TVP Dokument Czwartek, 17.08.2023 06:00 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - INŻYNIEROWIE Z ZĘBEM Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2011 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Bobry - zwierzęta nieomal cudem uratowane. Do niedawna jeszcze prawie nieobecne w krajobrazie naszych wód, a dziś już ten krajobraz nawet kształtujące. Bo ścinające drzewa, zatykające rowy, zatapiające lasy, ale też tworzące wokół ogromną różnorodność życia. Bobry przeżyły u nas nieopisane odrodzenie i wielką ekspansję, co cieszy dr. Andrzeja Czecha - bohatera naszego odcinka - hydrobiologa, badającego wpływ bobrów na różnorodność biologiczną w Bieszczadach. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 9 320 METRÓW POD ZIEMIĄ Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Jak trudne życie wiódł górnik sto lat temu? Aby to sprawdzić, Radosław Kotarski wyrusza do Zabrza, by w zabytkowej Kopalni Węgla Kamiennego Guido na własnej skórze przekonać się o znojach pracy na dole. Na dodatek tłumaczy, dlaczego XIX - wieczni górnicy chodzili do pracy w eleganckich koszulach i sam, w podobnym ubraniu, zabiera się za fedrowanie węgla. Co najciekawsze, po paru dniach spędzonych w kopalni prowadzący zupełnie zmienia zdanie o współczesnym wyobrażeniu o górniku, którego praca jest jeszcze trudniejsza, niż mogłaby się wydawać na pierwszy rzut oka. 07:00 NOTACJE - ANTONI PIECHNICZEK. TRENER ANTONI PIECHNICZEK Cykl dokumentalny, 11 min, Polska, 2012 Autor: Krzysztof Tadej Wspomnienia słynnego trenera reprezentacji narodowej w piłce nożnej, Antoniego Piechniczka (ur. w 1942 r.). Opowiada o karierze piłkarskiej i trenerskiej, o sukcesach, trenowaniu klubów piłkarskich i reprezentacji, o filozofii życiowej i najważniejszych piłkarzach, których trenował w swoim życiu. 07:15 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 151 KRASNOBRÓD Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Ewa Grodzka Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Tym razem odwiedzimy Krasnobród - miasto na Roztoczu, malowniczo położone w dolinie rzeki Wieprz. Najcenniejszym zabytkiem jest tu Sanktuarium Najświętszej Marii Panny. Kościół wybudowano pod koniec XVII wieku jako wotum wdzięczności żony króla Jana III Sobieskiego, Marysieńki Sobieskiej, za cudowne uzdrowienie. Miasto szczyci się wyjątkowym mikroklimatem, a także złożami borowiny oraz wód leczniczych. Dzięki takim darom natury w 2002 roku Krasnobród otrzymał status uzdrowiska. Dziś w dawnym pałacu Leszczyńskich funkcjonuje sanatorium dla dzieci. Barokowy pałac wzniesiono w I połowie XVII wieku. Obiekt był wielokrotnie przebudowywany. Zapisał się na kartach historii jako miejsce spotkań Marii Kazimiery z Janem Sobieskim. Pałac otacza 2 - hektarowy park urządzony w stylu angielskim. Piękny park miejski znajdziemy także w oddalonym o 21 kilometrów Zwierzyńcu, nazywanym perłą Roztocza. Warto tu zobaczyć m.in. kościół na wodzie wybudowany w połowie XVIII wieku. Ciekawym miejscem jest wyłuszczarnia nasion - Regionalny Bank Genów w Zwierzyńcu wyłuszcza nasiona z szyszek sosny, świerka, modrzewia, jodły i olszy. Dzięki niemu od 1896 roku powstają sadzonki, a następnie szkółki i całe lasy. Piękno roztoczańskich lasów można podziwiać na każdym kroku. Nawet zalew rekreacyjny - usytuowany niemal w centrum Krasnobrodu - otoczony jest gęstym, sosnowym lasem. Ze względu na ekologiczne walory Roztocza, tereny te słyną z wysokiej jakości spożywczych produktów regionalnych. Jednym z takich sztandarowych specjałów jest miód. 07:45 WETERYNARZE Z SERCEM - /13/ Reality show, 25 min, Polska, 2016 Reżyseria: Krzysztof Kasior, Sandra Andrzejewska, Wojciech Wołoszyn Scenariusz: Wojciech Wołoszyn Weterynarze z sercem odwiedzą tym razem piękne okolice Wałbrzycha, gdzie na 12 hektarach malowniczego terenu działa Ogród Zoologiczny w Łącznej. Żyje w nim ponad 70 gatunków zwierząt z całego świata. Niestety, czasem zaglądają tu lokalne drapieżniki. Między Brzegiem a Oławą znajduje się Ranczo Gać - unikatowe gospodarstwo agroturystyczne. Tutaj rozegra się mrożąca krew w żyłach historia, której bohaterem będzie chory baran. W Opolu zaś spotkamy Adriannę i jej przemiłą sukę Santę. To historia przyjaźni człowieka i zwierzęcia. Takiej na dobre i na złe... 08:15 KREATORZY PRZYSZŁOŚCI - ODC. 1 ROBOTY (SHAPERS OF TOMORROW 01 ROBOTS: A CHANCE FOR HUMANITY?) Cykl dokumentalny, 50 min, Francja, 2018 Reżyseria: Quentin Domart, Clemence Rabeau Seria dokumentalna opowiadająca o ciekawych rozwiązaniach technologicznych w różnych dziedzinach życia. Na całym świecie ludzie wymyślają i projektują przedmioty, które zmienią naszą codzienność. Zasługują na uwagę, ponieważ ich dzieła mogą uczynić nasze życie jaśniejszym, łatwiejszym i bardziej zrównoważonym. Oni kształtują nasze jutro! Wyruszamy z nimi w podróż do przyszłości. W każdym odcinku skupimy się na jednym, określonym temacie, poznamy innowacje, które zmienią nasze życie w dziedzinach takich jak: mieszkania, transport, recykling, odzież, energia, żywność, robotyka. Dowiemy się, co nowego wynaleźli naukowcy, aby chronić i badać dzieła sztuki. W odcinku pierwszym - roboty. Mamy nadzieję, że wkrótce maszyny zastąpią ludzi w wykonywaniu żmudnych i pracochłonnych zadań. Robotyka poczyniła postępy w sterowaniu robotami, inteligentne maszyny zaczęły się pojawiać nawet w zwykłych gospodarstwach domowych, nie mówiąc już o szkołach, szpitalach czy fabrykach. Roboty są już praktycznie wszędzie. Jak będą wyglądały w przyszłości i w jaki sposób ułatwią nam życie? Renaud Didier pracuje nad technologiami, które pozwolą nam na wirtualne wycieczki. Roboty zaprojektowane przez Robin Murphy ratują ludzkie życie. Kathrine Simon chce przy pomocy robotów zmienić metody produkcji. Frank Geffard projektuje egzoszkielety, a Vincent Dupourque pracuje nad maszynami, które pomagałyby w domu seniorom. Ci niezwykli ludzie stają przed ambitnymi wyzwaniami, żeby sprostać wciąż nowym potrzebom ludzkości. To prawdziwi kreatorzy przyszłości. 09:15 WZDŁUŻ 15. POŁUDNIKA. RÓŻNICE I PODOBIEŃSTWA - ODC. 3 ZDOBYWAMY POŻYWIENIE (15TH MERIDIAN EAST - SIMILARITY IN DIFFERENCE / EIN TAG AUF DEM 15. LANGENGRAD OST / 3. SOW, HARVEST, EAT - OUR CONSERVATORY) Cykl dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Alexandra Hardorf, Christiane Schwarz, Anke Hillmann Mini - seria przyrodnicza, w której poznamy bliżej krajobrazy wzdłuż 15. południka. Są one bardzo kontrastowe: od lodowych pustkowi, przez rozległe lasy deszczowe, po lśniące pustynie i bujne zielone pastwiska. Zwierzęta, rośliny oraz ludzie musieli dostosować się do klimatu, znaleźć rozwiązania codziennych wyzwań i dostosować się do różnych regionów. Ale łączy je jedno: strefa czasowa. Kamera towarzyszy w pięciu odcinkach osobom z bardzo różnych krajów przez 24 godziny. Ideą cyklu jest przedstawienie zapierających dech w piersiach obrazów, które odkrywają, łączą i oddzielają wyzwania, marzenia i nadzieje ludzi żyjących wzdłuż pasa. Spitsbergen, Namibia i Słowenia: to jedne z najbardziej różnorodnych krajów, które można znaleźć na całej długości geograficznej! To, co czyni tę serię wyjątkową, to fakt, że zdarzenia nie są opowiadane w żadnym porządku chronologicznym. To pora dnia determinuje kolejność, w jakiej przekazywane są historie. 10:15 DUNAJ - ODC. 3 Z BUDAPESZTU DO BELGRADU (THE DANUBE - FROM ITS SOURCE TO THE BLACK SEA) Serial dokumentalny, 44 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Barbel Jacks Seria dokumentalna, cztery odcinki o Dunaju i miastach oraz krainach położonych nad tą europejską rzeką. Dunaj to 2888 kilometrów - od źródła w Schwarzwaldzie do ujścia do Morza Czarnego, Dunaj łączy dziesięć krajów o bardzo różnych kulturach. Jest zatem nie tylko drugą najdłuższą rzeką Europy po Wołdze, ale także najbardziej międzynarodową rzeką na świecie. Była i jest jednym z najważniejszych szlaków handlowych w Europie i stanowi koło ratunkowe dla wielu ludzi. Po drodze przepływa przez niezwykłe krajobrazy, od krasowych gór Jury Szwabskiej, przez aluwialne i bagienne krajobrazy z unikalną florą i fauną, aż po imponujące kaniony Żelaznej Bramy i wreszcie rozległą deltę rzeki u jej ujścia do Morza Czarnego. Nie tylko wielkość Dunaju jest wyjątkowa, ale ma również własną wolę i jest jedyną dużą rzeką w Europie, która płynie z zachodu na wschód. Ta seria filmów przedstawia przyrodę i ludzi nad Dunajem oraz daje wgląd w ich różne życie, które kształtuje rzeka. 11:10 POLACY U ŹRÓDEŁ NILU Film dokumentalny, 19 min, Polska, 1983 Reżyseria: Bohdan Sienkiewicz Scenariusz: Bohdan Sienkiewicz Zdjęcia: Bohdan Sienkiewicz Polskie misje pallotyńskie w miejscowościach Bikondo i Masaka w Rwandzie. Tubylcza ludność zajmuje się głównie rolnictwem i garncarstwem. Księża misjonarze i siostry zakonne mają za cel pomóc mieszkańcom w unowocześnieniu i usprawnieniu codziennego życia. Organizują żywność, pomoc medyczną i szkolnictwo. Prowadzą ośrodek zdrowia i sierociniec. Organizują warsztaty kulinarne, tkackie i szkołę dla matek. Pallotyni dbają o rozwój duchowy mieszkańców. Przy polskim kościele misyjnym skupia się życie lokalnej społeczności. Do dobrego smaku należy na przykład, by ślubowanie małżeńskie składać na ręce przełożonego pallotynów. Przykład Rwandy dowodzi, że tym, co decyduje o poziomie życia mieszkańców w Afryce, jest przede wszystkim spokój, stabilizacja i zaniechanie walk plemiennych. W tym zbożnym dziele mają swój udział Polacy. 11:35 LENA NA KAUKAZIE - GRUZJA - WINOBRANIE (Z SUPRĄ) Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Hanna Jewsiewicka, Konrad Zagórski, Jowita Baraniecka - Ogden Lena Urbańska to dziennikarka, podróżniczka, obywatelka świata. Absolwentka dziennikarstwa na warszawskim SWPS. Autorka bloga podróżniczego "Razem Taniej". Prowadziła poranne audycje w radiu Kampus oraz telewizyjne reportaże z wydarzeń kulturalnych dla TVP. Autorka programu "Moje LA" i reportażu "To jest Birma". Wraz ze swoim chłopakiem podróżują od 2013 roku. Byli razem w 74 krajach od Azji Południowo - Wschodniej, przez Amerykę Centralną, Bałkany czy Afrykę Północno - Zachodnią. W tej serii dokumentalnej Lena Urbańska zabierze nas w podróż po Kaukazie - od magicznej, gruzińskiej Swanetii i jej wież, przez ormiańskie czterotysięczniki, z największym z nich, Aragacem na czele, aż po niezwykłe, futurystyczne budynki stolicy Azerbejdżanu, Baku. W każdym odcinku będzie się starała dowiedzieć, gdzie bije puls Kaukazu. Czym naprawdę żyją jego mieszkańcy, ci starzy, którzy wciąż wspominają Związek Radziecki, i ci najmłodsi, którym bliżej do Europy czy Ameryki. Będzie obserwować, jak się bawią, świętują, pracują, jedzą i jak walczą. W każdym z 24 - minutowych odcinków nie zabraknie przewodnika, który poprowadzi nawet przez najbardziej skomplikowane zagadnienia. 12:05 JAN ZACHWATOWICZ Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2000 Reżyseria: Antoni Krauze Scenariusz: Ryszard Jaworski Wykonawcy: Jan Zachwatowicz Najpierw jako student Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej tworzył dokumentację zabytków stolicy, którą potem ocalił z powstańczej pożogi. Po wojnie przekonywał kolegów, że wprawdzie można dalej bawić się w konspirację, lecz można też zabrać się za odbudowę, bo to będzie odbudowa dla Polski. Został konserwatorem generalnym i podjął decyzję o totalnej odbudowie całych dzielnic. Ta koncepcja wywołała na Zachodzie wiele dyskusji i była bardzo krytykowana. Jan Zachwatowicz ignorował te opinie. Był przekonany, że skoro w Polsce miasta były niszczone z całą premedytacją, trzeba je z premedytacją odbudowywać. To jemu historia przyznała rację. Jan Zachwatowicz urodził się w Katczynie pod Petersburgiem, dokąd z końcem XIX wieku przeniósł się jego ojciec, kolejarz. Gimnazjum skończył już po rewolucji październikowej, w 1918 roku. Marzył o studiach artystycznych, lecz ukończył w Petersburgu Instytut Inżynierii Cywilnej, dający wiedzę łączącą technikę z architekturą. Przez całe studia chodził jednak na wykłady do Instytutu Sztuki, interesował się kulturą. Miał talent rysunkowy. Rozwijał go, rysując zabytki Petresburga, jakby już wtedy przygotowywał się do pracy konserwatora. W 1924 roku przeniósł się do Warszawy. Podjął studia na politechnice. Musiał nostryfikować rosyjski dyplom. Studiował w Katedrze Architektury Polskiej i Historii Sztuki u prof. Oskara Sosnowskiego. Szybko został jego asystentem. Sosnowski czuł nadchodzące zagrożenie, skierował wszystkie studenckie siły na inwentaryzację zabytków Warszawy. Jan Zachwatowicz z całym oddaniem uczestniczył w tych pracach, wraz ze świeżo poślubioną żoną, Marią. W 1939 roku zaciągnął się do wojska. Po rozbiciu jego jednostki wrócił do stolicy, był w komendzie przeciwlotniczej, zabezpieczał Zamek Królewski w czasie pożaru. Kiedy prof. Sosnowski zmarł w wyniku odniesionych ran, przejął jego funkcję - zaopiekował się dokumentacją zabytków, bez której odbudowa Warszawy nie byłaby możliwa. Cudem wydobył ją z gmachu zajętego przez gestapo. W czasie powstania warszawskiego, jako oficjalny przedstawiciel ekspozytury Rządu Londyńskiego do spraw ratowania zabytków, z narażeniem życia wywiózł bezcenne zbiory najpierw do Brwinowa, a potem umieścił je w podziemiach klasztoru bernardynów w Piotrkowie Trybunalskim. Po wojnie przyjął funkcję konserwatora generalnego, lecz nigdy nie wstąpił do PZRP. Od władzy nie był też zależny, bo niczego nie chciał. Mieszkał w służbowym mieszkaniu, nie miał samochodu i apanaży. W zamian mógł mówić prawdę, co konsekwentnie czynił, walcząc z koncepcjami odbudowy stolicy sprzecznymi z historyczną zabudową miasta. W tej trudnej grze stosował nawet przemyślne wybiegi i wygrywał. Dzięki temu można dziś spacerować po warszawskiej Starówce, oddychając atmosferą przeszłości. W 1970 roku przeszedł na emeryturę, lecz nie zakończył swej wielostronnej, wytrwałej działalności. Kierował odbudową Zamku Królewskiego - społecznie. Bo też Jan Zachwatowicz, jeden z najwybitniejszych europejskich konserwatorów, był człowiekiem bez reszty i bezinteresownie oddanym swemu dziełu, w służbie ojczyźnie. W filmie opowiadają o nim jego bliscy, przyjaciele i współpracownicy, m.in. córka Krystana oraz Andrzej Wajda, prof. Andrzej Gruszecki, prof. Andrzej Tomaszewski, Jan Nowak - Jeziorański, inż. Jacek Cydzik, inż. Kazimierz M. Piechotka, Władysław Bartoszewski i prof. Andrzej Rottermund. 13:00 PAN KLEKS - WOJNA I MIŁOŚĆ. BAJKA DOKUMENTALNA Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2021 Reżyseria: Władysław Jurkow Scenariusz: Władysław Jurkow Muzyka: Dariusz Kaliński Poeta i miłość w czasach Zagłady. II wojna światowa. Niemiecka okupacja w Polsce. Zgodnie z niemieckimi zarządzeniami Żydzi mogą mieszkać tylko na terenie getta. Za opuszczenie getta grozi śmierć. Znany warszawski poeta pochodzenia żydowskiego ukrywa się po aryjskiej stronie. Dzięki pomocy polskich przyjaciół co jakiś czas przenosi się do innego mieszkania na terenie Warszawy. W samotności, w czasie największego terroru, jaki zdarzył się w tej części świata, poeta zaczyna pisać bajkę, opowiadanie dla dzieci. Powstaje książka, którą dziś nazywa się polskim "Harrym Potterem", bestseller i klasyka polskiej literatury. Niezwykła opowieść o Panu Kleksie i uczniach jego Akademii to wyprawa do świata nieograniczonej wyobraźni, gdzie triumfuje piękno i dobro. Książka czytającym ją dzieciom daje radość i przygodę, stanie się częścią ich dzieciństwa. Samotność ukrywającego się poety rozjaśnia promień światła. Poeta jest zakochany. Niezwykłe, romantyczne uczucie. Chęć bycia z ukochaną jest silniejsza od strachu, od zagrożenia śmiercią. Poeta wychodzi z ukrycia, by spotykać się z kochaną kobietą. Miłość go odmienia, promienieje, na jego twarzy nie widać strachu. Być może właśnie dlatego nikt na ulicy nie rozpoznaje w nim ukrywającego się Żyda. Poeta przeżył wojnę. Nigdy nie wracał do okupacji, nie opowiadał o czasach Zagłady. Napisał kolejne wersje przygód Pana Kleksa i wiele wierszy dla dzieci. Po wojnie Jan Brzechwa i Janina pobrali się i tak jak w bajce - żyli długo i szczęśliwie. 14:05 WZDŁUŻ 15. POŁUDNIKA. RÓŻNICE I PODOBIEŃSTWA - ODC. 4 Z POKOLENIA NA POKOLENIE (15TH MERIDIAN EAST - SIMILARITY IN DIFFERENCE / EIN TAG AUF DEM 15. LANGENGRAD OST / 4. FROM GENERATION TO GENERATION) Cykl dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Alexandra Hardorf, Christiane Schwarz, Anke Hillmann Miniseria przyrodnicza, w której poznamy bliżej krajobrazy wzdłuż 15. południka. Są one bardzo kontrastowe: od lodowych pustkowi, przez rozległe lasy deszczowe, po lśniące pustynie i bujne zielone pastwiska. Zwierzęta, rośliny oraz ludzie muszą dostosować się do klimatu, znaleźć rozwiązania codziennych wyzwań i dostosować się do różnych regionów. Ale łączy je jedno: strefa czasowa. Kamera towarzyszy w pięciu odcinkach osobom z bardzo różnych krajów przez 24 godziny. Ideą cyklu jest przedstawienie zapierających dech w piersiach obrazów, które odkrywają, łączą i oddzielają wyzwania, marzenia i nadzieje ludzi żyjących wzdłuż pasa. Spitsbergen, Namibia i Słowenia: to jedne z najbardziej różnorodnych krajów, które można znaleźć na całej długości geograficznej! To, co czyni tę serię wyjątkową, to fakt, że zdarzenia nie są opowiadane w żadnym porządku chronologicznym. To pora dnia determinuje kolejność, w jakiej przekazywane są historie. 15:05 DZIKA AUSTRALIA - DZIKA AUSTRALIA CZ. 4. LASY KOALI (WILD AUSTRALIA) Serial dokumentalny, 47 min, Niemcy, 2014 Reżyseria: Thoralf Grospitz, Jens Westphalen W pachnących jak pastylki na kaszel eukaliptusowych lasach wschodniej Australii gardłowe odgłosy godowe samców koali zwiastują nadejście lata. Żaden osobnik nie zadowoli się zwykłym uściskiem, by wyrazić, co czuje, używa swych długich strun głosowych, które wytwarzają głośne miłosne nawoływania. Siła tych krzyków sygnalizuje wielkość zwierzęcia. Nawet jeśli samiec jest nie większy od dużego szopa, rykiem dorównuje olbrzymom. Wabi samice i drażni rywali. Nawet jeśli wygląda jak przytulanka, to podczas corocznej pory godowej zmienia się w demona. Koala rzadko schodzi na ziemię. Nawet do dwudziestu godzin śpi na drzewie, a po przebudzeniu większość czasu poświęca jedzeniu. Jego aktywność wzrasta tylko w sezonie rozrodczym. Tak zwane misie koala oczywiście nie są niedźwiedziami. To torbacze, podobnie jak kangury. Innym ciekawym zwierzęciem jest lirogon. Bujne lasy deszczowe wschodniej Australii rosną u podnóży Wielkich Gór Wododziałowych. Najwyższe pasmo tego łańcucha górskiego to Alpy Australijskie. Tutejsze szczyty wznoszą się na wysokość ponad dwa tysiące metrów nad poziomem morza. Nawet w najwyższych partiach, w surowym klimacie, gdzie rośnie już niewiele drzew, nie brak życia. Na niewielkim obszarze wśród szczytów Wielkich Gór Wododziałowych przedstawiciel jednego z najrzadziej występujących gatunków żab szuka miejsca na gniazdo. Wielkie Góry Wododziałowe oddzielają żyzne wschodnie wybrzeże Australii od jałowego centrum kontynentu. Kształtują klimat i wpływają na powstanie ewolucyjnych osobliwości. W cieniu najwyższych szczytów i wielkich rzek żyje dziwaczne zwierzę. Jest tak wyjątkowe, nawet jak na australijskie standardy, że początkowo uznano je za mistyfikację. Dziób kaczki, ogon bobra, futro wydry, ostrogi kości piętowej z udowymi gruczołami jadowymi. To cechy dziobaka. 16:05 KREATORZY PRZYSZŁOŚCI - ODC. 2 ENERGIA (SHAPERS OF TOMORROW 02 - ENERGIES) Cykl dokumentalny, 53 min, Francja, 2018 Reżyseria: Quentin Domart, Clemence Rabeau Seria dokumentalna opowiadająca o ciekawych rozwiązaniach technologicznych w różnych dziedzinach życia. Na całym świecie ludzie wymyślają i projektują przedmioty, które zmienią naszą codzienność. Zasługują na uwagę, ponieważ ich dzieła mogą uczynić nasze życie jaśniejszym, łatwiejszym i bardziej zrównoważonym. Oni kształtują nasze jutro! Wyruszamy z nimi w podróż do przyszłości. W każdym odcinku skupimy się na jednym, określonym temacie, poznamy innowacje, które zmienią nasze życie w dziedzinach takich jak: mieszkania, transport, recykling, odzież, energia, żywność, robotyka. Dowiemy się, co nowego wynaleźli naukowcy, aby chronić i badać dzieła sztuki. W odcinku drugim - energia. Produkcja energii odnawialnej złapała wiatr w żagle. Elektryczność jest między innymi wytwarzana przez farmy wiatrowe, które niestety psują krajobraz. Ale to ma się zmienić w przyszłości. Wiatr jest bez wątpienia ważnym źródłem energii odnawialnej. Farmy powstają na całym świecie, jedynym problemem są częste zmiany siły wiatru. Projektanci wciąż się zastanawiają, jak pokonać tę przeszkodę. Wyobraźnia podsuwa im pomysłowe rozwiązania. Morskie farmy wiatrowe produkują dwa razy więcej energii niż lądowe. Poznamy też inne sposoby. Te wynalazki zupełnie zmieniają metody produkcji energii na całym świecie i pokazują, że możemy być samowystarczalni. A to dzięki nieustannej pracy tych mężczyzn i kobiet - prawdziwych superbohaterów naszych czasów, którzy są w stanie zmieniać świat i przewidzieć przyszłość. To prawdziwi wizjonerzy. 17:10 DUNAJ - ODC. 4 OD ŻELAZNYCH WRÓT DO MORZA CZARNEGO (THE DANUBE - FROM ITS SOURCE TO THE BLACK SEA) Serial dokumentalny, 44 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Barbel Jacks Seria dokumentalna o Dunaju i miastach oraz krainach położonych nad tą europejską rzeką. To 2888 kilometrów, od źródła w Schwarzwaldzie do ujścia do Morza Czarnego, Dunaj łączy dziesięć krajów o bardzo różnych kulturach. Jest zatem nie tylko drugą najdłuższą rzeką Europy po Wołdze, ale także najbardziej międzynarodową rzeką na świecie. Dunaj był i jest jednym z najważniejszych szlaków handlowych w Europie i stanowi koło ratunkowe dla wielu ludzi. Po drodze przepływa przez wspaniałe krajobrazy, od krasowych gór Jury Szwabskiej, przez aluwialne i bagienne krajobrazy z unikalną florą i fauną, aż po imponujące kaniony Żelaznej Bramy i wreszcie rozległą deltę rzeki u jej ujścia do Morza Czarnego. Nie tylko wielkość Dunaju jest wyjątkowa, ale ma również własną wolę i jest jedyną dużą rzeką w Europie, która płynie z zachodu na wschód. Ta seria filmów przedstawia przyrodę i ludzi nad Dunajem oraz daje wgląd w ich różne życie, które kształtuje rzeka. 18:05 LEGENDARNE HOLLYWOODZKIE PARY - MONICA VITTI I MICHELANGELO ANTONIONI (ICONIC COUPLES: MONICA VITTI - MICHELANGELO ANTONIONI EP. 4) Cykl dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Anne - Cecile Genre, Bertrand Tessier Miniseria opowiadająca o dziesięciu najbardziej znanych, kultowych parach artystów Hollywood. Wiele nigdy wcześniej niepublikowanych materiałów filmowych, klipów z udziałem Richarda Burtona i Elizabeth Taylor, Katharine Hepburn i Spencera Tracy, Jean Harlow i Williama Powella, Clarka Gable'a i Carole Lombard, Barbary Stanwyck i Roberta Taylora, Humphreya Bogarta i Lauren Bacall. Bohaterami czwartego odcinka będą Monica Vitti i Michelangelo Antonioni. Monica miała dziwny, zadymiony głos. Gdy Antonioni szukał właśnie takiego głosu do dubbingu Doriana Graya w swoim filmie, poznał ją i zakochał się. Zagrała w kilku filmach. Para pozostała kochankami, nigdy nie chcieli się pobrać ani mieć dzieci. Kiedy Monica zakochała się w Carlo di Palmie, rozstała się z Antonionim. 19:10 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - FLORENCJA - MIASTO TALENTÓW (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. 20:15 WYBUDZENI - KRZYSZTOF FOGEL Serial dokumentalny, 28 min, Polska, 2022 Reżyseria: Alina Mrowińska Scenariusz: Alina Mrowińska Prowadzący: Ewa Błaszczyk Zdjęcia: Michał Jarosiński Krzysztof w tym roku będzie zdawał maturę. Kiedy zdarzył się wypadek, wracał do domu ze szkoły. Przechodził przez jezdnię i wtedy potrącił go jadący z nadmierną prędkością samochód. Chłopiec doznał ciężkiego urazu mózgu, cudem uniknął śmierci. Po wybudzeniu ze śpiączki jest w pełni sprawny intelektualnie, wytrwale ćwiczy mowę, chodzenie, pamięć i koncentrację. Chciałby kiedyś wrócić w swoje ukochane góry, iść na studia. 20:45 WYBUDZENI - IGOR BOGUCKI Serial dokumentalny, 28 min, Polska, 2022 Reżyseria: Krystian Orzeszko, Alina Mrowińska Scenariusz: Alina Mrowińska Prowadzący: Ewa Błaszczyk Zdjęcia: Michał Jarosiński Dwunastoletni Igor jeździł quadem po łące w pobliżu domu. Nieszczęśliwie wpadł do rowu z wodą i podtopił się. Wybudził się ze śpiączki po 8 miesiącach. Towarzyszymy mu z kamerą podczas pobytu w "Budziku", pełnym emocji wyjściu do domu i już w samym domu, gdzie w rehabilitację chłopca włączyła się cała rodzina - dziadkowie, tata, brat. Po dwóch miesiącach Igor zaczął mówić, najpierw pojedyncze słowa, a dziś mówi już pełnymi zdaniami. 21:20 DOM Z DRZAZG (A HOUSE MADE OF SPLINTERS) Film dokumentalny, 86 min, Dania, 2022 Reżyseria: Simon Lereng Wilmont Historia tymczasowego domu dziecka, położonego w Lisiczańsku, we wschodniej Ukrainie. Dwadzieścia kilometrów od linii frontu. Poznamy to miejsce i historie opowiedziane przez podopiecznych. Pochodzą oni z rozbitych rodzin, przeżyli różne traumy i tłumią w sobie wiele dramatycznych wspomnień. Dzielą się nimi przed kamerą, kreśląc dziennik rozbitych żyć, które trwają mimo wszystko, w najgorszych wojennych okolicznościach, w smutku, ale też chwilowych, ulotnych radościach. Film portretuje niewidoczne gołym okiem skutki wojny: alkoholizm, przemoc domową czy choroby psychiczne. Co dziesiąta rodzina w tym rejonie jest rozbita. Dom dziecka może wydawać się zimnym i nieprzyjaznym schronieniem, ale w rzeczywistości jest ciepłą, opiekuńczą przystanią. Pracownicy starają się zapewnić wychowankom magiczną, bezpieczną atmosferę. Bo te dzieci, których los leży w rękach sądu na to zasługują. Każde dziecko pozostawia trwały ślad w przytułku, w wychowawcach i kolegach, których tu poznaje. Jest nadzieja, że to coś znaczy. Jak mówi przysłowie: Nadzieja umiera ostatnia. Film zdobył wiele nagród na międzynarodowych festiwalach. 23:00 TO MÓJ BRAT (HE’S MY BROTHER) Film dokumentalny, 55 min, Szwecja/Dania, 2021 Reżyseria: Cille Hannibal Scenariusz: Monica Hellstöm Ponad trzydziestoletni Piotr nie widzi ani nie słyszy od urodzenia. Doświadcza życia tylko przez poprzez dotyk, zapach i smak. Jego rodzina słyszy, widzi i mówi za niego. Po latach został również uznany za osobę autystyczną. Jego młodsza siostra Christine jest dla niego najbliższą osobą, towarzyszy mu i wspiera, przebywa prawie cały czas z nim. Pogodziła się z faktem, że pewnego dnia zostanie jedyną jego opiekunką. Opieka nad Peterem nie jest łatwa. 00:05 WETERYNARZE Z SERCEM - /44/ Reality show, 22 min, Polska, 2018 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska W poprzednim odcinku widzieliście pięć fok, Helenkę i jej czterech towarzyszy, uratowanych przez pracowników Stacji Morskiej w Helu, szczęśliwie wracających do wód Bałtyku. 29 maja Helenkę, bestialsko zamordowaną przez człowieka, znaleziono na plaży. Życiem w naturze cieszyła się zaledwie dwa tygodnie. Dzisiaj przedstawimy tymczasowych mieszkańców Ośrodka Rahabilitacji Dzikich Zwierząt, które trafiają tu z różnych powodów. To miejsce wtopione w naturę, a zwierzęta powinny przebywać w nim jak najkrócej, aby nie zatracić naturalnego instynktu i móc wrócić do swojego środowiska. Pokażemy też niezwykłe miejsce, również wtopione w naturę, ale w całości stworzone przez człowieka. Chatę Zwierzaka stworzyła pani Iwona, psycholog. To miejsce opieki dla starszych zwierząt, których los był przesądzony. Godna starość należy się zarówno ludziom, jak i zwierzętom. Przeniesiemy Was do bajkowego świata, gdzie lew odpoczywa z łanią, a wilk z zającem. 00:35 POWSTANIE WARSZAWSKIE DZIEŃ PO DNIU - ODC. 17 Felieton, 7 min, Polska, 2017 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Bohaterka odcinka: Teresa Bojarska. 00:45 POLSKĄ KOLEJĄ W ANDY Reportaż, 17 min, Polska, 1972 Scenariusz: Andrzej Żurowski Czarno - biały reportaż ukazujący wyprawę do Peru. To materiał pokazujący najpiękniejsze zakątki tego kraju - od największych miast, po najmniejsze górskie wioski. W materiale zdjęcia Andów - dolin, pasm górskich - widoków zapierających dech w piersiach, ale także dużych aglomeracji, gdzie życie płynie zdecydowanie szybciej. To niema opowieść o życiu Peruwiańczyków, ale przedstawiona z perspektywy podróży pociągiem - w różnych przedziałach znajdują się różni ludzie, starsi, młodsi i dzieci - każdy z tubylców gdzieś zmierza, podziwiając widoki zza okna. 01:15 TYLE JEST MUZYKI Film dokumentalny, 54 min, Polska, 1994 Reżyseria: Anna Górna, Lubomir Zając Scenariusz: Anna Górna, Lubomir Zając Zdjęcia: Julian Szczerkowski, Jacek Siwecki, Leszek Skuza, Jorg Buhlmann Opowieść o pracy, życiu i twórczości Krzysztofa Pendereckiego. Autorzy starają się dać wyobrażenie o zasięgu, a także skali popularności jego muzyki. Pokazują miasta, w których była wykonywana, a także orkiestry grające jego muzykę i te, z którymi kompozytor jako dyrygent współpracuje. O jego twórczości i osobowości mówią w filmie wybitni polscy kompozytorzy i przyjaciele - profesorowie: Krystyna Moszumańska - Nazarowa, Stanisław Radwan, Mieczysław Tomaszewski. Żona kompozytora, Elżbieta Penderecka, mówiąc o ich wspólnej drodze życiowej, opowiada też fragment dziejów twórczego życia męża i charakteryzuje własną rolę organizatora pracy sławnego małżonka. Sam kompozytor stara się wyjaśnić i przybliżyć widzom tajemnicę swojej muzyki, sposób jej tworzenia, a wreszcie - swoje rozumienie muzyki i ocenę jej rangi w końcu XX stulecia. 02:20 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - BOHATEROWIE DRUGIEGO PLANU Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki W opisie każdej wojny, w miarę upływu czasu rośnie skala uproszczenia - z ogromnego splotu zdarzeń w powszechnej świadomości pozostają te, których opis zaczyna się od naj. Największe, najdramatyczniejsze, najbardziej bohaterskie zdarzenia, które stały się inspiracją dla filmu i literatury, z natury malujących zdawkowo postaci drugiego planu. Owe postaci zniknęłyby bezpowrotnie, gdyby nie wysiłek pasjonatów, uprawiających mikrohistorię, wpisaną w krąg najbliższy świata, w którym żyją. Dzisiejsza opowieść geograficznie zlokalizowana będzie w okolicach Sieradza, Warty i jej rozlewisk, zaś historycznie wrócimy do roku 1939 i mostu oddanego przez Dowództwo Okręgu Korpusu 4. w sierpniu tego roku. Most miał posłużyć przeprawie Armii Łódź w ramach zaplanowanych działań obronnych. 02:55 LOT Film dokumentalny, 34 min, Polska, 1999 Reżyseria: Krzysztof Miklaszewski Film dokumentalny o jednym z najwybitniejszych polskich reżyserów teatralnych - Konradzie Swinarskim, który zginął w pełni sił twórczych, w wieku lat 46 w katastrofie samolotowej - 19 sierpnia 1975 r. Zbierane za życia i po śmierci Swinarskiego przez Krzysztofa Miklaszewskiego, reżysera filmu, unikatowe materiały dokumentalne (próba generalna "Wyzwolenia", próby "Hamleta" niedokończonego, wypowiedzi Swinarskiego o aktorach, proces narodzin "Dziadów", na planie "Sędziów"), wypowiedzi sprzed lat i wyznania współpracowników reżysera zostały "wtłoczone" w formę metaforycznego lotu samolotowego, do którego swoje życie przyrównywał sam Konrad Swinarski. Powstała w ten sposób przypowieść dokumentalna o artyście niesłychanie czynnym i zawsze pełnym życiowego i artystycznego poświęcenia dla twórczości. 03:40 BIEGACZE Film dokumentalny, 70 min, Polska, 2015 Reżyseria: Łukasz Borowski Scenariusz: Łukasz Borowski Latem w Kotlinie Kłodzkiej odbywa się bieg trwający 48 godzin. Uczestnicy wyścigu przez cały czas jego trwania nie śpią, prawie w ogóle nie odpoczywają, nawet posiłki przyjmują biegnąc. W ultramaratonie bierze udział kilkadziesiąt osób, wśród nich piątka głównych bohaterów filmu. Przez dwie doby nieprzerwanego biegu pokonują oni ponad 240 kilometrów. Bohaterowie to pięć osób biorących udział w biegu ekstremalnym. Film składa się z dwóch elementów. Pierwszym z nich jest ultramaraton, ukazany od startu do mety. Dokument prześledzi przebieg wyścigu i pokaże wydarzenia, mające miejsce na trasie. Kamera skupi się przede wszystkim na piątce głównych bohaterów, zrelacjonuje najważniejsze i najbardziej emocjonalne momenty ich udziału w maratonie. Okazją do obserwacji zachowań uczestników będzie sam wielogodzinny bieg, a także przymusowe postoje spowodowane kontuzjami, krótkie chwile odpoczynku, momenty, gdy pomocy udzielają im opiekunowie, punkty serwisowe, na których biegacze mogą zmienić ubranie i ekwipunek. Kamera zarejestruje również rozmowy biegaczy między sobą oraz z serwisantami (opiekunami biegaczy). Celem będzie przede wszystkim oddanie nastroju biegu i stanu psychicznego bohaterów, tak aby widzowie poczuli emocje, towarzyszące im podczas ultramaratonu. Drugi z elementów, z których składa się film, to sekwencje realizowane w naturalnym środowisku jego bohaterów. Scharakteryzuje codzienność uczestników biegu, ich pracę, czas wolny, życie rodzinne, treningi. Przede wszystkim jednak pokaże intymne historie biegaczy, opowie o motywacjach, które skłaniają ich, by raz na jakiś czas podejmować niewyobrażalny wysiłek, a także o brakach, które wyrównują sobie za pomocą biegania. Część poświęcona samemu maratonowi odda skrajne emocje towarzyszące biegaczom - zmęczenie, strach, osamotnienie, ból, ale i euforię, poczucie wolności wynikające z pokonania ograniczeń własnego ciała. Część poświęcona życiu codziennemu zaakcentuje ich wycofanie, brak emocjonalnego zaangażowania w zwyczajne sytuacje, wyobcowanie, poczucie niespełnienia. Pozwoli to zrozumieć, dlaczego sami mówią o sobie, że tylko biegnąc, żyją naprawdę.