400 metrów. W Pułtusku nie brak też wspaniałych zabytków. Do takich należy m.in. tutejszy zamek, który gościł niegdyś polskich królów, a z jego okien Napoleon obserwował wycofujące się wojska rosyjskie. Serock to popularne miejsce weekendowych wypadów warszawiaków, które oferuje idealne warunki do uprawiania wszelkich sportów wodnych. W 2016 roku miasto wygrało w sondzie przeprowadzonej przez Narodowy Portal Turystyczny, zyskując miano najlepszego kurortu na Mazowszu. 08:40 24 GODZINY NA POKŁADZIE ISS (ISS: 24/7 ON A SPACE STATION) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2017 Ten film zabiera widzów do wnętrza Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS), najbardziej ambitnego projektu orbitalnego, jaki kiedykolwiek powstał. Ten gigantyczny obiekt o powierzchni około 9700 m2 pozwala mieszkańcom Ziemi m.in. przygotować się na długie okresy stanu nieważkości, będąc niejako prekursorem przyszłych wypraw Ziemian na Marsa. 10:00 SAGA PRASTAREJ PUSZCZY - OPOWIEŚĆ O SÓWECZCE: PRAWO DRAPIEŻNIKA Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2008 Reżyseria: Jan Walencik, Bożena Walencik Scenariusz: Bożena Walencik, Jan Walencik Zdjęcia: Jan Walencik Wykonawcy: Krzysztof Gosztyła, Agnieszka Bemowska, Tadeusz Karolak, Mohammad Rasouli, Marta Maślanka, Polska Orkiestra Radiowa, Marcin Pospieszalski W tym odcinku opowiemy o sóweczce. Jest drapieżnikiem, ma wielkość wróbla. Zabija małe ptaki i gryzonie. Aby wykarmić aż ośmioro młodych, poluje w dwójnasób, bo nagle została bez partnera. Ciężko doświadczona samotnie opiekuje się potomstwem. Pojawia się jednak ktoś jeszcze. Też drapieżnik. 11:00 PODRÓŻNIK - CHICHICASTENANGO Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Chichicastenango to najbardziej legendarne miejsce w Ameryce Środkowej. Położone trzy godziny drogi od stolicy Gwatemali, znane było już ponad 500 lat temu. To dawne targowisko Majów, bo właśnie tam, w centrum Gwatemali, nad jeziorem Atitlan była ich kolebka. Tam zrodziły się zręby ich społeczności i rozwijały się ich polityczne aspiracje. Setki lat temu w Chichicastenango znajdowało się centrum magii i wierzeń. Szamani mieli swoje stanowiska, do niech pielgrzymowały tłumy z górzystych regionów dzisiejszego Hondurasu, Kostaryki i Gwatemali. Obok stanowisk szamanów stały stragany z produktami rolnymi, wyrobami garncarskimi, rękodziełem, ziołami i ówczesnymi medykamentami. Jeden z kronikarzy hiszpańskich, przemierzający wraz z armią Corteza półwysep Jukatan, opisywał ze zdumieniem bazary i targowiska indiańskie, które swoim bogactwem i różnorodnością przewyższały te znane im z Europy czy krajów arabskich. Chichicastenango słynęło na cały region. Po latach zauroczeni podróżnicy powiadali, że spod zaklęć i niezliczonych dymów z ognisk wokół głównego placu wyłaniał się prawdziwy obraz minionego świata. Nieobecnego już tam, gdzie ścieżki cywilizacji europejskiej skrzyżowały się z traktami kultury prekolumbijskiej. Do Chichicastenango prowadzi nas kolejna wyprawa "Podróżnika". Odwiedzimy Gwatemalę w niedzielę, kiedy ściągają tam tłumy Indian, by zrobić sprawunki, złożyć wizytę u szamana albo coś sprzedać: kukurydzę, melony, paprykę albo wyroby skórzane, rękodzieło itp. W programie porady, jak dostać się do Gwatemali, jak dotrzeć do słynnego targowiska, wreszcie jak uniknąć niebezpieczeństw w podróży po tym niezbyt jeszcze rozwiniętym turystycznie kraju. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 11:30 PODRÓŻNIK - BELIZE SAN IGNACIO Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz San Ignacio to niewielkie miasteczko na pograniczu Gwatemali, skąd biegnie trasa z Flores i Tikal na wybrzeże Morza Karaibskiego. Podróżnicy i globtroterzy znają ten trakt, bowiem jest to najszybsza droga do położonych w dżungli ruin miast Majów. Zwłaszcza tych słynnych - Tikal i sfilmowanego przez Mela Gibsona w "Apocalypto" El Mirador. San Ignacio to także baza dla tych, którzy wolą zwiedzać dżunglę środkowoamerykańską czynnie. Płynąc kajakiem lub wędrując leśnymi duktami. W San Ignacio można zaopatrzyć się we wszystkie przedmioty potrzebne na taką wyprawę, a także przenocować, zjeść coś dobrego, by później wędrować dalej. To po prostu rodzaj schroniska, gdzie podróżnicy zatrzymują się na chwilkę, uzupełniają zapasy i ruszają dalej. W "Podróżniku" pokażemy to miejsce, uwzględniając także wszystkie jego atrakcje, sklepy, restauracje, bazy noclegowe, ale także okoliczny las deszczowy z niesamowitą roślinnością i jego mieszkańcami - iguanami czy termitami. W programie, który prowadzi Anna Kwiatkowska, znajdzie się mnóstwo porad na temat tego, jak dotrzeć do Belize drogą lądową z Meksyku lub Gwatemali, jak ustrzec się niebezpieczeństw podczas takiej podróży, co ze sobą zabrać, gdzie spać, co jeść. Program dla tych, którzy uprawiają turystykę aktywną, połączoną ze zwiedzaniem i przygodami. 12:00 CZY WIESZ, ŻE? - /119/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 19 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 12:30 CZY WIESZ, ŻE? - /120/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 19 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 13:00 ZACZNIJ OD ZDROWIA - /16/ BEZSENNOŚĆ Magazyn, 23 min, Polska, 2022 Scenariusz: Agnieszka Barańska - Cieślak Prowadzący: Adam Giza Magazyn Telewizji Polskiej o tematyce prozdrowotnej. W każdym odcinku poruszymy inne zagadnienie z obszaru medycyny: nadciśnienie, choroby onkologiczne, problemy z oddychaniem, zdrowie psychiczne czy aktywność fizyczna to tylko część z nich. W tym odcinku bagatelizowany problem, który dotyka coraz większą liczbę osób. Na bezsenność cierpi około 35% Polaków. Z czego wynika, jak ją leczyć, a przede wszystkim - jak prawidłowo zdiagnozować? Cała prawda o zdrowym śnie. 13:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 40 PUŁTUSK I SEROCK Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek W tym odcinku Tomasz Bednarek odwiedza Pułtusk i Serock - dwa niezwykłe miasta na Mazowszu. Są jednymi z najstarszych miast regionu i przyciągają swoimi walorami przyrodniczymi i bogactwem zabytków. Łączy je nie tylko długa i bogata historia, ale i osoba Napoleona Bonaparte, który odwiedził obydwie miejscowości przed ponad 200 laty. Pułtusk nazywany jest Wenecją Mazowsza i słynie z najdłuższego rynku w Europie. Ma on kształt wydłużonego prostokąta o imponującej długości 400 metrów. W Pułtusku nie brak też wspaniałych zabytków. Do takich należy m.in. tutejszy zamek, który gościł niegdyś polskich królów, a z jego okien Napoleon obserwował wycofujące się wojska rosyjskie. Serock to popularne miejsce weekendowych wypadów warszawiaków, które oferuje idealne warunki do uprawiania wszelkich sportów wodnych. W 2016 roku miasto wygrało w sondzie przeprowadzonej przez Narodowy Portal Turystyczny, zyskując miano najlepszego kurortu na Mazowszu. 14:00 24 GODZINY NA POKŁADZIE ISS (ISS: 24/7 ON A SPACE STATION) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2017 Ten film zabiera widzów do wnętrza Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS), najbardziej ambitnego projektu orbitalnego, jaki kiedykolwiek powstał. Ten gigantyczny obiekt o powierzchni około 9700 m2 pozwala mieszkańcom Ziemi m.in. przygotować się na długie okresy stanu nieważkości, będąc niejako prekursorem przyszłych wypraw Ziemian na Marsa. 15:10 . - GRAWITACJA I JA. SIŁA, KTÓRA KSZTAŁTUJE NASZE ŻYCIE. /1/ (THE AMAZING WORLD OF GRAVITY (GRAVITY AND ME. FORCE THAT SHAPES OUR LIVES)) Serial dokumentalny, 45 min, Wielka Brytania, 2017 Wyjątkowa miniseria dokumentalna poświęcona grawitacji ukazuje nieoczekiwane spostrzeżenia historyczne, najnowsze osiągnięcia naukowe i ekscytujące, nowe eksperymenty. Z genialnym profesorem Jimem Al-Khalili, jako gospodarzem, odwiedzamy laboratorium LIGO w USA, gdzie odkryto fale grawitacyjne i odkrywamy najnowsze teorie na temat naszego kosmosu, które pochodzą z badania najintensywniejszych źródeł grawitacji, jakie można sobie wyobrazić - czarnych dziur. Profesor wykorzystuje w filmie teorię szczególnej i ogólnej teorii względności Alberta Einsteina, aby ustalić, w jaki sposób grawitacja i prędkość, z jaką się poruszamy, wpływa na tempo starzenia się organizmu. 16:05 SAGA PRASTAREJ PUSZCZY - OPOWIEŚĆ O SÓWECZCE: PRAWO DRAPIEŻNIKA Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2008 Reżyseria: Jan Walencik, Bożena Walencik Scenariusz: Bożena Walencik, Jan Walencik Zdjęcia: Jan Walencik Wykonawcy: Krzysztof Gosztyła, Agnieszka Bemowska, Tadeusz Karolak, Mohammad Rasouli, Marta Maślanka, Polska Orkiestra Radiowa, Marcin Pospieszalski W tym odcinku opowiemy o sóweczce. Jest drapieżnikiem, ma wielkość wróbla. Zabija małe ptaki i gryzonie. Aby wykarmić aż ośmioro młodych, poluje w dwójnasób, bo nagle została bez partnera. Ciężko doświadczona samotnie opiekuje się potomstwem. Pojawia się jednak ktoś jeszcze. Też drapieżnik. 17:00 PODRÓŻNIK - RIO DULCE Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Rio Dulce jeszcze do niedawna oznaczało bardzo niebezpieczny spływ rzeką przez bagniste tereny i zdradliwe jeziora w Ameryce Środkowej, aż do ujścia Morza Karaibskiego w miasteczku Livingstone. Kiedyś przed laty była tam kolonia niewolników. Po ogłoszeniu abolicji z wielu karaibskich wysp przybywali tu różni ludzie, zbiegli z plantacji, przeważnie czarnoskórzy niewolnicy z wybrzeża Afryki, Angoli i Gwinei. Osadę nazwali Livingstone i tak przetrwała do naszych czasów. Nie można tam dotrzeć samochodem, a jedynie łodzią płynąc właśnie po Rio Dulce. Kiedyś rzeka stanowiła naturalną ochronę tych terenów przed napastnikami, również w czasach wojny domowej w Gwatemali tereny te były świetną bazą dla partyzantów i rebeliantów. Teraz Rio Dulce to wakacyjna oaza: pełno tam jachtów, żaglówek, turystów z plecakami, na rzece działają liczne pływające restauracje, sklepiki i przystanie. W programie podróż po Rio Dulce aż do Livingstone, legendarnego miasta niewolników, a także przechadzka uliczkami tej zapomnianej i zakurzonej osady. Widzowie znajdą także informacje praktyczne i liczne porady na temat poruszania się po Gwatemali i Rio Dulce. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 17:30 PODRÓŻNIK - ATITLAN - KOLEBKA MAJÓW Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2008 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Jedno z najbardziej tajemniczych i owianych legendami miejsc w Ameryce Środkowej, a może nawet w całym świecie. Atitlan, niewielkie jezioro położone wśród wulkanicznych szczytów środkowej Gwatemali. To tam, według legendy, miał narodzić się pierwszy spośród Majów, wielkiej, ponad 6-milionowej społeczności, która zbudowała na przestrzeni kilku tysięcy kilometrów, od Jukatanu po Honduras, niezwykłą cywilizację. Nim jednak powstały potężne, monumentalne budowle, pałace i świątynie w Palenque, Chichen Itza czy Tikal, właśnie nad jeziorem Atitlan zrodziła się pierwsza społeczność Majów. Otoczenie jeziora jest imponujące. Kwieciste ogrody, gaje owocowe i warzywne, a wśród nich to wszystko, co kultura Indian prekolumbijskich przyniosła współczesnej cywilizacji: fasola, pomidory, papryka, awokado, wanilia, ziemniaki. Klimat i otoczenie sprawiły, że drobna społeczność rozrosła się w potężną cywilizację. W "Podróżniku" odwiedzimy jezioro Atitlan oraz miasto o tej samej nazwie. Odwiedzimy pierwszą osadę Majów, dziś trochę zapomnianą, a w niej tradycyjny bazar indiański, kościół, a także pracownię rękodzieła. Wśród wielu elementów życia codziennego Majów dużą rolę odgrywa tamtejsza medycyna. Poznamy tajniki mieszanek ziół, które od wieków służą im na przeróżne dolegliwości. Medycyna Majów niezwykle mocno zaistniała w całej Ameryce Środkowej jako rodzaj szkoły leczenia. Skorzystali z niej Aztekowie, którzy zbudowali swoje imperium w środkowym Meksyku, skorzystali także mieszkańcy całej Ameryki, zwłaszcza w okresie późniejszym. Jak wiele innych rzeczy, pomimo ogromu zniszczeń, jakich dokonali na społeczności Majów Hiszpanie, przetrwała i do dziś służy z powodzeniem mieszkańcom Gwatemali. W programie także praktyczne porady dla tych, którzy chcieliby wybrać się nad jezioro Atitlan na wakacje: gdzie mieszkać, za ile, jak ustrzec się niebezpieczeństw podróży. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 18:00 CZY WIESZ, ŻE? - /121/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 19 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 18:30 CZY WIESZ, ŻE? - /122/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 19 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 19:00 OPERACJA ZDROWIE - UDAR MÓZGU. TROMBEKTOMIA Magazyn medyczny, 25 min, Polska, 2020 Autor: Piotr Poraj - Poleski Udar mózgu zajmuje 3 miejsce na liście przyczyn śmierci, po chorobach serca i nowotworach. W Polsce, w ciągu roku udar mózgu dotyka około 80 tys. osób i powoduje około 30 tys. zgonów. Udar jest główną przyczyną trwałej niepełnosprawności Polaków po czterdziestym roku życia. Wracamy do tego bardzo ważnego tematu. Tym razem skupimy się na zapoznaniu widzów z siecią 17 szpitali, które jako ośrodki referencyjne stosują trombektomię mechaniczną w leczeniu udaru niedokrwiennego mózgu. Są to ośrodki specjalistyczne, dyżurujące przez całą dobę, dzięki temu pacjenci mogą otrzymać pomoc zespołu medycznego o każdej porze dnia i nocy. 19:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 41 FROMBORK Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Madgalena Felis Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek Tomasz Bednarek odwiedza Frombork - klejnot Warmii, jedno z najpiękniejszych miast północnej Polski i obowiązkowy przystanek dla każdego, kto wybiera się nad Zalew Wiślany. To miasto jednego z najwybitniejszych uczonych nowożytnej Europy - Mikołaja Kopernika, który we Fromborku spędził 33 lata życia. To właśnie tu polski astronom "wstrzymał słońce, ruszył ziemię" i na zawsze zmienił wiedzę o wszechświecie. Gwiazdy mówią tu wyjątkowo mocnym głosem, ale i na ziemi nie brakuje miejsc, które zapierają dech w piersiach. Tutejsze Wzgórze Katedralne należy do zabytków najwyższej klasy. Wielokrotnie niszczone i przebudowywane zachowało swój średniowieczny charakter i gotycką dostojność. Bazylika katedralna to najstarsza budowla na fromborskim wzgórzu, ale też jedna z największych i najpiękniejszych budowli sakralnych w północno - wschodniej Europie. Frombork to miejsce niezwykłe - nauka i wielkie odkrycia wrosły tu w rytm codzienności, która z kolei toczy się pośród zdumiewającej architektury późnego gotyku i baroku. A to wszystko nad Zalewem Wiślanym. 20:00 HURAGANY - PRZEWIDZIEĆ NIEPRZEWIDYWALNE /1/ (HURRICANE, THE ANATOMY) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2014 Huragany należą do najpotężniejszych zjawisk meteorologicznych na Ziemi. Mogą zabrać tysiące istnień ludzkich i spowodować straty idące w miliony euro. O anatomii huraganów opowiada ta właśnie miniseria dokumentalna. 21:00 CEL: PLUTON (DESTINATION PLUTO, BEYOND THE FLYBY) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2016 W tym filmie widzowie dołączają do zespołu New Horizons, aby wraz z nim zbadać pasjonujące odkrycia i zdjęcia z Plutona oraz obrzeży naszego Układu Słonecznego i odkrywają świat, jakiego jeszcze nie widzieli! 22:00 SAGA PRASTAREJ PUSZCZY - OPOWIEŚĆ O SÓWECZCE: PRAWO DRAPIEŻNIKA Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2008 Reżyseria: Jan Walencik, Bożena Walencik Scenariusz: Bożena Walencik, Jan Walencik Zdjęcia: Jan Walencik Wykonawcy: Krzysztof Gosztyła, Agnieszka Bemowska, Tadeusz Karolak, Mohammad Rasouli, Marta Maślanka, Polska Orkiestra Radiowa, Marcin Pospieszalski W tym odcinku opowiemy o sóweczce. Jest drapieżnikiem, ma wielkość wróbla. Zabija małe ptaki i gryzonie. Aby wykarmić aż ośmioro młodych, poluje w dwójnasób, bo nagle została bez partnera. Ciężko doświadczona samotnie opiekuje się potomstwem. Pojawia się jednak ktoś jeszcze. Też drapieżnik. 23:00 PODRÓŻNIK - RIO DULCE Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Rio Dulce jeszcze do niedawna oznaczało bardzo niebezpieczny spływ rzeką przez bagniste tereny i zdradliwe jeziora w Ameryce Środkowej, aż do ujścia Morza Karaibskiego w miasteczku Livingstone. Kiedyś przed laty była tam kolonia niewolników. Po ogłoszeniu abolicji z wielu karaibskich wysp przybywali tu różni ludzie, zbiegli z plantacji, przeważnie czarnoskórzy niewolnicy z wybrzeża Afryki, Angoli i Gwinei. Osadę nazwali Livingstone i tak przetrwała do naszych czasów. Nie można tam dotrzeć samochodem, a jedynie łodzią płynąc właśnie po Rio Dulce. Kiedyś rzeka stanowiła naturalną ochronę tych terenów przed napastnikami, również w czasach wojny domowej w Gwatemali tereny te były świetną bazą dla partyzantów i rebeliantów. Teraz Rio Dulce to wakacyjna oaza: pełno tam jachtów, żaglówek, turystów z plecakami, na rzece działają liczne pływające restauracje, sklepiki i przystanie. W programie podróż po Rio Dulce aż do Livingstone, legendarnego miasta niewolników, a także przechadzka uliczkami tej zapomnianej i zakurzonej osady. Widzowie znajdą także informacje praktyczne i liczne porady na temat poruszania się po Gwatemali i Rio Dulce. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 23:35 PODRÓŻNIK - ATITLAN - KOLEBKA MAJÓW Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2008 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Jedno z najbardziej tajemniczych i owianych legendami miejsc w Ameryce Środkowej, a może nawet w całym świecie. Atitlan, niewielkie jezioro położone wśród wulkanicznych szczytów środkowej Gwatemali. To tam, według legendy, miał narodzić się pierwszy spośród Majów, wielkiej, ponad 6-milionowej społeczności, która zbudowała na przestrzeni kilku tysięcy kilometrów, od Jukatanu po Honduras, niezwykłą cywilizację. Nim jednak powstały potężne, monumentalne budowle, pałace i świątynie w Palenque, Chichen Itza czy Tikal, właśnie nad jeziorem Atitlan zrodziła się pierwsza społeczność Majów. Otoczenie jeziora jest imponujące. Kwieciste ogrody, gaje owocowe i warzywne, a wśród nich to wszystko, co kultura Indian prekolumbijskich przyniosła współczesnej cywilizacji: fasola, pomidory, papryka, awokado, wanilia, ziemniaki. Klimat i otoczenie sprawiły, że drobna społeczność rozrosła się w potężną cywilizację. W "Podróżniku" odwiedzimy jezioro Atitlan oraz miasto o tej samej nazwie. Odwiedzimy pierwszą osadę Majów, dziś trochę zapomnianą, a w niej tradycyjny bazar indiański, kościół, a także pracownię rękodzieła. Wśród wielu elementów życia codziennego Majów dużą rolę odgrywa tamtejsza medycyna. Poznamy tajniki mieszanek ziół, które od wieków służą im na przeróżne dolegliwości. Medycyna Majów niezwykle mocno zaistniała w całej Ameryce Środkowej jako rodzaj szkoły leczenia. Skorzystali z niej Aztekowie, którzy zbudowali swoje imperium w środkowym Meksyku, skorzystali także mieszkańcy całej Ameryki, zwłaszcza w okresie późniejszym. Jak wiele innych rzeczy, pomimo ogromu zniszczeń, jakich dokonali na społeczności Majów Hiszpanie, przetrwała i do dziś służy z powodzeniem mieszkańcom Gwatemali. W programie także praktyczne porady dla tych, którzy chcieliby wybrać się nad jezioro Atitlan na wakacje: gdzie mieszkać, za ile, jak ustrzec się niebezpieczeństw podróży. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 23:55 CZY WIESZ, ŻE? - /121/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 19 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 00:20 CZY WIESZ, ŻE? - /122/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 19 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 00:50 OPERACJA ZDROWIE - UDAR MÓZGU. TROMBEKTOMIA Magazyn medyczny, 25 min, Polska, 2020 Autor: Piotr Poraj - Poleski Udar mózgu zajmuje 3 miejsce na liście przyczyn śmierci, po chorobach serca i nowotworach. W Polsce, w ciągu roku udar mózgu dotyka około 80 tys. osób i powoduje około 30 tys. zgonów. Udar jest główną przyczyną trwałej niepełnosprawności Polaków po czterdziestym roku życia. Wracamy do tego bardzo ważnego tematu. Tym razem skupimy się na zapoznaniu widzów z siecią 17 szpitali, które jako ośrodki referencyjne stosują trombektomię mechaniczną w leczeniu udaru niedokrwiennego mózgu. Są to ośrodki specjalistyczne, dyżurujące przez całą dobę, dzięki temu pacjenci mogą otrzymać pomoc zespołu medycznego o każdej porze dnia i nocy. 01:20 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 41 FROMBORK Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Madgalena Felis Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek Tomasz Bednarek odwiedza Frombork - klejnot Warmii, jedno z najpiękniejszych miast północnej Polski i obowiązkowy przystanek dla każdego, kto wybiera się nad Zalew Wiślany. To miasto jednego z najwybitniejszych uczonych nowożytnej Europy - Mikołaja Kopernika, który we Fromborku spędził 33 lata życia. To właśnie tu polski astronom "wstrzymał słońce, ruszył ziemię" i na zawsze zmienił wiedzę o wszechświecie. Gwiazdy mówią tu wyjątkowo mocnym głosem, ale i na ziemi nie brakuje miejsc, które zapierają dech w piersiach. Tutejsze Wzgórze Katedralne należy do zabytków najwyższej klasy. Wielokrotnie niszczone i przebudowywane zachowało swój średniowieczny charakter i gotycką dostojność. Bazylika katedralna to najstarsza budowla na fromborskim wzgórzu, ale też jedna z największych i najpiękniejszych budowli sakralnych w północno - wschodniej Europie. Frombork to miejsce niezwykłe - nauka i wielkie odkrycia wrosły tu w rytm codzienności, która z kolei toczy się pośród zdumiewającej architektury późnego gotyku i baroku. A to wszystko nad Zalewem Wiślanym. 01:50 HURAGANY - PRZEWIDZIEĆ NIEPRZEWIDYWALNE /1/ (HURRICANE, THE ANATOMY) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2014 Huragany należą do najpotężniejszych zjawisk meteorologicznych na Ziemi. Mogą zabrać tysiące istnień ludzkich i spowodować straty idące w miliony euro. O anatomii huraganów opowiada ta właśnie miniseria dokumentalna.