TVP Nauka Niedziela, 20.08.2023 06:00 JAK TO DZIAŁA - ODC. 23 ZEGAR Magazyn, 25 min, Polska, 2012 Zegar. Przez wieki mierzenie czasu było ekstrawagancją, na którą decydowano się dość rzadko. Odmierzanie czasu przydawało się do w miarę dokładnego określania momentu, w którym na przykład odmawiano modlitwy. Albo do kontrolowania długości przemówień, albo do mierzenia czasu pracy. Jednym ze sposobów odmierzania czasu były klepsydry, a jednymi z najdokładniejszych zegarów stosowanych przez naszych przodków były zegary słoneczne. Powiemy zatem o różnych typach przyrządów służących do odmierzania czasu, począwszy od tych już niestosowanych, a skończywszy na zegarach atomowych oraz synchronizowanych falami radiowymi. Dowiecie się także, czym był i jak działał chronometr. Mówiąc o pomiarze czasu, odwiedzimy oczywiście Główny Urząd Miar. 06:30 JAK TO DZIAŁA - ODC. 24 TRĄBA POWIETRZNA Magazyn, 23 min, Polska, 2012 Życie na Ziemi jest możliwe za sprawą istnienia cieniutkiej warstwy ochronnej - atmosfery. To właśnie atmosfera zawiera życiodajną mieszaninę gazów, czyli powietrze. To samo, co decyduje o istnieniu życia na naszej planecie, w wyjątkowych warunkach staje się jednak niszczycielskim żywiołem zmiatającym z powierzchni ziemi wszystko, co stanie na drodze. O potędze burz i towarzyszących im trąb powietrznych mieliśmy okazję przekonać się wiele razy. Ale burze to codzienność żeglarzy i pilotów, którzy w swojej pracy są zmuszeni regularnie stawiać im czoła. Czy lecąc samolotem, jesteśmy bezpieczni? Czy siła, która potrafi z łatwością zerwać dach budynku, nie jest także zagrożeniem dla samolotów pasażerskich? Porozmawiamy z pilotami i kontrolerami lotów o tym, jak ruch lotniczy radzi sobie w warunkach burzowych. Przedstawimy także relację jedynego człowieka, któremu udało się przeżyć zassanie przez chmurę burzową na wysokość 9 kilometrów. Ewa Wiśnierska, polska paralotniarka, o której cały świat dowiedział się w 2007 roku podczas paralotniowych Mistrzostw Świata w Australii, opowie o swoich traumatycznych doświadczeniach z wnętrza najgroźniejszej z chmur - chmury typu Cumulonimbus. Opowiemy wszystko o chmurach: skąd się biorą, jak zamieniają się w burze i jak powstają trąby powietrzne. 07:00 ALCHEMIK - ZWYCIĘSTWO, ODC. 54 Magazyn, 13 min, Polska, 2020 Reżyseria: Konrad Aksinowicz Scenariusz: Konrad Aksinowicz Aktorzy: Paweł Koślik, Mateusz Weber, Włodzimierz Dembowski, Michalina Sosna Alchemik razem z przyjaciółmi postanawiają skończyć rządy bezwzględnego profesora Stożka. Malina w tajemnicy uwalnia Dominika, a chwilę później prosi profesora o wypuszczenie z lochu jej ukochanego. Stożek nie zgadza się, a widząc Dominika na wolności, każe uwięzić oboje. Malina ma wielki żal do profesora i dlatego razem z kucharzem dołącza do buntu Alchemika i jego przyjaciół. 07:15 ALCHEMIK - KAMELEON, ODC. 55 Magazyn, 16 min, Polska, 2021 Reżyseria: Konrad Aksinowicz Scenariusz: Konrad Aksinowicz Aktorzy: Paweł Koślik, Mateusz Weber, Włodzimierz Dembowski, Michalina Sosna W królestwie panuje pokój. Profesor Stożek odszedł. Królowa Kalina informuje poddanych, że wkrótce odbędzie się uroczystość nadająca Malinie należy jest tytuł królewny. Mirmiła bolą zęby. Razem z Bartłomiejem dowiadują się od Alchemika o grupach cukrów, które uszkadzają zęby. Przeprowadzają też doświadczenie o wdzięcznej nazwie kameleon. 07:35 MAŁA URANIA - 5/22 (11) - DROGA MLECZNA 12 min, Polska, 2022 Reżyseria: Ireneusz Maciejewski Scenariusz: Maciej Mikołajewski Zdjęcia: Adam Rubaszewski, Tomasz Stelmach Rakieta Uranii błąka się wzdłuż ramion spiralnych naszej Galaktyki, co rusz wpadając w ciemne obłoki pyłu międzygwiazdowego, w których rodzą się nowe gwiazdy. Załoga poznaje swój uniwersalny, pocztowy adres we Wszechświecie oraz dostrzega bliźniaczą galaktykę M31 w gwiazdozbiorze Andromedy. Galaktyki zbliżają się do siebie i za kilka miliardów lat nieuchronne jest zderzenie między nimi. Co się wówczas wydarzy? 07:55 HURAGANY - NISZCZYCIELSKA SIŁA W PRZYSZŁOŚĆ /3/ (HURRICANE, THE ANATOMY) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2014 Huragany należą do najpotężniejszych zjawisk meteorologicznych na Ziemi. Mogą zabrać tysiące istnień ludzkich i spowodować straty idące w miliony euro. O anatomii huraganów opowiada ta właśnie miniseria dokumentalna. 09:00 CZY WIESZ, ŻE? - /140/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 09:35 CZY WIESZ, ŻE? - /142/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 10:10 W SIDŁACH FRANKENSTEINA - ASPERGER I NAZIŚCI (THE FRANKENSTEIN TEMPTATION) Film dokumentalny, 45 min, Japonia, 2018 Nauka pozwala ludziom marzyć, tworzyć dobro, ale może też być nieubłaganie okrutna. Takie właśnie okrutne okazało się dążenie młodego Frankensteina do stworzenia człowieka idealnego, bo powołało do życia istotę szpetną, odrażającą, ohydną. Serial niezwykle zajmująco i wnikliwie przedstawia takie właśnie przypadki ukryte w cieniu historii, ujawniając tym samym nieodparte pokusy nauki. Każdy odcinek oparty jest na prawdziwej historii, nawet jeśli trudno w nią uwierzyć i jest bogaty w efekty wizualne nadające całej serii niepowtarzalny styl. Seria zgłębia historie naukowców, którzy ostatecznie pochylili się w kierunku ciemnej strony mocy. W tym odcinku: Dr Hans Asperger był austriackim pediatrą, od którego pochodzi nazwa Zespół Aspergera. Dr Asperger na nowo zdefiniował pojęcie autyzmu, któremu - jak uważano - towarzyszy niepełnosprawność intelektualna. Za swoją pracę był przez długi czas uważany za sumiennego lekarza, który chronił autystyczne dzieci przed eutanazją dokonywaną na dzieciach niepełnosprawnych przez nazistowskie Niemcy podczas II wojny światowej. Ale niedawne badania ujawniły inną stronę doktora Aspergera. Tak jak można było się spodziewać... 11:05 GENIUSZE I MARZYCIELE. TADEUSZ TAŃSKI Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2018 Reżyseria: Marek Pawłowski Tadeusz Tański był jednym z pierwszych polskich inżynierów, którzy podjęli próbę produkcji polskich samochodów. Na skutek tajemniczych wpływów ówcześni decydenci wybrali lojalność wobec włoskiego Fiata. Ten wybitny umysł spotykał się z wielkim rozczarowaniem. Pasję tworzenia odziedziczył po ojcu, Czesławie Tańskim, malarzu, konstruktorze i budowniczym samolotu, śmigłowca i szybowca Lotnia, który porzucił rodzinę zaraz po narodzinach syna. A gdy po latach spotkali się w Paryżu, rozumieli się od tego momentu jak nikt na świecie. Tadeusz studiował w Paryżu od 1909 r. Po uzyskaniu dyplomu w kategorii motoryzacji i lotnictwa pracował w fabryce Renault, opracował wiele projektów i patentów. Dał się poznać jako bardzo zdolny i obdarzony niezwykłą wyobraźnią przestrzenną twórca, a jego pomysły wybiegające ponad epokę budziły zachwyt. Jako 24-letni inżynier skonstruował największy na świecie, 12-cylindrowy lotniczy silnik spalinowy w układzie H o mocy 520 KM. 12:05 PODRÓŻNIK - BORA BORA Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2008 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Polinezyjska wyspa Bora Bora jest symbolem wakacyjnych marzeń. Lagunę mieniącą się wszystkimi odcieniami błękitu i ginące w chmurach góry rozsławiły gwiazdy Hollywood, takie jak Tom Cruise, Harrison Ford czy Arnold Schwarzenegger, które od ćwierć wieku przyjeżdżają na Bora Bora nie tylko po to, żeby wypoczywać. Zakątki wyspy stały się plenerami dla wielu hollywoodzkich produkcji. W "Podróżniku" wyprawa na wyspę nie tylko szlakiem gwiazd. Widzowie odwiedzą stolicę Bora Bora, Vaitape - niewielkie miasteczko, w którym pochowany jest Alain Gerbault, pierwszy człowiek, który samotnie przepłynął Atlantyk. Wraz z prowadzącą zapuszczą się jeepem na niedostępne górskie szlaki. Odkryją niezwykłe właściwości polinezyjskich roślin i dotrą do dział oraz bunkrów pamiętających czasy II wojny światowej. Poznają również historię amerykańskiego garnizonu, który stacjonował na wyspie. Dzięki temu powstało tu pierwsze polinezyjskie lotnisko. Uroki Bora Bora będą poznawali nie tylko z perspektywy lądu, lecz także wody. Podczas wyprawy łodzią zobaczą gigantyczne płaszczki (raje) i poznają smak polinezyjskich specjałów. 12:30 PODRÓŻNIK - HUAHINE - WYSPA SZCZĘŚLIWA Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2008 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Huahine leży na Oceanie Spokojnym. Jest jedną z wysp archipelagu Wysp Towarzystwa, nie tak znaną jak Tahiti czy Bora Bora, lecz nie mniej ważną. To właśnie na tej wyspie odkryto najbogatsze ślady polinezyjskiej kultury z czasów przed kolonizacją europejską. Zrekonstruowano niemal 300 marae - pradawnych miejsc kultu. Prowadząca Anna Kwiatkowska opowie o odkryciach naukowców i przybliży życie dawnych Polinezyjczyków. Wyjaśni, dlaczego tak niewiele budowli z tamtych czasów przetrwało i co to znaczy: renesans polinezyjskiej kultury. Przypomni dawne polinezyjskie legendy, szczególnie te związane z powstaniem i kształtem Huahine. Ze stolicy wyspy Fare ruszy szlakiem zabytków. Poprowadzi widzów wśród wulkanicznych skał do krystalicznie czystych strumieni, w których żyją nadal otaczane czcią węgorze i do plantacji wanilii. Łodzią dotrze na motu - koralowe wysepki otaczające główną wyspę. Uprawia się na nich arbuzy, melony i orzechy kokosowe, z których słynie wyspa. 12:55 CZY WIESZ, ŻE? - /144/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 13:35 NA WSZELKI WYPADEK! - UKĄSZENIE ŻMII 22 min, Polska, 2023 Reżyseria: Alicja Chmielewska Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Nikt z nas przecież nie liczy się z tym, że niespodziewanie może spotkać go jakiś nagły wypadek czy uraz. Nikt też nie nosi cały czas przy sobie, tak na wszelki wypadek, apteczki pierwszej pomocy, leków czy środków opatrunkowych. Warto jednak wiedzieć, jak zachować się w różnych nagłych okolicznościach i jak można pomóc sobie lub innym w nieoczekiwanych sytuacjach, zwłaszcza takich, kiedy potrzebna jest natychmiastowa pomoc, a nie możemy wezwać karetki i liczyć na szybką i fachową pomoc medyczną. Ukąszenia żmij, pająków czy nawet ryb zostawiających toksyny w naszym organizmie mogą nas spotkać nie tylko podczas wyjazdów do wielu egzotycznych krajów, ale też podczas wakacyjnych wędrówek w lasach czy na łąkach. Jak zachować się w sytuacji, gdy jad zostanie wpuszczony do naszego organizmu? 14:00 SZPIEDZY WŚRÓD ZWIERZĄT S.I - ODC. 3. PRZYJAŹŃ (SPY IN THE WILD) Cykl dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: John Downer Zwierzęta często mają silne więzi rodzinne. Jednak jak ważne są dla nich inne relacje w życiu? Pustynia Kalahari w Afryce to dom surykatek. U nich jeden drugiemu pomaga, a życie skupia się wokół królowej - jedynej samicy, która rodzi dzieci. Miewa do sześciorga małych w miocie i trzy mioty rocznie, toteż jej potomstwo jest praktycznie wszędzie. Małe wymagają troskliwej opieki i na szczęście matka ma wielu przyjaciół do pomocy, czasem nawet aż pięćdziesięcioro. Dziś ma jeszcze jednego surykatkę - tajniaka. Agentka ma sfilmować niespotykaną przyjaźń, łączącą te zwierzęta o wyjątkowo społecznym nastawieniu. Jest to bardzo zamknięta wspólnota niechętna obcym. Agentka jest największą surykatką, jaką zwierzęta widziały i wymaga dokładnego zbadania! Został jej nadany zapach tej kolonii, więc to je uspokaja. Codziennie inna wolontariuszka organizuje przechowalnię dla maluchów, ofiarując im troskliwą opiekę matczyną. W kolejnym odcinku zespół szpiegów zbada, jak i dlaczego zwierzęta źle się zachowują, czasem w bardzo spektakularny sposób. 15:00 CZY WIESZ, ŻE? - /146/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 15:30 TAJEMNICE DE REVOLUTIONIBUS Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2017 Reżyseria: Michał Juszczakiewicz Aktorzy: Florian Staniewski, Sebastian Wolf Mikołaj Kopernik, to jedna z najwybitniejszych postaci w historii polskiej, ale i światowej nauki. Jego dzieło "De Revolutionibus" zrewolucjonizowało pogląd człowieka na wszechświat. Jak się okazuje, duży wpływ na publikację miały pobyty astronoma na Ziemi Lubawskiej i to właśnie tam odbyły się zdjęcia do najnowszego filmu o życiu Mikołaja Kopernika. 16:30 DORWAĆ WIRUSA - POLSKIE BADANIA NAD WIRUSAMI Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2022 Reżyseria: Aleksandra Ciekot Scenariusz: Bogumił Radajewski W tym odcinku programu przedstawimy najciekawsze prace polskich wirusologów, m.in. naukowców z Wrocławia badających bakteriofagi, czyli wirusy atakujące bakterie. Dzięki nim możliwe jest leczenie zakażeń bakteryjnych nieuleczalnych klasycznymi metodami. W tym przypadku nie tylko udało się dorwać wirusa, ale też sprawić, by służył, a nie szkodził ludziom. "Dorwać wirusa" - cykl dokumentalny ukazujący osiągnięcia naukowców pracujących na froncie walki z chorobami wirusowymi. Przez pryzmat pandemii koronawirusa, w przystępny i zrozumiały sposób wyjaśniamy, co wiadomo na temat najgroźniejszych patogenów, w jaki sposób zapobiega się ich rozprzestrzenianiu, jak pracuje się nad szczepionkami i lekami przeciwwirusowymi, jak przewiduje się kierunki mutacji i pojawianie się nowych odmian wirusów. Każdy odcinek poświęcony jest innemu aspektowi badań nad wirusami. Tajniki wirusologii tłumaczą wybitni eksperci z kraju i ze świata. Program bogato ilustrowany ujęciami z okresu pandemii SARS - CoV - 2, zdjęciami z laboratoriów oraz grafiką komputerową wyjaśniającą działanie wirusów, terapii i innych omawianych zjawisk. 17:05 JIMA AL - KHALILI PRZEWODNIK PO ŻYCIU, WSZECHŚWIECIE I CAŁEJ RESZCIE/1/ (JIM AL - KHALILI`S GUIDE TO LIFE, THE UNIVERSE AND EVERYTHING) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2021 Znany fizyk i profesor, Jim Al - Khalili, zabiera widzów w podróż przez dziwny i cudowny mikroskopijny świat mechaniki kwantowej, badając, w jaki sposób stoi ona za całą strukturą wszechświata i podstawowymi procesami życia. To jest przewodnik ku odpowiedzi na jedną z największych zagadek: jak się tu dostaliśmy? 18:00 TAJEMNICZY SZÓSTY ZMYSŁ (BEYOND MOVEMENT: OUR 6TH SENSE REVEALED) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Wszyscy wiemy o istnieniu naszych pięciu zmysłów. Okazuje się jednak, że istnieje jeszcze jeden rodzaj zmysłu: propriocepcja, która pozwala nam poruszać się, pisać i chwytać obiekt w ruchu. Jak zorganizowany jest szósty zmysł? 19:00 JAK TO DZIAŁA - ODC. 23 ZEGAR Magazyn, 25 min, Polska, 2012 Zegar. Przez wieki mierzenie czasu było ekstrawagancją, na którą decydowano się dość rzadko. Odmierzanie czasu przydawało się do w miarę dokładnego określania momentu, w którym na przykład odmawiano modlitwy. Albo do kontrolowania długości przemówień, albo do mierzenia czasu pracy. Jednym ze sposobów odmierzania czasu były klepsydry, a jednymi z najdokładniejszych zegarów stosowanych przez naszych przodków były zegary słoneczne. Powiemy zatem o różnych typach przyrządów służących do odmierzania czasu, począwszy od tych już niestosowanych, a skończywszy na zegarach atomowych oraz synchronizowanych falami radiowymi. Dowiecie się także, czym był i jak działał chronometr. Mówiąc o pomiarze czasu, odwiedzimy oczywiście Główny Urząd Miar. 19:30 JAK TO DZIAŁA - ODC. 24 TRĄBA POWIETRZNA Magazyn, 23 min, Polska, 2012 Życie na Ziemi jest możliwe za sprawą istnienia cieniutkiej warstwy ochronnej - atmosfery. To właśnie atmosfera zawiera życiodajną mieszaninę gazów, czyli powietrze. To samo, co decyduje o istnieniu życia na naszej planecie, w wyjątkowych warunkach staje się jednak niszczycielskim żywiołem zmiatającym z powierzchni ziemi wszystko, co stanie na drodze. O potędze burz i towarzyszących im trąb powietrznych mieliśmy okazję przekonać się wiele razy. Ale burze to codzienność żeglarzy i pilotów, którzy w swojej pracy są zmuszeni regularnie stawiać im czoła. Czy lecąc samolotem, jesteśmy bezpieczni? Czy siła, która potrafi z łatwością zerwać dach budynku, nie jest także zagrożeniem dla samolotów pasażerskich? Porozmawiamy z pilotami i kontrolerami lotów o tym, jak ruch lotniczy radzi sobie w warunkach burzowych. Przedstawimy także relację jedynego człowieka, któremu udało się przeżyć zassanie przez chmurę burzową na wysokość 9 kilometrów. Ewa Wiśnierska, polska paralotniarka, o której cały świat dowiedział się w 2007 roku podczas paralotniowych Mistrzostw Świata w Australii, opowie o swoich traumatycznych doświadczeniach z wnętrza najgroźniejszej z chmur - chmury typu Cumulonimbus. Opowiemy wszystko o chmurach: skąd się biorą, jak zamieniają się w burze i jak powstają trąby powietrzne. 20:00 SZPIEDZY WŚRÓD ZWIERZĄT S.I - ODC. 3. PRZYJAŹŃ (SPY IN THE WILD) Cykl dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: John Downer Zwierzęta często mają silne więzi rodzinne. Jednak jak ważne są dla nich inne relacje w życiu? Pustynia Kalahari w Afryce to dom surykatek. U nich jeden drugiemu pomaga, a życie skupia się wokół królowej - jedynej samicy, która rodzi dzieci. Miewa do sześciorga małych w miocie i trzy mioty rocznie, toteż jej potomstwo jest praktycznie wszędzie. Małe wymagają troskliwej opieki i na szczęście matka ma wielu przyjaciół do pomocy, czasem nawet aż pięćdziesięcioro. Dziś ma jeszcze jednego surykatkę - tajniaka. Agentka ma sfilmować niespotykaną przyjaźń, łączącą te zwierzęta o wyjątkowo społecznym nastawieniu. Jest to bardzo zamknięta wspólnota niechętna obcym. Agentka jest największą surykatką, jaką zwierzęta widziały i wymaga dokładnego zbadania! Został jej nadany zapach tej kolonii, więc to je uspokaja. Codziennie inna wolontariuszka organizuje przechowalnię dla maluchów, ofiarując im troskliwą opiekę matczyną. W kolejnym odcinku zespół szpiegów zbada, jak i dlaczego zwierzęta źle się zachowują, czasem w bardzo spektakularny sposób. 21:05 PODRÓŻNIK - POLINEZYJSKIE WAKACJE Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2008 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Wakacje na Polinezji nie leżą w zasięgu ręki. Są skomplikowane z uwagi na czas ich trwania, przygotowanie, cenę, ale też z uwagi na położenie. Trzeba sobie odpowiedzieć na wiele pytań związanych z taką wyprawą. Kwestia ceny jest sprawą otwartą, ogromną rolę w jej kształtowaniu odgrywają bilety lotnicze, konieczność wielu przesiadek, transferów, itp. Wreszcie wybór miejsca, bowiem wysp Polinezji jest bez liku. Z punku widzenia samej wyprawy, chęci odkrywania świata najlepszy wybór trasy prowadzi przez Santiago de Chile na Wyspę Wielkanocną. To z jej perspektywy można rozpocząć poznanie kultury i świata Maorysów. W cieniu gigantycznych kolosów umieszczonych tam przez nie wiadomo kogo i kiedy, a także po co, kiedy uświadamiamy sobie potęgę wyobraźni człowieka, wtedy dopiero rozumiemy sens podróżowania w pogoni za tajemnicami cywilizacji. Tak właśnie chciał poznać Polinezję i jej zagadki Thor Heyerdahl, wielki norweski naukowiec. Zaczął z Południowej Ameryki i na tratwie udał się przez Pacyfik na Tuamotu. Chciał dowieść siły ludzkiego wytrwania, że jest możliwe podróżowanie przez ocean na tratwie bez silnika. W "Podróżniku" będziemy raczej udowadniać, że rajskie wyspy mogą być nie tylko marzeniem, ale praktycznym spełnieniem naszych wakacji. Pokażemy wyspy archipelagu Tuamotu i Markizów, odległych wysp na Oceanie Spokojnym, które łączyły szlaki komunikacyjne, wspólna kultura i świat obyczajowości. Odwiedzimy Rangiroa, Tikehau, Hiva Oa, Nuku Hiva, a także Tahiti i Bora Bora. W programie mnóstwo praktycznych informacji na temat połączeń lotniczych, wybranych tras, wreszcie przygotowania się do takiej wyprawy. Nurkowanie, żeglowanie i wędrówki wśród starożytnych marae śladami niezwykłych kultów Maorysów. 21:30 PODRÓŻNIK - KRÓTKA HISTORIA SAFARI Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2008 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Opowieść o Afryce, safari, stylu i smaku niezwykłych przygód w Kenii śladami wielkich podróży Ernesta Hemingwaya i Karen Blixen. Początek wyprawy następuje w hotelu Stanley w Nairobi, stolicy Kenii. Wiele lat temu było to miejsce legendarne. Tam spotykali się wielcy podróżnicy, myśliwi, politycy, aktorzy i artyści. Założony został w 1902 roku jako miejsce odpoczynku dla uczestników safari. Wtedy takie wyprawy trwały wiele tygodni, a nawet miesięcy. Polowano na ogromnych obszarach od Ugandy, Tanzanii, jeziora Wiktorii po Somalię i wybrzeże Oceanu Indyjskiego. W tamtych czasach polowano na słonie, lwy, nosorożce, antylopy, bawoły. Na safari prowadzili znani myśliwi, o których pisano powieści, tacy jak Bror Blixen, Denys Finch Hatton, Philip Percival. Ten ostatni stał się bohaterem powieści "Zielone wzgórza Afryki" Hemingwaya. Takich postaci było wiele. I o nich właśnie, o legendzie safari jest ta opowieść w "Podróżniku". To wyprawa śladami wielkich myśliwych w klimacie starych fotografii. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 21:55 SZKOŁA JUTRA - NEURONAUKA W SŁUŻBIE EDUKACJI ODC. 1 (THE SCHOOL OF TOMORROW) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2018 Neuronauka i nowe technologie rewolucjonizują edukację. Spotykając się z naukowcami i innowatorami, a także nauczycielami, dziećmi i rodzicami na całym świecie, miniserial odpowiada na palące pytanie: jak nauka może pomóc nam kształtować szkołę jutra? Korelacja między klasą społeczną a wynikami w szkole jest głównym problemem na całym świecie. Ten miniserial w dwóch odcinkach jest próbą wyjścia poza ideologiczne ujęcia problemu. Jest pragmatycznym, naukowym i międzynarodowym badaniem technik edukacyjnych. 23:00 RAPORT NAUKOWY - /46/ 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki, zarówno w Polsce jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 23:35 HURAGANY - NISZCZYCIELSKA SIŁA W PRZYSZŁOŚĆ /3/ (HURRICANE, THE ANATOMY) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2014 Huragany należą do najpotężniejszych zjawisk meteorologicznych na Ziemi. Mogą zabrać tysiące istnień ludzkich i spowodować straty idące w miliony euro. O anatomii huraganów opowiada ta właśnie miniseria dokumentalna. 00:35 PODRÓŻNIK - KRÓTKA HISTORIA SAFARI Cykl reportaży, 17 min, Polska, 2008 Autor: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Lektor: Marcin Sanakiewicz Opowieść o Afryce, safari, stylu i smaku niezwykłych przygód w Kenii śladami wielkich podróży Ernesta Hemingwaya i Karen Blixen. Początek wyprawy następuje w hotelu Stanley w Nairobi, stolicy Kenii. Wiele lat temu było to miejsce legendarne. Tam spotykali się wielcy podróżnicy, myśliwi, politycy, aktorzy i artyści. Założony został w 1902 roku jako miejsce odpoczynku dla uczestników safari. Wtedy takie wyprawy trwały wiele tygodni, a nawet miesięcy. Polowano na ogromnych obszarach od Ugandy, Tanzanii, jeziora Wiktorii po Somalię i wybrzeże Oceanu Indyjskiego. W tamtych czasach polowano na słonie, lwy, nosorożce, antylopy, bawoły. Na safari prowadzili znani myśliwi, o których pisano powieści, tacy jak Bror Blixen, Denys Finch Hatton, Philip Percival. Ten ostatni stał się bohaterem powieści "Zielone wzgórza Afryki" Hemingwaya. Takich postaci było wiele. I o nich właśnie, o legendzie safari jest ta opowieść w "Podróżniku". To wyprawa śladami wielkich myśliwych w klimacie starych fotografii. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 01:05 JAK TO DZIAŁA - ODC. 23 ZEGAR Magazyn, 25 min, Polska, 2012 Zegar. Przez wieki mierzenie czasu było ekstrawagancją, na którą decydowano się dość rzadko. Odmierzanie czasu przydawało się do w miarę dokładnego określania momentu, w którym na przykład odmawiano modlitwy. Albo do kontrolowania długości przemówień, albo do mierzenia czasu pracy. Jednym ze sposobów odmierzania czasu były klepsydry, a jednymi z najdokładniejszych zegarów stosowanych przez naszych przodków były zegary słoneczne. Powiemy zatem o różnych typach przyrządów służących do odmierzania czasu, począwszy od tych już niestosowanych, a skończywszy na zegarach atomowych oraz synchronizowanych falami radiowymi. Dowiecie się także, czym był i jak działał chronometr. Mówiąc o pomiarze czasu, odwiedzimy oczywiście Główny Urząd Miar. 01:35 W SIDŁACH FRANKENSTEINA - ASPERGER I NAZIŚCI (THE FRANKENSTEIN TEMPTATION) Film dokumentalny, 45 min, Japonia, 2018 Nauka pozwala ludziom marzyć, tworzyć dobro, ale może też być nieubłaganie okrutna. Takie właśnie okrutne okazało się dążenie młodego Frankensteina do stworzenia człowieka idealnego, bo powołało do życia istotę szpetną, odrażającą, ohydną. Serial niezwykle zajmująco i wnikliwie przedstawia takie właśnie przypadki ukryte w cieniu historii, ujawniając tym samym nieodparte pokusy nauki. Każdy odcinek oparty jest na prawdziwej historii, nawet jeśli trudno w nią uwierzyć i jest bogaty w efekty wizualne nadające całej serii niepowtarzalny styl. Seria zgłębia historie naukowców, którzy ostatecznie pochylili się w kierunku ciemnej strony mocy. W tym odcinku: Dr Hans Asperger był austriackim pediatrą, od którego pochodzi nazwa Zespół Aspergera. Dr Asperger na nowo zdefiniował pojęcie autyzmu, któremu - jak uważano - towarzyszy niepełnosprawność intelektualna. Za swoją pracę był przez długi czas uważany za sumiennego lekarza, który chronił autystyczne dzieci przed eutanazją dokonywaną na dzieciach niepełnosprawnych przez nazistowskie Niemcy podczas II wojny światowej. Ale niedawne badania ujawniły inną stronę doktora Aspergera. Tak jak można było się spodziewać...