TVP Historia Piątek, 25.08.2023 07:10 POLSKIE DROGI - ODC. 10/11 - HIMMLERLAND Serial wojenny, 81 min, Polska, 1977 Reżyseria: Janusz Morgenstern Scenariusz: Jerzy Janicki Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Andrzej Kurylewicz Występują: Karol Strasburger, Kazimierz Kaczor, Zofia Mrozowska, Piotr Pawłowski, Marek Walczewski, Henryk Bąk, Jadwiga Jankowska - Cieślak, Franciszek Trzeciak, Bronisław Pawlik, Aleksander Bardini, Beata Tyszkiewicz, Zygmunt Kęstowicz, Jan Englert, Leszek Herdegen, Barbara Sołtysik, Bohdan Ejmont, Stanisław Zaczyk, Piotr Fronczewski, Henryk Talar, Mieczysław Milecki, Zbigniew Zapasiewicz, Anna Nehrebecka, Akradiusz Bazak, Stanisław Mikulski, Jan Machulski i inni Jesień 1942 roku. Na Zamojszczyźnie rozpoczyna się pacyfikacja i wysiedlanie. Oddziały Gwardii Ludowej, Batalionów Chłopskich i Armii Krajowej, przeniesione na te tereny, przygotowują akcje odwetu na hitlerowcach. W czasie jednej z potyczek ginie dowódca oddziału, Sylwek, jego miejsce zajmuje Władek Niwiński. Pierwszą akcją nowego dowódcy jest odbicie więźniów z posterunku żandarmerii - wśród nich najduje się łączniczka z Warszawy, Marta. Tymczasem Kuraś w obawie o bezpieczeństwo małej Noemi, która teraz nosi imię Bożenka, umieszcza przybraną córkę w ochronce sióstr szarytek. Dziewczynka zostaje wraz z innymi dziećmi wywieziona do Niemiec, gdzie ma być wychowywana przez rodzinę niemiecką. Odtąd jedynym celem w życiu Kurasia staje się odszukanie córki. Partyzanci zaszyci w lesie witają Nowy Rok 1943. 08:45 HISTORIA POLSKI - REBELIA. SOLIDARNOŚĆ WALCZĄCA Film dokumentalny, 66 min, Polska, 2021 Reżyseria: Krzysztof Kunert Scenariusz: Krzysztof Kunert Zdjęcia: Karolina Kłapkowska Film opowiada o fenomenie i historii Solidarności Walczącej, jednej z największych i najbardziej dynamicznych organizacji opozycyjnych w PRL - u w latach 80. XX w. Opowieść ma klasyczną budowę i składa się z kilku części. 10:15 SENSACJE XX WIEKU - OSTATNIA NARADA CZ. 1 Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2001 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Maciej Zakrocki Prowadzący: Bogusław Wołoszański Aktorzy: Krzysztof Dracz, Krzysztof Globisz, Mieczysław Hryniewicz Zdjęcia: Andrzej Sikoea Muzyka: Wysocki W nocy z 28 lutego na 1 marca 1953 roku odbyła się ostatnia narada z udziałem Stalina. Rozpoczynała się walka o władzę po nim. 10:40 SENSACJE XX WIEKU - OSTATNIA NARADA CZ. 2 Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 2001 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Maciej Zakrocki Prowadzący: Bogusław Wołoszański Aktorzy: Krzysztof Dracz, Krzysztof Globisz, Mieczysław Hryniewicz Zdjęcia: Andrzej Sikora Muzyka: Szymon Wysocki Późnym wieczorem 28 lutego 1953 roku przybywają na naradę do Stalina członkowie Politbiura. Ostatni raz widziano wówczas Stalina żywego, narada zakończyła się o 4 rano 1 marca. 11:10 KHIANGYANG KISH ZNACZY GÓRA NAROŻNA Film dokumentalny, 52 min, Polska, 1972 Relacja z wyprawy członków klubu wysokogórskiego w góry Karakorum na szczyt Khiangyang Kish. Mierzący 7852 metry nad poziom morza był wówczas drugim pod względem wysokości niezdobytym szczytem na Ziemi. Podczas wyprawy poniósł śmierć Jan Franczuk, wpadając do szczeliny lodowca. W materiale: - baza wyprawy i kolejne obozy himalaistów - trudy wspinaczki na szczyt - symboliczny pogrzeb Jana Franczuka - zdobycie szczytu przez czterech uczestników wyprawy. 12:50 1920. WOJNA I MIŁOŚĆ - ODC. 13/13 - BIAŁY FORTEPIAN Serial wojenny, historyczny, 43 min, Polska, 2010 Reżyseria: Maciej Migas Scenariusz: Janusz Petelski, Robert Miękus Zdjęcia: Marek Traskowski Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Jakub Wesołowski, Wojciech Zieliński, Tomasz Borkowski, Karolina Chapko, Monika Kwiatkowska, Katarzyna Maciąg, Lesław Żurek, Karolina Nolbrzak, Michał Żurawski, Danuta Stenka, Marek Bukowski, Eryk Lubos, Mirosław Baka, Piotr Gąsowski, Krzysztof Globisz Szwadron z Władkiem, Bronkiem, Józefem, Teofilem i Zosią wkracza do Dąbrówki. Są przerażeni tym, co zobaczyli po krótkim okresie okupacji sowieckiej. Teofil i Zosia znajdują swoją matkę, ale ona nie rozpoznaje dzieci. Szwadron rusza w drogę w kierunku pobliskiego miasteczka, z którego w panice ewakuują się bolszewicy. W opuszczonej siedzibie Czeka Aleksander znajduje ciało swego ojca. Jest zrozpaczony, musi jednak uciekać, widać już bowiem polskich kawalerzystów. Zosia i Bronek pierwsi dopadają Aleksandra, ale nie rozpoznają go. Zosia jednym cięciem szabli powala go na ziemię. Aleksander ginie. Szwadron od jednego z jeńców dowiaduje się o pozycji oddziału Tkaczenki i przygotowuje plan uderzenia. Podczas ataku Bronek zostaje ranny, a Józef ginie. 13:45 NA RATUNEK NOTRE DAME - CZĘŚĆ 2. (SAVING NOTRE DAME / SAUVER NOTRE DAME) Film dokumentalny, 55 min, Francja, 2020 Reżyseria: Quentin Domart, Charlene Gravel Część druga filmu dokumentalnego. Kiedy 15 kwietnia 2019 roku wybuchł pożar Katedry Notre Dame, świat wstrzymał oddech. Ogień ugaszono, ale wszyscy byli przerażeni ogromem zniszczeń. Katedra nadal stoi, ale ogólna stabilność budynku została osłabiona. Archeolodzy badali każdy kawałek zwęglonego gruzu, aby dowiedzieć się więcej o konstrukcji budynku, podczas gdy technicy, kamieniarze i stolarze, pod nadzorem głównego architekta Notre - Dame, cały czas pracują niestrudzenie, aby wzmocnić pozostałą konstrukcję, zanim będzie zbyt późno. Ten kluczowy etap jest pełen niebezpieczeństw, ale jest niezbędny do odrodzenia Notre - Dame. W filmie ukazano prace po 53 i 252 dniach od pożaru. 14:50 PODRÓŻE NA PÓŁNOC EUROPY - ODCINEK 1. NORWEGIA (WONDERS OF NORTHERN EUROPE / VOYAGES EN TERRES DU NORD EPISODE 1 - LAND OF FJORDS - NORWAY, BETWEEN FJORDS AND MOUNTAINS) Cykl dokumentalny, 50 min, Francja, 2020 Reżyseria: Xavier Lefebvre Seria geograficzno - podróżnicza o krajach na północy Europy. 4 kraje, 5 narodów i 5 części. Terytoria nordyckie są potężnym bodźcem dla wyobraźni, miejscami, które przywołują rozległe i nieskończone dzikie przestrzenie, bogatą i zachwycającą przyrodę, utrwalone mity i tradycje. Stanowią odę do potęgi Ziemi i żywiołów, które ludzie szanują i czczą przez całe życie, świadomi, że są tylko niewielką częścią tego świata. Odcinek 1 - "Norwegia - kraina fiordów i gór". Położona w północnej Europie Norwegia słynie z zachwycających krajobrazów. Głębokie przybrzeżne doliny były zanurzone w wodach morskich, gdy cofnęła się czapa polarna, mniej niż dziesięć tysięcy lat temu. Norwegia niemal w całości jest pokryta pasmem Alp Skandynawskich, a chropowate formy rzeczywiście zawdzięcza topografii i zlodowaceniom, które pojawiały się regularnie przez ponad dwa i pół miliona lat. Norweski krajobraz wciąż nosi ślady tej trudnej historii geologicznej, szczególnie na zachodzie: prehistoryczne lodowce, takie jak Folgefonna, niezliczone górskie jeziora z krystalicznie czystą wodą i alpejskie doliny wyrzeźbione w rynny oraz oszałamiające szczyty. 15:50 GUŁAG - ROZWÓJ. ODC. 2/3 (GULAG, THE STORY) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Patrick Rotman Niezwykle ważne polityczne, historyczne, ludzkie i gospodarcze zjawisko XX wieku, GUŁag, represyjny system sowieckich obozów pracy przymusowej, pozostaje w dużej mierze nieznany. Historia GUŁagu jest długa, złożona i pod wieloma względami specyficzna. Seria pokazuje funkcjonowanie GUŁagu od czasów rewolucji z 1917 roku do rządów Gorbaczowa, przez wojnę domową w Rosji, okres wielkiego terroru, II wojnę światową, zimną wojnę i śmierć Stalina. Widzowie dowiedzą się, kiedy i dlaczego ZSRS stworzył system obozów pracy przymusowej, w którym miliony ludzi wykonywały niewolniczą pracę często kończącą się śmiercią. Seria przybliża losy zarówno katów, jak i ofiar na podstawie wcześniej niepublikowanych materiałów archiwalnych i badań znanych historyków i ekspertów. 17:00 POLSKIE DROGI - ODC. 11/11 - W OBRONIE WŁASNEJ Serial wojenny, 104 min, Polska, 1977 Reżyser: Janusz Morgenstern Scenariusz: Jerzy Janicki Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Andrzej Kurylewicz Aktorzy: Karol Strasburger, Kazimierz Kaczor, Zofia Mrozowska, Marek Walczewski, Henryk Bąk, Jadwiga Jankowska - Cieślak, Franciszek Trzeciak, Bronisław Pawlik, Aleksander Bardini, Beata Tyszkiewicz, Zygmunt Kęstowicz, Jan Englert, Leszek Herdegen, Barbara Sołtysik, Bohdan Ejmont, Stanisław Zaczyk, Piotr Fronczewski, Maciej Góraj, Henryk Talar i inni Nadchodzi wiosna 1944 roku. Władysław Niwiński przebywa w Warszawie, szkoli oddziały GL. Znajomość z Martą, zawarta w lasach Zamojszczyzny, przeradza się w miłość. Wkrótce młodzi biorą cichy ślub. W warszawskim getcie wybucha powstanie. Oddział Niwińskiego spieszy z pomocą walczącym. Podczas akcji Władek zostaje ciężko ranny. Marta, która oczekuje jego dziecka, opiekuje się nim bezustannie. Jej troska i czujność, gdy w szpitalu zjawiają się Niemcy, ratują mu życie. Leon Kuraś nadal rozpaczliwie poszukuje swojej Bożenki, nawiązuje nawet kontakt z agentem gestapo, Emilem Michankiem. Gdy żołnierze podziemia wykonują na kolaborancie wyrok śmierci, Kuraś zostaje aresztowany pod zarzutem zabicia funkcjonariusza tajnej policji. Niemcy próbują wydobyć od niego adres Niwińskiego, obiecując w zamian pomoc w odnalezieniu córki, wywiezionej wraz z innymi dziećmi z sierocińca do Rzeszy. Aresztowanego rozpoznaje Johann Heimann, który trafił do więzienia jako inkasent Nowaczyk, z zadaniem rozpracowania polskiej siatki konspiracyjnej. Heimann obiecuje Kurasiowi wolność, jeśli wyda Niwińskiego. Katowany Leon milczy. Urszula, która dostawała z gestapo przesyłki z zakrwawioną bielizną męża, znajduje jego nazwisko na liście zakładników skazanych na rozstrzelanie. 19:00 HISTORIA POLSKI - OPERACJA "GRYF" Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2016 Reżyseria: Arkadiusz Gołębiewski Film "Operacja Gryf" opowiada niesamowitą historię życia generała Janusza Brochwicz - Lewińskiego ps. Gryf, który jest postacią wyjątkową. Uczestniczył w wojnie obronnej 1939, był uciekinierem z sowieckiej niewoli, gdzie został na niego wydany wyrok śmierci, współtworzył Armię Polskiego Państwa Podziemnego. Autor brawurowych akcji zbrojnych przeprowadzonych na niemieckim okupancie, takich jak napad na Aptekę Wendego w Warszawie wykonany bez jednego wystrzału czy dowództwo słynnej obrony Pałacu Michla podczas pierwszych dni Powstania Warszawskiego, gdzie odpierał 5 ataków, niszcząc dwa czołgi, Pocisk niemieckiego snajpera eliminuje Gryfa z dalszej walki w Powstaniu i w ciężkim stanie zdrowia jednak uchodzi z życiem. Trafia do niemieckiej niewoli, a następnie do Szkocji, gdzie dzięki wstawiennictwu gen. Bora Komorowskiego poddany zostaje trudnej operacji i wraca do zdrowia. Jako komandos jednak nie wraca do Polski, tylko wybiera los emigranta. Wstępuje do brytyjskiego wojska, gdzie służy m.in. jako oficer wywiadu Wielkiej Brytanii oddelegowany do walki z komunizmem. Po blisko 60 latach wraca do Polski, gdzie część środowiska kombatanckiego z początku nie była gotowa na przyjęcie tak wielkiego świadka historii, jednak nie upłynęło wiele czasu do momentu, kiedy stał się ikoną patriotyzmu, szczególnie dla młodego pokolenia. Był bardzo ceniony przez ówczesnego prezydenta m. st. Warszawy Lecha Kaczyńskiego oraz jego zastępcę Władysława Stasiaka, dzięki którym został sprowadzony do Polski i otoczony opieką, a później nominowany do stopnia generalskiego. Generał Gryf dzięki swoim zasługom i swojej postawie był człowiekiem, który już za życia stał się legendą i wzorem, którego z dumą naśladują młodzi Polacy, a w tym harcerze, elitarne jednostki Wojska Polskiego oraz służby cywilne. Film dokumentalny o generale Gryfie to również, a może przede wszystkim wyjątkowa okazja do prezentacji polskiego oręża wojskowego z perspektywy dwóch poziomów narracji chwalebnej przeszłości polskiego żołnierza (II Wojna Światowa) i jego współczesnych kontynuatorów, biorących udział w misjach wojskowych poza granicami kraju (Irak, Afganistan). Jest to próba pokazania na przykładzie naszych współczesnych komandosów tego, co wyróżnia polskich żołnierzy pośród innych wojsk sojuszniczych, że oprócz wyjątkowego wyszkolenia i przygotowania bojowego, równie ważne są zasady i wartości, które od zawsze towarzyszyły polskim żołnierzom, czy to była walka obronna, partyzancka, bój w Powstaniu Warszawskim, czy w wielu innych miejscach chwalebnych dla polskiego oręża. 20:05 ŻYCIE NA GORĄCO - ODC. 9/9 - BOLZANO Serial sensacyjny, 75 min, Polska, 1978 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Andrzej Zbych Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Aktorzy: Leszek Teleszyński, Maria Kowalik-Kalinowska, Barbara Krafftówna, Ewa Lemańska, Wiesława Mazurkiewicz, Eugeniusz Kujawski, Eliasz Kuziemski, Wanda Koczeska, Izabella Dziarska, Leszek Herdegen, Marek Perepeczko Niemiecki uczony, profesor Lannert, opętany szaleńczą ideą zniszczenia świata, pracuje nad wynalezieniem broni laserowej. Finansowany przez nieznanych ludzi i wykorzystywany przez organizację "W", prowadzi badania w laboratorium ukrytym w pewnej fabryce maszyn rolniczych. W wyniku eksplozji giną jego współpracownicy, on sam, ciężko ranny, znika wraz z mikrofilmami. Rozpoczyna się ostra walka między Majem i ludźmi z organizacji "W" o zdobycie mikrofilmów. Jednocześnie Maj jest szantażowany przez organizację "W", która porywa Annę - jego współpracowniczkę. Dziennikarz udaje się więc na spotkanie z doktorem Gerhardtem, szefem organizacji. 22:20 AKWARIUM, CZYLI SAMOTNOŚĆ SZPIEGA - ODC. 3/4 - TURYSTYKA ALPEJSKA (ODC. 3/4 - TURYSTYKA ALPEJSKA) Serial szpiegowski, 49 min, Polska/Niemcy/Ukraina, 1995 Reżyseria: Antoni Krauze Scenariusz: Antoni Krauze, Jan Purzycki Zdjęcia: Tomasz Tarasin Aktorzy: Jurij Smolskij, Janusz Gajos, Henryk Bista, Oleg Maslennikow, Witold Pyrkosz, Tadeusz Wojtych Wiktor przylatuje do Wiednia. Na lotnisku czeka na niego Gienek, kolega z Akademii GRU, zatrudniony od kilku tygodni w miejscowej rezydenturze. Jej dowódca, ukryty pod pseudonimem Nawigator, powierza przybysza opiece swego pierwszego zastępcy. Jest nim Krawcow - człowiek, któremu Suworow zawdzięcza całą dotychczasową karierę. Pierwszym obowiązkiem Wiktora jest poznanie stolicy Austrii lepiej od miejscowej policji. Gdy młody agent ma już Wiedeń "w małym palcu", dostaje zadanie odebrania w RFN amerykańskiej rakiety przeciwpancernej z rąk szpiega, zwerbowanego przez Krawcowa. Mijają kolejne tygodnie. Wiktor radzi sobie coraz lepiej. Niebawem jednak nad głową jego protektora zbierają się czarne chmury. 23:20 AKWARIUM, CZYLI SAMOTNOŚĆ SZPIEGA - ODC. 4/4 - ZDRADA (ODC. 4/4 - ZDRADA) Serial szpiegowski, 50 min, Polska/Niemcy/Ukraina, 1995 Reżyseria: Antoni Krauze Scenariusz: Antoni Krauze Zdjęcia: Tomasz Tarasin Aktorzy: Jurij Smolskij, Janusz Gajos, Swietłana Mielnikowa, Władimir Abazopuło Wiktor otrzymuje od Krawcowa wyjątkowo perfidne zadanie. Musi w nocy podrzucić Biblię do skrzynki pocztowej swego kolegi Gienka. Jeśli następnego dnia Gieniek nie zjawi się w rezydenturze, straci zaufanie przełożonych. Rychło po wykonaniu zadania Wiktor staje przed jeszcze poważniejszą próbą. "Nawigator" powierza mu kontakt z agentem pracującym dla GRU. Niebawem okazuje się, że tak naprawdę chodzi o sprawdzenie lojalności Wiktora względem organizacji. 00:15 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - TAJEMNICE DOLINY KACANKI Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki "Tajemnice Doliny Kacanki" To bardzo zaskakująca cecha naszego czasu - świat coraz szerzej staje przed nami otworem, rzeczy i miejsca niegdyś niewyobrażalnie odległe okazują się osiągalne, ale jednocześnie uważniej rozglądamy się wokół i odkrywamy niezwykłość najbliższej okolicy. Tak właśnie jest ze Świętokrzyską Grupą Eksploracyjną. To ludzie różnych zawodów, połączeni wspólną pasją. Dziś razem z nimi cofniemy się w czasie do pierwszej wojny światowej, by odwiedzić zabytkową szkołę z tamtego czasu i zbadać zapomniany wojenny cmentarz. 00:45 SENSACJE XX WIEKU - OSTATNIA NARADA CZ. 1 Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2001 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Maciej Zakrocki Prowadzący: Bogusław Wołoszański Aktorzy: Krzysztof Dracz, Krzysztof Globisz, Mieczysław Hryniewicz Zdjęcia: Andrzej Sikora Muzyka: Wysocki W nocy z 28 lutego na 1 marca 1953 roku odbyła się ostatnia narada z udziałem Stalina. Rozpoczynała się walka o władzę po nim. 01:15 SENSACJE XX WIEKU - OSTATNIA NARADA CZ. 2 Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 2001 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Maciej Zakrocki Prowadzący: Bogusław Wołoszański Aktorzy: Krzysztof Dracz, Krzysztof Globisz, Mieczysław Hryniewicz Zdjęcia: Andrzej Sikora Muzyka: Szymon Wysocki Późnym wieczorem 28 lutego 1953 roku przybywają na naradę do Stalina członkowie Politbiura. Ostatni raz widziano wówczas Stalina żywego, narada zakończyła się o 4 rano 1 marca. 01:45 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - TRAGICZNE MIASTO Cykl dokumentalny, 19 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony oblężeniu Leningradu.