TVP Historia Poniedziałek, 14.08.2023 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 14 SIERPNIA Felieton, 2 min, Polska, 2008 Autor: Janusz Weychert 1941 - umowa w sprawie utworzenia Armii Polskiej w ZSRR; 1941 - zmarł Maksymilian Kolbe, zamordowany w Auschwitz przez Niemców; 1980 - rozpoczął się strajk okupacyjny w Stoczni Gdańskiej; 2004 - zmarł Czesław Miłosz. 07:00 POLSKIE DROGI - ODC. 2/11 - OBYWATELE GG Serial wojenny TVP, 85 min, Polska, 1977 Reżyseria: Janusz Morgenstern Scenariusz: Jerzy Janicki Zdjęcia: Edward Kłosiński Muzyka: Andrzej Kurylewicz Aktorzy: Karol Strasburger, Kazimierz Kaczor, Marek Walczewski, Zofia Mrozowska, Aleksander Bardini, Andrzej Seweryn, Jadwiga Jankowska-Cieślak, Anna Nehrebecka, Leszek Herdegen, Stanisław Zaczyk, Wacław Kowalski, Bronisław Pawlik, Jerzy Nowak, Henryk Talar, Piotr Pawłowski Podchorąży Władysław Niwiński z kapralem Leonem Kurasiem, już w cywilnych ubraniach, zatrzymują się na wiejskiej plebanii. Wpadają w ręce Niemców, ale dzięki sprytowi kaprala wykupują się. Kuraś zostaje jednak złapany na dworcu kolejowym i wysłany do stalagu. Niwiński udaje się do Krakowa. Tymczasem w Warszawie Johann Heimann - już w mundurze SS - szuka śladów po rodzinie Niwińskich, chce bowiem pomścić śmierć ojca. Władysław spotyka w Krakowie uratowanego przez siebie profesora, który oferuje mu pomoc w znalezieniu mieszkania i wyrobieniu nowych dokumentów. Wkrótce dochodzi do aresztowania profesora podczas osławionej niemieckiej akcji na Uniwersytecie Jagiellońskim. 08:30 HISTORIA POLSKI - BŁĘKITNA ARMIA 1917 - 1919 Dokument fabularyzowany, 67 min, Polska, 2017 Reżyseria: Leszek Wiśniewski Scenariusz: Jan Tarczyński Zdjęcia: Adam Fręśko Muzyka: Rafał Rozmus Film dokumentalny fabularyzowany o Błękitnej Armii utworzonej we Francji. Film dotyczy lat 1917 - 1919, od powstania do powitania Armii w Polsce. Film przedstawia zapomniany fragment polskiej historii: utworzenie, organizację, wyszkolenie i wyposażenie, a także użycie bojowe w czasie I wojny światowej oddziałów Armii Polskiej, utworzonej we Francji dekretem prezydenta Republiki Raymonda Poincare z 4 czerwca 1917 roku, dzięki staraniom Komitetu Narodowego Polskiego. Dowódcą tej armii, zwanej od koloru żołnierskich mundurów Błękitną Armią, Komitet Narodowy Polski mianował gen. bryg / dyw. Józefa Hallera, przedwojennego instruktora scoutingu i towarzystwa Sokół we Lwowie, a później dowódcę 2. Brygady Legionów Polskich oraz 2. Korpusu Polskiego w zbolszewizowanej Rosji. Błękitna Armia, licząca ok. 70 tysięcy żołnierzy i wyposażona w nowoczesne uzbrojenie oraz sprzęt bojowy (w tym ponad 1000 pojazdów mechanicznych, 120 najnowocześniejszych czołgów lekkich Renault 17 FT, a także 90 samolotów) zapisała bohaterską kartę w walce z Niemcami (i ich sprzymierzeńcami) na ziemi francuskiej (m.in. w Szampanii i w rejonie Wogezów), a po przejeździe transportami kolejowymi do Polski w kwietniu czerwcu 1919 roku, broniąc Ojczyzny przed inwazją bolszewickiej Rosji. Oddziały Błękitnej Armii, wcielone w skład Wojska Polskiego, decydowały o wyzwoleniu Lwowa i Borysławsko - Drohobyckiego Zagłębia Naftowego z rąk ukraińskich. 10:05 "SENSACJE XX WIEKU" - ENIGMA CZ. 1 (ENIGMA CZ. 1) Widowisko, 43 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Krzysztof Czeczot, Mateusz Banasiuk, Grzegorz Małecki, Marcin Sztabiński, Marcin Czarnik, Marcin Kwaśny Największym polskim wkładem w zwycięstwo w II wojnie światowej było złamanie przez polskich kryptologów tajemnicy niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. Szczodry dar polskiego wywiadu, przekazany aliantom w przededniu wybuchu wojny, dał im nadzieję w czasie klęsk wczesnego okresu wojny i umożliwił pierwsze zwycięstwa, prowadzące do wielkiego przełomu. Dzieło matematyków Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego, a także ich dowódców i towarzyszy broni z Biura Szyfrów, miało wiele wymiarów: historyczny (skracając o 2 - 3 lata koszmar wojny, a zdaniem niektórych historyków decydując o jej wyniku; humanitarny (ratując przed zagładą wiele milionów istnień ludzkich); naukowy (tworząc podwaliny współczesnej kryptologii, także w jej cywilnym wydaniu). Jednakże ten sukces został nam skradziony; tylko historycy wiedzą, że to Polacy złamali Enigmę. Prawdę o Enigmie ujawniono późno i w sposób deprecjonujący kluczowy wkład Polaków. Nawet, jeśli dzisiaj większość naukowców uznaje ich pionierską rolę, powszechna wiedza na ten temat nie jest kształtowana przez książki historyków, lecz produkty kultury masowej, prezentujące rolę polskich kryptologów w sposób zafałszowany. Czteroodcinkowe widowisko przedstawia, jak doszło do złamania szyfru Enigmy, przed którym skapitulowali brytyjscy i francuscy kryptolodzy, uznając, że jest to zadanie niemożliwe do wykonania. 10:55 TAJEMNICE WYSP BRYTYJSKICH - ODC. 3/4 (BRITAIN'S SECRET ISLANDS) Serial dokumentalny, 60 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Stewart Mcpherson Podróż dookoła Wielkiej Brytanii, połączona ze zwiedzaniem mniejszych wysp, uznających Elżbietę II za swą królową. Jest ich ponad 6 tysięcy, niektóre wielkości boiska piłkarskiego. Rejs zaczyna się w Greenwich, pierwszy przystanek to archipelag Farne, a ostatni - opancerzone wieże Maunsella u ujścia Tamizy. Brytyjczycy ostrzeliwali z nich niemieckie samoloty, sposobiące się do bombardowania Londynu. Widzowie będą mieli okazję zobaczyć: latarnie morskie, megality, ruiny opactw i średniowiecznych zamków, pamiątki po wikingach i epoce rewolucji przemysłowej, florę i faunę oraz osobliwości geologiczne i krajobrazowe. Przed kamerę zapraszani są lokalni patrioci i historycy. Realizatorzy odwiedzą między innymi: Bass Rock - dawniej wyspa twierdza, potem więzienie, a obecnie raj dla tysięcy głuptaków. Szetlandy: mieszkańcy przebierają się za wikingów, których zresztą są często potomkami i maszerują z pochodniami. Tubylcy z Fair, najbardziej odosobnionej z zamieszkałych wysp brytyjskich, nie poddają się rozpaczy: hodują owce i z ich runa produkują słynne swetry. Z takich miejsc dobrze widać zorzę polarną, zaś mieszkańcom kulturowo i mentalnie blisko jest do Norwegów czy Islandczyków. Związki z Londynem poświadcza czerwona budka telefoniczna. Północne wody są niebezpieczne, wybrzeża skaliste i zdradliwe, na dnie morza zalega mnóstwo wraków. Koło Hebrydów pod wodą rdzewieją pozostałości niemieckiej floty, zatopionej po przegranej pierwszej wojnie światowej. Wybrzeża są usiane fortami i bunkrami, budowanymi w obawie przed inwazją Hitlera. Na wyspie Man kultywuje się celtyckie, pogańskie święta. Połączona mostem z Kornwalią arturiańska wyspa Tintagel wabi jaskinią, w której ponoć zamieszkiwał Merlin. Na wysepce Brownsea na kanale la Manche narodził się ruch skautowski: lord Baden - Powell w 1907 roku zorganizował tam obóz dla 20 młodzieńców. Narratorem i dowódcą ekspedycji jest 38 - letni Stewart McPherson, który zasłynął z serii książek o dzikiej przyrodzie, zrealizował też dla BBC i SkyVision wiele serii dokumentalnych. 11:45 WOJNA W ETERZE - ODC. 131 Felieton, 5 min, Polska, 2021 Scenariusz: Jan Sosiński, Andrzej Mietkowski Cykl "Wojna w eterze" to krótkie, kilkuminutowe filmy, w których skonfrontowane są dwie strony tej wojny: Wschód i Zachód, komunistyczne władze i kraje demokratyczne, blok sowiecki i wolny świat reprezentowany przez USA i Europę Zachodnią. To Obrazy Propagandy i Głosy Prawdy. Ta konfrontacja pokazana jest przez dwa zbiory multimedialne: głosy prawdy płynące do PRL spoza żelaznej kurtyny na falach zagranicznych radiostacji, oraz obrazy propagandy peerelowskiej, którymi przez dziesięciolecia zakłamywano ważne wydarzenia, wielkie postaci, znaczące zjawiska, kluczowe daty historyczne. GŁOSY PRAWDY to pół miliona minut archiwum Radia Wolności, nagrania dźwiękowe pozostałe po zamknięciu Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa, a także archiwalia polskich sekcji BBC i Radia France Internationale; OBRAZY PROPAGANDY to zapisy z archiwów IPN, TVP, CAF/PAP i Polskiego Radia, będące filmowym, fotograficznym i dźwiękowym obrazem PRL. 13:05 SZATAN Z SIÓDMEJ KLASY Film przygodowy dla młodych widzów, 102 min, Polska, 2006 Reżyseria: Kazimierz Tarnas Scenariusz: Kaziemierz Tarnas, Tomasz Piotrowski Zdjęcia: Zdzisław Najda Muzyka: Krzesimir Dębski Aktorzy: Bartosz Fejge, Katarzyna Bator, Wojciech Malajkat, Krzysztof Globisz, Katarzyna Pypno, Tytus Hołdys, Marek Serdiukow, Tomasz Koźlik, Paweł Jakowlew, Łukasz Jaźwiec, Rafał Kołsut, Krystyna Tkacz, Justyna Sieńczyłło, Emilian Kamiński, Maria Kaniewska Nowa ekranizacja powieści Kornela Makuszyńskiego pod tym samym tytułem. Lata 30. XX wieku. W majątku Iwona Gąsowskiego pod Wilnem pojawia się Francuz, który koniecznie chce kupić zadłużoną posiadłość i chylący się ku upadkowi dom. Gdy właściciel nie chce jej sprzedać, z domu nieoczekiwanie giną stare drzwi. Najpierw jedne, potem drugie... Profesor gimnazjum, Piotr Gąsowski, historyk, prosi swego najbystrzejszego ucznia, znanego z detektywistycznych zdolności Adama Cisowskiego, o pomoc w rozwiązaniu zagadki niezrozumiałych kradzieży w domu jego brata. Okazuje się, że wszystkiemu winien odnaleziony w Paryżu w 1836 roku list Kamila de Berier, pułkownika armii napoleońskiej, który w czasie odwrotu spod Moskwy, tuż przed śmiercią, pozostawił wskazówki dotyczące ukrytego skarbu. 16:00 WIDOKI Z RAJU. KULTURA OGRODOWA W ŚWIECIE ISLAMU - ODC. 3 MAROKO. MARZENIE O PIĘKNIE (A GLIMPSE OF PARADISE - GARDEN CULTURE IN THE ISLAMIC WORLD) Serial dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Veronika Hofer Odcinek 3 - "Maroko". Marzenie o pięknie. Maroko kolorowe targi, błyszczące suki i zacienione ogrody. Podobno najwspanialsze z ogrodów są dziś dziełem artystów, romantyków i kolekcjonerów roślin z Europy. Wyruszamy w podróż do Maroka, aby zobaczyć, w jaki sposób przenieśli oni swoje marzenia o oriencie na formę ogrodową. Ten ogród znajduje się gdzieś w Maroku, nie wolno nam powiedzieć dokładnie, gdzie. Wiele osób o nim mówi, ale tylko nieliczni w nim byli. Jakieś dwadzieścia lat temu pewna para z Niemiec postanowiła zrealizować swoje marzenie o ogrodzie orientalnym. Zgodnie z islamską tradycją stworzyła nie tylko zieleń, ale też siedlisko i przestrzeń do życia. Miejsce, w którym można schronić się przed upałem i kurzem, i rozkoszować się cieniem, kolorami czy śpiewem ptaków. Idealny ogród islamski jest symbiozą architektury i natury. Wszystko do ostatniego szczegółu utrzymane jest w harmonii i przesiąknięte pragnieniem i dążeniem do piękna. Najważniejszym elementem jest woda, wokół której wszystko się kręci. Jej kluczowa rola przedstawiana jest przy użyciu wszelkich możliwych zasobów. Interesuje nas, gdzie w Maroku Europejczycy tworzyli swoje pierwsze ogrody. Wyruszamy zatem, aby dowiedzieć się więcej. Rabat, stolica Maroka leży na wybrzeżu północnego Oceanu Atlantyckiego. Zawsze wieje tu świeża oceaniczna bryza, a klimat jest łagodny przez cały rok. 16:55 POLSKIE DROGI - ODC. 3/11 - NAJSPOKOJNIEJSZE MIEJSCE NA ŚWIECIE Serial wojenny, obyczajowy, 90 min, Polska 1977 Reżyseria: Janusz Morgenstern Scenariusz: Jerzy Janicki Zdjęcia: Edward Kłosiński Muzyka: Andrzej Kurylewicz Aktorzy: Karol Strasburger, Kazimierz Kaczor, Zofia Mrozowska, Piotr Pawłowski, Marek Walczewski, Henryk Bąk, Jadwiga Jankowska - Cieślak, Włodzimierz Boruński, Franciszek Trzeciak, Bronisław Pawlik, Aleksander Bardini, Beata Tyszkiewicz, Zygmunt Kęstowicz, Jan Englert, Leszek Herdegen, Barbara Sołtysik, Roman Stankiewicz, Bohdan Ejmont, Stanisław Zaczyk, Piotr Fronczewski, Maciej Góraj, Henryk Talar, Mieczysław Milecki, Monika Goździk, Zbigniew Zapasiewicz, Anna Nehrebecka, Arkadiusz Bazak, Stanisław Mikulski, Jan Machulski, Jerzy Kaliszewski, Emil Karewicz, Mieczysław Kalenik Przebywający w Krakowie Johann Heimann spostrzega na wystawie zakładu fotograficznego zdjęcie Władka Niwińskiego, które nieopatrznie wywiesiła w witrynie córka Białasa, Basia. Gestapowiec zastawia pułapkę. Po odbiór zdjęcia zgłasza się służąca profesorstwa Zygadlewiczów. Fotograf niszczy kwit, wydaje jej inne zdjęcie, na odwrocie zdąży jeszcze napisać prośbę, by ostrzec jego córkę. Sprawa wydaje się, gdy po odbiór swoich zdjęć zgłasza się inny klient. Fotograf zostaje aresztowany, potem zesłany do obozu, Basia Białasówna musi uciekać z miasta. Stryj dziewczyny, przedwojenny komunista, chce ukryć ją w "najspokojniejszym miejscu na świecie", prowincjonalnej dziurze, gdzie mieszka ich krewniak. Sam również wyprawia się do Oświęcimia, zabierając ze sobą Władka. Niwiński pracuje tam jako ogrodnik. Otrzymuje zadanie rozpracowania i sfotografowania tajemniczego obiektu, który wznoszą tutaj Niemcy. Zadanie wykonuje, ale musi ratować się ucieczką. Wyjeżdża do Bydgoszczy, gdzie już wcześniej dotarł Kuraś. 18:50 SPÓR O HISTORIĘ - CUD NAD WISŁĄ Debata, 32 min, Polska, 2020 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Prowadzący: Tomasz Muller Latem 1920 roku Rzeczpospolita stanęła przed groźbą upadku i bolszewickiego podboju. Armia Czerwona niepowstrzymanie parła na Zachód. Na początku sierpnia znalazła się pod Warszawą. W Wyszkowie na objęcie władzy czekał rząd sowieckiej Polski. Przedstawiciele obcych państw w pośpiechu wyjechali. Zajęcie stolicy Polski miało być kwestią godzin. 15 sierpnia nastąpił jednak punkt zwrotny w tej wojnie. Bolszewicy zostali zatrzymani. Wydarzył się Cud nad Wisłą. W Bitwie Warszawskiej szala zwycięstwa przechyliła się na stronę polską. 16 sierpnia rozpoczął się manewr głębokiego oskrzydlenia wojsk bolszewickiego Frontu Zachodniego. Liczące pięć dywizji ugrupowanie wojsk polskich skoncentrowane za osłoną rzeki Wieprz ruszyło na północ, uderzając w bok wojsk sowieckich. Polska piechota, gromiąc oddziały bolszewickie, posuwała się nawet po czterdzieści kilometrów dziennie. Szybko przerwano linie komunikacyjne wojsk bolszewickich, uwikłanych w boje pod Warszawą. Armia Czerwona rozpoczęła odwrót. 60 tysięcy sowieckich żołnierzy trafiło do niewoli. Jedynie nieliczne oddziały zdołały wymknąć się z pułapki. Polska po tygodniach najwyższego zagrożenia rozgromiła armię, która miała po trupie Polski zanieść żagiew bolszewickiej rewolucji do Niemiec i dalej na Zachód. Lord D’Abernon określił Bitwę Warszawską jako osiemnastą, decydującą bitwę w dziejach świata. 19:25 HISTORIA POLSKI - DROGA WODNA NIESTRZEŻONA Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2016 Reżyseria: Andrzej Turkowski, Łukasz Korwin Film dokumentalny jest próbą odkrycia tajemnicy rzekomego skoku Lecha Wałęsy przez stoczniowy płot w sierpniu 1980 r. , który stał się głównym elementem mitu założycielskiego Wałęsy - człowieka przez jednych uważanego za bohatera Solidarności, przez innych za zdrajcę tysiąclecia. Przy różnych okazjach Wałęsa sam podawał sprzeczne wersje opowieści o okolicznościach i miejscu słynnego skoku przez płot. Autorzy filmu zebrali szereg relacji świadków i znawców tematu. Jerzy Kozłowski - pseudonim Kolega - tajny współpracownik Służby Bezpieczeństwa w Stoczni Gdańskiej jest jedyną osobą, która podobno widziała Wałęsę przeskakującego przez płot. Dla samego Lecha Wałęsy legendarny skok jest trudnym do wytłumaczenia epizodem. Może z tego wynikać, że późniejszy prezydent Polski był sterowany przez tajne służby i został wprowadzony do stoczni w krytycznym momencie. Ostatnio sprawa skoku przez płot nabrała niezwykłego znaczenia i stała się częścią oskarżenia Lecha Wałęsy o agenturalność. Być może na naszych oczach wielki mit Lecha Wałęsy chwieje się pod ciosami coraz poważniejszych, udokumentowanych faktów, opinii i komentarzy. W filmie biorą udział: Andrzej Bulc, Anna Walentynowicz, Jerzy Borowczak, Henryk Lenarciak, Lech Wałęsa, prof. dr hab. Sławomir Cenckiewicz, Krzysztof Wyszkowski, Klemens Niech, Henryk Jagielski, Jerzy Kozłowski, prof. Paweł Bożyk, ks. prałat Henryk Jankowski, Kazimierz Szołoch. 20:30 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - TAJEMNICZA KRÓLOWA NEFRETETE (NEFERTITI, MYSTRIEUSE REINE D'ÉGYPTE) Cykl dokumentalny, 105 min, Francja, 2018 Reżyseria: Laure Delalex Lektor: Marek Ciuniel Pięć tys. lat temu w Egipcie panowała najbardziej tajemnicza z królowych starożytności, Nefretete. Rządziła wraz ze swym mężem, wielkim faraonem Echnatonem. Podobizna Najpiękniejszej z pięknych, jak nazywano Nefretete, znajduje się w Muzeum Egiptologii w Berlinie i nadal porusza naszą wyobraźnię. Czy tak naprawdę wyglądała, czy też jest to upiększony wizerunek nowej ziemskiej bogini? Żyła w czasach wielkiej reformy religijnej, za jej panowania stolicę Egiptu przeniesiono do nowego miejsca - Tell el - Amarna, gdzie z woli królowej i jej męża postawiono nowe miasto wśród piasków pustyni. 22:30 WSZYSTKIE MASKI KREMLA Film dokumentalny, 61 min, Polska, 2022 Reżyseria: Krystian Kratiuk Scenariusz: Krystian Kratiuk Zdjęcia: Jacek Flig, Dawid Rogowski, Łukasz Korzeniowski, Racia Racia Postępujące zepsucie Zachodu będące efektem kilku wieków dekadenckich prądów filozoficznych objawia się w każdym aspekcie cywilizacji zachodniej. Odrzucona chrześcijańska moralność, zdegenerowana kultura polityczna, wyzyskująca obywateli gospodarka, neomarksistowska kultura homo - dyktatury, seksualizacji dzieci, sekularyzacji, walki z Kościołem, promocji bluźnierstwa, radykalnych ograniczeń wolności, cancel culture, terroru politpoprawności, nihilizmu, duchowej pustki słowem wszystkiego, co niesie za sobą wizja nowego światowego porządku, to obraz współczesnego świata. Ze zgrozą obserwujemy jednak, że wśród niektórych katolików i konserwatystów na Zachodzie, rozpacz wywołana upadkiem cywilizacji jest tak głęboka, że budzi żywe zainteresowanie Wschodem. Niektórzy dali się bowiem nabrać na ułudę Moskwy jako rzekomego Trzeciego Rzymu czy katechona którego kultura i zachowawczość miałyby stanowić alternatywę dla upadającej pod naporem antywartości cywilizacji zachodu. A przecież to z gruntu fałszywa alternatywa! O tym przypominać ma film "Wszystkie maski Kremla". Czy Rosja się nawróciła?! Wybitni eksperci, uczeni i publicyści prof. Andrzej Nowak, dr hab. Henryk Głębocki, dr hab. Mieczysław Ryba, Grzegorz Górny i Piotr Doerre zrywają wszystkie maski, jakie nakładają na siebie od lat włodarze Kremla po to, by mamić ludzi Zachodu. Kto ulega maskirowce Kremla? Jaka w tej maskaradzie jest rola polskich katolików? Kto tak naprawdę jest przyjacielem Putina i wreszcie, czy w dobie wojny na Ukrainie akt poświęcenia Rosji może być nadzieją na obiecane w Fatimie nawrócenie Rosji? 23:45 TAJEMNICE UKRYTE W KOŚCIACH. POLOWANIE NA CZARNĄ ŚMIERĆ (SECRETS IN THE BONES: THE HUNT FOR THE BLACK DEATH KILLER) Film dokumentalny, 50 min, Kanada, 2014 Reżyseria: Liam O'Rinn Scenariusz: Liam O'Rinn Biolog Hendrik Poinar - istne skrzyżowanie Doktora Who z Indianą Jonesem z pomocą międzynarodowej ekipy ekspertów próbuje złamać kod genetyczny średniowiecznej dżumy. Czarna Śmierć 660 lat temu zredukowała populację Europy nawet o połowę. Od zarażenia do agonii w męczarniach mijał najwyżej tydzień. Autorzy dokumentu ilustrują to, wymazując ludzi ze współczesnego zdjęcia rynku w toskańskiej Pistoi. Poinar jest naukowcem wyspecjalizowanym w analizach dawnego DNA. W poszukiwaniu patogenu jedzie do Rosji oglądać zamrożone syberyjskie mamuty i do wioski koło Lukki, gdzie trwają archeologiczne badania przyklasztornej osady. Sekundują mu włoski historyk, niemiecki paleogenetyk, osteolog z Muzeum Londynu, gdzie w kartonowych pudłach trzymane są kości ofiar zarazy, oraz epidemiolodzy. 00:45 "SENSACJE XX WIEKU" - ENIGMA CZ. 1 (ENIGMA CZ. 1) Widowisko, 43 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Krzysztof Czeczot, Mateusz Banasiuk, Grzegorz Małecki, Marcin Sztabiński, Marcin Czarnik, Marcin Kwaśny Największym polskim wkładem w zwycięstwo w II wojnie światowej było złamanie przez polskich kryptologów tajemnicy niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. Szczodry dar polskiego wywiadu, przekazany aliantom w przededniu wybuchu wojny, dał im nadzieję w czasie klęsk wczesnego okresu wojny i umożliwił pierwsze zwycięstwa, prowadzące do wielkiego przełomu. Dzieło matematyków Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego, a także ich dowódców i towarzyszy broni z Biura Szyfrów, miało wiele wymiarów: historyczny (skracając o 2 - 3 lata koszmar wojny, a zdaniem niektórych historyków decydując o jej wyniku; humanitarny (ratując przed zagładą wiele milionów istnień ludzkich); naukowy (tworząc podwaliny współczesnej kryptologii, także w jej cywilnym wydaniu). Jednakże ten sukces został nam skradziony; tylko historycy wiedzą, że to Polacy złamali Enigmę. Prawdę o Enigmie ujawniono późno i w sposób deprecjonujący kluczowy wkład Polaków. Nawet, jeśli dzisiaj większość naukowców uznaje ich pionierską rolę, powszechna wiedza na ten temat nie jest kształtowana przez książki historyków, lecz produkty kultury masowej, prezentujące rolę polskich kryptologów w sposób zafałszowany. Czteroodcinkowe widowisko przedstawia, jak doszło do złamania szyfru Enigmy, przed którym skapitulowali brytyjscy i francuscy kryptolodzy, uznając, że jest to zadanie niemożliwe do wykonania. 01:35 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - KURSK CZ. 1 Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Prowadzący: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Pierwsza część odcinka poświęconego bitwie o Kursk.