TVP Kultura Niedziela, 20.08.2023 06:50 PRZEBOJE NASZYCH POKOLEŃ /CZ. 1/ Koncert, 59 min, Polska, 1990 Reżyseria: Marek Wilewski Scenariusz: Andrzej Jaroszewski Wykonawcy: Andrzej Jaroszewski, Zbigniew Zamachowski, Piotr Szczepanik, Ewa Bem, Andrzej Jagodziński, Maryla Rodowicz, Marian Opania, Krystyna Prońko, Katarzyna Sobczyk, Jerzy Połomski, Edyta Geppert, Wiktor Zborowski, Halina Kunicka, Janusz Bogacki, Włodzimierz Korcz Pierwsza część koncertu "Przeboje naszych pokoleń", w którym zaprezentowano polskie piosenki wybrane przez telewidzów i słuchaczy w ogólnopolskim plebiscycie "Piosenki 70 - lecia". Koncert, który odbył się w warszawskiej Sali Kongresowej poprowadził Andrzej Jaroszewski. 09:05 ACTUS HUMANUS NATIVITAS - FARINELLI CZ. 1 Koncert, 47 min, Polska, 2018 Wykonawcy: Ann Hallenberg, Christopher Rousset, Les Talens Lyriques Ostatni koncert grudniowego Festiwalu muzyki dawnej Actus Humanus Nativitas. Wirtuozowskie arie operowe napisane dla samego Farinellego. Wykonają je artyści, którzy wystąpili na słynnej ścieżce dźwiękowej do filmu "Farinelli: ostatni kastrat" w reżyserii Grarda Corbiau - szwedzka śpiewaczka Ann Hallenberg i francuska orkiestra Les Talens Lyriques prowadzona przez Christophe’a Rousseta. 10:10 KSIĘGA PRZESTRZENI S.II - METR NA GŁOWĘ STUDENTA Program edukacyjny, 30 min, Polska, 2016 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Beata Hyczko Prowadzący: Bogna Świątkowska, Jarosław Trybuś Przegląd gatunku, który w ostatnich latach zrobił w Polsce oszałamiającą karierę, przede wszystkim dzięki dotacjom z UE, ale także dzięki zmianie w myśleniu. Budynki akademickie zaczęto bowiem znów projektować nie tylko pod kątem utylitarnych potrzeb, ale tak by były również piękne. W odcinku pokażemy kilka reprezentatywnych przykładów, analizując główne tendencje w projektowaniu dla studentów. Zobaczymy: - Centrum Informacji Naukowej i Biblioteka Akademicka w Katowicach (HS99), - Wydział Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie (Vostok Design) - Instytut Informatyki UMCS Lublinie (Biuro Architektoniczne Plewa) - Centrum Innowacji i Zaawansowanych Technologii Politechniki Lubelskiej (AMC Chołdzyński) - Hala Gier Zespołowych AWF w Poznaniu (Neostudio Architekci) 11:50 OD UCHA DO UCHA - PRZYGODY GAPISZONA - ODC. 5 - GAPISZON OGRODNIKIEM Serial animowany, 10 min, Polska, 1965 Reżyseria: Jerzy Kotowski Scenariusz: Jerzy Kotowski, Bohdan Butenko Wykonawcy: Brak Dialogów/Narratora . W odcinku "Gapiszon ogrodnikiem" babcia Gapiszona pracuje w ogrodzie: podlewa kwiaty, przebiera fasolę. Gdy zapada w drzemkę, wnuczek postanawia jej pomóc. Niestety i w tej nowej roli Gapiszon wpada w kolejne kłopoty. Drzewka posadzone do góry korzeniami, strącone jabłka, przecięty ogrodowy wąż należący do krewkiego sąsiada oto efekty jego ogrodniczej aktywności. Na szczęście babcia staje w obronie psotnego wnuczka i ratuje go z opresji. (opis dystrybutora) 12:05 OD UCHA DO UCHA - PRZYGODY GAPISZONA - ODC. 6 - BYCZE PRZYGODY GAPISZONA Serial animowany, 10 min, Polska, 1965 Reżyseria: Jerzy Kotowski Scenariusz: Jerzy Kotowski, Bohdan Butenko Wykonawcy: Brak Dialogów/Narratora . Gapiszon postanawia urządzić sobie piknik pod kasztanowcem, pada jednak ofiarą żartów okolicznych urwisów. Co gorsza, pociąga niechcący za tajemniczą linkę, na końcu której okazuje się być uwiązany wielki byk. (opis dystrybutora) 13:05 BLUES BROTHERS (THE BLUES BROTHERS) Komedia muzyczna, 127 min, USA 1980 Reżyseria: John Landis Scenariusz: Dan Aykroyd, John Landis Aktorzy: John Belushi, Dan Aykroyd, Kathleen Freeman, James Brown, Cab Calloway, Ray Charles, Carrie Fisher, Aretha Franklin, Henry Gibson i inni Dwaj śpiewający aktorzy: Dan Aykroyd i John Belushi spotkali się na planie telewizyjnego programu rozrywkowego "Saturday Night Live", gdzie Aykroyd śpiewał nastrojowe bluesy, a Belushi piosenki rockowe. Gdy, za namową producentów, wystąpili razem jako Blues Brothers, odnieśli duży sukces najpierw w telewizji, a później w cyklu koncertów w kraju. Ich płyta rozeszła się w 2, 5 - milionowym nakładzie. W tym samym czasie Aykroyd napisał scenariusz filmu "Blues Brothers", w którym oczywiście wystąpił razem z Belushim. Owocną współpracę przerwała śmierć Johna Belushiego w marcu 1982 r. wskutek przedawkowania narkotyków. W filmie śpiewają nie tylko dwaj wykonawcy głównych ról, ale także James Brown, Ray Charles i Aretha Franklin występujący w rolach epizodycznych. Jake Blues opuszcza zakład karny, a przed bramą czeka na niego w poobijanym wozie policyjnym jego brat Elwood. Jadą do Chicago. Po drodze Elwood demonstruje niezwykłe możliwości mało atrakcyjnego zewnętrznie samochodu. W dzielnicy slumsów odwiedzają prowadzony przez siostrę Marię przytułek dla sierot, w którym obaj się wychowywali. Teraz placówka stoi w obliczu bankructwa. Potrzebne na spłacenie zaległych należności 5 tys. dolarów Jake proponuje zdobyć nielegalnie, czym wywołuje wściekłość zakonnicy. Wyrzuceni z jej biura bracia spotykają w hallu starego Murzyna Curtisa, który kiedyś pomagał im w założeniu zespołu The Blues Brothers Band. Niestety, zespół się rozpadł, gdy Jake trafił do więzienia za napad. Teraz Jake wpada na pomysł reaktywowania grupy i zarobienia występami na spłatę długów. Kłopot jednak w tym, że byli członkowie formacji rozeszli się w różne strony. Zatarg z policją wywołany drobnym wykroczeniem drogowym na pewien czas opóźnia starania braci o wznowienie występów, ale Jake i Elwood nie rezygnują z raz powziętego zamiaru. Trzon dawnego zespołu - Murpha i grupę The Magictones - odnajdują chałturzących w nocnym klubie. Kolejnego muzyka wyłuskują szantażem z ekskluzywnej restauracji. Zebrawszy pełny skład zespołu, udają się do sklepu niejakiego Raya, żeby kupić używane instrumenty. Teraz pozostaje im już tylko załatwienie trasy koncertowej. Nie bez problemu Jake aranżuje pierwszy występ: The Blues Brothers dają popis w klubie country jako Good Ole Boys. Podobają się publiczności, ale wdają się w kłótnię z właścicielem. Na domiar złego, przybywają prawdziwi Good Ole Boys, którzy rzucają się w pogoń za oszustami. Na szczęście, braciom udaje się umknąć. Kolejny występ mają dać w sali na 5 tys. osób. Zarobek z takiego koncertu będzie pokaźny, trzeba tylko zapełnić widownię. Bracia organizują kampanię reklamową, ale przy okazji wskazują drogę do siebie licznym wrogom, których sobie po drodze narobili. 15:30 WĘDROWIEC POLSKI - KRAKÓW Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Agnieszka Żmijewska Scenariusz: Krzysztof Koehler, Agnieszka Żmijewska W kolejnym odcinku programu nasz wędrowiec jest w sercu Krakowa. A jako że jest tutaj od jakiegoś czasu zakorzeniony, opowie o tym mieście nieco inaczej. Wędrowkę rozpoczyna od Sukiennic, a nastepnie oprawadza widzów po nieco mniej oczywistej dawnej stolicy Polski. Z krakowskiego rynku udaje się na Kopiec Kraka, następnie do Nowej Huty, skąd zmierza do kościoła Arki Pana. Nie zapomina o dawnej dzielnicy żydowskiej miasta - Kazimierzu. Cykl 25 - minutowych programów, którego celem jest przybliżenie historii, tradycji, kultury różnych regionów Polski. Prowadzącym ten niekonwencjonalny kulturalny przewodnik po Polsce jest poeta, literaturoznawca i krytyk literacki Krzysztof Koehler. 16:05 SERIALOWA NOSTALGIA - ALTERNATYWY 4 - ODC. 3/9 - PIERWSZA NOC Serial komediowy TVP, 51 min, Polska, 1983 Reżyseria: Stanisław Bareja Scenariusz: Stanisław Bareja, Janusz Płoński, Maciej Rybinski Zdjęcia: Wojciech Jastrzębowski Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Roman Wilhelmi, Wojciech Pokora, Stanisława Celińska, Witold Pyrkosz, Bożena Dykiel, Janusz Gajos, Mieczysław Voit, Jerzy Bończak, Jan Kobuszewski, Kazimierz Kaczor, Jerzy Kryszak, Bronisław Pawlik, Gustaw Lutkiewicz Radni debatują nad nazwą ulicy. Propozycje związane z nazwiskami zasłużonych osób nie znajdują uznania - ostatecznie ulica zostaje nazwana Alternatywy. Wprowadzają się kolejni lokatorzy. Nauczycielkę przeprowadza cała klasa, każdy z uczniów niesie jakiś mebel lub sprzęt. W bloku nauczycielka zaprzyjaźnia się z docentem Furmanem, który opowiada jej o swoich wyczynach na polowaniu. Podsłuchują ich tajniacy, którzy biorą Furmana za Dąb - Rozwadowskiego i uznają za niebezpiecznego terrorystę. Józef Balcerek z Pragi nie chce przenosić się na Ursynów. Robi wszystko, by pozostać wśród kumpli. Zostaje eksmitowany, przyjeżdża z rodziną na Alternatywy 4. 17:15 NIEDZIELA Z... JANUSZEM OLEJNICZAKIEM Program publicystyczny, 40 min, Polska, 2020 Scenariusz: Natalia Banaczek Prowadzący: Katarzyna Sanocka Należy do najwybitniejszych współczesnych chopinistów. W 1970 r. był najmłodszym laureatem Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina. Jego dorobek artystyczny obejmuje ponad czterdzieści nagrań, w tym ścieżki dźwiękowe do filmów "Pianista" Romana Polańskiego, "Chopin, pragnienie miłości" Jerzego Antczaka i "Błękitna nuta" Andrzeja Żuławskiego. W kolejnym odcinku programu "Niedziela z..." gościmy Janusza Olejniczaka. 18:10 NIEDZIELA Z... JANUSZEM OLEJNICZAKIEM - ANTYLE CHOPINA Film dokumentalny, 62 min, Polska, 2020 Reżyseria: Agnieszka Lipiec - Wroblewska Antylscy muzycy czują i umieją zagrać rubato Chopina. Potrafią też - jak nikt inny - improwizować na fortepianie. Intuicyjnie rozwijają to, o czym Chopin pisał w listach: Lewa ręka jest zegarem, ale z prawą rób wszystko co chcesz i co możesz. Odkrycie Chopina było bardzo nowoczesne, rozsadzało swój czas i jak się okazuje europejskie korzenie. Synkopowanie prawą ręką wywodzi się z rytmu afrykańskiego bębna. Połączenie lewej grającej rytm ręki, z synkopującą dowolnie prawą ręką wprowadzili amerykańscy pianiści na przełomie XIX i XX wieku. Ten rytm nazywa się ragtime. 19:15 NIEDZIELA Z... JANUSZEM OLEJNICZAKIEM - W WARSZAWSKICH ŁAZIENKACH. UTWORY FRYDERYKA CHOPINA GRA JANUSZ OLEJNICZAK Koncert, 27 min, Polska, 1988 Wykonawcy: Janusz Olejniczak Koncert utworów Fryderyka Chopina w wykonaniu Janusza Olejniczaka zarejestrowany w Łazienkach Królewskich w Warszawie, pod pomnikiem kompozytora. Pianista wykonuje m. in. Poloneza A - dur op. 40 nr 1. 20:00 ROCCO I JEGO BRACIA (ROCCO E I SUOI FRATELLI) Dramat, 171 min, Włochy/Francja, 1960 Reżyseria: Luchino Visconti Aktorzy: Alain Delon, Renato Salvatori, Annie Girardot, Katina Paxinou Zdjęcia: Giuseppe Rotunno Muzyka: Nino Rota "Rocco e suoi fratelli" ("Rocco i jego bracia") włosko - francuski film w reżyserii Luchino Viscontigo z 1960 roku trwa niemal trzy godziny, ale nie znudzi współczesnego widza ani melodramatycznym wątkiem, ani biało - czarnymi zdjęciami. Paradoksalnie, czas ten okroiła w latach sześćdziesiątych amerykańska cenzura ze względu na brutalność włoskiego neorealizmu. A przecież po latach sycylijskie okrucieństwo, albo wątek szlachetnego boksera znajdziemy w tak krwistych obrazach made in USA jak "Ojciec chrzestny", czy "Rocky". Rocco to jeden z pięciu synów matki z ubogiego południa Włoch, która przenosi się wraz z rodziną do Mediolanu w poszukiwaniu lepszego życia. Na początek bogata północ ma im do zaoferowania mieszkanie w suterenie i niewiele ponadto, ale z czasem dwaj synowie zostają wziętymi bokserami i byt rodziny poprawia się. Jednak Rocco i Simone są także rywalami. Tytułowy bohater - w którego wciela się młody i piękny Alain Delon - jest uosobieniem łagodności i szlachetności, ale to właśnie on zaczyna wygrywać zarówno na ringu jak i w wyścigu do serca prostytutki Nadii (młoda Annie Giradot). Kiedy zazdrosny Simone brutalnie gwałci Nadię, Rocco próbuje usprawiedliwiać brata i zrzec się jej miłości. Jednak zazdrosny Simone zemści się na obojgu, zabijając dziewczynę. Sam zresztą stoczy się nisko - do światka ustawianych walk i homoseksualnej prostytucji. Upadek rodziny, trójkąt miłości i nienawiści, tragedia matki, która ściąga synów do wrogiego świata na zgubę - to wątki bardziej uniwersalne niż melodramat obyczajowy osadzony w realiach kontrastów społecznych. Dlatego rola Katiny Paxinou, greckiej aktorki dramatycznej, jako matki sycylijskiej rodziny sprzyja skojarzeniom z tragedią grecką. Viscontiego określano jako arystokratę, który stal się komunistą, ale z dzisiejszej perspektywy ukazany przez reżysera obraz przemian cywilizacyjnych w konflikcie z więziami rodzinnymi, wartościami i uczuciami każe dostrzec w nim po prostu artystę. 00:15 STEPOWANIE PO AMERYKAŃSKU (AMERICAN TAP) Film dokumentalny, 57 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Mark Wilkinson Zdjęcia: Mark Wilkinson Muzyka: Simon Taufique Wykonawcy: Debbie Allen, Jon Batiste, Alexandria Bradley, Frances Bradley, Christopher Broughton, Brenda Bufalino, Ayodele Casel Dokument Marka Wilkinsona zawiera obszerną historię Tap Dance wraz ze wspaniałymi klipami, przedstawiającymi wielu jego czołowych wykonawców praktykujących w przeszłości i obecnie. Wśród nich Nicholas Brothers, Ginger Rogers, Vera Ellen, Ann Miller i Eleanor Powell. Kontekst historyczny zapewnia galeria ekspertów, od pisarzy takich jak Brian Siebert i Cornell West, po wybitnych tancerzy i choreografów, ukazując w ten sposób korzenie stepowania w Irish Step Dance i African Drum Circle oraz takie tematy, jak siła wielokulturowości, niewolnictwo na plantacjach i wynikający z niego rasizm. 01:25 KINO KRÓTKICH FILMÓW - DZIADOWSKI BLUES NON CAMERA, CZYLI NOGAMI DO PRZODU Film animowany, 7 min, Polska, 1978 Reżyseria: Julian Józef Antonisz Scenariusz: Julian Józef Antonisz Muzyka: Julian Józef Antonisz Na tle dziadowskiej ballady śpiewanej poza kadrem przewijają się obrazy świata: Człowiek piłuje gałąź, na której siedzi, świeci słońce, lecą bomby... Dziwny jest ten świat i zupełnie niezrozumiały. Bluesowa ballada pijanego dziadka znakomicie komentuje plączące się obrazy tego naszego paranoicznego świata. 01:35 KINO KRÓTKICH FILMÓW - OSTRY FILM ZAANGAŻOWANY Film animowany, 7 min, Polska, 1979 Reżyseria: Julian Józef Antonisz Scenariusz: Julian Józef Antonisz Wykonawcy: Aniela Jaskólska Muzyka: Julian Józef Antonisz Film animowany noncamerowy. Zabawna opowieść o upadku polskiego życia kulturalnego z powodu... likwidacji starych kiosków ulicznych oklejanych plakatami, dzięki którym można było dowiedzieć się o aktualnym repertuarze kin, teatrów, sal koncertowych. 01:40 KINO KRÓTKICH FILMÓW - CAŁE ŻYCIE Z MOIM KOTEM Film animowany, 5 min, Polska, 2020 Reżyseria: Zuzanna Szor Scenariusz: Zuzanna Szor Wykonawcy: Agnieszka Bomba, Zuzanna Szor, Krzesimir Lechowski, Włodzimierz Polis Krótki film animowany o trudnym życiu z kotem. 01:45 KINO KRÓTKICH FILMÓW - PEWNEGO RAZU W IZRAELU Film animowany, 10 min, Polska, 2021 Reżyseria: Weronika Szyma Scenariusz: Weronika Szyma Wykonawcy: Weronika Szyma Krótkometrażowy dokument animowany w formie dziennika z podróży. Dziewczyna po raz pierwszy jedzie do Izraela, będąc jednocześnie zakochaną w Palestyńczyku. Jej uproszczona wizja świata i chęć opowiedzenia się za jedną ze stron konfliktu zostaje skonfrontowana z realiami życia na pograniczu Sderot i Strefy Gazy. (źródło: filmpolski.pl) 02:10 ZA KILKA DOLARÓW WIĘCEJ (FOR A FEW DOLLARS MORE) Western, 127 min, Włochy/Niemcy/Hiszpania 1966 Reżyseria: Sergio Leone Scenariusz: Luciano Vincenzoni i Sergio Leone Muzyka: Ennio Morricone Występują: Clint Eastwood, Lee Van Cleef, Gian Maria Volonté, Luigi Pistilli, Mario Brega, Antonio Molina Rojo, Klaus Kinski, Rosemary Dexter Historia dwóch sławnych rewolwerowców: Douglasa Mortimera (Lee Van Cleef) i tajemniczego Człowieka Bez Imienia (Clint Eastwood), którzy polują na bandytę imieniem Indio (Gian Maria Volonté). Za jego głowę wyznaczono wysoką nagrodę. Obaj "myśliwi" reprezentują odmienne "szkoły" i "pracują" krańcowo różnymi metodami. Człowiek Bez Imienia lubi improwizację. Nieomylne oko, błyskawiczny refleks, niemal cyrkowa zręczność dają mu pewność zwycięstwa. Jest przy tym cyniczny i bezwzględny, nie kryje, że jest "łowcą głów" dla pieniędzy. Starszy, Mortimer, okupił zapewne swoją mądrość życiową i rozsądek ciężkimi doświadczeniami. Przygotowuje się do akcji z pedantyczną dokładnością, opracowuje jej szczegółowy plan. Wynik polowania na Indio będzie zarazem rozstrzygnięciem zawodowego pojedynku obu mistrzów. Pewnego dnia dowiadują się, że Indio szykuje skok na bank w El Paso. Przybywają tam za późno. Okazuje się, że Indio wraz ze swą bandą uciekł, zabierając zrabowane pieniądze. Mortimer i Człowiek Bez Imienia rozpoczynają pościg. Westernowa trylogia Sergia Leone uczyniła z Clinta Eastwooda gwiazdę ekranu. Bohater telewizyjnego serialu "Rawhide" pewnie jeszcze długo terminowałby w amerykańskiej telewizji, gdyby nie propozycja włoskiego twórcy. Po trzech udanych rolach wrócił do Hollywood w glorii sławy, zajmując należne miejsce obok Johna Wayne'a i Steve'a McQueena. Podejmowane wielokrotnie przez różnych europejskich reżyserów próby stworzenia na Starym Kontynencie imitacji westernu grzeszyły brakiem polotu i nieudolnością. Gdy w 1964 r. początkujący włoski reżyser Sergio Leone nakręcił film "Za garść dolarów", na wszelki wypadek, w obawie przed niepochlebnymi recenzjami, umieścił w czołówce nie swoje prawdziwe nazwisko, ale pseudonim Bob Robertson. Film okazał się prawdziwą sensacją kasową: tylko we Włoszech po kilku zaledwie tygodniach eksploatacji przyniósł 430 mln lirów zysku. Leone jako pierwszy zdołał złamać amerykański monopol na ten gatunek filmowy i, zachęcony sukcesem, zrealizował rok później, już pod swoim nazwiskiem, ale z tymi samymi aktorami, drugą część "dolarowej" trylogii - "Za kilka dolarów więcej". Ostatnia - "Dobrzy, źli i brzydcy" powstała w 1966 r., lecz nie zakończyła przygody Sergia Leone z westernem. Reżyser jeszcze wielokrotnie wracał do tego typu filmów realizując m.in. "Dawno temu na Dzikim Zachodzie" czy "Garść dynamitu". "Za kilka dolarów więcej", uważany przez wielu krytyków za najdoskonalszy przykład "spaghetti westernu", miał już wszystkie typowe cechy gatunku: amerykański koloryt, sporą dawkę okrucieństwa (w filmie pada ok. 40 trupów) i trochę nihilistyczny wydźwięk. Sergio Leone dorzucił do tego jeszcze jeden wyróżnik: znakomitą muzykę Ennia Morricone, która nadawała jego spaghetti-westernom specyficzny klimat.