TVP Dokument Sobota, 12.08.2023 06:00 DZIKA POLSKA - LASY PEŁNE ŻYCIA - UCZTOWANIE NA POLANIE Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2011 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Na przełomie lata i jesieni las rozbrzmiewa rykami samców jeleni, które zatraciły się w miłosnych umizgach. Między bykami dochodzi do walk o łanie. Ryki mają wiele znaczeń. Po ich potędze, brzmieniu można wywnioskować, w jakiej fazie znajdują się jelenie gody. Bywa, że o świcie po zakończonym rykowisku na łące spotkać można wyłącznie łanie skubiące trawę. Dr Marcin Hurski i jego kolega Dris, który przybył aż z Holandii, próbują dowiedzieć się czegoś więcej na temat wpływu tych potężnych zwierząt na leśny ekosystem. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 4 U TATARÓW Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Nie trzeba przemierzyć tysięcy kilometrów i przeznaczyć tysięcy złotych na daleką podróż, aby się znaleźć w zupełnie innym świecie. Wystarczy odwiedzić polskich Tatarów mieszkających do dzisiaj na Podlasiu. Radosław Kotarski korzysta z tej rady i poznaje barwną kulturę, obyczaje i miejsce życia potomków Czyngis - chana, obecnych w Polsce od kilkuset lat. Sprawdza, jak wygląda ich codzienne życie, czym się zajmują i jak przechowują pamięć o przodkach. Ma również okazję ugotować niezwykłą potrawę. 07:00 NOTACJE - KAZIMIERZ KUTZ. FANABERIE MAŁEGO KAZIA Cykl dokumentalny, 11 min, Polska, 2012 Autor: Anna Więckowska Kazimierz Julian Kutz (ur. 16 lutego 1929 w Szopienicach, zm. 18 grudnia 2018 w Warszawie), polski reżyser filmowy, teatralny i telewizyjny, scenarzysta filmowy, członek założyciel Stowarzyszenia Filmowców Polskich (1966), senator IV, V, VI i VIII kadencji, poseł na Sejm VI kadencji. Wyreżyserował ponad dwadzieścia filmów fabularnych, z czego sześć o Górnym Śląsku. Zrealizował m.in. filmową trylogię śląską "Sól ziemi czarnej" (1970), "Perła w koronie" (1972), "Paciorki jednego różańca" (1979), za który otrzymał Grand Prix Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w 1980 na 7. FPFF. Drugi raz Grand Prix dostał w 1994 na 19. FPFF za film "Zawrócony". Kazimierz Kutz zrealizował także wiele przedstawień dla Teatru Telewizji. 07:20 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 146 OLKUSZ Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Rafał Samborski Scenariusz: Julia Groszek Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Tomasz Bednarek odwiedza Olkusz często nazywany "Srebrnym Miastem". W wiekach średnich gwarkowie wydobywali tu, obok rud cynku i ołowiu, rudę srebra. Występowanie dużych ilości tego kruszcu, przyczyniło się do decyzji o otwarciu pierwszej w Polsce mennicy królewskiej, której sława dotrwała aż do czasów współczesnych. Olkuska mennica została otwarta w 1579 r. na mocy wydanego przez Stefana Batorego królewskiego uniwersału. Wybijano w niej szelągi, grosze i talary, a najbardziej popularne były trojaki. Za panowania Stefana Batorego przeszło 60% wszystkich monet wybijanych w Polsce powstało właśnie tutaj. Mur miejski, okalający miasto na planie regularnego prostokąta, początkowo miał formę drewniano ziemnych fortyfikacji. Z racji tego, że Olkusz, jako bogate miasto górnicze, narażony był na ataki obcych wojsk, za Kazimierza Wielkiego zapadła decyzja o wybudowaniu go z kamienia. Ponad kilometrowy mur był wysoki na 9 metrów, a jego grubość dochodziła do dwóch. W mieście warto zobaczyć m.in. gotycką świątynię, dziś noszącą nazwę Bazyliki Mniejszej św. Andrzeja Apostoła z niezwykle cennym XV - wiecznym Poliptykiem Olkuskim - perełką gotyckiego malarstwa tablicowego. Turystyczną atrakcją jest zamek w Rabsztynie - początkowo średniowieczna strażnicą królewską z czasów Kazimierza Wielkiego, później przebudowany w stylu magnackiej rezydencji. Popadający stopniowo w ruinę po potopie szwedzkim, na początku wieku XIX został ostatecznie opuszczony. Zachowane fragmenty murów posłużyły do częściowej rekonstrukcji obiektu i stanowią dziś malowniczą scenerię organizowanych tu turniejów rycerskich. 07:45 WETERYNARZE Z SERCEM - /8/ Reality show, 24 min, Polska, 2016 Reżyseria: Krzysztof Kasior, Sandra Andrzejewska, Wojciech Wołoszyn Scenariusz: Wojciech Wołoszyn W tym odcinku odwiedzimy Pomorski Ośrodek Rehabilitacji Dzikich Ptaków i Drobnych Ssaków "Ostoja" w kaszubskiej wsi Pomieczyno. Dowiemy się, co należy zrobić, kiedy znajdziemy małego jeża. Tymczasem w Katowicach suka Szila wsadziła nos w nie swoje sprawy. Zobaczymy, co z tego wynikło i w jakim znalazła się niebezpieczeństwie. A pewna miłośniczka kotów z Warszawy ma pod swoją opieką już sporą gromadkę. Jej cierpliwość i dobre serce zostaną wystawione na próbę. 08:15 KU ZIELONYM MIASTOM - ODC. 3 (CITIES TURN GREEN EP. 3) Cykl dokumentalny, 49 min, Francja, 2013 Reżyseria: Frederic Planchenant Seria dokumentalna opowiadająca o miejskich ogrodach i zieleni w miastach. Ludzie coraz częściej chcą mieć więcej zieleni wokół siebie, a mniej betonu i ruchu ulicznego. Projektanci i ogrodnicy mają coraz nowsze i coraz bardziej niezwykłe pomysły architektoniczne, aby przywrócić naturę do miast. Dzięki niesamowitej kreatywności w miastach powstają plantacje, gospodarstwa rolne i ogrody w pionie, i w poziomie. W tym serialu przeniesiemy się do zielonych miast i poznamy niesamowitych ludzi, którzy realizują nową filozofię i wierzą w ekologiczny styl życia. 09:10 PRZYWRÓCIĆ LAS Film dokumentalny, 42 min, Polska, 2019 Scenariusz: Michał Magnuszewski, Zbigniew Filipek Zdjęcia: Sławomir Skupiński, Bartosz Klamra, Michał Ogrodowczyk Film dokumentalny dotyczący znaczenia lasów w życiu człowieka. Film koncentruje się na dramatycznych wydarzeniach, takich jak huragany, powodzie, podpalenia. Specjaliści lasów państwowych opowiadają w jaki sposób przywracają lasy do życie po takich zniszczeniach. Producent: Ośrodek Rozwojowo - Wdrożeniowy Lasów Państwowych w Bedoniu. 10:05 NIEZNANE SKARBY WATYKANU (THE UNTOLD STORY OF THE VATICAN / VATICAN, ENQUÊTE À LA CITÉ DES PAPES) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Marc Jampolsky Film dokumentalny o historii Watykanu. Sam początek to istnienie w tym miejscu prostego grobowca, a było to ponad 2000 lat temu. Z czasem to miejsce stało się uniwersalną siedzibą chrześcijaństwa i jest dziś jednym z najczęściej odwiedzanych muzeów na świecie z bezcennymi zbiorami sztuki, rękopisów, map. Wykorzystując spektakularne modelowanie 3D i CGI, ten film da widzom prawdziwą wizualizację pozwalającą zrozumieć historię tego architektonicznego arcydzieła. Twórcy wykorzystali również animację, aby opowiedzieć o istotnych wydarzeniach historycznych. Poznamy nowe odkrycia i fakty z przeszłości, poparte wypowiedziami historyków o tym miejscu dziedzictwa. Opowieści uzupełnią bogate archiwa Watykanu i kolekcje rękopisów. Zobaczymy jakie prace restauracyjne się tu obecnie odbywają, a ponadto nowo odkryte freski Rafaela i niedawne wykopaliska. Opowieść, w której religia, polityka, sztuka i nauka spotykają się, aby zapewnić jak najlepsze poznanie tego miejsca. 11:00 WSZYSTKO, CO O TOBIE WIEMY (EVERYTHING WE KNOW ABOUT YOU) Film dokumentalny, 45 min, Hiszpania, 2021 Reżyseria: Xavier Duran Co minutę wysyłanych jest ponad 200 milionów e - maili, 7000 zakupów na Amazon i 4 miliony wyszukiwań w Google, wszystkie pozostawiając cyfrowe odciski palców. Dodajmy do tego ślad pozostawiony przez telefony komórkowe, karty kredytowe, kamery bezpieczeństwa, Ta niesamowita ilość szczegółów na temat naszego życia osobistego może być teraz analizowana przez komputery. Ale czy przy coraz większej liczbie decyzji podejmowanych przez algorytmy istnieje ryzyko, że wpadniemy w technokrację? Duże zbiory danych mogą też ratować życie. Pomagają ustalić wzorce postępowania i prognozy, a to, w połączeniu z danymi osobowymi, może stworzyć bardziej spersonalizowaną medycynę. W szpitalu w Sabadell program komputerowy skanuje zdjęcia rentgenowskie, aby zidentyfikować osoby z największym prawdopodobieństwem wystąpienia raka płuc. Są one następnie sprawdzane przez lekarza. Ale, jak pokazało doświadczenie z aplikacją śledzącą covid, wykorzystanie sztucznej inteligencji jest nadal ograniczone. Firmy takie jak Amazon, Facebook i Google zarabiają na sprzedaży profili użytkowników reklamodawcom. Może to jednak wiązać się z realnym ryzykiem dla sklasyfikowanych osób, zwłaszcza w krajach, w których są osoby mające skłonności seksualne, religijne lub polityczne, a działania te są związane z surowymi karami. Ponad 500 000 członków Facebooka w Arabii Saudyjskiej jest oznaczonych jako mających zainteresowanie homoseksualne, a reklamodawcy mogą w nich celować. Na bardziej przyziemnym poziomie, w każdej sekundzie ludzie są błędnie profilowani i na podstawie tych fałszywych profili można odmówić im kredytu hipotecznego lub możliwości. Co zatem można zrobić, aby zminimalizować ryzyko stwarzane przez big data przy jednoczesnej maksymalizacji korzyści? Jeśli coraz więcej decyzji będzie podejmowanych przez algorytmy karmione milionami elementów naszych danych, czy istnieje ryzyko, że wpadniemy w datakrację? 11:50 PORTRETY DOKUMENTALNE. S.II - MAŁGORZATA IMIELSKA Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2022 Panorama polskiego dokumentu - filmowe portrety twórców, ich drogi artystycznej i twórczości na przykładzie wybranych dzieł. Bohaterką odcinka jest Małgorzata Imielska. 12:25 SZALONE PRZYGODY LOUISA DE FUNESA - CZĘŚĆ 1. (THE MAD ADVENTURES OF LOUIS DE FUNES) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Lucie Caries Dwuczęściowy film dokumentalny, którego bohaterem jest Louis de Funes. Znany na całym świecie ze swoich komediowych ról i niesamowitych interpretacji, był jednym z najlepszych aktorów swojego pokolenia. Jaki był naprawdę? Czy to możliwe, że za jego uśmiechem i artystycznymi twarzami (żandarm, Fantomas, mały szef) krył się człowiek wrażliwy i powściągliwy? Film ten, poprzez osobiste i liczne archiwalia wideo, odręczne notatki, a także ponad 40 minut nagrań z jego najlepszych filmów i wywiadów, rysuje intymny portret legendarnego aktora, który stał się sławny będąc już po pięćdziesiątce. Część 1. On the road to success. To opowieść o początkach i drodze jego kariery. Część 2. The perfectionist. Przypomnimy sobie najlepsze role de Funesa: żandarma, rabina Jakuba, Fantomasa czy małego szefa. 13:20 FRASOBLIWY Film dokumentalny, 8 min, Polska, 1968 Reżyseria: Witold Żukowski Scenariusz: Witold Żukowski, Halina Olędzka Zdjęcia: Stanisław Śliskowski Film etnograficzny informujący o genezie polskiej rzeźby ludowej Chrystusa Frasobliwego i prezentujący najbardziej charakterystyczne i cenne dla tego rodzaju polskiej twórczości ludowej eksponaty ze zbiorów Muzeum Etnograficznego w Warszawie. 13:30 KRAKSA Film dokumentalny, 17 min, Polska, 1963 Reżyseria: Edward Etler Muzyka: Krzysztof Komeda Aktorzy: Barbara Brylska, Andrzej Zieliński Film z muzyką Krzysztofa Komedy o wydźwięku moralizatorskim. Młoda para udaje się na przejażdżkę samochodem. Na skutek nierozważnego prowadzenia dochodzi do wypadku. Dziewczyna trafia do szpitala. 13:55 KAMERY WŚRÓD ZWIERZĄT, SERIA 1 - ODC. 2 (ANIMALS WITH CAMERAS) Cykl dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Anne Sommerfield, Clare Dornan, Hannah Ward Seria dokumentalna o zwierzętach, którym zainstalowano małe kamerki do obserwacji. Dzięki temu możemy po raz pierwszy zobaczyć dziki świat z perspektywy jego mieszkańców. Bez względu na to, czy przebywają na drzewach, czy pod ziemią, będziemy świadkami życia, którego żaden człowiek nigdy nie widział. Nowo narodzone surykatki, pingwiny polujące na wybrzeżu Oceanu Atlantyckiego, a także rodzina szympansów z bardzo bliska. Zwierzęta z kamerami to kolejny genialny pomysł realizatorów filmów przyrodniczych BBC Worldwide. W tym odcinku dzięki naszym kamerom przyjrzymy się życiu trzech bardzo odmiennych zwierzęcych rodzin. Zobaczymy, jak w wodach u wybrzeży Australii uchatki uciekają przed rekinami białymi - jednymi z najgroźniejszych drapieżników oceanu. W Afryce Południowej narasta konflikt między rolnikami i pawianami. Czy kamery pomogą go rozwiązać? Podróż rozpoczynamy w Namibii, królestwie geparda - najbardziej zagrożonego wyginięciem gatunku wielkiego kota w Afryce. Te najszybsze ssaki świata osiągają prędkość sto kilometrów na godzinę w zaledwie 3 sekundy. Na otwartych obszarach trawiastych można je dostrzec bez trudu. W Namibii gepardy żyją w buszu. Tu są znacznie mniej widoczne. Mamy nadzieję, że dzięki naszym kamerom będziemy mogli przyjrzeć się bliżej trójce wyjątkowych gepardów. Działaczka na rzecz ochrony przyrody Marlice Van Vuuren zaopiekowała się trójką młodych gepardów, które zostały sierotami w pierwszym dniu życia. Marlice wciąż dostarcza im pożywienie. Chce jednak wiedzieć, czy jej podopieczni potrafią już samodzielnie zdobyć posiłek. Liczy na to, że zdołamy wyposażyć zwierzęta w odpowiednie kamery, pokazujące, jak młode gepardy radzą sobie w buszu. Specjalista od miniaturowych kamer, Chris Watts, podejmuje wyzwanie. 14:50 NIEZWYKŁE MIASTA - BAKU ODC. 3/3 (SECRET CITIES SERIA 2) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2018 Prowadzący: Janina Ramirez, Alastair Sooke Eksperci sztuki Janina Ramirez i Alastair Sooke przybliżają tajemnice sztuki trzech pięknych miast - Baku, Bejrutu i Lizbony. Razem odkrywają fundamenty kultur, które ukształtowały te miasta w przeszłości. Robią to, dzięki spotkaniom z lokalnymi artystami i mieszkańcami, którzy pomagają im odnaleźć artystyczne atrakcje i mało znane skarby. W Lizbonie odkrywają starożytne nadmorskie miasto ukształtowane przez kultury: rzymską, arabską i krzyżowców. W Bejrucie zobaczą, jak Paryż Bliskiego Wschodu wznosi się z ruin wojny domowej. A w Baku, w Azerbejdżanie, podczas poszukiwania skarbów sztuki dostrzegają, że miasto znajduje się na skrzyżowaniu kultur. Seria maluje zaskakujące portrety najbardziej fascynujących metropolii świata. 15:50 JAK ZBUDOWAĆ WEHIKUŁ CZASU? (HOW TO BUILD THE TIME MACHINE?) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Peter Leonard Film dokumentalny BBC. Podróż do przeszłości lub przyszłości za naciśnięciem guzika wydaje się fantastyką naukową. Niemniej, istnieją już teorie, jak to zrobić, więc może uda się dotrzeć do największej tajemnicy Matki Natury. Jak blisko jesteśmy do załamania się jednej z największych zagadek nauki. Naukowcy wiedzą jak podróżować w czasie tylko trzeba teorię zmienić w praktykę. Nasze rozumienie natury rzeczy musi być ciągle rewidowane, bo dokonuje się nowych odkryć. Przekroczenie czwartego wymiaru to tylko kwestia czasu. Możemy teraz produkować maszyny zdolne do tego zadziwiającego wyczynu. Voyager One, sonda kosmiczna NASA, która opuściła Ziemię w latach 70. , porusza się z oszałamiającą prędkością, którą pokona w ciągu sekundy w przyszłość. A po 803 dniach poruszania się w kosmosie z dużą prędkością, rosyjski kosmonauta Siergiej Krikalev starzał się odrobinę mniej niż my. Idea zbudowania wehikułu czasu może się wydać niemożliwa. Jednak istnieją tajemnice Natury, które pewnego dnia spełnią marzenie Rona. Rzucono nowe światło na zjawiska takie jak kwantowy stan splątany. Ciemna energia i tunele czasoprzestrzenne pozwalają nam wejrzeć w kosmos. Zrozumienie tej tajemnicy - daje siłę do dalszych badań. 16:55 SIMON REEVE W AMERYCE PÓŁNOCNEJ - ODC. 5 (NORTH AMERICA WITH SIMON REEVE / THE AMERICAS WITH SIMON REEVE: SERIES) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Chris Mitchell Autor i poszukiwacz przygód, Simon Reeve wyrusza w kolejną podróż, tym razem do Ameryki Północnej. Odnajduje rozległy i zróżnicowany kontynent, z lodowcami, pustyniami i dżunglami, gdzie istnieje wielkie bogactwo obok zupełnej biedy, podziałów politycznych i ludzkich dramatów. Będziemy wraz z nim podziwiać piękno Gór Skalistych i surowy blask lasów zachodniego wybrzeża kontynentu. Spotkamy kowbojów z Montany, stojących w obliczu niepewnej przyszłości i rdzennych mieszkańców Gwatemali, migrujących na północ w poszukiwaniu lepszego życia. Simon, wygrzewając się w meksykańskim słońcu i drżąc w Arktyce, przetestuje temperaturę naprawdę fascynującego kontynentu. W tej części wyprawy podróżuje przez Amerykę Środkową, od wybrzeża Belize nad morzem Karaibskim do wybrzeża Oceanu Spokojnego w Kostaryce. To jedno z najpiękniejszych i najbardziej zróżnicowanych biologicznie miejsc na ziemi. W Gwatemali spotyka się z rolnikami stojącymi przed wielkim wyzwaniem. Znajdzie się na ulicach najniebezpieczniejszego miasta na świecie. Pozna wyjątkowych, młodych ochotników, którzy niosą pomoc medyczną i nadzieję. Salwador. Odwiedzi też Park Narodowy Bacalar Chico i Rezerwat Morski na północny Belize. To ponad 100 km2 lasów namorzynowych, bagien, trawy morskiej, raf koralowych i pięknego Morza Karaibskiego. 18:00 PASJONACI S.I - ADAM Dokument fabularyzowany, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Artur Dziurman Scenariusz: Aneta Wróbel, Artur Dziurman, Ewa Zuberek Aktorzy: Adam Łysek, Artur Dziurman, Artur Kruczek, Tadeusz Huk, Wojciech Józefczyk, Dominika Zamarlik, Barbara Dyduła, Danuta Damek, Katarzyna Jamróz, Ewa Kuklińska, Izabela Mirek, Maja Osińska, Elżbieta Sielawa, Tomasz Krupa, Irena Budzyń Zdjęcia: Artur Michalik Muzyka: Robert Bylica W odcinku o Adamie poruszony jest problem zjawiska znanego wszystkim rodzicom. Chodzi o dzieci dorastające do głośnego nie, bo nie!. Młodzieńczy bunt nie przewiduje taryfy ulgowej dla rodziców ze względu na okoliczności, które wymagałyby tego. Nieważne, jakby się starali, ile wysiłku i serca wkładali w wychowanie. Czy niewidomi rodzice mogą dobrze wychować widzącego syna? Czy dorastający chłopiec może zrozumieć, że miłość nie ma nic wspólnego z pozwoleniem na samowolę? Czy jest w stanie zaakceptować odmienność swoich bliskich? Ten odcinek pozwala przeżyć wraz z bohaterami wiele sytuacji bliskich widzowi. 18:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.II - ODC. 19 NA TORACH HISTORII Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Radosław Kotarski tym razem dosłownie i w przenośni podąża torami historii. Sprawdza, jak dawniej podróżowano koleją i dowiaduje się czym było piąte koło u wozu. Poznaje także sekrety, które skrywa zabytkowa parowozownia w Wolsztynie oraz próbuje uruchomić dawne maszyny i drezyny. To prawdziwie historyczna podróż. 19:10 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 23 SANOK Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek Tomasz Bednarek odwiedza Sanok - miasto zwane nieoficjalnie bramą Bieszczad. Na każdym kroku widoczne są tu ślady wielokulturowego pogranicza. Od wieków stykały się tutaj wpływy Bizancjum i Zachodu, a bogato zdobione cerkwie sąsiadowały z kościołami. To tu żył i tworzył Zdzisław Beksiński, jeden z najwybitniejszych polskich malarzy współczesnych. Sanok, jak na niewielkie, 40-tysięczne miasto, ma sporo do zaoferowania. To idealne miejsce dla pasjonatów sztuki współczesnej oraz dla osób ceniących przyrodę. Tych, którzy tu przyjeżdżają, zachwyca bogactwo kultury ludowej pogranicza, czyli doskonale zachowane ślady po Łemkach, Bojkach czy Pogórzanach. Klimat kresowy najlepiej można poczuć w tutejszym Muzeum Budownictwa Ludowego, które jest największym skansenem w Polsce i zarazem jednym z największych muzeów tego typu w Europie. 19:40 HISTORIE WILEŃSKIE - ODC. 2 Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Wojciech Klimala, Wojciech Klimala Scenariusz: Wojciech Klimala, Wojciech Klimala Lektor: Paweł Sędziak Zdjęcia: Bartosz Frątczak Muzyka: Joanna Fidos Roman Mikielewicz nie zadziera nosa, ale i tak na mieszkańców Wileńszczyzny patrzy z góry. On i jego trzej synowie są pilotami balonów. Zaczął latać jako jedna z pierwszych osób na Litwie, na swoim koncie ma złote medale zdobyte na mistrzostwach baloniarstwa na Litwie, Łotwie, w Polsce. Dziś prowadzi rodzinne przedsiębiorstwo "Kwiaty podniebne" i zachęca wilnian, by podobnie jak on spojrzeli na Litwę z nieco innej perspektywy. 20:15 DZIECI MGŁY (CHILDREN OF THE MIST) Film dokumentalny, 92 min, Wietnam, 2021 Reżyseria: Diem Ha Le 12 - letnia Di jest rozpięta pomiędzy tradycjami górskiej wioski w Wietnamie a nowoczesnością, z którą ma kontakt za pomocą smartfona. Zdaje sobie sprawę, że jednym ze zwyczajów w jej społeczności są małżeństwa dziewczynek porywanych przez przyszłych mężów, którzy często sami także są jeszcze dziećmi. Gdy okazuje się, że kolega Di chce ja porwać, dziewczynka nie zamierza poddać się presji rodziny, chociaż wcześniej to samo spotkało jej siostrę i matkę. 22:00 WIELKIE OSZUSTWO BITCOINOWE (THE GREAT BITCOIN SWINDLE / BITCOIN: RISKANTE GELDGESCHÄFTE IM HINTERHOF) Film dokumentalny, 44 min, Austria, 2018 Reżyseria: Hans Wu, Emanuel Liedl Dokument o kryptowalucie, bitcoinie i niebezpieczeństwach z tym związanych. Podczas gdy rządy, gospodarki i banki narodowe na całym świecie dyskutowały o tym, jak radzić sobie z rosnącą popularnością kryptowalut w 2018 r. , na jaw wyszło oszustwo liczone w setkach milionów. Optioment zebrało żniwo 10 000 ofiar w Austrii, Niemczech i Szwajcarii. Doprowadziło to do wzmocnienia przepisów regulujących wykorzystywanie Bitcoina i podobnych walut. Od tego czasu śledztwo w sprawie Optioment doprowadziło do odkrycia kilku potężnych międzynarodowych zwolenników tego procederu i biznesu. 22:55 NASZE ZNAJOME Z ŁODZI Film dokumentalny, 16 min, Polska, 1971 Reżyseria: Krystyna Gryczełowska Bohaterkami filmu są trzy kobiety, pracujące w łódzkich Zakładach Przemysłu Bawełnianego. To film o kobietach stworzony prze kobietę. 23:15 TROCHĘ SŁOŃCA... Film dokumentalny, 14 min, Polska, 1958 Reżyseria: Stanisław Bareja Aktorzy: Bogumił Kobiela Zdjęcia: Kurt Weber, Sergiusz Sprudin Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Turystyka na wesoło - na jeziorach mazurskich. 23:35 POWSTANIE WARSZAWSKIE DZIEŃ PO DNIU - ODC. 12 Felieton, 7 min, Polska, 2017 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Bohater odcinka - Urszula Katarzyńska. 23:50 OSTATNI POGANIE EUROPY (BALTIC TRIBES. LAST PAGANS OF EUROPY) Serial dokumentalny, 104 min, Wielka Brytania/Litwa/Polska, 2020 Reżyseria: Brothers Lauris, Raitis Abele Scenariusz: Toms Ķęncis Serial dokumentalny, który prezentuje życie plemion bałtyckich we wczesnym średniowieczu. To imponująca wizualizacja. "Głównym przewodnikiem" w filmie jest kupiec z Jutlandii - Lars - który podróżuje po południowo - wschodnim wybrzeżu Bałtyku. Od Elbląga po Rygę, różne miejsca plemion bałtyckich, ich nawyki, tradycje, rytuały, prawa i inne aspekty życia. Dziś można je dokładnie zbadać i zrekonstruować. Do tego dochodzą wypowiedzi historyków, archeologów z Polski, Łotwy i Litwy. Widzowie będą mogli lepiej poznać przeszłość życia i historyczny kontekst wczesnego średniowiecza w południowo - wschodnim regionie Morza Bałtyckiego, co pozwoli utożsamić się z dziedzictwem, jakie te plemiona zostawiły dzisiaj nam. 01:30 KONSTANTY ILDEFONS GAŁCZYŃSKI Film dokumentalny, 45 min, Polska, 1996 Reżyseria: Tomasz Kamiński Sylwetka Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, jednej z najbardziej kontrowersyjnych postaci literatury polskiej XX wieku. Gałczyński uwikłany był w dwa totalitaryzmy. Przed wojną był czołowym autorem faszyzującego i antysemickiego pisma "Prosto z mostu". Po wojnie napisał wiele socrealistycznych wierszy. Mimo skandalicznego trybu życia i problemów z alkoholem, jest uważany, nawet przez swych przeciwników, za jednego z najoryginalniejszych i najwybitniejszych poetów polskich. O Gałczyńskim opowiadają: Kira Gałczyńska, Andrzej Drawicz, Kazimierz Koźniewski, Ziemowit Fedecki, Tadeusz Kwiatkowski, Ludwik Jerzy Kern, Jan Błoński, Jerzy Turowicz, Wojciech Żukrowski i Irena Kwiatkowska. 02:20 FAŁSZERZ Film dokumentalny, 30 min, Polska, 2004 Reżyseria: Dariusz Dobrzyński Scenariusz: Dariusz Dobrzyński Zdjęcia: Adam Fręśko "W samych tylko Stanach Zjednoczonych znajduje się ponad 5000"corotów". Jednak według rzetelnych danych dostarczonych przez historyków sztuki Corot stworzył tylko 3000 dzieł". Powyższy tekst to cytat z książki F. Arnau pt. "Sztuka fałszerzy". Ta książka zainspirowała Dariusza Dobrzyńskiego do zrealizowania filmu "Fałszerz". Wiadomo powszechnie, że dzieła sztuki fałszowano już w czasach starożytnych. A jaka jest skala tego zjawiska współcześnie w Polsce? Czy łatwo jest sfałszować i sprzedać falsyfikat? Czy można zarabiać i żyć z fałszywych "Kossaków"? Gdzie leży granica ludzkiej naiwności? Bohater filmu żyje z fałszerstw. Jak sam mówi, podrabia obrazy tanie, bo podrabianie droższych mu się nie opłaca. Zbyt duże nakłady i ryzyko. Maluje więc taśmowo i postarza obrazy malarzy z "niższej półki". Na jednym podrobionym płótnie zarabia ok. 6 - 10 tys. złotych. Dla ekipy filmowej zrobił wyjątek i pod okiem kamery namalował i postarzał m.in. obrazy Olgi Boznańskiej, Wojciecha Kossaka. Niektóre z tych "dzieł" pozytywnie przeszły weryfikacje eksperta i uznane zostały za oryginały. Nie było też żadnych problemów ze sprzedażą tych falsyfikatów jako oryginałów w jednym z antykwariatów. 03:00 KALENDARZ POLSKI Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2005 Reżyseria: Krzysztof Miklaszewski Scenariusz: Barbara Sieradzka Ośmiu znanych artystów fotografików: Chris Niedenthal, Stanisław Woś, Michał Browarski, Tomasz Sikora, Wojciech Prażmowski, Tadeusz Rolke, Waldemar Jama i Adam Bujak opowiada przed kamerami o swoim widzeniu Polski - jej różnych regionów geograficznych, mieszkańców, najpiękniejszych miejsc i najważniejszych wydarzeń społeczno - politycznych. Ich opowieści układają się w swoisty polski kalendarz, zapis wydarzeń czterech pór roku. Każdy z fotografików ma swoje ulubione tematy, zakątki, motywy: jedni preferują fotografię polityczno - społeczną, inni utrwalanie obyczajów i mód, jeszcze inni - ludzkich twarzy i losów, krain geograficznych, elementów krajobrazu, zabytków historii. Oglądamy więc opatrzone ich własnym komentarzem prace poszczególnych artystów: od budzących się wiosną do życia Tatr i scen z góralskiego wesela, pełnych nadziei i euforii chwil powstawania "Solidarności" czy ponurych kadrów stanu wojennego uchwyconych obiektywem "spolszczonego" Anglika, Chrisa Niedenthala, poprzez piękne, trochę oniryczne i metafizyczne pejzaże Suwalszczyzny z jej głazami polodowcowymi - ulubionym tematem Stanisława Wosia czy rozgrzane letnim słońcem, urzekające kolorami lata polskie wybrzeże z jego plażami i portami - głównym motywem fotografii Michała Browarskiego. Lato to także tchnące najnowszą historią ulice i place Gdańska z wzniesionym w 1981 r. Pomnikiem Poległych Stoczniowców, wielokrotnie fotografowanym przez Tomasza Sikorę, "kronikarza" najgorętszego polskiego lata ostatniego 30 - lecia, dziś fotografującego najchętniej ludzi w zabawnych, absurdalnych sytuacjach, pozach i minach. Polska jesień to z kolei jasnogórskie sanktuarium z otaczającymi je licznymi straganami oferującymi kiczowate pamiątki i dewocjonalia. Fascynują one od lat Wojciecha Prażmowskiego, który dostrzega w nich wyraz polskiej wiary i mentalności. Kicz to dla niego także kwintesencja naszych aspiracji i ambicji, pospolitych wyobrażeń o pięknie, nie ograniczających się oczywiście do sfery religii. Dla Tadeusza Rolkego, fotografa "pejzażu ludzkiego", jak sam siebie nazywa, tematem dominującym są z kolei twarze ludzi, ich zachowania, losy. Artysta odwiedza też miasta i stare miasteczka, np. Lublin czy podlubelskie Piaski, dokumentując nieliczne już ślady kultury żydowskiej, która odeszła wraz z jej pomordowanymi w czasie wojny mieszkańcami. Fotograficzna podróż po Polsce kończy się na południu kraju. Waldemar Jama zaprasza na swój ukochany Śląsk będący smutnym świadkiem końca cywilizacji wielkoprzemysłowej, próbujący mniej lub bardziej udanie łączyć historię z nowoczesnością. Z kolei Adam Bujak odbywa nostalgiczną, pełną filozoficznej zadumy wędrówkę po uliczkach Krakowa, a zwłaszcza krakowskiego Kazimierza. Utrwala też w obiektywie piękno monumentalnych murów klasztoru kamedułów w tym mieście czy tynieckiego klasztoru benedyktynów. Artyści fotograficy pokazują więc swoją Polskę, to, co jest im szczególnie bliskie, to, co dla nich ważne, co ich porusza, urzeka, śmieszy czy wzrusza. Ich prace to zbiorowy portret naszego kraju, jego mieszkańców, ich bolączek i radości, ale także samych autorów zdjęć, którzy poprzez swe fotografie wyrażają siebie.