TVP Dokument Sobota, 26.08.2023 06:00 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - 12 TYSIĘCY GRZYBÓW W BARSZCZ Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Narratorem filmu jest mykolog, prof. Andrzej Grzywacz - popularyzator nauki i pasjonat życia grzybów. W odcinku występują również: badacz grzybów, dr Andrzej Szczepański oraz entomolog Marek Kozłowski, który opowiada o ciekawych powiązaniach grzybów z owadami. Grzyby są wszechobecne. Zwłaszcza w środowiskach leśnych. A przede wszystkim w mało odwiedzanych, bo podmokłych lasach łęgowych i olsach. Badacze odkrywają w nich po 70 gatunków rzadkich i zagrożonych. Taka mnogość najlepiej świadczy, jak mocno grzyby są powiązane z bogactwem środowiska i jak czytelny jego wskaźnik stanowią. Wspomniane typy lasów są wszakże zawsze nie tylko bogate i obfitujące w podrost krzewów, takich jak bez czarny, czeremcha, kruszyna, porzeczka czy wiele innych, ale też odznaczają się dużym bogactwem świata owadów, a zwłaszcza ptaków, osiągających tutaj nienotowane gdzie indziej zagęszczenia. Ponieważ owocników cennych dla nas gatunków grzybów musimy z pewnym mozołem poszukiwać, nie mamy wystarczającego poczucia wszechobecności tych organizmów. Bo też większa część każdego grzyba zalega pod ziemią, sięgając do znacznych nieraz głębokości. Owocniki są tylko pewnym wykwitem ukrytej pod ściółką i glebą grzybni. Nie zawsze występującym. Obecność owocników zależy m.in. od stanu środowiska, a zwłaszcza stopnia jego skażenia. Różne gatunki na różne skażenia reagują rozmaicie; jedne znikają, ale inne na tym korzystają i rozwijają się bujnie. Są gatunki niezwykle wrażliwe, np. na zanieczyszczenie powietrza dwutlenkiem siarki (SO2). Badaniami wpływu wyziewów na florę grzybów, jak i wieloma innymi zagadnieniami dotyczącymi tych organizmów zajmuje się narrator odcinka, prof. Andrzej Grzywacz z Akademii Rolniczej w Warszawie. Znajomość grzybów, oczywiście wszystkich, nie tylko kapeluszowych i nie tylko jadalnych, to wielkie wyzwanie nawet dla znawcy, bo mamy ich w Polsce ok. 12 tysięcy! 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.II - ODC. 18 RADEK WSTĘPUJE DO ZAKONU Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Radosław Kotarski potrafi zrobić wiele, aby poznać prawdę o dawnych czasach. Tym razem niemal dosłownie wstępuje do zakonu. Dzięki temu jest w stanie z perspektywy mnisiego habitu opowiedzieć o codziennym życiu średniowiecznych zakonów. Razem z cysterskimi braćmi opowiada o pracy, rozrywkach i kuchni odległych czasów. Jaką funkcję znajdą dla niego mnisi? 07:05 NOTACJE - JERZY POŁOMSKI. PAMIĘTAJ, ZMIEŃ NAZWISKO Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2012 Wykonawcy: Jerzy Połomski, Alibabki Jerzy Połomski urodził się w 1933 roku w Radomiu, właściwe nazwisko to Jerzy Pająk. Jeden z największych polskich piosenkarzy, którego apogeum sławy przypada na lata 60. i 70. Absolwent Wydziału Estradowego warszawskiej PWST. Uczestnik i laureat festiwali w Sopocie. Jego najbardziej znane przeboje, "Cała sala śpiewa z nami" i "Bo z dziewczynami", nuciła cała Polska. 07:15 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 160 GIŻYCKO Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Agnieszka Grabarska Scenariusz: Agnieszka Grabarska Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor W Krainie Wielkich Jezior, na przesmyku pomiędzy jeziorami Kisajno i Niegocin leży Giżycko - miasto z historyczną twierdzą i obrotowym mostem, do którego otwarcia wystarczy siła mięśni jednego człowieka. To tu zjeżdżają miłośnicy plażowania, smacznych ryb i głodni wrażeń wodniacy. Zwiedzanie Giżycka warto rozpocząć od atrakcji, która dosłownie dzieli i łączy miasto nazywane Żeglarską Stolicą Polski. XIX - wieczny most obrotowy na Kanale Giżyckim jest unikatem w skali Europy. Na kontynencie są dwie takie przeprawy, ale tylko jedna czynna i to właśnie tutejsza. Każdego dnia wzdłuż kanału przepływają setki łodzi. Swoisty tranzyt wodny przez samo centrum wprowadza pewien rytm w życie mieszkańców. Na tablicach informacyjnych rozmieszonych w przestrzeni miasta można się dowiedzieć, kiedy most będzie otwarty, a kiedy zamknięty. I tak na przykład przegapienie godziny 16.00 skutkować może uwięzieniem na tak zwanej Wyspie Giżyckiej na bagatela, 1, 5 godziny. Przystanek obowiązkowy na trasie wędrówki to Twierdza Boyen - największa gabarytowo atrakcja Giżycka. Ta XIX - wieczna pruska fortyfikacja nigdy nie została zdobyta i do dziś stanowi unikatowy zabytek architektury na skalę Europy. Ruszając na wodę, można przyjrzeć się stolicy polskiego żeglarstwa z odpowiedniej perspektywy. Wzdłuż linii brzegowej jeziora Niegocin rozciąga się największy pasażerski i jachtowy port na Mazurach. Tutejsze jeziora przyciągają nie tylko turystów, ale także ekipy filmowe. W 1962 roku między innymi na jeziorze Kisajno i właśnie w Giżycku Roman Polański nakręcił "Nóż w wodzie". Dostał nominację do Oscara w kategorii najlepszy film nieanglojęzyczny. 07:45 WETERYNARZE Z SERCEM - /22/ Reality show, 25 min, Polska, 2017 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Z jakimi problemami boryka się w naszych warunkach wielbłąd Kazik? Które psie rasy są szczególnie narażone na niedosłuch? Dlaczego wizyta z psem u behawiorysty to nie jest ludzka fanaberia, jeśli chcemy dogadać się z naszym pupilem? O tym wszystkim dowiecie się dzisiaj dzięki weterynarzom z sercem! 08:15 KREATORZY PRZYSZŁOŚCI - ODC. 8 ODZIEŻ (SHAPERS OF TOMORROW 08 - CLOTHES) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2018 Reżyseria: Quentin Domart, Clemence Rabeau Seria dokumentalna opowiadająca o ciekawych rozwiązaniach technologicznych w różnych dziedzinach życia. Na całym świecie ludzie wymyślają i projektują przedmioty, które zmienią naszą codzienność. Zasługują na uwagę, ponieważ ich dzieła mogą uczynić nasze życie jaśniejszym, łatwiejszym i bardziej zrównoważonym. Oni kształtują nasze jutro! Wyruszamy z nimi w podróż do przyszłości. W każdym odcinku skupimy się na jednym, określonym temacie, poznamy innowacje, które zmienią nasze życie w dziedzinach takich jak: mieszkania, transport, recykling, odzież, energia, żywność, robotyka. Dowiemy się, co nowego wynaleźli naukowcy, aby chronić i badać dzieła sztuki. W odcinku ósmym - odzież. Każdego roku produkuje się 130 miliardów sztuk odzieży, z czego wiele milionów ląduje na wysypiskach. Przemysł odzieżowy przyczynia się w dużym stopniu do zanieczyszczenia środowiska. Zużywa wiele chemikaliów; masowo transportuje swoje wyroby. Coraz głośniej mówi się o szkodliwym wpływie, jaki ma na naszą planetę. Czy możemy temu zaradzić? Czy uda się produkować odzież tylko z włókien naturalnych? Jak będą wyglądały ubrania przyszłości? Poznamy ubrania z kłączy kwiatów lotosu, włókno wyprodukowane z mleka, ekologiczną skórę wytworzoną z ananasów, materiały nasączane fusami kawy oraz ciekawe, futurystyczne rozwiązania. Żeby produkować odzież bardziej przyjazną środowisku, musimy rozejrzeć się za nowymi materiałami, najlepiej naturalnymi. 09:15 DANIA DZIKA I CUDOWNA - ODC. 5. MIASTO (WILD AND WONDERFUL DENMARK EP. 5. THE CITY) Serial dokumentalny, 52 min, Dania, 2020 Reżyseria: Mark Jessen W tym serialu odkryjemy niesamowitą przyrodę i piękne ekosystemy Danii. Będziemy śledzić życie znanych i nieznanych zwierząt, które zostały uchwycone za pomocą oszałamiających fotografii. Serial przedstawia dramatyczne wydarzenia w królestwie zwierząt, opowiadając historie narodzin i śmierci, godów i głodu, polowań lub bycia ściganym. To rodzinne oglądanie w najlepszym wydaniu, ale dramat nie zawsze jest dla osób o słabym sercu. Zwierzęta grają główne role, lecz unikalna, duńska geografia i naturalne lokalizacje są również istotnymi elementami narracji. Odc. 5 - "Miasto". Tereny zabudowane stale się powiększają, zastępując dziką przyrodę. Niektórym zwierzętom miasto daje nowe szanse. Wiele z nich w niezwykły sposób się adaptuje, a nawet... wykorzystuje ludzi. Wpływ ludzi na kraj jest ogromny. Tereny zabudowane zajmują jednak tylko jedną dziesiątą powierzchni Danii. Nigdzie nie jesteśmy sami. Przyroda jest z nami - wśród neonów, w naszych ogródkach, podwórkach, na ulicach - ona nie daje za wygraną. Ludzie chętnie mieszkają w mieście. Miasta się rozrastają, powstają nowe budynki i drogi tam, gdzie kiedyś królowała tylko przyroda. Nie dzieje się to bez ofiar. Pojawiają się jednak nowe możliwości - zwierzęta zamieszkują wśród ludzi. Korzystają z tego te, które instynktownie przystosują się do nowego środowiska. Tak postąpiła kaczka krzyżówka, budując gniazdo w skrzynce na kwiaty. Każdego dnia, nie tylko w mieście, ale wszędzie w Danii, przed naszymi oczyma rozgrywają się cudowne sceny. Jeśli będziemy traktować przyrodę z szacunkiem, ona odwdzięczy się nam stukrotnie. 10:15 PODRÓŻE HABSBURGÓW - CZĘŚĆ PIĄTA: RUDOLF (THE TRAVELS OF THE HABSBURGS / DIE REISEN DER HABSBURGER) Cykl dokumentalny, 52 min, Austria, 2020 Reżyseria: Isabel Gebhart Scenariusz: Andreas Augustin, Carola Augustin Dokumentalna opowieść, która przeniesie nas w czasy, kiedy podróżowali Habsburgowie. Za panowania cesarza Franciszka Józefa I wzrost zainteresowania podróżami był decydującym krokiem rozwojowym. W latach 1848 - 1916 ludzie przesiadali się z koni i powozów na statki parowe i do pociągów. Później z pociągów do samochodów i z samochodów do samolotów. Cykl przedstawia podróże królewskich ikon swoich czasów: cesarzowej Elżbiety, cesarza Franciszka Józefa I oraz dwóch spadkobierców tronu, Rudolfa i Franciszka Ferdynanda, w świetle rewolucji w podróżowaniu, ewolucji hotelarstwa i rozwoju telekomunikacji. Będziemy im towarzyszyć w ich największych podróżach, w tym dookoła świata. Wrócimy do miejsc, w których miały miejsce ważne, historyczne wydarzenia, odtworzymy różne sytuacje i zaprosimy do udziału specjalistów o międzynarodowej renomie. 11:15 POWRÓT PIĘKNA. ESTETYKA I SZTUKA (THE RETURN OF BEAUTY. ARTS AND AESTHETICS / DIE SCHÖNHEIT IST EIN WILDES TIER. KUNST UND ÄSTHETIK) Film dokumentalny, 40 min, Austria, 2018 Reżyseria: Ines Mitterer Dokument analizuje pojmowanie piękna w sztuce. Czy jest ono czynnikiem oceny i postrzegania sztuki, tak jak było w ostatnich dziesięcioleciach? W ostatnich czasach istnieje pogląd, że dzieło sztuki ma wywoływać wzburzenie, przełamywać tabu i negocjować społeczne nieporozumienia. Nie musi być piękne. A czym jest kicz? Estetykę uznano za jedną z dominujących kategorii oceny sztuki w XIX wieku, nic dziwnego, mówiąc o sztukach pięknych les beaux arts. Teraz niektórzy artyści dostrzegają powrót piękna. Autorzy filmu szukają dowodów i poparcia dla niektórych tez w Rzymie i Florencji, gdzie filozof Konrad Paul Liessmann i gwiazda sztuki Ólafur Elasson mają szansę podyskutować na temat piękna w sztuce. 11:55 PORTRETY DOKUMENTALNE. S.I - MARIA DŁUŻEWSKA Cykl dokumentalny, 28 min, Polska, 2021 Scenariusz: Agnieszka Wąsikowska Zdjęcia: Grzegorz Myjkowski Cykl pod nazwą "Portrety dokumentalne" to seria rozmów z wybitnymi filmowcami zajmującymi się sztuką dokumentu. Bohaterami poszczególnych odcinków są zarówno uznani twórcy tego gatunku, jak i przedstawiciele młodego pokolenia filmowców - dokumentalistów. Bohaterką tego odcinka jest Maria Dłużewska. Maria Krystyna Dłużewska urodziła się 26 września 1951 w Kielcach pracuje jako reżyser, scenarzystka, aktorka, dziennikarka. Jest także autorką pięciu książek. W okresie PRL - u była aktywną działaczką opozycji antykomunistycznej. W 1972 ukończyła Państwową Wyższą Szkołę Teatralną w Warszawie. Przez 10 lat pracowała jako aktorka w kilku teatrach. Od września 1980 należała do NSZZ Solidarność. Współorganizowała Msze za Ojczyznę i Tygodnie Kultury Chrześcijańskiej. W stanie wojennym prowadziła Teatr Poniedziałkowy w Ursusie. Kolportowała podziemne wydawnictwa. Była redaktorem i autorką tekstów Radia Solidarność. Od 1984 do 1988 r. działała w Solidarności Walczącej. Po roku 1989 pracowała jako dziennikarz w tygodnikach "Spotkania" i "Solidarność". W latach 90 - tych zajęła się tworzeniem filmów dokumentalnych, których obecnie ma w swoim dorobku ponad 40 jako scenarzystka, reżyser i producent. Jej filmy, które zostały wyróżnione nagrodami to: "Zablokowani", "Seans". "Wycieczka", "Degrengolada w Teatrze Domowym", "Polacy", "Pogarda", "Ksiądz", "Krótkie popołudnie na Mazurach". 12:30 BOTTICELLI, MALARZ PIĘKNA (BOTTICELLI) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2015 Reżyseria: Grit Lederer Film dokumentalny o historii życia i dziełach sztuki Botticellego, który pozostawił po sobie potężny artystyczny wpływ, który będzie trwał wiecznie. Renesansowy artysta Sandro Botticelli (1445 - 1510) jest ikoną i prawdziwym źródłem inspiracji dla wielu. Wpływ jego twórczości widać w pracach artystów z całego świata. Od swoich prac nad postacią kobiecą, słynną Wenus i Primavera, trafił do malowanej i obrazowej pamięci ludzkości. Berlińska autorka filmów i historyk sztuki Grit Lederer zabiera nas w tę podróż, śledząc złożoną historię Botticellego. Lederer często odwiedza imponującą kolekcję dzieł Botticellego w Gemäldegalerie i analizuje, jak jego kultowe dzieła wciąż wpływają na sztukę i reklamę. Eksperci wyjaśniają wyjątkowe cechy jego stylu artystycznego i znajdują odpowiedzi, dlaczego po śmierci początkowo o nim zapomniano. Dzieła Botticellego są odpowiedzialne za inspirację dla wielu współczesnych artystów, takich jak francuski Orlan i Amerykanin Michael Joaquin Gray, którzy pokazują, jak silnie motywuje ich twórczość Botticellego. W rezultacie powstał film, który śledzi geniusz Botticellego z Florencji, Paryża, Nowego Jorku i aż po Berlin. 13:30 JEDNĄ NOGĄ NA KSIĘŻYCU Film dokumentalny, 9 min, Polska, 1963 Reżyseria: Janusz Star Niedaleki jest dzień, kiedy kosmonauci wylądują na Księżycu. Zanim to nastąpi, trzeba sprawdzić, na jakim gruncie stanie noga człowieka. Ale w jaki sposób zbadać z ziemi skład chemiczny i strukturę mineralną powierzchniowych warstw Księżyca? Metodę badania ukazuje nam właśnie film, do którego akcji reżyser wprowadza robota - analizatora. Model robota jest wytworem fantazji reżysera, ale fantazji opartej o naukowe zdobycze nowoczesnej fizyki i techniki. 13:40 KOMPUTERY W DZIAŁANIU Film dokumentalny, 11 min, Polska, 1971 Reżyseria: Bolesław Bączyński Scenariusz: Bolesław Baczyński Coraz szersze zastosowanie komputerów w zakładach pracy. 13:55 DZIKA HISZPANIA - ODC. 2 POŁUDNIE ŚRÓDZIEMNOMORSKIE (WILD SPAIN / WILDES SPANIEN) Film dokumentalny, 48 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Hans - Peter Kuttler Dwuczęściowa opowieść dokumentalna o dzikiej przyrodzie Hiszpanii. To kraj, który jest jednym z najpopularniejszych miejsc wakacyjnych na świecie. Ale piaszczyste plaże i znane na całym świecie miasta to tylko jedna strona Hiszpanii. Kantabryjskie pasmo górskie na północy jest siedliskiem około 140 kantabryjskich niedźwiedzi brunatnych - największej populacji niedźwiedzi w Europie Zachodniej. Ponad linią lasu znajduje się królestwo kozicy kantabryjskiej i kolorowego pnącza. Nawet na południu Hiszpanii, bardzo popularnym wśród wczasowiczów, wciąż jest wiele nieznanych. Genety polują na zdobycz pod osłoną nocy. W ułamku sekundy europejski kameleon wystrzeliwuje swój półmetrowy język, aby złapać owady. Ale to pod wodą bogactwo zwierząt osiąga zenit z dziwnymi ślimakami morskimi i eleganckimi, błękitnymi rekinami. Odsłonimy dziką stronę regionu, który wielu uważa, że zna, ale w którym jest o wiele więcej do odkrycia. 14:55 PIERWSZY LOT (FIRST FLIGHT - CONQUEST OF THE SKIES / PIONIERE AM HIMMEL DAS RATSEL UM DEN ERSTEN FLUG) Film dokumentalny, 52 min, Belgia/Niemcy, 2016 Reżyseria: Tilman Remme Film dokumentalny o tych, którzy pierwsi odważyli się latać. Bracia Wright byli odpowiedzialni za pierwszy załogowy lot z napędem. To tyle, jeśli chodzi o oficjalną historiografię. Ale australijski historyk lotnictwa, John Brown, po intensywnych badaniach jest pewien, że wszystko było zupełnie inaczej. Już w 1901 roku, dwa lata przed Wrightami, niemiecko - amerykański pionier awiacji Gustav Weisskopf po raz pierwszy wystartował z silnikiem. Whitehead nie posiadał mechanicznej wiedzy, by zbudować odpowiedni silnik. Miał urojenia. Czy Gustave Whitehead był fantastą, czy geniuszem zdyskredytowanym przez rywali? Czy bracia Wright omamili świat? Czy dokonano manipulacji uzgodnionej ze znakomitą, amerykańską instytucją naukową? Bracia Wright czy Gustave Whitehead? Kto naprawdę zapoczątkował erę lotnictwa? Lot. Jedno z największych dokonań ludzkości. Ekscytujące poszukiwania prawdy, dramat dokumentalny, który wskaże, że nawet w badaniach historycznych nie wszystko jest tak jasne, jak się wydaje. 15:55 GLOBALNA NAUKA - ODC. 2 MEDYCYNA - W POSZUKIWANIU LEPSZEGO LECZENIA (GLOBAL SCIENCE E02: MEDECINE - RESEARCHING THE NEXT CURE) Cykl dokumentalny, 49 min, Francja, 2020 Reżyseria: Yohann Thiriet Sześcioodcinkowa seria dokumentalna przybliżająca widzowi największe odkrycia na arenie współczesnych badań, przedstawiająca najbardziej niesamowite przełomy, które kształtują świat i jego przyszłość. Odc. 2 - "Medycyna: w poszukiwaniu lepszego leczenia". Nasz najcenniejszy zasób zdrowie - jest nieustannie atakowany. Po stuleciu przełomowych postępów w medycynie, większość ludzkiego ciała wciąż pozostaje tajemnicą. Nadal jesteśmy na łasce chorób genetycznych, nowotworów czy pandemii. W szpitalach i laboratoriach na całym świecie, lekarze i naukowcy odkrywają nowe metody zwalczania chorób. Witajcie w świecie ludzi poświęcających życie leczeniu i zwalczaniu schorzeń. Zapraszamy na podróż w głąb współczesnej medycyny, w towarzystwie lekarzy i badaczy, którzy poprawiają nasze życie. Medycyna i technologia kształtują nowy świat, w którym przełomy następują w niespotykanym dotąd tempie. Postęp jest ekscytujący. Odkrycia w dziedzinie medycyny wskazują na przyszłość, w której najbardziej wyniszczające choroby staną się wyleczalne, pojęcie niepełnosprawności przestanie istnieć, a nauka ujawni największe tajemnice ludzkiego ciała. Nie możemy jednak zapomnieć o tym, że mamy obowiązek rozumieć konsekwencje stale przyspieszającego postępu. 16:55 PODRÓŻ PRZEZ WŁOCHY - ODC. 2 VIA APPIA (VIA ITALIA L_APPIA) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Benoit Felici Czteroodcinkowa mini - seria dokumentalna. Podróż po starych Włoszech. To najlepszy sposób na odkrycie pięknych i tajemniczych krain na Półwyspie Peloponeskim. Pojawiają się różne regiony Italii. Podążamy za pięknymi krajobrazami i spotykamy tych wszystkich, którzy nadal je ożywiają. Odc. 2 - "Via Appia". Via była pierwszą rzymską drogą. I najstarszą w zachodnim świecie. Powstała na zamówienie konsula Appiusza Klaudiusza w 312 roku przed naszą erą. To po niej rzymskie armie wyruszały na podbój południowej części półwyspu. Po niej też wędrowali podróżnicy, którzy ukształtowali kulturę Włoch i całej Europy. Via Appia opuszcza mury miasta przez bramę świętego Sebastiana. Jej trasa usiana jest pozostałościami po starożytnym Rzymie. Podróż to wędrówka w głąb całej włoskiej historii. Od czasów starożytnych do dziś po bruku przeszły miliony ludzi. Droga przyspieszyła rozwój handlu i połączyła Kampanię, Basilicatę i Apulię ze stolicą Rzymu. Obecnie nie jest już przejezdna, ale pozostaje historycznym i kulturowym wyznacznikiem. Appia biegła w linii prostej w kierunku Terraciny. Przecinała Kampanię przez miasta Capua i Benevento. Przechodziła przez region Basilicata zaledwie kilka kilometrów od Matery. Biegła w głąb kraju. W Apulii docierała do portu, który w starożytności miał ogromne znaczenie handlowe. Kończyła się w mieście Brindisi - wschodniej bramie Włoch. 18:00 PASJONACI S.I - ANETA Dokument fabularyzowany, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Artur Dziurman Scenariusz: Aneta Wróbel, Artur Dziurman, Ewa Zuberek Aktorzy: Aneta Mazur, Artur Dziurman, Adam Łysek, Barbara Cekiera, Aurelia Mazur, Danuta Damek, Sylwia Setlik, Ewa Kuklińska, Elżbieta Sielawa, Gabriela Poniedziałek, Grzegorz Daniluk, Helena Suchan, Henryk Radkiewicz, Irena Budzyń, Janusz Ptak Zdjęcia: Artur Michalik Muzyka: Robert Bylica Kolejna opowieść to historia młodej wojowniczki, która wskutek wypadku w dzieciństwie traci oko i ma zdeformowaną twarz. Z czasem ze swojej słabości robi atut i pragnie podkreślać znaczenie samoakceptacji. Możemy zaobserwować, jak dochodzi do porozumienia z własnym ciałem, które pragnie pokochać takim, jakie jest. Następnie wykorzystuje swoją energię, aby wspierać innych ludzi, którzy muszą zmierzyć się w życiu z podobnymi wyzwaniami. To bardzo inspirujący odcinek, który wielu osobom może dodać otuchy i wskazać nowe możliwości. 18:35 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.II - ODC. 23 OWCZYM PĘDEM Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Radosław Kotarski tym razem rusza w polskie Tatry, aby zbadać, czy tamtejsi górale nadal pielęgnują historyczne tradycje wypasania owiec. Czy naprawdę codziennie wyprowadza się je w wysokie góry? Jak dawniej wyrabiano oscypki i czy dzisiaj również używa się pierwotnych metod? Odpowiedzi na te wszystkie pytania znajdą się w programie. 19:10 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 19 SZLAK PILICY Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek W tym odcinku Tomasz Bednarek odwiedzi najciekawsze miejsca na szlaku Pilicy. Jest ona najdłuższym lewym dopływem Wisły i ma ponad 300 km długości. Wzdłuż wybranego przez Tomka pięćdziesięciokilometrowego odcinka rzeki, znajdują się romańskie kościoły, zabytkowe młyny, zamek z XIV wieku oraz piękne domy zdobione dekoracjami w stylu laubzegowym. Można tu też zobaczyć jedyny na świecie niemiecki opancerzony ciągnik artyleryjski Luftwaffe. Na szlaku Pilicy zachwycają nie tylko wspaniałe zabytki, ale również piękna przyroda m.in. Rezerwat Niebieskie Źródła, gdzie woda ma wyjątkowy, wręcz niespotykany kolor. 19:40 HISTORIE WILEŃSKIE - ODC. 4 Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Wojciech Klimala, Ewa Wołkanowska - Kołodziej, Wojciech Klimala Scenariusz: Wojciech Klimala, Wojciech Klimala Lektor: Paweł Sędziak Zdjęcia: Bartosz Frątczak Muzyka: Joanna Fidos Jolanta i Robert Blujowie pochodzą z Wilna, ale nie udało im się odnaleźć w mieście "tego czegoś". Tego, co sprawia, że życie daje radość. Wyprowadzili się więc do lasu, w sam środek Parku Regionalnego Rzeki Wilii. Dzisiaj oni oraz ich 28 psów są jedynymi mieszkańcami wsi Žalgiris, gdzie założyli "Akademię przygód". Dzieci i dorośli przyjeżdżają tu na wędrówkę, zabawę i naukę jazdy psimi zaprzęgami - sportu, którego Blujowie są na Litwie prekursorami. Czy są szczęśliwi? Czy rzeczywiście przeprowadzka na wieś sprawiła, że odnaleźli spokój ducha? 20:15 MUHAMMAD ALI. LEGENDA (I AM ALI) Film dokumentalny, 106 min, Wielka Brytania, 2014 Reżyseria: Clare Lewins Portret Muhammada Alego (Cassiusa Marcellusa Clay'a Jr), który powstał w oparciu o osobiste archiwum legendy sportu, dzienniki audio, a także wywiady i wypowiedzi osób z jego najbliższego kręgu, przyjaciół i rodziny, w tym jego córek, syna, brata i byłej żony, a także legend społeczności bokserskiej, w tym Mike'a Tysona, George'a Foremana i Gene'a Kilroya. Intymne spojrzenie na człowieka - legendę. Był królem ringu! Największym w historii! Był też dobrym, cudownym, wrażliwym człowiekiem. Jest wielu wspaniałych aktorów, grają piękne role w filmach, ale Muhammad był prawdziwy. Bronił tego, w co wierzył i zawsze był szczery. Ludzie uwielbiali Muhammada i trudno było im się z nim rozstać. Miał trzydzieści osiem lat i Parkinsona jeszcze bez diagnozy, ale to było słychać w jego głosie, inaczej się już ruszał. Nikt wtedy nie wiedział, co to jest. Ali nie umiał pożegnać się z boksem, więc boks pożegnał się z nim. Uważany za jednego z najlepszych pięściarzy, a także za jednego z najważniejszych sportowców XX w. Zmarł 03.06.2016 roku w wyniku wstrząsu septycznego, po pięciodniowym pobycie w szpitalu w Arizonie, do którego trafił z infekcją układu oddechowego. 22:15 DIESELGATE. AFERA KONCERNÓW (DIESELGATE. THE COVER - UP OF THE GERMAN CAR INDUSTRY) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Johan Von Mirbach Zdjęcia: Till (Bvk) Vielrose Film dokumentalny opowiadający o aferze w niemieckim przemyśle motoryzacyjnym, uważanej za największy skandal w historii niemieckiego przemysłu: od ponad dziesięciu lat niemieckie firmy motoryzacyjne i dostawcy okłamywali konsumentów i władze na całym świecie, celowo manipulując wartościami emisji swoich pojazdów z silnikami wysokoprężnymi i benzynowymi. Dotyczy to 11 milionów samochodów. W kwietniu 2021 r. rozpoczął się główny proces, najwyższe kierownictwo koncernu będzie musiało odpowiedzieć za to w sądzie. Były dyrektor generalny i czterej inni menedżerowie staną przed Izbą Karną Gospodarczą w Brunszwiku. Film dokumentalny opowiada o początkach, śledztwie i losach skandalu. Wszystko wyszło na jaw w 2015 roku, ale wyjaśnienia są wciąż na początku. 23:20 PSYCHODRAMA CZYLI BAJKA O KSIĘCIU I KOPCIUSZKU WYSTAWIONA W ZAKŁADZIE DLA NIELETNICH DZIEWCZĄT W D. Film dokumentalny, 28 min, Polska, 1969 Scenariusz: Janusz Głowacki, Marek Piwowski Zdjęcia: Zygmunt Samosiuk "Psychodrama", czyli bajka o księciu i kopciuszku, wystawiona w Zakładzie dla Nieletnich Kryminalistek w D. Uczestniczki psychodramy w inscenizowanym w schronisku przedstawieniu doświadczają uczuć, których były pozbawione w domach rodzinnych: marzą o cieple i miłości. 23:55 POWSTANIE WARSZAWSKIE DZIEŃ PO DNIU - ODC. 26 Felieton, 7 min, Polska, 2017 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Bohaterka odcinka - Elżbieta Dziębowska. 00:05 ŚMIERĆ CZŁOWIEKA PRACY (WORKINGMAN'S DEATH) Film dokumentalny, 121 min, Austria/Niemcy, 2005 Reżyseria: Michael Glawogger Scenariusz: Michael Glawogger Zdjęcia: Wolfgang Thaler Muzyka: John Zorn Poruszający portret żyjących w nędzy i ciężko pracujących robotników z Ukrainy, Indonezji, Pakistanu, Nigerii i Chin. Praca nie stanowi dla nich sposobu na realizację marzeń i ambicji, lecz jest jedynym środkiem, by zapewnić fizyczne przetrwanie zarówno sobie, jak i rodzinie. "Pięć portretów pracy w XXI wieku" - takie słowa ukazują się oczom widzów zaraz po czołówce, zapoznającej ich z nazwiskami twórców dokumentalnego filmu "Śmierć człowieka pracy". Ludziom, którym przyszło żyć w obrębie tzw. cywilizacji Zachodu, gdzie pracę człowieka coraz częściej wykonują skomplikowane maszyny, mogłoby się wydawać, że oto za chwilę zobaczą w akcji kolejną generację komputerów, satelitów lub robotów sprzątających. Tymczasem mija kilka sekund i na ekranie pojawia się kolejny cytat, tym razem z Williama Faulknera "Nie można jeść osiem godzin dziennie, ani pić osiem godzin dziennie, ani kochać się osiem godzin dziennie, osiem godzin dziennie można tylko pracować. Właśnie dlatego człowiek unieszczęśliwia siebie i wszystkich innych". Czyżby zatem w XXI wieku, naznaczonym ekspansją nowoczesnych technologii i troską o zwiększanie komfortu życia, były jeszcze miejsca, gdzie zamiast "ludzi pracy", systematycznie podnoszących swój materialny i prestiżowy status społeczny, wegetują zwykli "robotnicy", gotowi podjąć się każdego zajęcia, byle tylko utrzymać się przy życiu? Trudne dla uwierzenia, szczególnie dla dzieci cywilizacji dobrobytu, a jednak prawdziwe, o czym przekonują kolejne minuty dokumentu Michaela Glawoggera. Film został podzielony na pięć części, opatrzonych tytułami i zrealizowanych w odmiennej tonacji kolorystycznej (świetne zdjęcia Wolfganga Thalera). W części pierwszej ("Bohaterowie") przedstawiono dzień z życia grupy bezrobotnych ukraińskich górników z Zagłębia Donbas, którzy chcąc uchronić siebie i swoje rodziny przed zamarznięciem, zanurzają się na wiele godzin w biedaszybie o wysokości leżącego na boku człowieka. Następnie z narażeniem życia mozolnie wyrąbują zapas węgla na kilkanaście następnych godzin. W części drugiej ("Duchy") przenosimy się do chętnie odwiedzanej przez zamożnych turystów Indonezji, gdzie nad kraterami czynnych wulkanów w Kawa Ijen, wdychając trujące wyziewy, pracują robotnicy, wydobywający siarkę. Mimo nierzadko drobnej budowy ciała, znajdują w sobie dostatecznie wiele determinacji, by po wielogodzinnej pracy nieść kilkudziesięciokilogramowy urobek wąskimi i krętymi dróżkami w dół, mijając beztroskich wczasowiczów, robiących im zdjęcia niczym egzotycznym zwierzętom. Kolejna część ("Lwy"), rozgrywająca się w nigeryjskim Port Harcourt, przeznaczona jest dla ludzi o raczej mocnych nerwach. Jesteśmy w zatłoczonej rzeźni o rozmiarach sporego bazaru. Wszechobecne błoto miesza się tu z setkami litrów krwi, wylewającej się z poderżniętych kozich gardzieli, co reżyser pokazuje wielokrotnie i "bez taryfy ulgowej". Wyczuwalny nieznośny smród, donośne jęki zarzynanych zwierząt i przysłaniający słońce czarny dym z opiekanych kozich łbów dopełniają obrazu swoistego ziemskiego "inferno". Następnie ekipa filmowa przenosi się do pakistańskiego Gaddani, gdzie znajduje się złomowisko dla starych okrętów. Uzbrojeni jedynie w palniki biedacy od świtu do późnego wieczora rozbierają tu zardzewiałe morskie kolosy na kawałki stali, dające się unieść na plecach i przetransportować na specjalne zwałowisko. I wreszcie opowieść pt. "Przyszłość", czyli los starzejących się hutników z chińskiego Liaoning.coraz bardziej "nienowoczesnej" pracy, a po części lękających się, czy wkrótce jej nie utracą. Jest też "Epilog", przenoszący widza w zupełnie inną rzeczywistość i w inny duchowy klimat. "Epilog", którego sens każdy powinien zinterpretować sobie sam, gdyż podobnie jak w całym filmie, także i tu reżyser powstrzymuje się od odautorskiego komentarza, oddając głos niezwykle "wymownym" ruchomym obrazom. 02:05 POWRÓT EURYDYKI Film dokumentalny, 23 min, Polska, 1969 Scenariusz: Mariusz Walter Wykonawcy: Irena Santor, Lidia Korsakówna, Ludwik Sempoliński, Jarema Stępowski, Anna German Zdjęcia: Marek Jóźwiak Film dokumentalny o powrocie na scenę Anny German. Po wypadku, któremu uległa we Włoszech w 1967 roku i długotrwałej rehabilitacji artystka przygotowuje się do występu z nowym repertuarem. W materiale: obszerne fragmenty prób, w których uczestniczy zespół muzyczny kierowany przez Leszka Bogdanowicza, migawki z przygotowań do koncertu w warszawskiej Sali Kongresowej, ostatnie chwile przed wyjściem na scenę. 02:35 BEZSENNOŚĆ Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2012 Reżyseria: Andrzej Titkow Scenariusz: Andrzej Titkow Zdjęcia: Jacek Knopp, Marcin Przylecki, Kacper Fertacz Leonard Borkowicz urodził się 4 stycznia 1912 roku w Wiedniu, w zasymilowanej rodzinie żydowskiej. Dzieciństwo i wczesną młodość spędził we Lwowie. Bardzo wcześnie zafascynował go ruch komunistyczny i już w wieku piętnastu lat wstąpił do KZMP (Komunistyczny Związek Młodzieży Polskiej), za co został relegowany ze szkół okręgu lwowskiego. To go jednak nie zniechęciło i działał nadal. Trafił do więzienia, w którym spędził ponad pięć lat. Po odbyciu wyroku, trafił do obozu w Berezie Kartuskiej, gdzie przebywał kolejne 14 miesięcy. Podczas wojny Leonard Borkowicz walczy jako żołnierz, a potem oficer w szeregach Armii Czerwonej, a następnie w I Dywizji im. Tadeusza Kościuszki. Po wojnie pełni wiele odpowiedzialnych funkcji. Jest m. in. pełnomocnikiem Tymczasowego Rządu, wojewodą szczecińskim, ambasadorem PRL w Pradze i prezesem Centralnego Urzędu Kinematografii. W roku 1968 Leonard Borkowicz ma 56 lat i pracuje jako redaktor w wydawnictwie Książka i Wiedza. Na fali partyjnej antysemickiej nagonki zostaje brutalnie wyrzucony z pracy. Te wydarzenia przyspieszają, dokonujący się w nim od lat, proces erozji ideologii, która uwiodła go we wczesnej młodości. Jego biografia jest na tyle bogata i skomplikowana, że można by nią obdzielić wiele osób. W swoim trudnym życiu bywał pod wozem i na wozie. Był żołnierzem i więźniem, partyjnym aparatczykiem i opozycjonistą, wytyczał granice państwowe i zmagał się z własną biedą i chorobami. Znana dziennikarka radiowa, Alicja Maciejowska, przeprowadzając z nim w roku 1986 radiowy wywiad, zapytała: Czy jest pan jeszcze komunistą? - Nie, komunistą nie jestem i nie tylko nie jestem komunistą, ale jestem antykomunistą - odpowiedział Leonard Borkowicz - Może się to wydać dziwne u człowieka, który z ruchem komunistycznym był związany od roku 1927, od piętnastego roku życia. Trzy lata później, 26 października 1989 roku, w wieku 77 lat, rozczarowany, zgorzkniały, schorowany, niepogodzony ze sobą i światem, w swym małym mieszkaniu na Saskiej Kępie, popełnia samobójstwo. 03:35 CHEMIA Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2009 Reżyseria: Paweł Łoziński Scenariusz: Paweł Łoziński tekst 50 min Zdjęcia: Kacper Lisowski Niezwykły, zbiorowy portret ludzi chorych na raka, pacjentów Oddziału Chemioterapii Dziennej Centrum Onkologii w Warszawie. Reżyser filmuje ich podczas kilku godzin, jakie spędzają na oddziale podłączeni do kroplówek z lekami. Przychodzą sami albo w towarzystwie bliskich - mężów, żon, rodziców, dorosłych dzieci. Wnoszą ze sobą swoje przeżycia, nadzieje, obawy, przemyślenia. Tych kilka godzin to czas refleksji i rozmów zarówno z bliskimi, jeśli ci są w pobliżu, jak i z obcymi współtowarzyszami niedoli. Bo rak jest mniej straszny, jeśli można o nim z kimś porozmawiać. To pozwala go oswoić, ale też oswoić własny strach. Pacjenci są różni, w każdym wieku, z rozmaitych środowisk - rak to bardzo "demokratyczna" choroba. Na oddziale spotykają się więc: bosman i właścicielka warzywniaka, przyszła matka, która podczas chemioterapii czuje ruchy dziecka, i matka 5 - miesięcznego malucha, który czeka na nią w domu, uczeń, który martwi się, jak na wieść o jego chorobie zareagują koledzy z klasy, i młody muzyk, który marzy o kolejnej gitarze, nauczycielka, która wspomina swoich ulubionych uczniów, i ratownik medyczny, który uratowawszy dziesiątki ludzi od śmierci, teraz sam stoi w obliczu śmiertelnego zagrożenia, kobieta, której dzieci mieszkają daleko za granicą, i mężczyzna, któremu towarzyszy troskliwy syn student. Wszystkich łączy ta sama choroba, lecz każdy patrzy na nią po swojemu. Jedni mówią o niej z rezygnacją, inni ze złością. Niektórzy próbują żartować na jej temat, inni widzą w niej fatum. Wspólna jest nadzieja: że wyzdrowieją, że przerzutów nie będzie, albo że w końcu się zatrzymają. Walczą więc z rakiem, przełamując własną słabość. Ci, dla których lekarze nie mają dobrych wieści, już nawet nie marzą o całkowitym wyzdrowieniu. Chcieliby tylko zatrzymać na trochę czas, spowolnić jego bieg, wytargować z Bogiem choćby parę miesięcy czy tygodni. Bo jeszcze tak wiele chciałoby się zrobić, zobaczyć, jak wiedzie się dzieciom, znów pójść na spacer z mężem czy żoną. Bo przecież dobrze jest żyć. Oni to wiedzą najlepiej. Film uhonorowano Prix Europa 2009 dla najlepszego europejskiego filmu dokumentalnego na 23. Międzynarodowym Festiwalu Produkcji TV w Berlinie. Przyznano mu również Nagrodę Główną "Srebrnego Lajkonika" 2009 dla najlepszego filmu dokumentalnego na Krakowskim Festiwalu Filmowym. "Chemia" zdobyła ponadto statuetkę "Białej Kobry" - Grand Prix 19. Ogólnopolskiego Festiwalu Mediów "Człowiek w zagrożeniu".