TVP Dokument Piątek, 18.08.2023 06:00 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - ŚLIMAKI NA ZAKRĘCIE Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska W Polsce występuje ponad 170 gatunków ślimaków lądowych. Zdecydowanie najpopularniejszym wśród nich jest winniczek, największy europejski ślimak lądowy. Jest faktycznie gigantem w porównaniu do ślimaków zaliczanych do poczwarówek. Jedna z największych poczwarówek krajowych, poczwarówka jajowata osiąga zwykle 2, 7 mm wysokości muszli. Nie jest wykluczone, że małe rozmiary przedstawicieli Vertigo oraz rzadkość ich występowania, sprawiają, że niewielu malakologów na świecie zajmuje się tą grupą maluczkich. Jednym z najbardziej znanych jest prof. Beata Pokryszko z Uniwersytetu Wrocławskiego, którą gościmy w naszym programie w towarzystwie dr Tomasza Maltza. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 10 ROZMOWY Z WARTBURGIEM Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Tym razem Radosław Kotarski wraca do czasów powojennych, gdy polska motoryzacja stawała na nogi. Wyrusza w podróż takimi pojazdami jak warszawa, syrena czy wartburg i sprawdza ich użyteczność w praktyce. Dla jednych ten powrót do przeszłości będzie powrotem do czasów dzieciństwa, a dla innych subiektywnym przewodnikiem po motoryzacji Europy Środkowej i Wschodniej. Co wyniknie ze skonfrontowania zabytkowych samochodów z nowoczesnymi realiami? 07:10 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 152 OSTRÓW WIELKOPOLSKI Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Agnieszka Grabarska Scenariusz: Paulina Józefina Moczyńska Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Kolejny przystanek na trasie podróży to Ostrów Wielkopolski. Jego intensywny rozwój i przekształcenie z miasteczka rolniczego w ośrodek kupiectwa, rzemiosła i sukiennictwa nastąpił pod koniec XVIII wieku. Zwiedzanie warto rozpocząć od ratusza, który jest co najmniej trzecim w dziejach miasta. Zbudowany został w stylu neorenesansowym, w drugiej połowie XIX wieku, potem wielokrotnie był przebudowywany. Dziś jest m.in. siedzibą muzeum, w którym można przejść się uliczkami dawnego miasta i poczuć klimat sprzed stu lat. Dzięki wystawie w 3D można zobaczyć m.in. dawne sklepy i zakłady usługowe z charakterystycznym dla epoki wystrojem i asortymentem. Inne ciekawe obiekty to budynek dawnej Strzelnicy Miejskiej, neogotycki kościół świętego Stanisława z początku XX wieku oraz synagoga. Wybudowana w stylu mauretańskim jest perłą architektoniczną nie tylko miasta - to także jedyna tego typu synagoga w Polsce. Ostrów to również prężnie działające środowisko muzyczne. Big Band Powiatu Ostrowskiego to młody zespół działający pod kierunkiem Roberta Matuszewskiego, mający ma na swoim koncie występy oraz prestiżowe nagrody w Polsce i za granicą. Z Ostrowem związany był Krzysztof Komeda - Trzciński - kompozytor i pianista jazzowy, który w tutejszym Gimnazjum Męskim, założył swój pierwszy zespół. Mieszkanie rodziny Trzcińskich mieściło się w Banku Polskim, którego dyrektorem był ojciec Komedy Mieczysław Trzciński. Pamięć o muzyku w Ostrowie Wielkopolskim wciąż jest żywa. Jego imię nosi Ostrowski Festiwal Muzyka Polskiego Filmu. Wydarzenie przypomina między innymi filmy, do których muzykę napisał Krzysztof Komeda. Od 1996 roku odbywa się tu także Muzeum Jazz Festiwal. 07:35 WETERYNARZE Z SERCEM - /14/ Reality how, 24 min, Polska, 2016 Reżyseria: Krzysztof Kasior, Sandra Andrzejewska, Wojciech Wołoszyn Scenariusz: Wojciech Wołoszyn Wśród zwierząt często zdarzają się nieszczęśliwe wypadki. We Wrocławiu, potrącony przez samochód pies, niestety nie uniknie kalectwa. Problem ma też kot, którego instynkt drapieżcy okazał się tak silny, że aż przypłacił to bolesną kontuzją. Na farmie strusi samiec - reproduktor, który miał pomóc w założeniu nowej hodowli, nagle poważnie zachorował. 08:10 KREATORZY PRZYSZŁOŚCI - ODC. 2 ENERGIA (SHAPERS OF TOMORROW 02 - ENERGIES) Cykl dokumentalny, 53 min, Francja, 2018 Reżyseria: Quentin Domart, Clemence Rabeau Seria dokumentalna opowiadająca o ciekawych rozwiązaniach technologicznych w różnych dziedzinach życia. Na całym świecie ludzie wymyślają i projektują przedmioty, które zmienią naszą codzienność. Zasługują na uwagę, ponieważ ich dzieła mogą uczynić nasze życie jaśniejszym, łatwiejszym i bardziej zrównoważonym. Oni kształtują nasze jutro! Wyruszamy z nimi w podróż do przyszłości. W każdym odcinku skupimy się na jednym, określonym temacie, poznamy innowacje, które zmienią nasze życie w dziedzinach takich jak: mieszkania, transport, recykling, odzież, energia, żywność, robotyka. Dowiemy się, co nowego wynaleźli naukowcy, aby chronić i badać dzieła sztuki. W odcinku drugim - energia. Produkcja energii odnawialnej złapała wiatr w żagle. Elektryczność jest między innymi wytwarzana przez farmy wiatrowe, które niestety psują krajobraz. Ale to ma się zmienić w przyszłości. Wiatr jest bez wątpienia ważnym źródłem energii odnawialnej. Farmy powstają na całym świecie, jedynym problemem są częste zmiany siły wiatru. Projektanci wciąż się zastanawiają, jak pokonać tę przeszkodę. Wyobraźnia podsuwa im pomysłowe rozwiązania. Morskie farmy wiatrowe produkują dwa razy więcej energii niż lądowe. Poznamy też inne sposoby. Te wynalazki zupełnie zmieniają metody produkcji energii na całym świecie i pokazują, że możemy być samowystarczalni. A to dzięki nieustannej pracy tych mężczyzn i kobiet - prawdziwych superbohaterów naszych czasów, którzy są w stanie zmieniać świat i przewidzieć przyszłość. To prawdziwi wizjonerzy. 09:15 WZDŁUŻ 15. POŁUDNIKA. RÓŻNICE I PODOBIEŃSTWA - ODC. 4 Z POKOLENIA NA POKOLENIE (15TH MERIDIAN EAST - SIMILARITY IN DIFFERENCE / EIN TAG AUF DEM 15. LANGENGRAD OST / 4. FROM GENERATION TO GENERATION) Cykl dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Alexandra Hardorf, Christiane Schwarz, Anke Hillmann Miniseria przyrodnicza, w której poznamy bliżej krajobrazy wzdłuż 15. południka. Są one bardzo kontrastowe: od lodowych pustkowi, przez rozległe lasy deszczowe, po lśniące pustynie i bujne zielone pastwiska. Zwierzęta, rośliny oraz ludzie muszą dostosować się do klimatu, znaleźć rozwiązania codziennych wyzwań i dostosować się do różnych regionów. Ale łączy je jedno: strefa czasowa. Kamera towarzyszy w pięciu odcinkach osobom z bardzo różnych krajów przez 24 godziny. Ideą cyklu jest przedstawienie zapierających dech w piersiach obrazów, które odkrywają, łączą i oddzielają wyzwania, marzenia i nadzieje ludzi żyjących wzdłuż pasa. Spitsbergen, Namibia i Słowenia: to jedne z najbardziej różnorodnych krajów, które można znaleźć na całej długości geograficznej! To, co czyni tę serię wyjątkową, to fakt, że zdarzenia nie są opowiadane w żadnym porządku chronologicznym. To pora dnia determinuje kolejność, w jakiej przekazywane są historie. 10:15 DUNAJ - ODC. 4 OD ŻELAZNYCH WRÓT DO MORZA CZARNEGO (THE DANUBE - FROM ITS SOURCE TO THE BLACK SEA) Serial dokumentalny, 44 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Barbel Jacks Seria dokumentalna o Dunaju i miastach oraz krainach położonych nad tą europejską rzeką. To 2888 kilometrów, od źródła w Schwarzwaldzie do ujścia do Morza Czarnego, Dunaj łączy dziesięć krajów o bardzo różnych kulturach. Jest zatem nie tylko drugą najdłuższą rzeką Europy po Wołdze, ale także najbardziej międzynarodową rzeką na świecie. Dunaj był i jest jednym z najważniejszych szlaków handlowych w Europie i stanowi koło ratunkowe dla wielu ludzi. Po drodze przepływa przez wspaniałe krajobrazy, od krasowych gór Jury Szwabskiej, przez aluwialne i bagienne krajobrazy z unikalną florą i fauną, aż po imponujące kaniony Żelaznej Bramy i wreszcie rozległą deltę rzeki u jej ujścia do Morza Czarnego. Nie tylko wielkość Dunaju jest wyjątkowa, ale ma również własną wolę i jest jedyną dużą rzeką w Europie, która płynie z zachodu na wschód. Ta seria filmów przedstawia przyrodę i ludzi nad Dunajem oraz daje wgląd w ich różne życie, które kształtuje rzeka. 11:10 POLSKĄ KOLEJĄ W ANDY Reportaż, 17 min, Polska, 1972 Scenariusz: Andrzej Żurowski Czarno - biały reportaż ukazujący wyprawę do Peru. To materiał pokazujący najpiękniejsze zakątki tego kraju - od największych miast, po najmniejsze górskie wioski. W materiale zdjęcia Andów - dolin, pasm górskich - widoków zapierających dech w piersiach, ale także dużych aglomeracji, gdzie życie płynie zdecydowanie szybciej. To niema opowieść o życiu Peruwiańczyków, ale przedstawiona z perspektywy podróży pociągiem - w różnych przedziałach znajdują się różni ludzie, starsi, młodsi i dzieci - każdy z tubylców gdzieś zmierza, podziwiając widoki zza okna. 11:30 LENA NA KAUKAZIE - ARMENIA - ERYWAŃ Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Hanna Jewsiewicka, Konrad Zagórski, Jowita Baraniecka - Ogden Lena Urbańska to dziennikarka, podróżniczka, obywatelka świata. Absolwentka dziennikarstwa na warszawskim SWPS. Autorka bloga podróżniczego "Razem Taniej". Prowadziła poranne audycje w radiu Kampus oraz telewizyjne reportaże z wydarzeń kulturalnych dla TVP. Autorka programu "Moje LA" i reportażu "To jest Birma". Wraz ze swoim chłopakiem podróżują od 2013 roku. Byli razem w 74 krajach od Azji Południowo - Wschodniej, przez Amerykę Centralną, Bałkany czy Afrykę Północno - Zachodnią. W tej serii dokumentalnej Lena Urbańska zabierze nas w podróż po Kaukazie - od magicznej, gruzińskiej Swanetii i jej wież, przez ormiańskie czterotysięczniki, z największym z nich, Aragacem na czele, aż po niezwykłe, futurystyczne budynki stolicy Azerbejdżanu, Baku. W każdym odcinku będzie się starała dowiedzieć, gdzie bije puls Kaukazu. Czym naprawdę żyją jego mieszkańcy, ci starzy, którzy wciąż wspominają Związek Radziecki, i ci najmłodsi, którym bliżej do Europy czy Ameryki. Będzie obserwować, jak się bawią, świętują, pracują, jedzą i jak walczą. W każdym z 24 - minutowych odcinków nie zabraknie przewodnika, który poprowadzi nawet przez najbardziej skomplikowane zagadnienia. 12:00 WYBUDZENI - KRZYSZTOF FOGEL Serial dokumentalny, 28 min, Polska, 2022 Reżyseria: Alina Mrowińska Scenariusz: Alina Mrowińska Prowadzący: Ewa Błaszczyk Zdjęcia: Michał Jarosiński Krzysztof w tym roku będzie zdawał maturę. Kiedy zdarzył się wypadek, wracał do domu ze szkoły. Przechodził przez jezdnię i wtedy potrącił go jadący z nadmierną prędkością samochód. Chłopiec doznał ciężkiego urazu mózgu, cudem uniknął śmierci. Po wybudzeniu ze śpiączki jest w pełni sprawny intelektualnie, wytrwale ćwiczy mowę, chodzenie, pamięć i koncentrację. Chciałby kiedyś wrócić w swoje ukochane góry, iść na studia. 12:35 WYBUDZENI - IGOR BOGUCKI Serial dokumentalny, 28 min, Polska, 2022 Reżyseria: Krystian Orzeszko, Alina Mrowińska Scenariusz: Alina Mrowińska Prowadzący: Ewa Błaszczyk Zdjęcia: Michał Jarosiński Dwunastoletni Igor jeździł quadem po łące w pobliżu domu. Nieszczęśliwie wpadł do rowu z wodą i podtopił się. Wybudził się ze śpiączki po 8 miesiącach. Towarzyszymy mu z kamerą podczas pobytu w "Budziku", pełnym emocji wyjściu do domu i już w samym domu, gdzie w rehabilitację chłopca włączyła się cała rodzina - dziadkowie, tata, brat. Po dwóch miesiącach Igor zaczął mówić, najpierw pojedyncze słowa, a dziś mówi już pełnymi zdaniami. 13:05 TO MÓJ BRAT (HE’S MY BROTHER) Film dokumentalny, 55 min, Szwecja/Dania, 2021 Reżyseria: Cille Hannibal Scenariusz: Monica Hellstöm Ponad trzydziestoletni Piotr nie widzi ani nie słyszy od urodzenia. Doświadcza życia tylko przez poprzez dotyk, zapach i smak. Jego rodzina słyszy, widzi i mówi za niego. Po latach został również uznany za osobę autystyczną. Jego młodsza siostra Christine jest dla niego najbliższą osobą, towarzyszy mu i wspiera, przebywa prawie cały czas z nim. Pogodziła się z faktem, że pewnego dnia zostanie jedyną jego opiekunką. Opieka nad Peterem nie jest łatwa. 14:00 WZDŁUŻ 15. POŁUDNIKA. RÓŻNICE I PODOBIEŃSTWA - ODC. 5 NASZA PRZYSZŁOŚĆ (15TH MERIDIAN EAST - SIMILARITY IN DIFFERENCE / EIN TAG AUF DEM 15. LANGENGRAD OST / 5. OUR FUTURE) Cykl dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Alexandra Hardorf, Christiane Schwarz, Anke Hillmann Seria przyrodnicza, w której poznajemy bliżej krajobrazy wzdłuż 15. południka. Są one bardzo kontrastowe: od lodowych pustkowi, przez rozległe lasy deszczowe, po lśniące pustynie i bujne zielone pastwiska. Zarówno ludzie, zwierzęta, jak i rośliny musiały przystosować się do klimatu, znaleźć rozwiązania codziennych wyzwań i dostosować się do różnych regionów. Ale łączy je jedno: strefa czasowa. To, co czyni tę serię wyjątkową, to fakt, że historie nie są opowiadane w żadnym porządku chronologicznym; pora dnia determinuje kolejność, w jakiej są przedstawiane historie. 15:05 DZIKA AUSTRALIA - DZIKA AUSTRALIA CZ. 5. WIELKA PRZYGODA (WILD AUSTRALIA) Serial dokumentalny, 48 min, Niemcy, 2014 Reżyseria: Thoralf Grospitz, Jens Westphalen Ostatni odcinek serialu dokumentalnego o Australii to podsumowanie trzech lat filmowania. Czterech filmowców postanowiło uchwycić ogrom i piękno różnorodnej przyrody Australii. Spędzili 620 dni w terenie. Pokonali ponad sto tysięcy kilometrów. W ciągu trzech lat zgromadzili wyjątkowy materiał filmowy. Podróż po Australii okazała się spełnieniem marzeń. Decydując się na filmowanie przyrody rozległego kontynentu, podjęliśmy wielkie wyzwanie. Głównie ze względu na olbrzymie odległości. Australijskie zwierzęta wymykają się wszelkim porównaniom. Nawet gdybym uruchomił całą swoją wyobraźnię, nie zdołałbym wymyślić takich osobliwości. Nie sposób nakręcić filmu o Australii z pominięciem kangurów. Kangur rudy to największy gatunek kangura na kontynencie. W Australii bywa naprawdę gorąco. Kiedy filmowaliśmy latem na pustyni w pobliżu Alice Springs, temperatura dochodziła do 40 stopni Celsjusza. Australijskie drogi pozostawiają wiele do życzenia, szczególnie w buszu i na pustyni. Ostre kamienie wbijają się w opony i mogą je szybko zniszczyć. W Australii nie brak śmiertelnych niebezpieczeństw. Na tym kontynencie roi się od jadowitych zwierząt. Operatorzy filmowali ze śmigłowca, wykorzystując system Cineflex, który zapewnia bezdrganiowe ujęcia z kamery podwieszonej pod maszyną. Systemem sterował specjalnie przeszkolony operator. Zdjęcia z lotu ptaka ukazują Australię, jakiej zwykle nie jest nam dane oglądać. Niezwykły świat zwierząt, który dane nam było poznać, w przyszłości może zaniknąć. Wyprawa do Australii okazała się również pouczającym doświadczeniem. Wśród tych niezwykłych krajobrazów dobrze widać, jak kruche i pełne zagrożeń jest nasze życie. 16:00 KREATORZY PRZYSZŁOŚCI - ODC. 3 DZIEDZICTWO KULTUROWE (SHAPERS OF TOMORROW 03 CULTURE/HERITAGE) Cykl dokumentalny, 50 min, Francja, 2018 Reżyseria: Quentin Domart, Clemence Rabeau Seria dokumentalna opowiadająca o ciekawych rozwiązaniach technologicznych w różnych dziedzinach życia. Na całym świecie ludzie wymyślają i projektują przedmioty, które zmienią naszą codzienność. Zasługują na uwagę, ponieważ ich dzieła mogą uczynić nasze życie jaśniejszym, łatwiejszym i bardziej zrównoważonym. Oni kształtują nasze jutro! Wyruszamy z nimi w podróż do przyszłości. W każdym odcinku skupimy się na jednym, określonym temacie, poznamy innowacje, które zmienią nasze życie w dziedzinach takich jak: mieszkania, transport, recykling, odzież, energia, żywność, robotyka. Dowiemy się, co nowego wynaleźli naukowcy, aby chronić i badać dzieła sztuki. Dziedzictwo kulturowe nie pozwala nam zapomnieć o historii. Naszym obowiązkiem jest zachowywać bezcenne dzieła sztuki i inne świadectwa minionych epok. Skanery, wirtualna rzeczywistość, lasery. Nowe technologie są kluczowym narzędziem zachowywania skarbów kultury i sztuki. Jak te innowacje wpływają na metody badawcze archeologów? Czy sprawią, że dowiemy się więcej o historii naszej planety? Znaleziska czasami stanowią zagadkę. Naukowcy wciąż głowią się nad tekstami starożytnych papirusów. Te zwoje zawierają bezcenne informacje. Któryś z nich może być zaginionym tekstem greckiego filozofa, Epikura. Od dwustu lat naukowcy próbują odczytać treść papirusów, które z wiekiem stały się czarne jak węgiel. W erze cyfryzacji nasze dziedzictwo może być uwieczniane i udostępniane praktycznie wszystkim ludziom na świecie. Dzięki nowym technologiom możemy ratować bezcenne zabytki. 17:05 NAJPIĘKNIEJSZE ZAMKI KARYNTII (CARINTHIA'S MOST BEAUTIFUL ARISTOCRATIC RESIDENCES / KÄRNTENS SCHÖNSTE ADELSSITZE - GLANZ UND PRACHT HERRSCHAFTLICHEN WOHNENS) Film dokumentalny, 51 min, Austria, 2021 Reżyseria: Gernot Stadler Tematem tego filmu dokumentalnego są piękne, arystokratyczne rezydencje, z których część jest nadal zamieszkana przez rodziny właścicieli. Od Zamku Hochosterwitz uważanego za jeden z najbardziej imponujących średniowiecznych zamków, po zamek a właściwie ruiny Landskron, od Griffen po Porcia - Karyntia jest w nie bogata. Na skalistej górze wznosi się najważniejszy symbol Karyntii: Hochosterwitz. Ten potężny zamek wyznacza punkt zwrotny. Swój obecny wygląd uzyskał dopiero pod koniec XVI wieku - w czasach, gdy średniowiecze już dawno pogrążyło się w mrokach przeszłości. Zmienił się obraz świata. Nastała nowa epoka: renesans. W samym Friesach, najstarszym mieście Karyntii, znajdują się dwa zachowane zamki na okolicznych wzgórzach oraz Fürstenhof w mieście. Zwiedzimy najpiękniejsze zamki i pałace Karyntii, zgłębimy ich historię i posłuchamy wypowiedzi obecnych właścicieli i mieszkańców. Rycerze i zamki kształtują nasze wyobrażenie o średniowieczu. Wraz z nowym światopoglądem zmienia się również znaczenie i funkcja budowli. W średniowieczu pierwotną funkcją zamku była ochrona ludności. Był on nie tyle obiektem mieszkalnym, ile koszarami, w których mogła się schronić okoliczna ludność. W połowie XVI wieku nie było to już tak istotne, bo pojawiły się nowe rodzaje broni, zmieniła się strategia wojenna i zamek nie był już tak potrzebny. 18:10 LEGENDARNE HOLLYWOODZKIE PARY - KATHARINE HEPBURN I SPENCER TRACY (ICONIC COUPLES: KATHARINE HEPBURN & SPENCER TRACY EP. 5) Cykl dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Anne - Cecile Genre, Bertrand Tessier Miniseria opowiadająca o dziesięciu najbardziej znanych parach artystów Hollywood. Wiele nigdy wcześniej niepublikowanych materiałów filmowych, klipów z udziałem Richarda Burtona i Elizabeth Taylor, Katharine Hepburn i Spencera Tracy, Jean Harlow i Williama Powella, Clarka Gable'a i Carole Lombard, Barbary Stanwyck i Roberta Taylora, Humphreya Bogarta i Lauren Bacall. Bohaterami piątego odcinka będą Katharine Hepburn i Spencer Tracy. Historia Katharine, znanej z ekscentryczności i dynamizmu oraz Spencera Tracy, wiecznie przygnębionego i melancholijnego aktora, drugoplanowego gwiazdora Hollywood, po raz kolejny udowadnia, że rzeczywistość czasem wykracza poza fikcję. Kochali się przez 22 lata, głównie potajemnie. Hepburn pochodziła z zamożnej i zaangażowanej społecznie rodziny. Właściwie chciała być chłopcem i stała się nietypową aktorką z czterema Oscarami na koncie. Tracy pochodził z dysfunkcyjnej rodziny i wolał raczej oglądać filmy niż chodzić do szkoły. 19:10 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - NIEZNANE WYSPY JAPONII (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. 20:15 NISMAN - ODC. 3 SZPIEG I PROKURATOR (NISMAN EPISODE 3: THE SPY & THE PROSECUTOR) Cykl dokumentalny, 58 min, Hiszpania, 2020 Reżyseria: Justin Webster Bohaterem filmu jest Alberto Nisman - argentyński prokurator federalny. Prowadził on między innymi śledztwo ws. zamachu bombowego na ośrodek kulturalny AMIA (Stowarzyszenie Argentyńsko - Izraelskie) w Buenos Aires z 18 lipca 1994 roku, będącego najbardziej krwawym zamachem terrorystycznym w Argentynie, a zarazem największym zamachem na żydowską instytucję poza granicami Izraela. Film o prawdziwej zbrodni, która wywołała burzę. Martwe ciało, terroryzm, Iran, CIA i FBI oraz skorumpowane rządy. To sprawy, którymi zajmował się Nisman. Ten serial to polityczny kryminał i historia oparta na autentycznych postaciach, opowieść o zbrodniach, szpiegach i tuszowaniu. Odcinek 3 - "Szpieg i prokurator". W 2003 roku Argentyna przeżywała wielki kryzys. Nestor Kirchner wiedział, że panuje nierówność, że po okresie dyktatury zabójcy nie zostali ukarani. Że system sądowniczy potrzebuje zmiany. Aby zakończyć bezkarność, trzeba się było zająć sprawą AMIA. Argentyna dopiero wyszła z dyktatury. Trudno było zmienić społeczeństwo z takiego, które się boi, w takie, które wierzy w prawo, wierzy w sprawiedliwość. Zamach na budynek AMIA był ciosem właśnie w tę nową wiarę. Nisman znał sprawę bardzo dobrze. Znał kompletnie bezużyteczne dokumenty. Przynajmniej je przeczytał. Proces składał się z dwóch części. Z pierwszą Nisman poradził sobie całkiem nieźle. Wykazał, że był samochód pułapka, który wybuchł przed budynkiem AMIA. W drugiej części trzeba było wykazać, że osoby oskarżone o podłożenie bomby miały powiązania oraz wiedziały o samochodzie pułapce. 21:30 WCIELENIA ZŁA - ODC. 3/10 MAO. PRZEWODNICZĄCY ŚMIERCI (EVOLUTION OF EVIL) Cykl dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2015 Lektor: Maciej Gudowski Galeria najbardziej znanych despotów w najnowszej historii. Od Hitlera do Saddama Husajna, od Stalina do Kim Dzong Ila, od Mao do pułkownika Kaddafiego. Bezlitośni psychopaci, chciwi, okrutni, a czasem po prostu szaleni, przejęli kontrolę nad swoim krajem i terroryzują swoich poddanych, ale zawsze pozostaje pytanie. Czy urodzili się źli, czy też coś się stało, że tak się zachowują? Mao Zedong jest kolejnym dyktatorem, którego sylwetkę spróbujemy przybliżyć. 22:30 WETERANI. WYRWANI ŚMIERCI Reportaż, 25 min, Polska, 2018 Reżyseria: Wojciech Pepliński, Grzegorz Zasępa Scenariusz: Wojciech Pepliński, Grzegorz Zasępa Zdjęcia: Maciej Gruda, Paweł Piotrowski, Maciej Kurpiewski Plutonowy Marcin Brzechwa wyjechał do Afganistanu, do Bazy Warrior, w ramach IX zmiany Polskiego Kontyngentu Wojskowego. Był kierowcą ciężarówki przewożącej zaopatrzenie między bazami, w których służyli Polacy. Podczas konwoju do Ghazni najechał na minę ukrytą przez terrorystów. 23:05 POWSTANIE WARSZAWSKIE DZIEŃ PO DNIU - ODC. 18 Felieton, 7 min, Polska, 2017 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Bohater odcinka: Zbigniew Baucz. 23:15 DZIEJE TEMPLARIUSZY 2. IMPERIUM BIZNESU (THE SECRET STORY OF TEMPLAR KNIGHTS 2. A BUSINESS EMPIRE) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy/Francja, 2020 Dokumentalna opowieść o sekretach najbardziej tajemniczego i potężnego zakonu rycerskiego średniowiecza: templariuszy. Od powstania ich niebiańskiej mocy do upadku diabła w płomieniach. Od rytuałów i tradycji średniowiecznego rycerstwa, przez eksterminacyjną kampanię przeciwko nim, po ich rzekome, potajemne przetrwanie i oficjalne dziedzictwo łączące Ziemię Świętą i kontynent europejski. W tej serii po raz pierwszy zostaje ujawniona tajemnicza historia rycerzy templariuszy. Tajemnice między bogatą mitologią, która została o nich stworzona, a nowo zdobytymi faktami historycznymi. W odcinku drugim historia majątku templariuszy - rycerzy, którzy zostali bankierami i inwestorami, gotowymi na wszystko, by finansować swoją wojnę w Ziemi Świętej. Jerozolima. Połowa dwunastego wieku. Od zdobycia miasta w 1099 roku chrześcijańskie armie walczą, by utrzymać swój stan posiadania w Ziemi Świętej. W tym czasie na chrześcijańskie państwa, położone wzdłuż wybrzeży Morza Śródziemnego, składały się: księstwo Antiochii, hrabstwo Trypolisu i królestwo Jerozolimy. Otoczone potężnymi nieprzyjaciółmi musiały prowadzić nieustanną wojnę. Wśród walczących na polu bitwy pojawili się wojownicy w białych płaszczach z czerwonym krzyżem. Mnisi - rycerze, członkowie bractwa, powstałego na początku dwunastego wieku z błogosławieństwem samego papieża - Zakonu Templariuszy. 00:15 UWERTURA Film dokumentalny, 6 min, Polska, 1965 Reżyseria: Marek Piwowski Scenariusz: Marek Piwowski Zdjęcia: Andrzej Barszczyński Dokument Marka Piwowskiego opowiada o komisji wojskowej i stających przed nią młodzieńcach. Reżyser zmontował sceny z dwóch pomieszczeń. W jednym z nich poborowi rozmawiają z komisją, w drugim badani są przez zespół lekarzy. Twórczość Marka Piwowskiego jest niezwykle konsekwentna stylistycznie. Fikcja nieustannie miesza się w niej z rzeczywistością, obserwacja z inscenizacją. Reżyser w niemal wszystkich swych filmach zaciera granice pomiędzy kinem fikcji a kinem faktów. Źródłem inspiracji wydaje się być zawsze otoczenie. Gdy jednak za pomocą obserwacji filmowej Piwowski nie może dotrzeć do istoty zdarzeń i społecznych zachowań, ucieka się do kreacji. Prowokuje, posiłkując się inscenizacją i zabiegami montażowymi. W filmie zrealizowanym na II roku reżyserii stosuje prosty zabieg, jakim jest montaż równoległy. W ten sposób udaje się wydobyć absurdalność sytuacji, w jakiej znaleźli się bohaterowie. Charakterystyczny dla twórczość autora "Rejsu" komizm rodzi się na styku warstwy dźwięku i obrazu. Poborowi w samych majtkach stają przed umundurowanymi członkami komisji wojskowej. W gabinecie lekarskim, za naprędce ustawionym parawanem lekarka ogląda intymne części ciała kandydatów do wojska i głośno komentuje: "To trwała ondulacja czy to tak natura obdarzyła pana? No, jak z Afryki..." W zbliżeniu widzimy uśmiech na twarzy lekarza. Kamera Andrzeja Barszczyńskiego rejestruje przypadkowe gesty, niekontrolowane zachowania i miny poborowych. W dźwięku dominują wypowiedzi członków komisji i lekarzy. Jak refren brzmią powtarzane przez jedną z lekarek słowa: "Operacji nie było, złamań nie było, z uszu nie wyciekało, serce nie boli, żołądek nie boli, gruźlicy nie było, cukrzycy, żółtaczki nie było". W finale filmu zmontowane zostają zbliżenia twarzy przyszłych żołnierzy z powracającym stwierdzeniem jednego z wojskowych: "Żeby zachować zasadom demokracji, ja się was pytam, gdzie chcielibyście służyć?" W tle zaczyna brzmieć werbel. Nikogo nie interesują odpowiedzi, preferencje czy rzeczywisty stan zdrowia mężczyzn. Obie komisje traktują ich jednakowo przedmiotowo. Gdy jeden z nich stwierdzi, że ma lęk wysokości, za to "z wodą żyje w zgodzie" i tak trafia ostatecznie do wojsk lotniczych. Tadeusz Lubelski odnotowuje, że Piwowski podczas pracy nad filmem zmienił jego tytuł. Pierwotnie brzmiał on: "Poborowi". 'Tytuł "Uwertura" wydobywa kontrast między bezduszną rutyną instytucji, a autentyzmem wchodzących w życie młodych ludzi'. 00:20 WILKASY 70 Film dokumentalny, 8 min, Polska, 1969 Reżyseria: Wojciech Wiszniewski Film, o wyraźnym zabarwieniu propagandowym, jest relacją z letniego obozu wypoczynkowo - szkoleniowego szkół artystycznych w mazurskich Wilkasach. Ukazuje studentów podczas wypoczynku, zabawy i pracy artystycznej. Obóz odwiedzają wiceminister kultury i członek KC PZPR. Etiuda Szkoły Filmowej. 00:35 POLSKIE RADIO - LATA POWOJENNE Reportaż, 20 min, Polska, 1987 Autor: Jerzy Bogdanowski, Róża Wojta Powojenne dzieje Polskiego Radia Poznań. Rozgłośnia rozpoczęła działalność 24 kwietnia 1927 roku o godzinie 17. Dokładnie 60 lat później kamera reporterska podgląda realizatorów i dziennikarzy podczas nadawania programu jubileuszowego. Spikerka wita się ze słuchaczami i przypomina im historię poznańskiej rozgłośni. Ta jest kontynuowana w dalszej części reportażu. Przytoczone zostają wydarzenia lutego 1945 roku, kiedy po wojnie grupa entuzjastów podjęła działania na rzecz odbudowy radiostacji. 1 marca rozpoczął nadawanie poznański radiowęzeł, zaś Polskie Radio Poznań uroczyście otwarto 3 czerwca, w budynku przy ulicy Berwińskiego. To tam kamera rejestruje pracę przy tworzeniu i nadawaniu audycji oraz wypowiedzi dziennikarzy i techników, między innymi na temat wybitnych osobistości poznańskiej rozgłośni, gimnastyki porannej, obecnej na antenie od 1928 roku, historii i działalności radia od strony techniczno - realizatorskiej, jego bogatej oferty programowej, w tym muzycznej i literackiej. Całość reportażu spina bogata ikonografia i archiwalne nagrania radiowe. 01:10 KTO ZNA CZŁOWIEKA UKRYTEGO W ŚCIANIE Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2001 Reżyseria: Bogdan Łoszewski Zdjęcia: Maciej Bugajak Muzyka: Mikołaj Bugajak Wykonawcy: Shevach Weiss Dziadkowie Shevacha Weissa mieszkali w Borysławiu. W niewielkim galicyjskim miasteczku żyły zgodnie obok siebie trzy społeczności: polska, ukraińska i żydowska. Ludziom wiodło się nieźle. Wszyscy, choć nierówno, korzystali ze skarbu kryjącego się w ziemi u podnóży Karpat. Cały rejon był wówczas dobrze prosperującym zagłębiem naftowym. Domy dziadków bohatera filmu stały po obu stronach przecinającego miasto potoku. Rodzice spotkali się na mostku. Ojciec, absolwent szkoły handlowej był buchalterem, potem założył sklep. Matka zajmowała się domem. Zaś babcie i dziadkowie rywalizowali o względy najmłodszego z wnucząt. Shevach miał cztery lata, gdy wybuchła wojna. Do Borysławia weszły oddziały Armii Czerwonej. Życie pod władzą sowiecką było trudniejsze, ale najgorsze czasy miały dopiero nastąpić. Do miejscowych Żydów już wcześniej docierały złowrogie wieści o losach ich rodaków w Rzeszy oraz na terenach okupowanych w Polsce i w innych krajach Europy. Lecz nikt nie mógł uwierzyć do końca, że Niemcy chcą wyniszczyć całą społeczność żydowską. Dopiero pierwsze pogromy i egzekucje unaoczniły wszystkim straszliwą prawdę. Weissowie uciekli z getta. Znaleźli schronienie u pani Góralowej. Dzielna kobieta kryła ich w swoim domu, potem w stajni, wreszcie przygotowała dla podopiecznych sekretny schowek w ich własnym sklepie. Spędzili siedem miesięcy za drewnianym przepierzeniem. Ale z czasem kryjówka przestała być bezpieczna. Niemcy tropili Żydów. Starannie mierzyli izby i pomieszczenia gospodarcze, opukiwali ściany. Weissowie wraz w paru innymi osobami przenieśli się do loszku pod miejscową ochronką. Żywność podrzucali im polscy sąsiedzi, wodę wyciskali ze spływającego błota. Kilkuletni Shevach nauczył się tam czytać po polsku. Hrabiego Monte Christo znał na pamięć. Później tom Dumasa posłużył za podpałkę i malec zajął się lekturą encyklopedii. Piwnica pod budynkiem mieszczącym ongiś borysławski sierociniec zachowała się do dziś. Jego ekscelencja ambasador Izraela w Rzeczypospolitej, były przewodniczący Knesetu, profesor uniwersytetu, po okiem pracującej kamery wydobywa z błota zalegającego loszek stłuczony talerz, złamaną łyżkę i poobijany kubek. Służyły po kolei wszystkim uciekinierom. Pierwszą porcję wodnistej kartoflanki dostawał Shevach, jako ostatnia jadła mama. Dokumentalna opowieść o losach bohatera filmu i jego bliskich jest ponura, niekiedy drastyczna, ale zarazem krzepiąca. Dzięki pomocy polskich sąsiadów rodzina Weissów przeżyła okupację. Po wojnie wyjechała do Palestyny. Pierwsze lata pobytu w Izraelu były dla nich bardzo trudne. Dokuczał upał, brak zieleni, odmienność bliskowschodniego pejzażu od rodzimych krajobrazów. Dręczyły ich wspomnienia czasów holocaustu. Nie wszyscy ocaleni mogą pogodzić się z faktem, że Zagłada, choć czyniona niemieckimi rękami, dokonała się właśnie w Polsce. To odstręcza imigrantów, a także ich dzieci, od przyjazdu do kraju przodków i cmentarza narodu żydowskiego zarazem. Shevach Weiss nie ma takich uprzedzeń. Dlatego przyjął godność ambasadora, dlatego uczestniczy w żydowskich imprezach kulturalnych, takich jak coroczne imprezy na krakowskim Kazimierzu. Zaś męstwo swoich wybawców, uczcił dekorując Jana Górala medalem "Sprawiedliwy wśród narodów świata". Nie przypadkiem aż jedną trzecią uhonorowanych tym tytułem stanowią Polacy. 02:15 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 198 BELGIJSKIE SZTUCERY Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki "Powstańczy depozyt - kopiemy!" Zakopane trzy skrzynie sztucerów belgijskich. To zdanie podziałało na nas jak magnes. 90 lat temu w Sielpi zjawili się pierwsi poszukiwacze. Nie mieli jeszcze sprzętu, ale mieli informacje. W 1964 roku, broń, która nie trafiła do lasu, została na terenie miejscowego zakładu zakopana. "Z pamiętnika Romana Rogińskiego" Następnie przeniesiemy się do Białej Podlaskiej i opowiemy o jednej z najbardziej niezwykłych bitew powstania styczniowego, jakie się tu rozegrały - bitwie na siłę charakteru. Naczelnikiem wojennym naznaczony został Roman Rogiński. 02:40 ODWAŻYĆ SIĘ BYĆ WOLNYM Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2004 Autor: Zofia Kunert, Andrzej Kunert Reżyseria: Zofia Kunert Scenariusz: Andrzej Kunert, Zofia Kunert Zdjęcia: Sławomir Woźniak Zrealizowany z okazji 60. rocznicy wybuchu powstania warszawskiego film dokumentalny prezentujący aktualny stan wiedzy historycznej na ten temat, interesujące, mało znane materiały archiwalne ze zbiorów państwowych i prywatnych (m.in. Zygmunta Walkowskiego) komentowane przez uczestników tamtych dramatycznych wydarzeń. Plany powszechnego powstania, największej akcji militarnej polskiego ruchu oporu w II wojnie światowej, były opracowywane już od 1940 r. Ustalenia konferencji teherańskiej pod koniec 1943 r. i ostateczna decyzja o utworzeniu drugiego frontu w Normandii sprawiły, że sprawa zorganizowania powstania stawała się coraz pilniejsza. Informacje o zbliżaniu się oddziałów Armii Czerwonej do Warszawy stały się dla Komendy Głównej Armii Krajowej bezpośrednim impulsem do podjęcia decyzji o powstaniu. O zewnętrznych uwarunkowaniach polityczno - militarnych na przełomie lat 1943 - 44 mówią brytyjski historyk prof. Norman Davies z Oxfordu oraz Andrzej Pomian - podczas powstania kierownik działu krajowego w londyńskim Ministerstwie Informacji i Dokumentacji RP. Z wypowiedzi Stanisława Lakiernika - oficera Kedywu Okręgu Warszawskiego, prototypu postaci "Kolumba" z powieści Romana Bratnego, Czesława Łotarewicza ps. "Sokół", Stanisława Kawzana - żołnierza AK z Wileńszczyzny, Zdzisława Sierpińskiego ps. "Mały Świda", Stanisława Sieradzkiego ps. "Świst", Zbigniewa Ścibora - Rylskiego z batalionu "Czata 49", Zbigniewa Tyszki z Harcerskiej Poczty Polowej, Jerzego Stefana Stawińskiego Danuty Mancewicz z Kolegium A Kedywu Okręgu Warszawskiego, Małgorzaty Lorentowicz - Janczar ps. "Duda", Elżbiety Ostrowskiej ps. "Ela" i wielu innych wyłania się natomiast obraz przebiegu walk w różnych dzielnicach miastach i zbiorowy portret uczestników powstańczego zrywu: zdeterminowanych w oporze wobec okupanta, świadomych konieczności podjęcia takiego wyzwania, przepełnionych wolą walki mimo ogromnej nierówności sił i uzbrojenia. Jan Nowak - Jeziorański przybliża okoliczności rozpoczęcia walk, kreśli też sylwetkę dowódcy powstania - płk Antoniego Chruściela "Montera". O udziale obcych oddziałów kolaborujących z Niemcami w pacyfikacji powstania opowiada z kolei prof. Władysław Bartoszewski. 03:40 NIE WOLNO PRZERWAĆ SPEKTAKLU Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2007 Reżyseria: Stanisław Janicki Scenariusz: Stanisław Janicki Dokument o Danucie Szaflarskiej - znakomitej polskiej aktorce, najstarszej spośród czynnych zawodowo. Zrealizowany w 2007 roku film pokazuje 92 - letnią wówczas aktorkę, wciąż pełną temperamentu, świetnie opowiadającą o swoim życiu i ludziach, z którymi dane jej było się zetknąć - na scenie, na planie filmowym, w życiu. Danuta Szaflarska urodziła się w małej wiosce niedaleko Piwnicznej. Nie marzyła od kołyski o aktorstwie. W 1939 roku ukończyła jednak z wyróżnieniem Państwowy Instytut Sztuki Teatralnej. Debiutowała w Teatrze na Pohulance w Wilnie. Brała czynny udział w podziemnym życiu teatralnym oraz w powstaniu warszawskim. Po wojnie najpierw występowała na scenie w Łodzi, a następnie w Warszawie.