TVP Historia Środa, 16.08.2023 Zmiany z dnia 02.08.2023 w stosunku do raportu z dnia 19.07.2023 (dodano opis: Omówienie) 12:55 WOJNA W ETERZE - ODC. 130 Felieton, 5 min, Polska, 2021 Scenariusz: Jan Sosiński, Andrzej Mietkowski Cykl "Wojna w eterze" to krótkie, kilkuminutowe filmy, w których skonfrontowane są dwie strony tej wojny: Wschód i Zachód, komunistyczne władze i kraje demokratyczne, blok sowiecki i wolny świat reprezentowany przez USA i Europę Zachodnią. To Obrazy Propagandy i Głosy Prawdy. Ta konfrontacja pokazana jest przez dwa zbiory multimedialne: głosy prawdy płynące do PRL spoza żelaznej kurtyny na falach zagranicznych radiostacji, oraz obrazy propagandy peerelowskiej, którymi przez dziesięciolecia zakłamywano ważne wydarzenia, wielkie postaci, znaczące zjawiska, kluczowe daty historyczne. GŁOSY PRAWDY to pół miliona minut archiwum Radia Wolności, nagrania dźwiękowe pozostałe po zamknięciu Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa, a także archiwalia polskich sekcji BBC i Radia France Internationale; OBRAZY PROPAGANDY to zapisy z archiwów IPN, TVP, CAF/PAP i Polskiego Radia, będące filmowym, fotograficznym i dźwiękowym obrazem PRL. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 18:20 WOJOWNICY CZASU - PRZEDMURZE EUROPY, CZYLI BITWA WARSZAWSKA 1920 Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Gajewski Muzyka: Krzysztof Ridan Odzyskana przez Polaków w 1918 roku Niepodległość nie została nam dana na zawsze. Już niebawem, świeżo wytyczone granice Polski zaczęły płonąć. A niebezpieczeństwo nadchodziło od wschodu. Pod koniec 1917 roku po zwycięstwie tzw. rewolucji październikowej, bolszewicka już Rosja wycofała się z udziału w wielkiej wojnie. A po jej zakończeniu i po stłamszeniu wojny domowej u siebie, zaczęła przejmować ziemie okupowane dotąd, a teraz opuszczane przez pokonanych Niemców. W ten sposób Armia Czerwona wkroczyła do Europy. Polska była pierwszym celem na drodze pochodu światowej rewolucji. (dodano pozycję programową) 21:05 OKRUCIEŃSTWA IWANA GROŹNEGO (IVAN THE TERRIBLE (IWAN DER SCHRECKLICHE)) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2014 Reżyseria: Peter Moers Film dokumentalny o Iwanie IV Groźnym, pierwszym władcy Rosji, który koronował się na cara w styczniu 1547 roku. Prowadził niezwykle agresywną politykę wobec swoich sąsiadów. Zasłynął okrucieństwem, zamordował swojego drugiego syna. Przypisuje mu się autorstwo utworów liturgicznych i udział w redagowaniu kronik. Iwan IV popierał rozwój sztuki, zwłaszcza architektury i malarstwa. W okresie jego rządów pojawił się w państwie moskiewskim druk. Był siedmiokrotnie żonaty; trzy z jego żon zmarły za jego życia, z trzema się rozwiódł. Miał też mnóstwo kochanek. Zalecał się do siostry Zygmunta Augusta i Elżbiety I. Zmarł w 1584 roku podczas rozgrywania partii szachów. Car Iwan IV, wielki książę moskiewski, pierwszy car Rosji. Przeszedł on do historii jako Iwan Groźny. Radzieccy historycy uważali go za silnego przywódcę, który walczył z korupcją i wyzyskiem. Był intelektualistą, jak na czasy, w których żył. Urodził się w 1530 roku w Moskwie. Gdy miał 3 lata, stracił ojca, wielkiego księcia Wasilija. Pięć lat później umarła mu matka Helena, prawdopodobnie w wyniku otrucia. Władzę w imieniu osieroconego Iwana przejęła magnateria. Bojarzy mieli go chronić. Tymczasem zamienili życie Iwana w piekło. Spadkobierca tronu musiał walczyć o pożywienie. Był poniżany, bez powodu przetrzymywany w zamknięciu i bity. Jednak przeżył. Przez następne lata chłopiec dorastał pod ścisłym nadzorem Kościoła. 17 - letni Iwan poślubił Anastazję Romanową, córkę jednego z bojarów. Anastazja była najwierniejszą towarzyszką Iwana. Lud wierzył, że car był dobry, nawet jeśli był despotyczny, ponieważ stał po jego stronie w walce z korupcją i zdeprawowanymi bojarami. Rządy Iwana IV są dzielone zwykle na dwa okresy: czas reform do około roku 1560 i lata terroru, które przyszły później. Po śmierci pierwszej żony Iwan zawarł kilka małżeństw z córkami rosyjskiej arystokracji, ale chciał, by następcą tronu został jego najstarszy syn Iwan Iwanowicz z małżeństwa z ukochaną żoną Anastazją. Ojciec i syn byli do siebie podobni. Jednak sprawy potoczyły się inaczej. Po dziesiątkach lat panowania, podejrzenia i strach przed zdradą sprawiły, że car popadł w paranoję. Coraz częściej tracił nad sobą kontrolę. Pewnego dnia spotkał synową ubraną jego zdaniem niestosownie i wpadł w gniew. Iwan Iwanowicz bronił żony przed ojcem. Sytuacja się zaostrzyła i Iwan pobił ukochanego syna na śmierć. Tym samym pozbawiał Rosję następcy tronu. Carem mógł zostać tylko jedyny brat zabitego, ale opóźniony w rozwoju. Zabicie własnego syna długo było tematem rozważań psychologów i artystów. Jakiej siły potrzeba, jakiego gniewu, żeby zabić własne dziecko? Po kilku latach umarł też Iwan - męczone dziecko, które stało się despotą. Pozostawił marnego następcę. Wkrótce bojarzy odzyskali władzę i wprowadzili w kraju chaos i zamęt. Epoka bezprawia skończyła się dopiero wraz z czasami Piotra Wielkiego, 200 lat później. Car Piotr osiągnął to, o czym marzył Iwan, nie przy pomocy brutalności i szaleństwa, lecz dzięki modernizacji i umocnieniu Rosji. Zbudował na Bałtyku port Sankt Petersburg, o który Iwan przez 30 lat na próżno prowadził wojnę. Przydomek Groźny po raz pierwszy pojawił się w mowie potocznej w XVIII wieku. Wywodzi się on z błędnego tłumaczenia rosyjskiego słowa grozny, które oznacza surowy, ale nie ma negatywnych konotacji. W XIX wieku kompozytor Modest Musorgski poświęcił carowi Iwanowi całą arię w swojej operze "Borys Godunow". 300 lat później Iwan wciąż pozostawał dobrym carem i był postacią kultową, Stalin zlecił zrobienie filmu o nim tak, aby był korzystny dla jego interesów. Zlecenie dostał awangardowy reżyser Siergiej Eisenstein. Film trafił na ekrany kin w 1940 roku. Jest to powierzchowny portret przepełniony sentymentalnym patosem. Każda epoka tworzy legendy według swoich potrzeb: po upadku Stalina Iwan stał się symbolem brutalnego tyrana. W okresie głasnosti za Gorbaczowa historycy należący do liberalnej opozycji posunęli się dalej i utożsamiali Stalina z Iwanem Groźnym, żeby go oczernić. W tamtych czasach negatywny obraz Iwana był na tyle żywy, że w skuteczny sposób służył potępieniu Stalina. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 22:10 1920. BITWA WARSZAWSKA Film historyczny, wojenny, 110 min, Polska, 2011 Reżyseria: Jerzy Hoffman Scenariusz: Jarosław Sokół Zdjęcia: Sławomir Idziak Muzyka: Krzesimir Dębski Aktorzy: Borys Szyc, Natasza Urbańska, Daniel Olbrychski, Bogusław Linda, Marian Dziędziel, Jerzy Bończak, Ewa Wiśniewska, Stanisława Celińska, Adam Ferency, Wojciech Solarz, Wiktor Zborowski, Wojciech Pszoniak, Antoni Królikowski, Rafał Cieszyński Burzliwe losy bohaterów filmu i ich miłosne perypetie rozgrywają się na tle wojny polsko - bolszewickiej, jednego z najważniejszych okresów w dziejach naszego kraju. Stoczona w sierpniu tytułowa bitwa zdecydowała o zachowaniu niepodległości, którą Polska odzyskała w listopadzie 1918 r. , po 123 latach niewoli. Akcja rozpoczyna się w Moskwie na Kremlu, gdzie na tajnym posiedzeniu rządu rosyjskiego Lew Trocki, drugi obok Lenina przywódca Rosji i naczelny komisarz Armii Czerwonej, kreśli plan agresji na Europę i podbój europejskich państw: Polski, potem Niemiec, Francji, Włoch, Anglii. Kolejna scena rozgrywa się w Warszawie, gdzie poznajemy głównych bohaterów tej wojennej historii: artystkę Olę Raniewską i kawalerzystę Jana Krynickiego. To właśnie oczami tych dwojga zakochanych w sobie młodych ludzi zostało ukazane heroiczne zwycięstwo narodu polskiego nad bolszewikami. W warszawskim Cafe Oasis piosenkarka i tancerka kabaretowa Ola bawi zachwyconych gości lokalu, wśród których jest podpity kapitan Kostrzewa, niespuszczający oka z pięknej artystki. Wkrótce pojawia się tu także w szampańskim humorze Jan, kawalerzysta, poeta i idealista, któremu towarzyszą kompani, na czele z majorem Bolesławem Wieniawą - Długoszowskim. Upajający się szczęściem w ramionach ukochanej Jasio proponuje, by pobrali się natychmiast, wiedząc, że wyrusza na front. Obudzony w środku nocy ksiądz Ignacy Skorupka, zgadza się udzielić nazajutrz ślubu młodej parze. Na prośbę zatroskanej Oli, Jaś przysięga żonie, że wróci na pewno. Podczas walk na polsko - bolszewickim froncie kawalerzysta Jan trafia do niewoli. Zostaje oskarżony o agitację i skazany przez sąd polowy na karę śmierci. Przed egzekucją ratuje go jednak atak wrogich wojsk. Ostatecznie jego los będzie spoczywać w rękach czekisty Bykowskiego. Ale Jan zdoła uciec od bolszewików. Ola dowiaduje się od majora Wieniawy o zaginięciu męża. Nie traci nadziei na jego odnalezienie. Porzuca kabaret i zaciąga się do polskiej armii jako sanitariuszka.