TVP Nauka Środa, 02.08.2023 06:00 PODRÓŻNIK - RIO DULCE Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Rio Dulce jeszcze do niedawna oznaczało bardzo niebezpieczny spływ rzeką przez bagniste tereny i zdradliwe jeziora w Ameryce Środkowej, aż do ujścia Morza Karaibskiego w miasteczku Livingstone. Kiedyś przed laty była tam kolonia niewolników. Po ogłoszeniu abolicji z wielu karaibskich wysp przybywali tu różni ludzie, zbiegli z plantacji, przeważnie czarnoskórzy niewolnicy z wybrzeża Afryki, Angoli i Gwinei. Osadę nazwali Livingstone i tak przetrwała do naszych czasów. Nie można tam dotrzeć samochodem, a jedynie łodzią płynąc właśnie po Rio Dulce. Kiedyś rzeka stanowiła naturalną ochronę tych terenów przed napastnikami, również w czasach wojny domowej w Gwatemali tereny te były świetną bazą dla partyzantów i rebeliantów. Teraz Rio Dulce to wakacyjna oaza: pełno tam jachtów, żaglówek, turystów z plecakami, na rzece działają liczne pływające restauracje, sklepiki i przystanie. W programie podróż po Rio Dulce aż do Livingstone, legendarnego miasta niewolników, a także przechadzka uliczkami tej zapomnianej i zakurzonej osady. Widzowie znajdą także informacje praktyczne i liczne porady na temat poruszania się po Gwatemali i Rio Dulce. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 06:25 PODRÓŻNIK - ATITLAN - KOLEBKA MAJÓW Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2008 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Jedno z najbardziej tajemniczych i owianych legendami miejsc w Ameryce Środkowej, a może nawet w całym świecie. Atitlan, niewielkie jezioro położone wśród wulkanicznych szczytów środkowej Gwatemali. To tam, według legendy, miał narodzić się pierwszy spośród Majów, wielkiej, ponad 6-milionowej społeczności, która zbudowała na przestrzeni kilku tysięcy kilometrów, od Jukatanu po Honduras, niezwykłą cywilizację. Nim jednak powstały potężne, monumentalne budowle, pałace i świątynie w Palenque, Chichen Itza czy Tikal, właśnie nad jeziorem Atitlan zrodziła się pierwsza społeczność Majów. Otoczenie jeziora jest imponujące. Kwieciste ogrody, gaje owocowe i warzywne, a wśród nich to wszystko, co kultura Indian prekolumbijskich przyniosła współczesnej cywilizacji: fasola, pomidory, papryka, awokado, wanilia, ziemniaki. Klimat i otoczenie sprawiły, że drobna społeczność rozrosła się w potężną cywilizację. W "Podróżniku" odwiedzimy jezioro Atitlan oraz miasto o tej samej nazwie. Odwiedzimy pierwszą osadę Majów, dziś trochę zapomnianą, a w niej tradycyjny bazar indiański, kościół, a także pracownię rękodzieła. Wśród wielu elementów życia codziennego Majów dużą rolę odgrywa tamtejsza medycyna. Poznamy tajniki mieszanek ziół, które od wieków służą im na przeróżne dolegliwości. Medycyna Majów niezwykle mocno zaistniała w całej Ameryce Środkowej jako rodzaj szkoły leczenia. Skorzystali z niej Aztekowie, którzy zbudowali swoje imperium w środkowym Meksyku, skorzystali także mieszkańcy całej Ameryki, zwłaszcza w okresie późniejszym. Jak wiele innych rzeczy, pomimo ogromu zniszczeń, jakich dokonali na społeczności Majów Hiszpanie, przetrwała i do dziś służy z powodzeniem mieszkańcom Gwatemali. W programie także praktyczne porady dla tych, którzy chcieliby wybrać się nad jezioro Atitlan na wakacje: gdzie mieszkać, za ile, jak ustrzec się niebezpieczeństw podróży. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 06:50 CZY WIESZ, ŻE? - /121/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 19 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 07:15 CZY WIESZ, ŻE? - /122/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 19 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 07:45 OPERACJA ZDROWIE - UDAR MÓZGU. TROMBEKTOMIA Magazyn medyczny, 25 min, Polska, 2020 Autor: Piotr Poraj - Poleski Udar mózgu zajmuje 3 miejsce na liście przyczyn śmierci, po chorobach serca i nowotworach. W Polsce, w ciągu roku udar mózgu dotyka około 80 tys. osób i powoduje około 30 tys. zgonów. Udar jest główną przyczyną trwałej niepełnosprawności Polaków po czterdziestym roku życia. Wracamy do tego bardzo ważnego tematu. Tym razem skupimy się na zapoznaniu widzów z siecią 17 szpitali, które jako ośrodki referencyjne stosują trombektomię mechaniczną w leczeniu udaru niedokrwiennego mózgu. Są to ośrodki specjalistyczne, dyżurujące przez całą dobę, dzięki temu pacjenci mogą otrzymać pomoc zespołu medycznego o każdej porze dnia i nocy. 08:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 41 FROMBORK Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Madgalena Felis Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek Tomasz Bednarek odwiedza Frombork - klejnot Warmii, jedno z najpiękniejszych miast północnej Polski i obowiązkowy przystanek dla każdego, kto wybiera się nad Zalew Wiślany. To miasto jednego z najwybitniejszych uczonych nowożytnej Europy - Mikołaja Kopernika, który we Fromborku spędził 33 lata życia. To właśnie tu polski astronom "wstrzymał słońce, ruszył ziemię" i na zawsze zmienił wiedzę o wszechświecie. Gwiazdy mówią tu wyjątkowo mocnym głosem, ale i na ziemi nie brakuje miejsc, które zapierają dech w piersiach. Tutejsze Wzgórze Katedralne należy do zabytków najwyższej klasy. Wielokrotnie niszczone i przebudowywane zachowało swój średniowieczny charakter i gotycką dostojność. Bazylika katedralna to najstarsza budowla na fromborskim wzgórzu, ale też jedna z największych i najpiękniejszych budowli sakralnych w północno - wschodniej Europie. Frombork to miejsce niezwykłe - nauka i wielkie odkrycia wrosły tu w rytm codzienności, która z kolei toczy się pośród zdumiewającej architektury późnego gotyku i baroku. A to wszystko nad Zalewem Wiślanym. 09:00 HURAGANY - PRZEWIDZIEĆ NIEPRZEWIDYWALNE /1/ (HURRICANE, THE ANATOMY) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2014 Huragany należą do najpotężniejszych zjawisk meteorologicznych na Ziemi. Mogą zabrać tysiące istnień ludzkich i spowodować straty idące w miliony euro. O anatomii huraganów opowiada ta właśnie miniseria dokumentalna. 10:00 GENIUSZE I MARZYCIELE. ANTONI KOCJAN. CZŁOWIEK, KTÓRY ZATRZYMAŁ RAKIETY V Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2018 Reżyseria: Małgorzata Walczak, Marek Pawłowski Film o niezwykłym wynalazcy, na którego życiu cieniem położyła się tragiczna historia Polski. Młody chłopak pochodzący z niewielkiej wsi, dzięki uporowi i ogromnemu talentowi, został jednym z najważniejszych konstruktorów samolotów w dwudziestoleciu międzywojennym. Szybowce stworzone przez Antoniego Kocjana nie miały sobie równych w całej Europie. Błyskotliwą karierę wynalazcy przerwał wybuch II wojny światowej. Od początku zaangażowany w działalność ruchu oporu trafił do KL Auschwitz. Cudem się wydostał i kontynuował z sukcesami niebezpieczną misję zdobywania informacji wywiadowczych na temat tajnej broni tworzonej przez Niemców. Meldunki wysyłane do Londynu, a nawet części śmiercionośnych rakiet V2 zdobyte przez Polaków, były nieocenioną pomocą dla aliantów. O historii tego wielkiego patrioty i jego dramatycznych wojennych losach opowiedzą historycy, pasjonaci lotnictwa, a także krewni pamiętający tego nieśmiałego, niewysokiego pana w kapeluszu. 11:00 PODRÓŻNIK - RIO DULCE Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2007 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Rio Dulce jeszcze do niedawna oznaczało bardzo niebezpieczny spływ rzeką przez bagniste tereny i zdradliwe jeziora w Ameryce Środkowej, aż do ujścia Morza Karaibskiego w miasteczku Livingstone. Kiedyś przed laty była tam kolonia niewolników. Po ogłoszeniu abolicji z wielu karaibskich wysp przybywali tu różni ludzie, zbiegli z plantacji, przeważnie czarnoskórzy niewolnicy z wybrzeża Afryki, Angoli i Gwinei. Osadę nazwali Livingstone i tak przetrwała do naszych czasów. Nie można tam dotrzeć samochodem, a jedynie łodzią płynąc właśnie po Rio Dulce. Kiedyś rzeka stanowiła naturalną ochronę tych terenów przed napastnikami, również w czasach wojny domowej w Gwatemali tereny te były świetną bazą dla partyzantów i rebeliantów. Teraz Rio Dulce to wakacyjna oaza: pełno tam jachtów, żaglówek, turystów z plecakami, na rzece działają liczne pływające restauracje, sklepiki i przystanie. W programie podróż po Rio Dulce aż do Livingstone, legendarnego miasta niewolników, a także przechadzka uliczkami tej zapomnianej i zakurzonej osady. Widzowie znajdą także informacje praktyczne i liczne porady na temat poruszania się po Gwatemali i Rio Dulce. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 11:25 PODRÓŻNIK - ATITLAN - KOLEBKA MAJÓW Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2008 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Jedno z najbardziej tajemniczych i owianych legendami miejsc w Ameryce Środkowej, a może nawet w całym świecie. Atitlan, niewielkie jezioro położone wśród wulkanicznych szczytów środkowej Gwatemali. To tam, według legendy, miał narodzić się pierwszy spośród Majów, wielkiej, ponad 6-milionowej społeczności, która zbudowała na przestrzeni kilku tysięcy kilometrów, od Jukatanu po Honduras, niezwykłą cywilizację. Nim jednak powstały potężne, monumentalne budowle, pałace i świątynie w Palenque, Chichen Itza czy Tikal, właśnie nad jeziorem Atitlan zrodziła się pierwsza społeczność Majów. Otoczenie jeziora jest imponujące. Kwieciste ogrody, gaje owocowe i warzywne, a wśród nich to wszystko, co kultura Indian prekolumbijskich przyniosła współczesnej cywilizacji: fasola, pomidory, papryka, awokado, wanilia, ziemniaki. Klimat i otoczenie sprawiły, że drobna społeczność rozrosła się w potężną cywilizację. W "Podróżniku" odwiedzimy jezioro Atitlan oraz miasto o tej samej nazwie. Odwiedzimy pierwszą osadę Majów, dziś trochę zapomnianą, a w niej tradycyjny bazar indiański, kościół, a także pracownię rękodzieła. Wśród wielu elementów życia codziennego Majów dużą rolę odgrywa tamtejsza medycyna. Poznamy tajniki mieszanek ziół, które od wieków służą im na przeróżne dolegliwości. Medycyna Majów niezwykle mocno zaistniała w całej Ameryce Środkowej jako rodzaj szkoły leczenia. Skorzystali z niej Aztekowie, którzy zbudowali swoje imperium w środkowym Meksyku, skorzystali także mieszkańcy całej Ameryki, zwłaszcza w okresie późniejszym. Jak wiele innych rzeczy, pomimo ogromu zniszczeń, jakich dokonali na społeczności Majów Hiszpanie, przetrwała i do dziś służy z powodzeniem mieszkańcom Gwatemali. W programie także praktyczne porady dla tych, którzy chcieliby wybrać się nad jezioro Atitlan na wakacje: gdzie mieszkać, za ile, jak ustrzec się niebezpieczeństw podróży. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 11:55 CZY WIESZ, ŻE? - /121/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 19 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 12:20 CZY WIESZ, ŻE? - /122/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 19 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 13:00 OPERACJA ZDROWIE - UDAR MÓZGU. TROMBEKTOMIA Magazyn medyczny, 25 min, Polska, 2020 Autor: Piotr Poraj - Poleski Udar mózgu zajmuje 3 miejsce na liście przyczyn śmierci, po chorobach serca i nowotworach. W Polsce, w ciągu roku udar mózgu dotyka około 80 tys. osób i powoduje około 30 tys. zgonów. Udar jest główną przyczyną trwałej niepełnosprawności Polaków po czterdziestym roku życia. Wracamy do tego bardzo ważnego tematu. Tym razem skupimy się na zapoznaniu widzów z siecią 17 szpitali, które jako ośrodki referencyjne stosują trombektomię mechaniczną w leczeniu udaru niedokrwiennego mózgu. Są to ośrodki specjalistyczne, dyżurujące przez całą dobę, dzięki temu pacjenci mogą otrzymać pomoc zespołu medycznego o każdej porze dnia i nocy. 13:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 41 FROMBORK Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Madgalena Felis Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek Tomasz Bednarek odwiedza Frombork - klejnot Warmii, jedno z najpiękniejszych miast północnej Polski i obowiązkowy przystanek dla każdego, kto wybiera się nad Zalew Wiślany. To miasto jednego z najwybitniejszych uczonych nowożytnej Europy - Mikołaja Kopernika, który we Fromborku spędził 33 lata życia. To właśnie tu polski astronom "wstrzymał słońce, ruszył ziemię" i na zawsze zmienił wiedzę o wszechświecie. Gwiazdy mówią tu wyjątkowo mocnym głosem, ale i na ziemi nie brakuje miejsc, które zapierają dech w piersiach. Tutejsze Wzgórze Katedralne należy do zabytków najwyższej klasy. Wielokrotnie niszczone i przebudowywane zachowało swój średniowieczny charakter i gotycką dostojność. Bazylika katedralna to najstarsza budowla na fromborskim wzgórzu, ale też jedna z największych i najpiękniejszych budowli sakralnych w północno - wschodniej Europie. Frombork to miejsce niezwykłe - nauka i wielkie odkrycia wrosły tu w rytm codzienności, która z kolei toczy się pośród zdumiewającej architektury późnego gotyku i baroku. A to wszystko nad Zalewem Wiślanym. 14:00 HURAGANY - PRZEWIDZIEĆ NIEPRZEWIDYWALNE /1/ (HURRICANE, THE ANATOMY) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2014 Huragany należą do najpotężniejszych zjawisk meteorologicznych na Ziemi. Mogą zabrać tysiące istnień ludzkich i spowodować straty idące w miliony euro. O anatomii huraganów opowiada ta właśnie miniseria dokumentalna. 15:00 CEL: PLUTON (DESTINATION PLUTO, BEYOND THE FLYBY) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2016 W tym filmie widzowie dołączają do zespołu New Horizons, aby wraz z nim zbadać pasjonujące odkrycia i zdjęcia z Plutona oraz obrzeży naszego Układu Słonecznego i odkrywają świat, jakiego jeszcze nie widzieli! 16:00 GENIUSZE I MARZYCIELE. ANTONI KOCJAN. CZŁOWIEK, KTÓRY ZATRZYMAŁ RAKIETY V Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2018 Reżyseria: Małgorzata Walczak, Marek Pawłowski Film o niezwykłym wynalazcy, na którego życiu cieniem położyła się tragiczna historia Polski. Młody chłopak pochodzący z niewielkiej wsi, dzięki uporowi i ogromnemu talentowi, został jednym z najważniejszych konstruktorów samolotów w dwudziestoleciu międzywojennym. Szybowce stworzone przez Antoniego Kocjana nie miały sobie równych w całej Europie. Błyskotliwą karierę wynalazcy przerwał wybuch II wojny światowej. Od początku zaangażowany w działalność ruchu oporu trafił do KL Auschwitz. Cudem się wydostał i kontynuował z sukcesami niebezpieczną misję zdobywania informacji wywiadowczych na temat tajnej broni tworzonej przez Niemców. Meldunki wysyłane do Londynu, a nawet części śmiercionośnych rakiet V2 zdobyte przez Polaków, były nieocenioną pomocą dla aliantów. O historii tego wielkiego patrioty i jego dramatycznych wojennych losach opowiedzą historycy, pasjonaci lotnictwa, a także krewni pamiętający tego nieśmiałego, niewysokiego pana w kapeluszu. 17:00 PODRÓŻNIK - UCIEC PRZED ZIMĄ Cykl reportaży, 16 min, Polska, 2008 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Tym razem w magazynie propozycja dla tych, którzy nie akceptują zimowej aury. Koniec stycznia i początek lutego to okres promocji w biurach podróży, sprzedaży typu last minute, ostatnich miejsc w samolotach, to także okazja do podreperowania swojej kondycji fizycznej, wyleczenia się z zimowej depresji gdzieś daleko w świecie, wśród palm kokosowych i szumu ciepłego morza. "Podróżnik" przedstawia kilka propozycji na spędzanie wolnego czasu w tropikach. Na początek Karaiby - bodaj najbardziej lubiane przez europejskich zmarzluchów, a więc Kuba, Antyle Francuskie i Holenderskie, Cancun i wybrzeże Jukatanu. Najpiękniejsze plaże, świetne warunki do uprawiania sportów wodnych, nurkowanie. Przyjrzymy się warunkom hotelowym w tym regionie, dowiemy, gdzie i jak można za stosunkowo niewielkie pieniądze dobrze wypocząć, poznać miejscową kulturę i lokalne smaki. Z wysp Morza Karaibskiego przeniesiemy się na Mauritius, rajską wyspę położoną na Oceanie Indyjskim, o kilka godzin lotu od południowego krańca Afryki. Mauritius uchodzi za wakacyjny raj z powodu niezwykle korzystnych warunków atmosferycznych, tsunami tu nie zagraża, nie ma też zagrożenia chorobami tropikalnymi. Być może dlatego jest tak oblegane przez turystów z całego świata. Świetna kuchnia i fantastyczne warunki do uprawiania wszelakich sportów czynią z tej wyspy doskonałe miejsce do spędzania wakacji. W programie mnóstwo porad dla tych, którzy chcą skorzystać z oferty last minute, informacje, jak ustrzec się przed niebezpieczeństwami umów zawieranymi w biurach podróży, zwłaszcza w tak szybkim tempie. A do tego ceny, warunki pogodowe, oferty dla rodzin z dziećmi. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 17:30 PODRÓŻNIK - TIKAL Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2008 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Gęsta dżungla w Gwatemali kryje wiele tajemnic. Jedną z nich jest odpowiedź na pytanie, dlaczego setki tysięcy ludzi zamieszkujących te tereny nagle opuściły żyzne pielesze i wyruszyły w daleką wędrówkę. Wiele wieków temu, w północnej części dzisiejszej Gwatemali znajdowało się miasto Tikal. Prowadziły do niego liczne trakty. Jezioro Peten było centrum życia gospodarczego i kulturalnego. Kwitły interesy, ożywiony handel, rodziła się sztuka, muzyka i edukacja. Miasto było potężnym ośrodkiem politycznym Majów. Nagle wszystko zamarło. Ludzie opuścili to miejsce. Potężne budowle poczęła zarastać dżungla. Na wieki zostały zapomniane. Odkryto je na nowo w XIX wieku. Gwatemala, w przeciwieństwie do Meksyku, nie była miejscem eksploracji na skalę Meksyku. Tam liczne miasta z epoki prekolumbijskiej szybko stały się miejscem badań archeologicznych. W malutkiej Gwatemali centra dawnego życia Majów pozostały zapomniane. Dopiero całkiem niedawno większość z nich została odrestaurowana, zabezpieczona i otwarta dla turystów. Tikal swoim rozmachem i finezją architektury zaskoczył wszystkich, nawet wytrawnych znawców kultury Majów. W "Podróżniku" pokażemy wszystko to, co kojarzy się z zamierzchłym początkiem historii Majów. Tło, życie codzienne, geografia, warunki naturalne. Następnie krok po kroku poruszać się będziemy po Tikalu. Ruiny miasta to obecnie Park Narodowy wpisany na listę UNESCO. To rozległy obszar porośnięty gęstą roślinnością. Zwiedzanie całego kompleksu architektonicznego zajmuje cały dzień. W programie porady, jak dostać się do Gwatemali i Tikalu, jak uniknąć niebezpieczeństw związanych z daleką podróżą do tego tropikalnego kraju. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 17:55 CZY WIESZ, ŻE? - /123/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 18 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 18:20 CZY WIESZ, ŻE? - /124/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 20 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 19:00 ZACZNIJ OD ZDROWIA - /17/ ZĘBY Magazyn, 23 min, Polska, 2022 Scenariusz: Agnieszka Barańska - Cieślak Prowadzący: Adam Giza Magazyn Telewizji Polskiej o tematyce prozdrowotnej. W każdym odcinku poruszymy inne zagadnienie z obszaru medycyny: nadciśnienie, choroby onkologiczne, problemy z oddychaniem, zdrowie psychiczne czy aktywność fizyczna to tylko część z nich. Każdy dorosły człowiek powinien mieć 32 zęby. To jednak tylko teoria. Praktyka pokazuje, że Polacy po 30. roku życia mają ich średnio tylko 22. Dlaczego tak się dzieje? Brak odpowiedniej higieny, strach przed stomatologiem, złe odżywianie. Wszystko to prowadzi do problemów jamy ustnej, a te z kolei mogą powodować bardzo groźne, czasem nawet zagrażające życiu, choroby. 19:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 42 PUSZCZA KAMPINOSKA Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Reżyseria: Natalia Kostenko Scenariusz: Przemysław Skoczek Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek W kolejnym odcinku Tomasz Bednarek odwiedza Puszczę Kampinoską, piękną enklawę nieskażonej przyrody, uznaną przez UNESCO w 2000 roku za światowy rezerwat biosfery i europejską ostoję ptaków. Cuda przyrody spotykają się tutaj z historią, a wśród drzew ukrywają się perełki architektury. Puszcza Kampinoska to jeden z dwóch parków narodowych w Europie i trzech na świecie, które bezpośrednio graniczą ze stolicą kraju. Na ciągnących się wśród wydm, bagien i torfowisk ścieżkach można łatwo zapomnieć o codzienności i spokojnie odetchnąć pełną piersią. Pasjonaci historii znajdą coś dla siebie w Zaborowie Leśnym, Lipkowie, Zawadach oraz Palmirach. Wędrówka śladami naszej burzliwej przeszłości na długo zapada w pamięć. 20:00 W SIDŁACH FRANKENSTEINA - SZALONY GENIUSZ - ŚWIATOWY SYSTEM BEZPRZEWODOWY (THE FRANKENSTEIN TEMPTATION) Film dokumentalny, 45 min, Japonia, 2018 Nauka pozwala ludziom marzyć, tworzyć dobro, ale może też być nieubłaganie okrutna. Takie właśnie okrutne okazało się dążenie młodego Frankensteina do stworzenia człowieka idealnego, bo powołało do życia istotę szpetną, odrażającą, ohydną. Serial niezwykle zajmująco i wnikliwie przedstawia takie właśnie przypadki ukryte w cieniu historii, ujawniając tym samym nieodparte pokusy nauki. Każdy odcinek oparty jest na prawdziwej historii, nawet jeśli trudno w nią uwierzyć i jest bogaty w efekty wizualne nadające całej serii niepowtarzalny styl. Seria zgłębia historie naukowców, którzy ostatecznie pochylili się w kierunku ciemnej strony mocy. W tym odcinku: Nikola Tesla. Był genialnym inżynierem, który pokonał potężnego Edisona, opracowując pierwszy na świecie system dystrybucji energii elektrycznej na dużą skalę, zapoczątkowując tym samym Erę Elektryczności. Ponad sto lat temu realizował projekty mające na celu stworzenie praktycznej komunikacji bezprzewodowej, która pomogłaby napędzać nowoczesną technologię telefonii komórkowej, a nawet technologie bezprzewodowej dystrybucji energii elektrycznej. Niestety, im bardziej gorliwie dążył do swoich ideałów, tym częściej inwestorzy go omijali, ostatecznie spychając Teslę do roli szalonego naukowca z zaledwie garstką kultowych wyznawców. W tym odcinku odkrywamy tragedie i ukryte tajemnice z życia geniusza, który znacznie wyprzedzał swoje czasy. 20:55 WSZECHŚWIAT ŻYWY? - ŁOWCY PLANET (LIVING UNIVERSE) 42 min, Francja, 2018 Od zarania dziejów spoglądaliśmy w nocne niebo i zastanawialiśmy się. A im bardziej patrzyliśmy, tym dalej widzieliśmy. W ciągu ostatnich 50 lat zerwaliśmy kajdany grawitacji i po raz pierwszy zapuściliśmy się do granic Układu Słonecznego. To było zarówno objawienie, jak i rewolucja. Teraz jesteśmy gotowi przekroczyć jeszcze dalszy próg. Najtęższe umysły ludzkości pracują nad skonstruowaniem statków kosmicznych i teleskopów, które zabiorą nas poza Układ Słoneczny i w głąb wszechświata. Nikt z nas nie wie, co znajdziemy, ale wiemy, czego szukamy: dowodu na istnienie życia, we wszystkich jego formach, poza Ziemią. To kwintesencja ludzkich poszukiwań. Szukamy towarzystwa i otuchy w dotychczas samotnym i rozszerzającym się wszechświecie. Ta seria dokumentalna to eksploracja naszej własnej planety, a także planet, które dopiero zaczynamy rozumieć. To wizualna odyseja oparta na najnowszych osiągnięciach nauki przefiltrowanych przez czołowych światowych ekspertów w dziedzinie eksploracji kosmosu, planetologii i astrobiologii. 21:50 GENIUSZE I MARZYCIELE. ANTONI KOCJAN. CZŁOWIEK, KTÓRY ZATRZYMAŁ RAKIETY V Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2018 Reżyseria: Małgorzata Walczak, Marek Pawłowski Film o niezwykłym wynalazcy, na którego życiu cieniem położyła się tragiczna historia Polski. Młody chłopak pochodzący z niewielkiej wsi, dzięki uporowi i ogromnemu talentowi, został jednym z najważniejszych konstruktorów samolotów w dwudziestoleciu międzywojennym. Szybowce stworzone przez Antoniego Kocjana nie miały sobie równych w całej Europie. Błyskotliwą karierę wynalazcy przerwał wybuch II wojny światowej. Od początku zaangażowany w działalność ruchu oporu trafił do KL Auschwitz. Cudem się wydostał i kontynuował z sukcesami niebezpieczną misję zdobywania informacji wywiadowczych na temat tajnej broni tworzonej przez Niemców. Meldunki wysyłane do Londynu, a nawet części śmiercionośnych rakiet V2 zdobyte przez Polaków, były nieocenioną pomocą dla aliantów. O historii tego wielkiego patrioty i jego dramatycznych wojennych losach opowiedzą historycy, pasjonaci lotnictwa, a także krewni pamiętający tego nieśmiałego, niewysokiego pana w kapeluszu. 23:00 PODRÓŻNIK - UCIEC PRZED ZIMĄ Cykl reportaży, 16 min, Polska, 2008 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Tym razem w magazynie propozycja dla tych, którzy nie akceptują zimowej aury. Koniec stycznia i początek lutego to okres promocji w biurach podróży, sprzedaży typu last minute, ostatnich miejsc w samolotach, to także okazja do podreperowania swojej kondycji fizycznej, wyleczenia się z zimowej depresji gdzieś daleko w świecie, wśród palm kokosowych i szumu ciepłego morza. "Podróżnik" przedstawia kilka propozycji na spędzanie wolnego czasu w tropikach. Na początek Karaiby - bodaj najbardziej lubiane przez europejskich zmarzluchów, a więc Kuba, Antyle Francuskie i Holenderskie, Cancun i wybrzeże Jukatanu. Najpiękniejsze plaże, świetne warunki do uprawiania sportów wodnych, nurkowanie. Przyjrzymy się warunkom hotelowym w tym regionie, dowiemy, gdzie i jak można za stosunkowo niewielkie pieniądze dobrze wypocząć, poznać miejscową kulturę i lokalne smaki. Z wysp Morza Karaibskiego przeniesiemy się na Mauritius, rajską wyspę położoną na Oceanie Indyjskim, o kilka godzin lotu od południowego krańca Afryki. Mauritius uchodzi za wakacyjny raj z powodu niezwykle korzystnych warunków atmosferycznych, tsunami tu nie zagraża, nie ma też zagrożenia chorobami tropikalnymi. Być może dlatego jest tak oblegane przez turystów z całego świata. Świetna kuchnia i fantastyczne warunki do uprawiania wszelakich sportów czynią z tej wyspy doskonałe miejsce do spędzania wakacji. W programie mnóstwo porad dla tych, którzy chcą skorzystać z oferty last minute, informacje, jak ustrzec się przed niebezpieczeństwami umów zawieranymi w biurach podróży, zwłaszcza w tak szybkim tempie. A do tego ceny, warunki pogodowe, oferty dla rodzin z dziećmi. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 23:30 PODRÓŻNIK - TIKAL Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2008 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Gęsta dżungla w Gwatemali kryje wiele tajemnic. Jedną z nich jest odpowiedź na pytanie, dlaczego setki tysięcy ludzi zamieszkujących te tereny nagle opuściły żyzne pielesze i wyruszyły w daleką wędrówkę. Wiele wieków temu, w północnej części dzisiejszej Gwatemali znajdowało się miasto Tikal. Prowadziły do niego liczne trakty. Jezioro Peten było centrum życia gospodarczego i kulturalnego. Kwitły interesy, ożywiony handel, rodziła się sztuka, muzyka i edukacja. Miasto było potężnym ośrodkiem politycznym Majów. Nagle wszystko zamarło. Ludzie opuścili to miejsce. Potężne budowle poczęła zarastać dżungla. Na wieki zostały zapomniane. Odkryto je na nowo w XIX wieku. Gwatemala, w przeciwieństwie do Meksyku, nie była miejscem eksploracji na skalę Meksyku. Tam liczne miasta z epoki prekolumbijskiej szybko stały się miejscem badań archeologicznych. W malutkiej Gwatemali centra dawnego życia Majów pozostały zapomniane. Dopiero całkiem niedawno większość z nich została odrestaurowana, zabezpieczona i otwarta dla turystów. Tikal swoim rozmachem i finezją architektury zaskoczył wszystkich, nawet wytrawnych znawców kultury Majów. W "Podróżniku" pokażemy wszystko to, co kojarzy się z zamierzchłym początkiem historii Majów. Tło, życie codzienne, geografia, warunki naturalne. Następnie krok po kroku poruszać się będziemy po Tikalu. Ruiny miasta to obecnie Park Narodowy wpisany na listę UNESCO. To rozległy obszar porośnięty gęstą roślinnością. Zwiedzanie całego kompleksu architektonicznego zajmuje cały dzień. W programie porady, jak dostać się do Gwatemali i Tikalu, jak uniknąć niebezpieczeństw związanych z daleką podróżą do tego tropikalnego kraju. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 23:55 CZY WIESZ, ŻE? - /123/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 18 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 00:20 CZY WIESZ, ŻE? - /124/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 20 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 00:45 ZACZNIJ OD ZDROWIA - /17/ ZĘBY Magazyn, 23 min, Polska, 2022 Scenariusz: Agnieszka Barańska - Cieślak Prowadzący: Adam Giza Magazyn Telewizji Polskiej o tematyce prozdrowotnej. W każdym odcinku poruszymy inne zagadnienie z obszaru medycyny: nadciśnienie, choroby onkologiczne, problemy z oddychaniem, zdrowie psychiczne czy aktywność fizyczna to tylko część z nich. Każdy dorosły człowiek powinien mieć 32 zęby. To jednak tylko teoria. Praktyka pokazuje, że Polacy po 30. roku życia mają ich średnio tylko 22. Dlaczego tak się dzieje? Brak odpowiedniej higieny, strach przed stomatologiem, złe odżywianie. Wszystko to prowadzi do problemów jamy ustnej, a te z kolei mogą powodować bardzo groźne, czasem nawet zagrażające życiu, choroby. 01:15 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 42 PUSZCZA KAMPINOSKA Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Reżyseria: Natalia Kostenko Scenariusz: Przemysław Skoczek Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek W kolejnym odcinku Tomasz Bednarek odwiedza Puszczę Kampinoską, piękną enklawę nieskażonej przyrody, uznaną przez UNESCO w 2000 roku za światowy rezerwat biosfery i europejską ostoję ptaków. Cuda przyrody spotykają się tutaj z historią, a wśród drzew ukrywają się perełki architektury. Puszcza Kampinoska to jeden z dwóch parków narodowych w Europie i trzech na świecie, które bezpośrednio graniczą ze stolicą kraju. Na ciągnących się wśród wydm, bagien i torfowisk ścieżkach można łatwo zapomnieć o codzienności i spokojnie odetchnąć pełną piersią. Pasjonaci historii znajdą coś dla siebie w Zaborowie Leśnym, Lipkowie, Zawadach oraz Palmirach. Wędrówka śladami naszej burzliwej przeszłości na długo zapada w pamięć. 01:45 W SIDŁACH FRANKENSTEINA - SZALONY GENIUSZ - ŚWIATOWY SYSTEM BEZPRZEWODOWY (THE FRANKENSTEIN TEMPTATION) Film dokumentalny, 45 min, Japonia, 2018 Nauka pozwala ludziom marzyć, tworzyć dobro, ale może też być nieubłaganie okrutna. Takie właśnie okrutne okazało się dążenie młodego Frankensteina do stworzenia człowieka idealnego, bo powołało do życia istotę szpetną, odrażającą, ohydną. Serial niezwykle zajmująco i wnikliwie przedstawia takie właśnie przypadki ukryte w cieniu historii, ujawniając tym samym nieodparte pokusy nauki. Każdy odcinek oparty jest na prawdziwej historii, nawet jeśli trudno w nią uwierzyć i jest bogaty w efekty wizualne nadające całej serii niepowtarzalny styl. Seria zgłębia historie naukowców, którzy ostatecznie pochylili się w kierunku ciemnej strony mocy. W tym odcinku: Nikola Tesla. Był genialnym inżynierem, który pokonał potężnego Edisona, opracowując pierwszy na świecie system dystrybucji energii elektrycznej na dużą skalę, zapoczątkowując tym samym Erę Elektryczności. Ponad sto lat temu realizował projekty mające na celu stworzenie praktycznej komunikacji bezprzewodowej, która pomogłaby napędzać nowoczesną technologię telefonii komórkowej, a nawet technologie bezprzewodowej dystrybucji energii elektrycznej. Niestety, im bardziej gorliwie dążył do swoich ideałów, tym częściej inwestorzy go omijali, ostatecznie spychając Teslę do roli szalonego naukowca z zaledwie garstką kultowych wyznawców. W tym odcinku odkrywamy tragedie i ukryte tajemnice z życia geniusza, który znacznie wyprzedzał swoje czasy.