TVP Kultura Wtorek, 15.08.2023 07:00 ZAGINIONE - ODNALEZIONE - SKRADZIONE IKONY Z MUZEUM WARMII I MAZUR W OLSZTYNIE Magazyn, 12 min, Polska, 2022 Prowadzący: Rafał Wiśniewski W 1990 roku w sali gotyckiej Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie prezentowana była wystawa cennych ikon cerkiewnych. Każdego dnia, po zamknięciu wystawy dla zwiedzających, sala była zamykana na klucz i plombowana, a klucze przekazywano na portiernię. 7 grudnia 1990 roku około godziny 11:30 do sali weszła po uprzednim zdjęciu nienaruszonych plomb kustoszka Muzeum z grupą zwiedzających. Od razu zobaczyła, że z sali zniknęła część ikon. Po dokładnym przeliczeniu stwierdzono, że brakuje 29 z 87 ikon prezentowanych na wystawie. Łączną wartość skradzionych obiektów wyceniono na 912 milionów ówczesnych złotych. W marcu 1991 roku Prokuratura Wojewódzka w Olsztynie w wyniku niewykrycia sprawców umorzyła śledztwo. Wszystkie skradzione ikony zarejestrowano w krajowym wykazie zabytków skradzionych i wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem, prowadzonym przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Ikona z przedstawieniem Archanioła Michała: datowana na II poł XVI wieku, pochodząca z Rosji, ikona w srebrnej ramie zdobionej w technice filigranu i emalii, udekorowana drogimi kamieniami. Jedna z najcenniejszych ikon ze zbioru skradzionego w grudniu 1990. W 2019 roku kolekcjoner dzieł sztuki dr Reiner Zerlin podarował miastu Recklinghausen w Niemczech cenną kolekcję dzieł składającą się z blisko 250 obiektów sztuki wschodniochrześcijańskiej. W lipcu 2020 roku pracownik ówczesnego Wydziału ds. Restytucji MKiDN rozpoznał skradzioną ikonę na dostępnej on - line ekspozycji w Muzeum Ikon w Recklinghausen. Wykorzystując system informacji o rynku wewnętrznym Unii Europejskiej tzw. systemu IMI, MKiDN zwróciło się w sprawie ikony do Ministerstwa Kultury i Nauki Nadrenii Północnej - Westfalii. W odpowiedzi strona niemiecka potwierdziła, że faktycznie jest to poszukiwane przez Polskę dzieło sztuki, a Muzeum Ikon w Recklinghausen wyraża gotowość zwrotu obiektu. 22 września 2021 w Muzeum Ikon w Recklinghausen w Nadrenii Północnej - Westfalii w Niemczech odbyło się uroczyste przekazanie ikony przedstawicielom Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W grudniu 2021 roku w Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie odbyło się uroczyste przekazanie ikony z przedstawieniem Archanioła Michała. W tym czasie pracownicy Wydziału Restytucji byli już na tropie kolejnej ikony ze zbioru skradzionego w grudniu 1990 roku. Ikonaz przedstawieniem Trzech Marii u grobu: datowana na XVI wiek, pochodząca z Rosji, wykonana w technice tempery jajecznej na desce. W tradycyjnym prawosławiu nie ma przedstawień Chrystusa Zmartwychwstałego odpowiadających zachodnim wyobrażeniom. Zmartwychwstanie jest tajemnicą, której nie jest w stanie pojąć ludzki umysł, dlatego też przedstawia się je symbolicznie jako Zstąpienie do Piekieł lub Święte Niewiasty Myrofory, czyli przynoszące mirrę. W grudniu 2021 roku pracownik ówczesnego Wydziału ds. Restytucji Dóbr Kultury w MKiDN rozpoznał skradzioną ikonę w katalogu zakończonej aukcji ikon rosyjskich i greckich w Düsseldorfie. Wykorzystując system IMI, MKiDN zwróciło się już po raz drugi w sprawie ikony do Ministerstwa Kultury i Nauki Nadrenii Północnej - Westfalii. W odpowiedzi strona niemiecka potwierdziła, że jest to ikona poszukiwana przez Polskę, a dom aukcyjny z Düsseldorfu wyraża gotowość jej zwrotu. 10 marca 2022 w Düsseldorfie w siedzibie domu aukcyjnego ikona została przekazana przedstawicielowi Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W Wielki Piątek 15 kwietnia 2022 roku przedstawiciele Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego uroczyście przekazali do zbiorów Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie XVI - wieczną ikonę Trzy Marie u grobu. Po ponad 30 latach dwie skradzione ikony wróciły do zbiorów Muzeum Warmii i Mazur. Na odnalezienie wciąż czeka 27 pozostałych obiektów skradzionych pod koniec 1990 roku z Olsztyna. 08:10 OWSZEM MAZOWSZE 20 min, Polska, 2020 Reżyseria: Adam Strug Scenariusz: Adam Strug Bohaterką odcinka jest Zofia Kucharczykowa (ur. w 1933 r.), śpiewaczka ludowa. Występuje najczęściej z zespołem śpiewaczym Gołcunecki, który powstał w 2012 r. w Gałkach Rusinowskich (powiat przysuski.). Zespół Gołcunecki ma na swoim koncie liczne sukcesy na przeglądach folklorystycznych, m. in. Basztę (nagrodę główną) w kategorii zespołów śpiewaczych na Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym (2013). Panie z zespołu specjalizują się nie tylko w śpiewie, ale i w innych formach wiejskiej tradycji, zajmują się tradycyjną wycinanką i haftem, wykonywaniem pająków i kwiatów z bibuły oraz tradycyjną kuchnią regionalną. Prezentują też zapomniane wiejskie formy parateatralne tzw. teatr weselny, czyli pełne przewrotnego humoru scenki rodzajowe odgrywane zazwyczaj w drugim dniu wesela przez gości i muzykantów. Cykl "Owszem Mazowsze" opowiada o ludziach żyjących na Mazowszu. To, co ich łączy, to twórczy obłęd, który uprawiają niezależnie od koniunktury lub dekoniunktury. Adam Strug, polski śpiewak i instrumentalista, autor piosenek, dziennikarz w swoim autorskim programie przybliża widzom niezwykłe postaci. 10:10 DLA CIEBIE, POLSKO Film wojenny, archiwalny, 46 min, Polska, 1920 Reżyseria: Antoni Bednarczyk Scenariusz: Marian Józefowicz Aktorzy: Antoni Różański, Henryk Rydzewski, Stanisław Jasieński, Jadwiga Doliwa, Jan Karpowicz, Ryszard Sobiszewski Zdjęcia: Stanisław Sebel Wiosna 1919 roku. Po wycofaniu się z Wilna armii niemieckiej, wybucha, toczona ze zmiennym szczęściem, wojna polsko - bolszewicka, która brutalnie wkracza w życie kochającej się pary Franka i Hanki. Hordy bolszewickie dokonują zniszczeń w polskich wsiach i dworach. We dworze dziedzica Okszy, powstańca 1863 roku, najeźdźcy urządzają sobie libację alkoholową. Odsiecz polskiej kawalerii nadchodzi jednak w samą porę. Nie mogąc bezczynnie czekać, Hanka zostaje siostrą miłosierdzia w jednym ze szpitali polowych pod Wilnem. Franek natomiast zdobywa powszechne uznanie po ujęciu rosyjskiego szpiega. Ważne dokumenty, jakie znaleziono przy szpiegu, przyczyniły się do zdobycia Wilna. Krwawe walki kończą się wkroczeniem wojsk polskich do Wilna. Hanka i Franek oboje w mundurach polskich żołnierzy szczęśliwie odnajdują się u stóp obrazu Matki Boskiej Ostrobramskiej. Film kończy dokumentalny zapis uroczystości związanych z włączeniem Wilna w granice Polski, z udziałem Józefa Piłsudskiego i najwyższych dowódców polskiego wojska, a także zagranicznych gości. (katalog FINA) 11:05 CUD NAD WISŁĄ Dokument fabularyzowany, 52 min, Polska, 1921 Reżyseria: Ryszard Bolesławski Scenariusz: Adam Zagórski Aktorzy: Jadwiga Smosarska, Anna Belina, Władysław Grabowski, Edmund Gasiński, Leonard Bończa-Stępiński, Stefan Jaracz, Wincenty Rapacki, Jerzy Leszczyński, Kazimierz Junosza-Stępowski, Henryk Małkowski Zdjęcia: Zbigniew Gniazdowski Film zrealizowany został na zamówienie ówczesnego Wydziału Propagandy Ministerstwa Spraw Wojskowych. Treścią filmu są dzieje wojny polsko - bolszewickiej roku 1920, zakończonej słynną bitwą warszawską, która przeszła do historii jako "Cud nad Wisłą". Film ten do naszych czasów zachował się jedynie we fragmentach. 12:15 W SŁOŃCU I W DESZCZU - ODC. 7/7 - NARZECZENI I Serial obyczajowy, 54 min, Polska 1979 Reżyseria: Sylwester Szyszko Scenariusz: Marian Pilot Aktorzy: Jarosław Kopaczewski, Hanna Bieniuszewicz, Wanda Łuczycka, Bolesław Płotnicki, Leszek Grzmociński, Marek Frąckowiak, Wanda Neumann, Janusz Paluszkiewicz, Piotr Sowiński, Marzena Trybała, Kazimierz Musiał, Stanisław Michalski Od czasu, kiedy z domu odeszła matka i sprzedany został koń, stosunki między młodymi nie układają się najlepiej. Tymczasem z więzienia wychodzi były narzeczony Julki. Przychodzi pod jej dom, w rezultacie wywołując awanturę, w czasie której pijany Bolek brutalnie odpycha ciężarną żonę. Rozgniewana Julka wyprowadza się do rodziców. Młodzi tęsknią, ale żadne z nich nie potrafi wyciągnąć ręki do zgody. Godzi wszystkich - bo i matkę, która źle czuje się w mieście - dziecko, które przychodzi na świat w same żniwa. 13:20 WNUSIO (GRANDMA'S BOY) Komedia, 56 min, USA, 1922 Reżyseria: Fred C. Newmeyer Aktorzy: Harold Lloyd, Mildred Davis, Sammy Brooks, Anna Townsend Zdjęcia: Walter Lundin Muzyka: Robert Israel Pierwszy prawdziwy pełnometrażowy film Harolda Lloyda. Legendarny komik gra tutaj Sonny'ego, nieudacznika łatwo dającego się stłamsić silniejszemu rywalowi. Poznajemy prawdziwą miłość Sonny'ego - ukochaną babcię. Daje ona Sonny'emu magiczny środek, który ponoć pomógł jego dziadkowi zostać bohaterem podczas wojny secesyjnej. Chłopak przechodzi transformację i wrzuca do studni bandziora terroryzującego całą miejscowość. Na koniec oczywiście okazuje się, że magiczny środek był sprytnym fortelem babci, a Sonny dokonał wszystkich bohaterskich czynów sam. 14:50 NA TROPACH MADONNY W GROCIE (THE SEARCH FOR THE VIRGIN OF THE ROCKS) Film dokumentalny, 52 min, USA, 2020 Reżyseria: Jean - Pierre Isbouts Scenariusz: Jean - Pierre Isbouts Jakie znaczenie ma najbardziej enigmatyczny obraz Leonarda da Vinci: "Madonna w grocie"? Dlaczego artysta namalował nie jedną, a dwie wersje obrazu i dlaczego umieścił Madonnę w jaskini? Jaka tajemnicza symbolika zainspirowała tę niezwykłą scenerię, której nie ma w żadnej Ewangelii? Na te i inne pytania odpowiedzi można znaleźć w filmie. 17:40 KROMER FESTIVAL BIECZ 2023 - POWRÓT POSŁA Koncert, 60 min, Polska, 2023 Autor: Jan Ursyn Niemcewicz Reżyseria: Marek Bik, Jarosław Gajewski Spektakl "Powrót posła" Juliana Ursyna Niemcewicza w wykonaniu artystów Teatru Klasyki Polskiej w reżyserii Jarosława Gajewskiego. 20:00 DUMA I UPRZEDZENIE (PRIDE AND PREJUDICE) (Pride & Prejudice) Film kostiumowy, 121 min, Wielka Brytania/Francja/USA, 2005 Reżyseria: Joe Wright Aktorzy: Keira Knightley, Matthew MacFayden, Donald Sutherland, Brenda Blethyn Adaptacja słynnej powieści Jane Austen. Pięć sióstr Bennet dorastało w przekonaniu, iż jedynym ich celem jest zdobycie mężów. Ale jedna z nich, Lizzie, zna przynajmniej sto powodów, by nie brać ślubu. Kiedy pani Bennet słyszy ekscytującą wiadomość mówiącą, iż bogaty kawaler wraz z kręgiem najbliższych przyjaciół zamierza wynająć pobliski dworek, węszy znakomitą okazję znalezienia mężów dla swoich córek. Zgodnie z tym planem, najstarsza z sióstr usidla panicza Charlesa Bingleya. Ale gdy Lizzie trafia na zabójczo przystojnego i snobistycznego pana Darcy ' ego, który zdaje się być dla niej idealną partią, jej sercem zaczynają targać tak duma, jak i uprzedzenia. Czy zdoła je pokonać i znaleźć w końcu powód do poślubienia mężczyzny? 23:25 MILCZENIE (SILENCE) Dramat, 154 min, Włochy/Tajwan/USA/Meksyk, 2016 Reżyseria: Martin Scorsese Scenariusz: Martin Scorsese, Jay Cocks Zdjęcia: Rodrigo Prieto Muzyka: Kim Allen Kluge, Kathryn Kluge Aktorzy: Andrew Garfield, Adam Driver, Liam Neeson, Tadanobu Asano, Ciaran Hinds XVII wiek. Film rozpoczyna się od sceny, w której portugalski jezuita Cristovao Ferreira jest świadkiem tortur nawróconego Japończyka, pragnącego przyjąć wiarę chrześcijańską. Jezuita jest bezsilny wobec prześladowań i przemocy stosowanych przez japońskie władze. Kilka lat później włoski ksiądz jezuita, Alessandro Valignano, dowiaduje się, że Ferreira sam był poddawany okrutnym torturom i w końcu wyrzekł się swojej wiary. Ale jego uczniowie nie wierzą, że ich mentor mógł się poddać i zrezygnować z walki. Postanawiają go odnaleźć. Dwaj jezuiccy księża Sebastiao Rodrigues i Francisco Garupe wyruszają więc do Japonii, gdzie wciąż są prześladowania i nadal jest wszechobecna przemoc. Ich przewodnikiem zostaje Kichijiro, rybak, który uciekł z Japonii przed terrorem. Dowiadują się, że cała jego rodzina została wymordowana, a on wówczas stracił wiarę. Kiedy księża docierają do japońskiej wioski Tomogi, odkrywają, że miejscowi chrześcijanie żyją w ciągłym strachu przed prześladowaniami. Jezuiccy duchowni, mimo grożącego im niebezpieczeństwa, nie rezygnują z poszukiwań swego mentora. Nie zrezygnują również z głoszenia Słowa Bożego. 02:15 PANORAMA KINA POLSKIEGO - MOJE CÓRKI KROWY Film obyczajowy, 83 min, Polska, 2015 Reżyseria: Kinga Dębska Scenariusz: Kinga Dębska Zdjęcia: Andrzej Wojciechowski Muzyka: Bartosz Chajdecki Aktorzy: Agata Kulesza, Gabriela Muskała, Marian Dziędziel, Małgorzata Niemirska, Marcin Dorociński, Łukasz Simlat Historia dwóch sióstr, które postawione w trudnej sytuacji życiowej zmuszone są współdziałać, mimo wzajemnej niechęci. Marta odniosła sukces w życiu, jest znaną aktorką, gwiazdą popularnych seriali. Pomimo sławy i pieniędzy, wciąż nie może ułożyć sobie życia. Samotnie wychowała dorosłą już córkę. W przeciwieństwie do swojej silnej i dominującej starszej siostry, Kasia jest wrażliwa i ma skłonność do egzaltacji. Pracuje jako nauczycielka, jej małżeństwo jest dalekie od ideału. Mąż Kasi to życiowy nieudacznik, który bezskutecznie poszukuje pracy. Siostry nie przepadają za sobą, ale nagła choroba matki zmusza je do wspólnego działania. Muszą zaopiekować się ukochanym, ale despotycznym ojcem. Marta i Kasia stopniowo zbliżają się do siebie i odzyskują utracony kontakt, co wywołuje szereg tragikomicznych sytuacji. 03:50 FORMULARZ (LE FORMULAIRE) Film dokumentalny, 54 min, Francja, 2020 Reżyseria: Filip Flatau Scenariusz: Emmanuel Dayan Filip od lat próbuje nakłonić matkę do opowiedzenia o swoim dzieciństwie. Uratowana z warszawskiego getta, a następnie do końca wojny ukrywana na wsi, zawsze utrzymywała tę część swojego życia w tajemnicy. Przygotowuje zgłoszenie - formularz, aby rodzina, która ją uratowała, została uznana za "Sprawiedliwych wśród Narodów Świata". I ten tytułowy "formularz" "uwalnia, fale wspomnień o okrutnych czasach wojny. Wspomnienia i poszukiwanie prawdy, które mają ich doprowadzić do Polski, do której zbliżają się po śladach jej przeszłości.