TVP Dokument Wtorek, 22.08.2023 06:00 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - ŻYWY RELIKT MOKRADEŁ Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Łoś jest gatunkiem wciąż objętym moratorium, czyli całorocznym okresem ochronnym. Na Bagnach Biebrzańskich bytuje unikalna pod względem genetycznym populacja, którą w dobie ogromnej presji na ochronę różnorodności genetycznej należałoby otoczyć szczególną troską, a nawet formą ochrony. Jesień to czas, gdy spora część łosi opuszcza bagna, gdzie zanika wegetacja i nie bardzo jest co jeść i przenosi się do lasów, najchętniej sosnowych. Spotkania oko w oko z łosiem bywają wtedy codziennością. W nadbiebrzańskiej wsi jest uprawa sosnowa ogrodzona pokaźnymi deskami wspartymi na żelaznych belkach. Łosie rezydują tu od świtu, o czym świadczą zwisające smętnie, połamane tęgimi łosiowymi kopniakami sztachety i poobgryzane czuby sosenek, bo "sosna jest dla łosia tym, czym schabowy dla nas" mówi bohater odcinka dr hab. Mirosław Ratkiewicz z Uniwersytetu w Białymstoku. Od jesieni łosie widzi się tu częściej niż latem krowy, do których zresztą te dzikie zwierzęta dołączają czasem na pastwiskach. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.II - ODC. 14 GORĄCZKA SREBRA Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Czy grudki srebra odłupuje się kilofami prosto ze skał? Nic bardziej mylnego! Radosław Kotarski wyrusza do Tarnowskich Gór, aby przekonać się, jak trudna i niebezpieczna była praca dawnych górników, którzy z narażeniem życia walczyli o to, by uzyskać trochę srebra. Przekonuje się, dlaczego w podziemiach używano materiałów wybuchowych i odpala własne ładunki prochu, będąc 40 metrów pod ziemią! Poza tym płynie podziemną rzeką, aby sprawdzić, w jaki sposób radzono sobie z odprowadzaniem wody w dawnych kopalniach. Będzie to spotkanie pełne błota, brudu i wilgoci! 07:00 NOTACJE - EDMUND BARANOWSKI. POWSTANIE WARSZAWSKIE. WALKI NA WOLI Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2011 Autor: Ewa Żmigrodzka Cykl "Notacje" przedstawia sylwetki wybitnych Polaków, którzy opowiadają o ważnym epizodzie z ich życia. W tym odcinku Edmund Baranowski ps. "Jur", uczestnik powstania warszawskiego, wiceprezes Związku Powstańców Warszawskich, Sekretarz Generalny Rady Fundacji Polsko - Niemieckie Pojednanie oraz członek Rady Powierniczej Muzeum Powstania Warszawskiego. 07:15 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 156 SIERPC Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Tomasz Bednarek odwiedzi Sierpc - miasto rozsławiające uroki mazowieckiej wsi. Wszystko za sprawą tutejszego skansenu, którego walory od lat doceniają turyści i filmowcy. To właśnie tu nakręcono kultowe sceny do filmów historycznych, jak "Szwadron" Juliusza Machulskiego czy słynnej ekranizacji "Pan Tadeusza" w reżyserii Andrzeja Wajdy. Sierpecki skansen jest również jednym z większych w kraju - na 60 hektarach znajdziemy tu 11 zagród, kościół, a nawet dworek szlachecki. Obiekt w 2016 roku wygrał w internetowym plebiscycie na najciekawszy skansen w Polsce. Jest najważniejszą, ale nie jedyną atrakcją miasta. Mimo niemal 700 - letniej historii w Sierpcu nie znajdziemy typowej starówki z kamieniczkami ani rynku, ale jest za to inny dumny symbol dawnej świetności miasta - okazały klasycystyczny ratusz wzniesiony w latach 40. XIX wieku. Stanął w miejscu wcześniejszej siedziby rajców, której początki sięgają średniowiecza. Ciekawostką są też stare drewniane domy z przełomu XIX i XX wieku. Kameralna zabudowa Sierpca daje wyobrażenie, jak niegdyś wyglądały mazowieckie miasteczka. Długą historię mają sierpeckie świątynie - Kościół pw. Wniebowzięcia NMP oraz Fara pw. św. Wita, Modesta i Krescencji, której fronton widnieje w sierpeckim herbie. To najstarszy zabytek miasta. Historycy podejrzewają, że pierwszy kościół w tym miejscu powstał jeszcze w XI wieku. Najstarsze mury obecnej budowli pochodzą z XIV i XV wieku. 07:50 WETERYNARZE Z SERCEM - /18/ Reality show, 25 min, Polska, 2017 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Do lekarzy weterynarii trafiają najróżniejsi pacjenci, również mieszkańcy ogrodów zoologicznych czy schronisk. Zobaczymy, jak pracują nie tylko lekarze, ale też inni specjaliści w placówkach zajmujący się zwierzętami. Dzisiaj opowiemy o bocianach, które zderzają się z drutami sieci wysokiego napięcia oraz o lisku, który zderzył się z samochodem. Dzięki trosce przypadkowych świadków tych zdarzeń zwierzęta można było uratować. Odwiedziliśmy też klinikę weterynaryjną w Warszawie, gdzie podpatrywaliśmy dzień jak co dzień. 08:20 KREATORZY PRZYSZŁOŚCI - ODC. 4 WODA (SHAPERS OF TOMORROW 04 - WATER) Cykl dokumentalny, 51 min, Francja, 2018 Reżyseria: Quentin Domart, Clemence Rabeau Seria dokumentalna opowiadająca o ciekawych rozwiązaniach technologicznych w różnych dziedzinach życia. Na całym świecie ludzie wymyślają i projektują przedmioty, które zmienią naszą codzienność. Zasługują na uwagę, ponieważ ich dzieła mogą uczynić nasze życie jaśniejszym, łatwiejszym i bardziej zrównoważonym. Oni kształtują nasze jutro! Wyruszamy z nimi w podróż do przyszłości. W każdym odcinku skupimy się na jednym, określonym temacie, poznamy innowacje, które zmienią nasze życie w dziedzinach takich jak: mieszkania, transport, recykling, odzież, energia, żywność, robotyka. Dowiemy się, co nowego wynaleźli naukowcy, aby chronić i badać dzieła sztuki. Tematem odcinka czwartego będzie woda, która jest nam potrzebna do przeżycia. Niestety, zaczyna nam jej brakować. Musimy zmienić zasady zarządzania tym zasobem. Wzrost liczby ludności, zanieczyszczenia, nadmierny konsumpcjonizm - to wszystko sprawia, że w wielu krajach zaczyna brakować wody. Jak można uniknąć suszy? Jak przekonać ludzi, by zaczęli szanować wodę? Nie możemy dopuścić, by wyschły jej źródła. Sergio Rico jest chemikiem, który wymyślił, jak można zmienić stan wody w stały żel. Philippe Ouaki di Giorno hoduje rośliny, używając minimalnej ilości wody. Jason Selvarajan wynalazł prysznic, który nie pozwala na nadmierne zużycie wody. Arturo Vittori wymyślił urządzenie, które wychwytuje wilgoć z powietrza - dzięki temu nie zabraknie wody nawet w odległych zakątkach świata. Michael Pritchard wpadł na pomysł, jak można oczyszczać skażoną wodę w domowych warunkach. Ci ludzie pracują bez wytchnienia, by znaleźć nowe rozwiązania w dziedzinie gospodarki wodnej. To prawdziwi wizjonerzy. 09:20 DANIA DZIKA I CUDOWNA - ODC. 1. LAS (WILD AND WONDERFUL DENMARK EP. 1 THE FOREST) Serial dokumentalny, 52 min, Dania, 2020 Reżyseria: Mark Jessen W tym serialu odkryjemy niesamowitą przyrodę i piękne ekosystemy Danii. Będziemy śledzić życie znanych i nieznanych zwierząt, które zostały uchwycone za pomocą oszałamiających fotografii. Serial przedstawia dramatyczne wydarzenia w królestwie zwierząt, opowiadając historie narodzin i śmierci, godów i głodu, polowań lub bycia ściganym. To rodzinne oglądanie w najlepszym wydaniu, ale dramat nie zawsze jest dla osób o słabym sercu. Zwierzęta grają główne role, lecz unikalna, duńska geografia i naturalne lokalizacje są również istotnymi elementami narracji. Odc. 1 Las. Lasy Danii przechodziły różne koleje. Kiedyś pokrywały cały kraj. Potem Danię prawie zupełnie pozbawiono lasów. Z czasem zrozumiano ich znaczenie. Wczesny, wiosenny poranek. Leśne drapieżniki wyruszają na polowanie. Las jest pełen gigantów, starszych od ludzi. Kojarzy się nam ze spokojem i ciszą. Żyją tu najrozmaitsze zwierzęta. Wczesna wiosna to pora pełna niebezpieczeństw. Trudno o pożywienie. 10:25 PODRÓŻE HABSBURGÓW - CZĘŚĆ PIERWSZA: ELŻBIETA (THE TRAVELS OF THE HABSBURGS / DIE REISEN DER HABSBURGER) Cykl dokumentalny, 52 min, Austria, 2020 Reżyseria: Isabel Gebhart Scenariusz: Andreas Augustin, Carola Augustin Dokumentalna opowieść, która przeniesie nas w czasy, kiedy podróżowali Habsburgowie. Za panowania cesarza Franciszka Józefa I wzrost zainteresowania podróżami był decydującym krokiem rozwojowym. W latach 1848 - 1916 ludzie przesiadali się z koni i powozów na statki parowe i do pociągów. Później z pociągów do samochodów i z samochodów do samolotów. Cykl przedstawia podróże królewskich ikon swoich czasów: cesarzowej Elżbiety, cesarza Franciszka Józefa I oraz dwóch spadkobierców tronu, Rudolfa i Franciszka Ferdynanda, w świetle rewolucji w podróżowaniu, ewolucji hotelarstwa i rozwoju telekomunikacji. Będziemy im towarzyszyć w ich największych podróżach, w tym dookoła świata. Wrócimy do miejsc, w których miały miejsce ważne, historyczne wydarzenia, odtworzymy różne sytuacje i zaprosimy do udziału specjalistów o międzynarodowej renomie. 11:20 REMIZA Reportaż, 14 min, Polska, 1979 Scenariusz: Jadwiga Wileńska, Edward Marciniak Zdjęcia: Stanisław Scieszko, Edward Duraj Remiza strażacka nie jest zwykłym budynkiem służącym do magazynowania sprzętu przeciwpożarowego (samochodów pożarniczych, pomp czy innego sprzętu gaśniczego), a Ochotnicza Straż Pożarna nie jest instytucją, którą można zamknąć z dnia na dzień i powołać na jej miejsce jakąś nową. Remiza to dla polskiej wsi miejsce kultowe, tętniące życiem na co dzień, otoczone szczególną troską przez jej mieszkańców. Miejsce, w sprawy którego zaangażowana jest cała społeczność wiejska. Tu się nie tylko czuwa w gotowości do ruszenia na pomoc płonącym domom, stodołom lub lasom. Tu się gotuje, przyrządza wypieki, wyrabia kiełbasę, organizuje zebrania, zawody sportowe, wiejskie zabawy, chrzciny, wesela czy stypy. Reportaż autorstwa Jadwigi Wileńskiej i Edwarda Marciniaka, portretujący Ochotniczą Straż Pożarną w Pałczewie, pozwala poczuć prawdziwego ducha tego miejsca. 11:45 MŁODZIUTKA STARUSZKA Dokument fabularyzowany, 46 min, Polska, 2007 Reżyseria: Henryk Jantos Scenariusz: Henryk Jantos Zdjęcia: Alicja Pahl, Tomasz Samosionek, Adam Janczewski Dokument o życiu i karierze artystycznej Stefanii Grodzieńskiej, pierwszej damy polskiego humoru, żony zmarłego w 1979 r. Jerzego Jurandota, poety, dramaturga, satyryka, autora tekstów. Sztukę, która jej towarzyszy do dziś pokochała od najmłodszych lat. Miała zaledwie 3 lata, gdy przyjęli ją do baletu. Urodzona w 1914 roku Stefania Grodzieńska nigdy nie kryła swego wieku, wręcz przeciwnie, o przeżytych latach mówi w dokumencie z dumą. Życie bohaterki filmu zawsze było wypełnione śmiechem, optymizmem, muzyką, tańcem, poezją, kabaretem, pracą w teatrze, telewizji oraz w radiu, które szczególnie sobie ceni. Spośród licznych odznaczeń i wyróżnień najbliższy jej sercu jest właśnie Diamentowy Mikrofon - nagroda przyznawana wybitnym twórcom radiowym. Wprawdzie bohaterka dokumentu, mimo upływu czasu nie starzeje się, jest stale uśmiechnięta, i nawet w tragicznych chwilach widzi śmieszną stronę sytuacji, to przecież jest w jej życiu także miejsce na zadumę, refleksję, na pochylenie się nad sprawami bardzo ważnymi. W jej wierszach poświęconych dzieciom żydowskim, których śmierć widziała, wyczuwa się smutek, łzy, cierpienie. W archiwalnych fragmentach dokumentu towarzyszą Stefanii Grodzieńskiej, dziś już nieżyjący: Mieczysław Fogg, Jeremi Przybora, Aleksander Bardini, Lucjan Kydryński, Edward Dziewoński. Z rozrzewnieniem wspomina też najszczęśliwsze 43 lata spędzone u boku Jerzego Jurandota, choć nie zawsze było im łatwo. Do grona wiernych przyjaciół, których spotkała na swej drodze, należą pojawiający się również w dokumencie: Zofia Wilczyńska, ks. Kazimierz Orzechowski, Sława Przybylska, Alina Janowska, Irena Santor, Magda Zawadzka, Jerzy Owsiak, Grażyna Torbicka, Artur Andrus i inni. Bez nich - jak mówi p. Stefania - byłaby gorsza, bo jej życie nie byłoby przecież jednym pasmem sukcesów. Dokument "Młodziutka staruszka" jest historią wybitnej artystki, która całe życie rzucała koła ratunkowe w stronę starszych i młodszych, w stronę wszystkich, którym groziło zgorzknienie i marazm. Stefania Grodzieńska odpowiada na pytanie, które często sami sobie zadajemy: jak żyć? Ale również jak się rozstawać?! Z tym wszystkim, co było kiedyś ważne w naszym życiu: z ludźmi i rzeczami, z nastrojami i dawnymi wzruszeniami. Ona się rozstaje, powoli oddala. Także od nas wszystkich. Mówi o tym jednak bez skrępowania i minoderii. Nie rozstaje się jedynie ze swoim poczuciem humoru i optymizmem. Jest ciepła i pogodna, ciągle uśmiecha się do ludzi. Wydaną w 2007 r. książkę o swoim życiu zatytułowała "Nie ma z czego się śmiać", ale zaraz dodaje ostrzegawczo, że jest się z czego cieszyć, bo dzięki bliskim jej ludziom uwierzyła, że przyjaźń to coś najważniejszego w życiu człowieka. W dokumencie wykorzystano także archiwalne fragmenty znanych programów TVP: "Herbatka u Tadka", "Godzina szczerości", "Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy". Stefania Grodzieńska zmarła 28 kwietnia 2010 roku, trzy lata po nakręceniu dokumentu "Młodziutka staruszka". 12:40 KRÓTKIE POPOŁUDNIE NA MAZURACH Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2018 Reżyseria: Maria Dłużewska Zdjęcia: Bartłomiej Maj Muzyka: Jan Krzysztof Kelus Film o Janie Krzysztofie Kelusie i jego żonie Urszuli Sikorskiej "Kubie". To ballada o mądrym, trudnym i spełnionym życiu, a może przede wszystkim o miłości? Magia, która otacza tę parę, polega chyba na ich umiejętności niezwykle uważnego, przenikliwego obserwowania świata i ludzi, na żelaznym systemie wartości, a przede wszystkim na niezwykłej potrzebie wolności. Kuba i Janek idą przez życie, które jednocześnie jest zapisem najnowszej historii Polski, bardzo po swojemu, dokonując co chwilę wyborów zdawałoby się szalonych, na ogół pod prąd obowiązujących właśnie mód i trendów. W zalewie pojawiających się możliwości zawsze decydują się na pójście swoją drogą, choćby była zarośniętą, wyboistą ścieżką dla większości z nas prowadzącą donikąd. Kuba i Janek potrafią jednak czasem ogromnym wysiłkiem oczyścić ten trakt i zamienić w piękny, prosty trakt. 13:35 DANIA DZIKA I CUDOWNA - ODC. 2. MORZE I WYBRZEŻE (WILD AND WONDERFUL DENMARK EP. 2. THE SEA AND COASTLINE) Serial dokumentalny, 52 min, Dania, 2020 Reżyseria: Mark Jessen W tym serialu odkryjemy niesamowitą przyrodę i piękne ekosystemy Danii. Będziemy śledzić życie znanych i nieznanych zwierząt, które zostały uchwycone za pomocą oszałamiających fotografii. Serial przedstawia dramatyczne wydarzenia w królestwie zwierząt, opowiadając historie narodzin i śmierci, godów i głodu, polowań lub bycia ściganym. To rodzinne oglądanie w najlepszym wydaniu, ale dramat nie zawsze jest dla osób o słabym sercu. Zwierzęta grają główne role, lecz unikalna, duńska geografia i naturalne lokalizacje są również istotnymi elementami narracji. Odc. 2 - "Morze i wybrzeże". Dania jest otoczona bezmiarem wód. Jej wybrzeże ma prawie dziewięć tysięcy kilometrów długości, są tu piękne, piaszczyste plaże i kredowe skały. W morzu i wodach przybrzeżnych można zaznać wspaniałych przygód... i spotkać się z niebezpieczeństwem. To naprawdę niezwykły widok. Największe stado fok szarych w Danii wypoczywa na skałach w pobliżu wyspy Christians. Stado nie przebywa tu na stałe. Składa się prawie wyłącznie z dojrzałych płciowo samców. Morze wokół Danii pełne jest niewidocznych organizmów. Znajdziemy tu więcej życia, barw i wspaniałych przygód niż wydaje się to na pierwszy rzut oka. 14:35 DZIKA KANADA - ODC. 1. EKSPANSJA (WILD CANADA THE ETERNAL FRONTIER) Serial dokumentalny, 52 min, Austria, 2014 Reżyseria: Brian Leith, Jeff Turner Serial dokumentalny o dzikiej przyrodzie Kanady. Jest to kraina unikalnych dzikich ostępów niespotykanych nigdzie indziej na świecie. To miejsce niezwykłej przyrody. Kanada ma najdłuższą linię brzegową na świecie, największe zasoby słodkich wód, największy dziewiczy obszar leśny na naszej planecie. Ta wspaniała dzisiejsza dzicz, fauna i flora to rezultat pracy rąk ludzkich sprzed tysięcy lat. Kanada to ląd zachwycającej dzikiej przyrody. Autorzy dokumentu badają niewiarygodną różnorodność i siły, które je tworzą. 15 tysięcy lat temu Kanada była pokryta lodowcem - grubym na kilometr i rozciągającym się na cały kontynent. To tu zaczyna się historia krajobrazu współczesnej Kanady. Gdy obniżył się poziom mórz, pojawił się skrawek lądu łączący Amerykę z Azją - po którym przybyło inne życie. Po raz pierwszy w tym świecie pojawili się ludzie. Natychmiast zaczęli zmieniać otaczającą ich krainę i przyrodę. Nic już nigdy nie było takie samo. Mimo to 15 tysięcy lat później Kanada jest uważana za kraj o najdzikszej przyrodzie na świecie. Na wybrzeżu atlantyckim odbywa się co roku jeden z najwspanialszych spektakli natury. Historia kanadyjskiego, nieustannego frontu ekspansji trwa nadal. 15:40 KREATORZY PRZYSZŁOŚCI - ODC. 5 OCEANY (SHAPERS OF TOMORROW 05 - OCEANS) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2018 Reżyseria: Quentin Domart, Clemence Rabeau Seria dokumentalna opowiadająca o ciekawych rozwiązaniach technologicznych w różnych dziedzinach życia. Na całym świecie ludzie wymyślają i projektują przedmioty, które zmienią naszą codzienność. Zasługują na uwagę, ponieważ ich dzieła mogą uczynić nasze życie jaśniejszym, łatwiejszym i bardziej zrównoważonym. Oni kształtują nasze jutro! Wyruszamy z nimi w podróż do przyszłości. W każdym odcinku skupimy się na jednym, określonym temacie, poznamy innowacje, które zmienią nasze życie w dziedzinach takich jak: mieszkania, transport, recykling, odzież, energia, żywność, robotyka. Dowiemy się, co nowego wynaleźli naukowcy, aby chronić i badać dzieła sztuki. W odcinku piątym - oceany. Oceany zajmują ponad 70% powierzchni Ziemi, połowa z nich jest głęboka na 3000 metrów. W ich głębinach toczy się życie. Oceany produkują tlen i mają wpływ na zmiany klimatyczne. Ludzie je eksploatują - połów ryb na dużą skalę i intensywny transport wodny mają często katastrofalne następstwa. Jakie skarby kryją w sobie oceany? Czy istnieją przyjazne dla środowiska sposoby korzystania z ich bogactw? Wszyscy ci badacze niestrudzenie pracują, by ratować nasze oceany, ich upór i determinacja są godne podziwu. To prawdziwi wizjonerzy. Naukowcy stoją przed wyzwaniem: jak przekształcić energię oceanów w prąd? 16:35 LENA NA KAUKAZIE - ARMENIA - JEZIORO SEWAN Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Hanna Jewsiewicka, Konrad Zagórski, Jowita Baraniecka - Ogden Lena Urbańska to dziennikarka, podróżniczka, obywatelka świata. Absolwentka dziennikarstwa na warszawskim SWPS. Autorka bloga podróżniczego "Razem Taniej". Prowadziła poranne audycje w radiu Kampus oraz telewizyjne reportaże z wydarzeń kulturalnych dla TVP. Autorka programu "Moje LA" i reportażu "To jest Birma". Wraz ze swoim chłopakiem podróżują od 2013 roku. Byli razem w 74 krajach od Azji Południowo - Wschodniej, przez Amerykę Centralną, Bałkany czy Afrykę Północno - Zachodnią. W tej serii dokumentalnej Lena Urbańska zabierze nas w podróż po Kaukazie - od magicznej, gruzińskiej Swanetii i jej wież, przez ormiańskie czterotysięczniki, z największym z nich, Aragacem na czele, aż po niezwykłe, futurystyczne budynki stolicy Azerbejdżanu, Baku. W każdym odcinku będzie się starała dowiedzieć, gdzie bije puls Kaukazu. Czym naprawdę żyją jego mieszkańcy, ci starzy, którzy wciąż wspominają Związek Radziecki, i ci najmłodsi, którym bliżej do Europy czy Ameryki. Będzie obserwować, jak się bawią, świętują, pracują, jedzą i jak walczą. W każdym z 24 - minutowych odcinków nie zabraknie przewodnika, który poprowadzi nawet przez najbardziej skomplikowane zagadnienia. 17:05 PODRÓŻE HABSBURGÓW - CZĘŚĆ DRUGA: ELŻBIETA (THE TRAVELS OF THE HABSBURGS / DIE REISEN DER HABSBURGER) Cykl dokumentalny, 51 min, Austria, 2020 Reżyseria: Isabel Gebhart Scenariusz: Andreas Augustin, Carola Augustin Dokumentalna opowieść, która przeniesie nas w czasy, kiedy podróżowali Habsburgowie. Za panowania cesarza Franciszka Józefa I wzrost zainteresowania podróżami był decydującym krokiem rozwojowym. W latach 1848 - 1916 ludzie przesiadali się z koni i powozów na statki parowe i do pociągów. Później z pociągów do samochodów i z samochodów do samolotów. Cykl przedstawia podróże królewskich ikon swoich czasów: cesarzowej Elżbiety, cesarza Franciszka Józefa I oraz dwóch spadkobierców tronu, Rudolfa i Franciszka Ferdynanda, w świetle rewolucji w podróżowaniu, ewolucji hotelarstwa i rozwoju telekomunikacji. Będziemy im towarzyszyć w ich największych podróżach, w tym dookoła świata. Wrócimy do miejsc, w których miały miejsce ważne, historyczne wydarzenia, odtworzymy różne sytuacje i zaprosimy do udziału specjalistów o międzynarodowej renomie. 18:10 LEGENDARNE HOLLYWOODZKIE PARY - LAUREN BACALL I HUMPHREY BOGART (ICONIC COUPLES: LAUREN BACALL & HUMPHREY BOGART EP. 7) Cykl dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Anne - Cecile Genre, Bertrand Tessier Miniseria opowiadająca o dziesięciu najbardziej znanych parach artystów Hollywood. Wiele nigdy wcześniej niepublikowanych materiałów filmowych, klipów z udziałem Richarda Burtona i Elizabeth Taylor, Katharine Hepburn i Spencera Tracy, Jean Harlow i Williama Powella, Clarka Gable'a i Carole Lombard, Barbary Stanwyck i Roberta Taylora, Humphreya Bogarta i Lauren Bacall. Bohaterami siódmego odcinka będą Lauren Bacall i Humphrey Bogart. On - gwiazda "Casablanki", w niezapomnianym płaszczu przeciwdeszczowym uosabia film noir. Nagle gra u boku nastoletniej modelki, która rok wcześniej trafiła na okładkę "Harper's Bazaar" i tym samym przyciągnęła uwagę reżysera, który wziął ją pod swoje skrzydła. Chemia między 44-letnim Bogartem a 19-letnią Bacall zaistniała błyskawicznie. Zakochują się w sobie i pozostają parą aż do śmierci aktora. 19:10 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - PEREŁKI ANTYLI (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos W tym odcinku odwiedzimy wyspy będące częścią Małych Antyli. Barbados, Saint Vincent i Grenadyny należą do tak zwanych "Wysp Nawietrznych". Zamieszkuje je ludność pochodzenia indiańskiego i afrykańskiego. Dawne tereny Imperium Brytyjskiego wymykają się dziś wszelkim stereotypom. Barbados leży we wschodniej części archipelagu, między Martyniką a wybrzeżem Wenezueli. W przeciwieństwie do swoich wulkanicznych sąsiadek, jest wyspą koralową. Rdzenne terytorium Arawaków było kolonizowane przez Portugalczyków, a od 1625 roku - przez Anglików. Obecnie Barbados jest niezależnym państwem, należącym do brytyjskiej Wspólnoty Narodów. To jedno z najmniejszych państw świata. Jego powierzchnia wynosi zaledwie 430 kilometrów kwadratowych. Wyspa Saint Vincent wraz z częścią archipelagu Grenadyn tworzy jedno państwo należące do Wspólnoty Narodów i niepodległe od 1979 roku. Jego stolicą jest Kingstown. Pięć tysięcy lat przed naszą erą na tych terenach żyli Indianie Sibonejowie. W III wieku naszej ery osiedli tu Arawakowie, a w XIV wieku - wojowniczy lud Karaibów. W latach 1763 - 1783 Wielka Brytania i Francja walczyły o kontrolę nad wyspą Saint Vincent, mimo że traktat z 1763 roku uznał ją za "neutralną". Brytyjczycy kilkakrotnie próbowali ją okupować, jednak Karaibowie skutecznie bronili swojego terytorium. Przyczynili się nawet do porażki Anglików, którzy ostatecznie musieli uznać ich prawo do funkcjonowania jako "niepodległy naród". 20:15 BHUTAN, DYKTATURA SZCZĘŚCIA (BHUTAN: THE DICTATORSHIP OF HAPPINESS) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Alexandre Spalaikovitch Film dokumentalny o Bhutanie. Bhutan, himalajski kraj wielkości Szwajcarii, liczy zaledwie 800 000 mieszkańców. Leżąc między Indiami i Chinami, długo pozostawał w izolacji. Bhutan jest krajem znanym ze swojego wyjątkowego piękna i wagi, jaką ludzie przywiązują do indywidualnego szczęścia. Świadomość ekologiczna obywateli sprawiła, że jest to jedyny kraj na świecie pozbawiony emisji dwutlenku węgla. W 2008 roku król wpisał koncepcję szczęścia krajowego brutto do konstytucji. Położono nacisk na ochronę środowiska i rolnictwo ekologiczne. Dla wielu mały naród wydaje się wzorem dla reszty świata. Jednak za tą idylliczną fasadą kryje się bardziej złowroga rzeczywistość. Buddyzm jest jedyną religią tolerowaną przez dynastię Wangchuck, która rządziła krajem przez ostatni wiek. Ten bardzo konserwatywny reżim jest ściśle powiązany z wiarą buddyjską. Stada milionerów i gwiazd Hollywood, które przybywają do Bhutanu, aby pracować nad swoją karmą, mogą zostać zakwaterowane tylko dzięki trudowi fatalnie opłacanych pracowników. W tym filmie bada się panowanie dynastii, a także przygląda młodemu ruchowi kontrkultury, który pojawił się od czasu odsłonięcia kraju przez Internet. W tym odizolowanym, buddyjskim państwie telefony komórkowe pojawiły się dopiero dziesięć lat temu. Zdjęcia Bhutanu są bardzo rzadkie, ponieważ sprowadzając aparat do kraju, trzeba udowodnić swoje dobre intencje. Pomimo że Bhutan stopniowo otwiera się na turystykę i wpływy Zachodu, tradycja pozostaje silna. Otwierając kraj na świat, Bhutan będzie musiał dokonać wyboru między prymitywną propagandą a postępem gospodarczym, społecznym i ochroną środowiska. 21:30 FABRYKA KŁAMSTW (FACTORY OF LIES) Film dokumentalny, 62 min, Dania, 2018 Reżyseria: Jakob Gottschau Film dokumentalny, w którym dziennikarz śledczy Andrey Soshnikov z BBC Russian Service próbuje dowiedzieć się jak powstają i jak są fabrykowane fake newsy - fałszywe informacje publikowane najczęściej na portalach społecznościowych i rozpowszechniane na świecie. Trafia do miejsc, które mają imitować scenerię zdarzeń, po to, by fabrykowana wiadomość do złudzenia przypominała tą oryginalną i wprowadzała w błąd. To między innymi informacje o tym, jak amerykański żołnierz strzelał do Koranu, o domach publicznych w Danii wykorzystujących zwierzęta, o żołnierzach ISIS w obozie szkoleniowym na Ukrainie itp. Większość z nich wyprodukowana została w Rosji, gdzie od 2013 roku działa tzw. troll factory, atakująca europejskie i amerykańskie społeczności, aby wpływać na różne decyzje i wzbudzać brak zaufania. Rosja nie jest krajem pominiętym w tym procederze. W Rosji trudniej być dziennikarzem, bo tam dziennikarz często znaczy kłamca. Wiadomości w rosyjskiej telewizji to rosyjski Hollywood. Oszustwo, od początku do końca. Rosyjska farma trolli działa w najlepsze. Przeniosła się z jednego centrum biznesu do innego. Kreml wciąż potrzebuje tego, co oni robią, a oni świadczą usługi potrzebne rosyjskiej władzy. Tworzone przez nich treści są coraz bardziej agresywne i coraz lepszej jakości. 22:40 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA PRZEDSIĘBIORCY NA UKRAINIE Reportaż, 25 min, Polska, 2004 Autor: Barbara Włodarczyk Reportaż z Ukrainy o przedsiębiorcy, który kilka razy bankrutował i nie zrażając się, zaczynał biznes od zera. W czasie powstawania wolnego rynku bankructwa były udziałem tysięcy kijowskich biznesmenów. Przetrwali tylko najbardziej wytrwali i przedsiębiorczy, jak bohater reportażu. Jest nim 38 - letni Sasza, który w czasach radzieckich służył w oddziałach specjalnych i tam przeszedł prawdziwą szkołę życia. Z tamtego czasu zostały mu hart ducha, tężyzna fizyczna i cenne kontakty. Sasza to prawdziwy człowiek orkiestra. Prowadzi kilka firm jednocześnie. Jest współwłaścicielem klubu paint ballu, łaźni i warsztatu lakierniczego. W ramach tego ostatniego zajmuje się między innymi malowaniem ekskluzywnych aut, będących repliką starych modeli, kupowanych przez najbogatszych Ukraińców. W najbliższym czasie Sasza planuje jeszcze budowę prywatnego hotelu. Kamera towarzyszy bohaterowi od rana do nocy - w domu, podczas gry w paint ball, próbnej przejażdżki ekskluzywnym zabytkowym autem, w czasie spotkań biznesowych i relaksu w jego prywatnej łaźni. Reportaż pozwala zrozumieć, jaki typ ludzi potrafi przystosować się do warunków wolnego rynku. 23:15 POWSTANIE WARSZAWSKIE DZIEŃ PO DNIU - ODC. 22 Felieton, 7 min, Polska, 2017 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Bohaterka tego odcinka - Izabela Horodecka. 23:25 USA: WOJNA O POMNIKI (MONUMENTAL CROSSROADS: THE FIGHT FOR SOUTHERN HERITAGE) Film dokumentalny, 54 min, Niderlandy (Holandia), 2019 Reżyseria: Tim Ven Der Hoff Zdjęcia: Ruben Hamelink Pomnik Krzysztofa Kolumba został zniszczony, Edwarda Colstona wrzucony do rzeki, a króla Leopolda podpalony. Posągi są atakowane, a debata na temat pomników kontrowersyjnych postaci z przeszłości pojawiła się na pierwszych stronach gazet. Wszystko to z powodu śmierci George'a Floyda oraz ruchu protestacyjnego, który powstał na całym świecie. W filmie dokumentalnym wyruszamy w 6000 - kilometrową podróż po południowej części Stanów Zjednoczonych, gdzie wybuchają niepokoje, gdy niszczone są konfederackie pamiątki. Po drodze spotykamy mnóstwo zwolenników i przeciwników: białych, czarnych, północnych i południowych. Każdy z nich ma własny pogląd na to, co warto zapamiętać i zachować. Czy jest jakaś droga za tymi skrzyżowaniami? 00:30 MORSKIE SPOTKANIA - RYBACY Z ZALEWU Reportaż, 31 min, Polska, 1972 Zdjęcia: Jerzy Augustyński, Jerzy Jasiński Zalew Wiślany to miejsce, gdzie rozwija się rybołówstwo. To największy zbiornik wody słodko - słonawej, od kwietnia do stycznia trwa tu sezon połowowy. Port w Tolkmicku to ważny port na Zalewie Wiślanym, który powstał w latach 50. XX wieku. Znajdują się tu dwie główne spółdzielnie zrzeszające rybaków i przetwarzające ryby złowione w Zalewie. Rybacy łowią głównie sandacze, leszcze, węgorze, czasem inne ryby. W reportażu pokazano pracę rybaków, połowy oraz koordynację przetwórstwa rybnego w Polsce. Wypowiedzi rybaków o wykonywanej przez nich pracy. Prezesi spółdzielni zwracają uwagę na działania związane z rozwojem terenu i ochroną środowiska. 01:15 MAŁY LALKARZ Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2010 Reżyseria: Thierri Paladino Scenariusz: Thierri Paladino Zdjęcia: Marcin Sauter, Michał Marczak Sergio Dotti jest jednym z ostatnich mistrzów sztuki lalkarskiej we Francji. Mieszka na południu Francji. Tutaj Nicea nazywa się Nissa. Duchy Catherine Sgurane i Giuseppe Garibaldiego są tu ciągle żywe. Pewnego dnia po spektaklu Sergio spotyka dziewięcioletniego chłopca o imieniu Thomas. Występ zaciekawił malca do tego stopnia, że powrócił następnego dnia, aby znowu znaleźć się w tym magicznym świecie. Latem wyruszą w trasę po raz pierwszy razem, aby odkrywać gościnne i malownicze okolice Nicei. Jeżdżąc z miasteczka do miasteczka, będą pokazywać ich świat wyobraźni dla przyjemności dzieci i dorosłych. Kamera będzie im towarzyszyła w tej przygodzie. Jest to historia o sielskim świecie, w którym czas płynie powoli i ludzie żyją w zgodzie z rytmem natury. Jest to świat nadal istniejący i jeszcze dostępny. "Mały Lalkarz" to dziennik tej podróży, historia relacji między mistrzem a uczniem, pokazana w naturalnych i ciągle autentycznych plenerach południa Francji. 02:20 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - MALENIEC, ŻELAZNE SERCE PUSZCZY Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Maleniec, żelazne serce puszczy. Odwiedzamy Fabrykę żelaza w Maleńcu, funkcjonującą tu od 1782 roku. Kosa - pozornie zwykłe narzędzie gospodarskie, która zmieniała się w razie narodowych potrzeb w straszliwą broń - jest tu jednym z eksponatów. Tu, w Maleńcu, odbywa się wiele upamiętniających historię wydarzeń. Rekonstrukcje historyczne, pokazy dawnej broni, strojów i maszyn. Sama historia Fabryki jest mocno wpleciona w powstanie styczniowe i dowodzi patriotycznych postaw jej kolejnych właścicieli. 02:45 POWRÓT KRÓLA Film dokumentalny, 25 min, Polska, 1976 Scenariusz: Andrzej Urbańczyk Lektor: Bronisław Cieślak Zdjęcia: Maciej Braunstein Historia Pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie, który powstał z inicjatywy Ignacego Jana Paderewskiego z okazji 500 - lecia bitwy pod Grunwaldem. Paderewski wykonanie rzeźb powierzył Antoniemu Wiwulskiemu. 10 kwietnia 1910 r. położono kamień węgielny pod budowę pomnika. W lipcu 1910 r. do Krakowa przybyło 150 tysięcy osób na uroczyste obchody rocznicy bitwy pod Grunwaldem. Po przemówieniach I. J. Paderewskiego i innych odsłonięto pomnik króla Władysława Jagiełły. Pomnik ten towarzyszył wszystkim wydarzeniom w mieście, tutaj zbierali się powstańcy śląscy i strajkujący robotnicy krakowskich fabryk. Od listopada 1939 r. do kwietnia 1940 r. pomnik był systematycznie burzony. Dzięki staraniom Feliksa Dziuby, Adama Klocka, Józefa Miki i Tomasza Perskiego udało się ukryć części pomnika w wytwórni Spectrum. Po wojnie zostały one przekazane żołnierzom Ludowego Wojska Polskiego i było to zapowiedzią odbudowy pomnika. W 1972 roku powołano Komitet Odbudowy Pomnika Grunwaldzkiego. 15 lipca 1976 r. prezydent Krakowa i przewodniczący Komitetu Odbudowy Ponika Grunwaldzkiego Jerzy Pękala wmurował w płytę Placu Matejki akt erekcyjny pomnika. Rekonstrukcję monumentu powierzono rektorowi krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych prof. Marianowi Koniecznemu. Części pomnika przygotowywane były w Gliwickich Zakładach Urządzeń Technicznych. W dniu 30 września 1976 roku nastąpił montaż konnego posągu króla Władysława Jagiełły na cokole. Wydarzeniu temu przyglądały się zgromadzone na placu tłumy. 03:20 Z TAMTEJ STRONY WISŁY Film dokumentalny, 57 min, Polska, 2008 Reżyseria: Ewa Borzęcka Scenariusz: Ewa Borzęcka Zdjęcia: Przemysław Kamiński Film opowiada o mieszkańcach Pragi - dzielnicy Warszawy leżącej na prawym brzegu Wisły. Historyczna Praga była osadą, leżącą nad Wisłą naprzeciwko Starego Miasta i Mariensztatu, wzmiankowaną po raz pierwszy w 1432 r. Jej nazwa oznacza miejsce wcześniej porośnięte lasem, wyprażone (wypalone) pod zasiewy. 10 lutego 1648 r. król Władysław IV Waza nadał Pradze prawa miejskie. Jej centrum znajdowało się w rejonie dzisiejszego Parku Praskiego i Ogrodu Zoologicznego. Po ówczesnym praskim ratuszu pozostała do dziś nazwa ul. Ratuszowej. W specyficznych praskich klimatach poznajemy bohaterów dość charakterystycznych dla tego miejsca. W codziennym bytowaniu widzimy Adasia - właściciela lombardu, gdzie zubożali mieszkańcy zastawiają ostatnie dobra; wysiedlanych lokatorów kamienicy przy ul. Małej, szefa miejscowej knajpy lubującego się w pozowaniu do portretów, babcię Kicię dokarmiającą miejscowe koty czy fotografującą praskie klimaty Zeldę. Młodzi wolontariusze wędrują po podwórkach z objazdową szkołą, kapela praska przygrywa na Bazarze Różyckiego, a Tomek codziennie pokonuje łączący dwa brzegi rzeki most, aby wieczorem wrócić na Brzeską. W nocy rozbrzmiewa tango w miejscowym klubie, gdzie można pogadać, potańczyć, pomarzyć. Niepowtarzalny klimat, ciekawi ludzie, niezwykłe miejsca składają się na tę opowieść o praskiej codzienności.