TVP Dokument Poniedziałek, 28.08.2023 06:00 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - WILCZE MANEWRY Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz W przepastnych Borach Dolnośląskich kryły się wielkie poligony wojsk radzieckich. Gdy wojska stąd odmaszerowały, pozostawiając po sobie zarastające lasem pustkowia, zapanowała tu niepodzielnie przyroda. Takiego, obfitującego w zwierzynę, a bezludnego matecznika nie mogły nie odkryć wilki. I przywędrowały tutaj, a za nimi wyruszyło dwoje badaczy wilczych zwyczajów i wędrówek. Wraz z nimi wyruszamy zimowym wilczym tropem, uczymy się odnajdywać na śniegu ślady godów wilczej pary, śledzić za pośrednictwem tropów ich łowieckie manewry. I dowiadujemy się, do jak dalekich, zagranicznych wędrówek są skłonni ci drapieżcy w poszukiwaniu dogodnych ostoi i łowisk. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.II - ODC. 20 JAK POWSTAŁA POLSKA? Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Jak spośród setek tysięcy plemion i grup wyłoniło się polskie państwo? Autorzy cyklu sprawdzają tropy powiązane z ewentualnym wpływem wikingów na formowanie się naszego kraju oraz to, jakie znaczenie miało dla nas przyjęcie chrześcijaństwa. Odwiedzamy Gniezno, Wolin, Poznań i Ostrów Lednicki i sprawdzamy, jak wyglądało codzienne życie, system wierzeń i obyczaje w okresie Chrztu Polski. Radosław Kotarski podąża śladami naszych praprzodków. 07:10 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 162 KUTNO Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Agnieszka Grabarska Scenariusz: Józefina Moczyńska Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Tym razem odwiedzimy Kutno - miasto w centralnej Polsce, w którym róże są niemal wszędzie. Oplatają pergole w parkach, zdobią ławki, ulice i ronda. Motto - Kutno miasto róż - stało się motorem napędowym do wielu działań angażujących mieszkańców, którzy szybko stali się najlepszymi ambasadorami swojego różanego miasta. Na różanej mapie Polski Kutno wyróżnia się nie tylko wyjątkowym sentymentem do tych kwiatów, ale i niezwykłą pasją do rozpowszechniania wiedzy na ich temat. A to dlatego, że różana tradycja Kutna sięga początku XX wieku. Wielu osobom Kutno kojarzy się z rozbudowanym węzłem kolejowym, na którym przystają pociągi relacji Warszawa - Berlin, czy Gdańsk - Kraków. Rzeczywiście charakter tego miasta w dużej mierze określa dworzec kolejowy. Kutno od dawna było bowiem ważnym węzłem komunikacyjnym. Zwiedzanie można zacząć od Starego Miasta, które obejmuje dwa rynki - Stary, na którym znajduje się Kościół Świętego Wawrzyńca oraz Nowy - zwieńczony ratuszem i pomnikiem marszałka Piłsudskiego. Place łączy ulica Królewska, na której niektóre kamieniczki pamiętają jeszcze XVIII wiek. Po drugiej stronie miasta znajdziemy mauzoleum w stylu klasycystycznym, piękny park w stylu francuskim i pałac, w którym gościli między innymi Napoleon Bonaparte, król saski Fryderyk August, Henryk Sienkiewicz czy Charles de Gaulle. Odwiedzających zachwyci też Centrum Teatru Muzyki i Tańca - wrażenie robią tu nie tylko pięknie odrestaurowane sale, ale także ponadstuletnia historia budynku. Początkowo Dom Dochodowy Towarzystwa Staży Ogniowej miał służyć strażackiemu zespołowi dramatycznemu oraz pełnił rolę animatora życia kulturalnego miejskiej społeczności. Dziś to centrum życia kulturalnego Kutna. Ciekawostką jest to, że w mieście na dobre zagościł baseball sport, który największą popularnością cieszy się w Południowej Ameryce i właśnie stamtąd przybył do Kutna, czyniąc to miasto polską stolicą tej dyscypliny. 07:35 WETERYNARZE Z SERCEM - /24/ Reality show, 25 min, Polska, 2017 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Czy konie mogą bać się wichury, dlaczego trzeba reagować, gdy pies nawet lekko kuleje, jakie problemy stomatologiczne mają króliki - dowiemy się, śledząc kolejne poczynania weterynarzy z sercem. 08:10 TAJEMNICE LUDZKIEGO CIAŁA. WZROST (SECRETS OF THE HUMAN BODY. GROW) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Martin Johnson Zdjęcia: Patric Acum Trzyczęściowy film dokumentalny BBC Worldwide o sekretach ludzkiego ciała. Za pomocą pionierskiej grafiki i nowych naukowych odkryć poznamy lepiej wewnętrzną mechanikę naszego organizmu. Należy on do najbardziej wyrafinowanych na ziemi. Jest cudem naukowym, wciąż odkrywanym na nowo. Sposoby rozwoju, adaptacji i przetrwania naszego organizmu. Komunikacja mózgu z resztą ciała. Związek pragnienia tłustych potraw a konieczność nagłego wzrostu. Regeneracja komórek. W filmie poznamy organizmy ludzi z całego świata. Cudowne dziecko w Phoenix demonstruje zdolność mózgu do nadawania priorytetu rozwojowi umysłowemu nad wzrostem fizycznym. Schładzanie w lodowatym jeziorze pokazuje, jak drżenie może uratować nam życie. Niskie, eksperymentalne tortury w londyńskim laboratorium unaocznią sposób, w jaki nasze ciało blokuje ból. Zobaczymy fascynujące i precyzyjnie dostrojone systemy, które utrzymują motorykę ciała. Oraz wiele innych ciekawych, naukowych prezentacji. 09:10 ROZBÓJNICY WŚRÓD ZWIERZĄT - ODC. 1 MANEWRY MIŁOSNE (NATURAL BORN REBELS EP. 1 MATING GAMES) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Holly Spearing Mini - seria dokumentalna BBC, w której poznamy zaskakujące zwyczaje zwierząt. Wszystkie zwierzęta stają przed tym wyzwaniem: muszą znaleźć partnera bądź partnerkę i spłodzić potomstwo. To nie jest łatwe. By osiągnąć cel, niektóre są gotowe złamać wszelkie zasady. Przed nami najwięksi rozbójnicy wśród zwierząt. Potrafią walczyć, zwodzić, oszukiwać, a nawet stosować kidnaping. Czy tak szokujące zachowanie może prowadzić do sukcesu? Przedstawiamy najnowsze odkrycia i zdumiewające ustalenia badaczy. Obserwujemy, jak niektóre zwierzęta rozmnażają się i wychowują kolejne pokolenie. Dobieranie się w pary to niełatwa sztuka. Wyszukiwanie idealnej drugiej połowy może wyzwolić to, co najgorsze w przedstawicielach obu płci i prowadzić do zaciekłej wojny podjazdowej. By odnieść sukces w miłosnych podbojach, niekiedy trzeba oszukać, działać na kilku frontach, dokonać aktu kanibalizmu albo użyć przemocy. Rozbójnicy wśród zwierząt odgrywają jednak istotną rolę. Mierzą się z wielkimi wyzwaniami. Szybkie, efektywne działanie i nieco pomysłowości mogą okazać się niezbędne dla uzyskania i odchowania potomstwa. Okazuje się, że skłonności przestępcze nie są wyłącznie ludzką cechą. Również wśród zwierząt zdarzają się gangsterzy, oszuści, złodzieje czy porywacze, którzy niecnymi metodami zdobywają pożywienie, terytorium, możliwość przekazania swoich genów czy przychylność silniejszych. W tym trzyodcinkowym dokumencie BBC podglądamy zaskakujące zwyczaje papug kakadu, pawi, makaków królewskich, hien, krabów palmowych czy nieświszczuków (piesków preriowych). Ale, podobnie jak u ludzi, i wśród zwierząt są również takie, które "łamią prawo" bez żadnego usprawiedliwienia. 10:10 STEPHEN FRY W AMERYCE ŚRODKOWEJ 3. SALWADOR I NIKARAGUA (STEPHEN FRY IN CENTRAL AMERICA EP. 3) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: John - Paul Davidson Seria dokumentalna, w której aktor, komik i pisarz, Stephen Fry wyrusza w niezwykłą podróż po Ameryce Środkowej. To przygoda, która prowadzi go przez Meksyk i cały przesmyk w Ameryce Środkowej do Panamy, gdzie poznaje jedne z najstarszych cywilizacji na świecie - Majów, Azteków i Olmeków. Siedem lat po tym, jak zwiedził wszystkie 50 stanów USA w czarnej taksówce, podczas tej nowej podróży na południe od granicy podróżuje we wszystkim - od przerobionego autobusu szkolnego po balon na ogrzane powietrze. Stephen odwiedza jedne z najbardziej niebezpiecznych, ale zapierające dech w piersiach, piękne kraje w regionie, bierze udział w uroczystościach, degustuje lokalne przysmaki i rozmawia z ludźmi w różnych miejscach. Po drodze poznaje wszystkie kraje, ich mieszkańców, przyrodę i historię. W tym odcinku Stephen jedzie do Salwadoru, a następnie Hondurasu i Nikaragui. Będzie próbował surfingu, nowego gatunku banana, pozna prawdziwego Sweeney Todda oraz będzie pływał z małym jaguarem. Przemierzy tereny otoczone wulkanami, odnajdzie spokój na opuszczonej plaży i nauczy się robić słup majowy. 11:05 SYLWETKA WŁODZIMIERZA LUBAŃSKIEGO Reportaż, 13 min, Polska, 1970 Włodzimierz Lubański - karierę piłkarską rozpoczął w 1957 roku w juniorach Sośnicy Gliwice, której prezesem był jego ojciec, Władysław. Następnie, w latach 1958 - 1962, grał w juniorach GKS - u Gliwice, a potem rozpoczął profesjonalną karierę w Górniku Zabrze. Autor reportażu T. Janik przedstawia nam sylwetkę polskiego piłkarza. W reportażu możemy poznać jego rodzinę - żonę Grażynę i córeczkę Małgosię. Dziennikarz rozmawia z żoną na temat kariery piłkarskiej jej męża oraz o tym, jak ją godzą z życiem rodzinnym i wychowywaniem dziecka. T. Janik przeprowadza wywiad z Włodzimierzem Lubańskim na temat początków jego kariery, skąd się wzięła pasja do piłki, jest także mowa o jego planach ukończenia Politechniki na wydziale górniczym. W reportażu również wywiad z kapitanem drużyny, Stanisławem Oślizło oraz trenerem zespołu, Michałem Matyasem. Możemy także zobaczyć fragment meczu i atmosferę na stadionie. 11:25 LUDZIE Z PIWNICY Film dokumentalny, 13 min, Polska, 1969 Reżyseria: Mustapha Derkaoui Obraz artystycznej bohemy końca lat 60. Artyści spotykają się w piwnicy Kurylewiczów. Etiuda Szkoły Filmowej. 11:40 ZYGMUNT KONIECZNY Film dokumentalny, 7 min, Polska, 1982 Reżyseria: Andrzej Mol Dokumentalny portret kompozytora, Zygmunta Koniecznego. Etiuda Szkoły Filmowej. 11:45 BALLADA O DZIKIM ZACHODZIE Film dokumentalny, 10 min, Polska, 1960 Film jest ilustracją życia na tzw. dzikim zachodzie, czyli w zachodniej części Warszawy w latach sześćdziesiątych. W balladowym, sentymentalnym nastroju autor ukazuje koloryt życia zapomnianych i niemodernizowanych dzielnic stolicy. Etiuda Szkoły Filmowej. 12:00 PASJONACI S.I - FINAŁ Dokument fabularyzowany, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Artur Dziurman Scenariusz: Aneta Wróbel, Artur Dziurman, Ewa Zuberek Aktorzy: Artur Dziurman, Artur Kruczek, Tadeusz Huk, Adam Łysek, Adam Bubka, Katarzyna Ornatkiewicz, Alicja Czarnuszka, Anna Sikora, Dominika Zamarlik, Barbara Cekiera, Barbara Dyduła, Danuta Damek, Dorota Ziental, Katarzyna Jamróz, Anna Korcz Zdjęcia: Artur Michalik Muzyka: Robert Bylica Ostatni odcinek dokumentu fabularyzowanego przedstawiającego niewidomych i niedowidzących aktorów Integracyjnego Teatru Aktora Niewidomego (ITAN) w Krakowie. Grupa ma na swoim koncie kilkanaście produkcji oraz kilkaset zagranych przedstawień w Polsce i za granicą. Każda z trzynastu opowiedzianych różnych historii życiowych, zwraca uwagę na inny problem z jakim borykają się osoby z niepełnosprawnościami. Teatr ITAN działający przy fundacji o tej samej nazwie przełamuje granice twórczości amatorskiej i możliwości osób niepełnosprawnych wzrokowo. Prowadzi tym samym do integracji profesjonalistów z amatorami, seniorów z młodzieżą w niezwykłym miejscu, jakim jest scena. Bohaterami serii są niewidomi i niedowidzący aktorzy, którzy grają samych siebie. Podstawą scenariuszy są autentyczne zdarzenia z życia twórców krakowskiego teatru, a temat niepełnosprawności jest pokazany z perspektywy pierwszej osoby. Zaangażowanie zawodowych aktorów pomogło osobom niepełnosprawnym lepiej poznać kunszt pracy scenicznej. W efekcie oglądamy wyjątkowe historie o ludziach z bardzo oryginalnym pomysłem na życie, którzy mimo przeciwności i barier chcą realizować swoje pasje. Ostatni odcinek spaja w całość wszystkie przedstawione wcześniej historie. Ukazuje pełen energii i nadziei finał. Po drodze, którą odbyli wszyscy bohaterowie nie mamy sielskiego zakończenia, a jedynie realną nadzieję na lepszą przyszłość całego zespołu jako trupy teatralnej. Czy jednak na pewno? 12:35 HISTORIE WILEŃSKIE - ODC. 4 Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Wojciech Klimala, Ewa Wołkanowska - Kołodziej, Wojciech Klimala Scenariusz: Wojciech Klimala, Wojciech Klimala Lektor: Paweł Sędziak Zdjęcia: Bartosz Frątczak Muzyka: Joanna Fidos Jolanta i Robert Blujowie pochodzą z Wilna, ale nie udało im się odnaleźć w mieście "tego czegoś". Tego, co sprawia, że życie daje radość. Wyprowadzili się więc do lasu, w sam środek Parku Regionalnego Rzeki Wilii. Dzisiaj oni oraz ich 28 psów są jedynymi mieszkańcami wsi Žalgiris, gdzie założyli "Akademię przygód". Dzieci i dorośli przyjeżdżają tu na wędrówkę, zabawę i naukę jazdy psimi zaprzęgami - sportu, którego Blujowie są na Litwie prekursorami. Czy są szczęśliwi? Czy rzeczywiście przeprowadzka na wieś sprawiła, że odnaleźli spokój ducha? 13:10 WETERYNARZE Z SERCEM - /45/ Reality show, 22 min, Polska, 2018 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Program prezentuje przypadki pacjentów pojawiających się w klinikach weterynaryjnych, pracę i opiekę medyczną nad zwierzętami w ogrodach zoologicznych i innych placówkach działających na rzecz zwierząt. Odwiedzamy ośrodki rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami i placówki wykorzystujące w swej pracy zwierzęta, np. policja czy służby celne. Zobaczymy także mniej popularne zwierzęta domowe, jak gryzonie czy zwierzęta egzotyczne. Program wskazuje, jak postępować ze zwierzętami i uczy empatii w stosunku do nich. Dzisiaj poznacie pieska Pongo, który adoptowany i schorowany trafił do kardiologa. Nie była to jedyna poważna trapiąca go choroba. Czy współczesna medycyna pomoże psiakowi wrócić zdrowym do kochającej rodziny? Kolejni bohaterowie to koziołek Mietek i lisek Zbyszek oraz inne maluchy z Ośrodka Rehabilitacji Dzikich Zwierząt w Warszawie, który powstał w 2008 roku w Powsinie. W 2015 roku został przeniesiony na teren wawerskich lasów. W tym czasie w ośrodku uratowano ponad pięć tysięcy czterysta zwierząt. I jeszcze przesłanie ze wszystkich ośrodków rehabilitacji dzikich zwierząt, jakie odwiedziliśmy z ekipą "Weterynarzy z sercem": nie podejmujmy zbyt pochopnie decyzji o zabieraniu napotkanych zwierzaków do ośrodków. Wyrywamy je z naturalnego środowiska, na zawsze pozbawiamy je szansy na powrót do normalnego życia. 13:35 WETERYNARZE Z SERCEM - /46/ Reality show, 22 min, Polska, 2018 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Program prezentuje przypadki pacjentów pojawiających się w klinikach weterynaryjnych, pracę i opiekę medyczną nad zwierzętami w ogrodach zoologicznych i innych placówkach działających na rzecz zwierząt. Odwiedzamy ośrodki rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami i placówki wykorzystujące w swej pracy zwierzęta, np. policja czy służby celne. Zobaczymy także mniej popularne zwierzęta domowe, jak gryzonie czy zwierzęta egzotyczne. Program wskazuje, jak postępować ze zwierzętami i uczy empatii w stosunku do nich. W dzisiejszym odcinku poznacie mikrosunię, która aby biegać, musi przejść rehabilitację; psa Horanta z rozległym nowotworem i wdzięczną małpkę lori - Olę. Czy uda się przywrócić im radość życia? Odwiedzamy też niezwykłe miejsce - Zakątek Weterana - gdzie życie emeryta spędzają zwierzęta, które odeszły ze służby w policji. 14:00 ZDUMIEWAJĄCE INDIE - CZ. 1. PUSTYNIA THAR: ŚWIĘTE PIASKI (WILDEST INDIA) Serial dokumentalny, 52 min, Niderlandy (Holandia), 2011 Reżyseria: Richard Kirby Pięcioodcinkowy serial holenderski o niezwykłej przyrodzie i cywilizacji Indii. W pierwszym odcinku ekipa filmowców dociera z kamerą a Thar, największą pustynię Półwyspu Indyjskiego. Thar leży w Radżastanie w zachodnich Indiach oraz w stanie Pendżab w południowo - wschodnim Pakistanie. Niemiłosierny skwar, przenikliwy wiatr i niemal permanentna susza sprawiają, że miejsce to bywa nazywane "królestwem śmierci". Paradoksalnie jednak tętni życiem. Można tu spotkać zwierzęta, których nie zobaczymy nigdzie indziej, ale także miliony ludzi. To najbardziej zatłoczona pustynia świata, gdzie ludzie i zwierzęta zawierają swoiste przymierze, które obu stronom zapewni przetrwanie. 15:05 MISTRZOWIE PRZETRWANIA (MASTERS OF THE WILD) Film dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2015 Reżyseria: Phil Coles Od najwyższych gór po najgęstszą dżunglę, najzimniejsze kry lodowe czy najgorętszą pustynię - świat jest pełen wrogich krajobrazów, ale zwierzęta wydają się być zdeterminowane, aby się z nim zmierzyć. Dzięki wyspecjalizowanym organizmom, niezwykłym dietom i wyjątkowemu zachowaniu podbiły każdy zakątek globu. Pustynia jest prawdopodobnie najtrudniejszym środowiskiem, w którym zwierzęta muszą znaleźć sposób na pokonanie upału. Przerażające pełzacze, takie jak skorpiony, mają woskowe egzoszkielety, które zapobiegają utracie wody. W przypadku ssaków znalezienie wody może być bardzo trudne, ale niektóre wykorzystują strategie robaka; Na przykład surykatki nie cieszą się niczym więcej niż jedzeniem skorpiona, delektując się jego soczystym ciałem, aby uzyskać większość potrzebnej im wody. Niewiele zwierząt zmaga się z większymi wyzwaniami niż piżmowiec na ich zamarzniętych pustkowiach. Z najgęstszym futrem i zdolnością do wypasu na najmniej zasobnych w rośliny miejscach, są prawdziwymi twardzielami. Ale gdziekolwiek żyją, zwierzęta przystosowały się, aby jak najlepiej wykorzystać otoczenie. Prawda jest taka, że wszyscy są panami dzikości. 16:05 WODA - NASZA PRZYSZŁOŚĆ - ODC. 1 KOLORADO: RZEKA SZUKAJĄCA UJŚCIA (WATER IS OUR FUTURE EP. 1 THE COLORADO A RIVER IN SEARCH OF ITS ESTUARY) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Tanja Winkler Pięcioodcinkowy cykl dokumentalny, opowiadający o regionach, które przeszły i nadal przechodzą radykalne zmiany. W niektórych miejscach, gdzie flora i fauna zostały kiedyś wytępione, by zrobić miejsce dla rolnictwa, przemysłu i wydobycia surowców, natura wraca do siebie. Krajobrazy kwitną nowym życiem, bo stare przemysły zostały zlikwidowane, a ludzie doceniają wartość świata przyrody. Na Wielkich Jeziorach Ameryki Północnej, w lasach deszczowych Kostaryki i na silnie zanieczyszczonych rzekach na Łużycach we wschodnich Niemczech rozległe obszary oddane monokulturom i strzeliste hałdy żużlu przekształcają się w bogate gatunkowo cuda natury. Biolodzy tworzą tereny podmokłe z terenów poprzemysłowych, ekolodzy zamieniają pastwiska dla bydła w lasy tropikalne, a dzielnice zniszczone przez wydobycie węgla brunatnego tworzą schronienie dla rzadkich gatunków. Poszczególne, niezależne odcinki serii dokumentują szereg fascynujących projektów, które pokazują, że nawet zniszczenie może zapewnić nowy początek naturze. I że wszyscy możemy pomóc zachować bioróżnorodność naszej planety na przyszłość. Odcinek 1 - "Kolorado: rzeka, szukająca ujścia". Swój początek Kolorado bierze w Górach Skalistych i płynie 2300 kilometrów przez pięć stanów USA, aż do Meksyku. Wiosną topniejące wody zasilają górskie strumienie i rzeka staje się jeszcze potężniejsza. W ciągu milionów lat Kolorado wyrzeźbiła swoje koryto w czerwonych skałach. Swoją nazwę - "Czerwona Rzeka" - otrzymała od barwy rzecznych osadów. Co jakiś czas rzeka rozlewa się w wielkie jeziora. Nie powstały dzięki siłom przyrody - stworzyli je ludzie. Dostarczają wodę milionom Amerykanom. Dzięki niej życie na południowym zachodzie USA stało się możliwe. Konieczne były ogromne prace inżynieryjne, by postawić zaporę na rzece. 17:05 CELTOWIE: ZAPOMNIANA POTĘGA EUROPY - ODC. 1 U BRAM RZYMU (THE CELTS: BLOOD, IRON AND SACRIFICE / DIE KELTEN / EP. 1. AT THE GATES OF ROME) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Michael Lachmann, Jeremy Hall Dokumentalna opowieść o Celtach. Ich plemienne ojczyzny rozciągały się kiedyś od Hiszpanii, Anglii i Francji po Słowenię i Anatolię. Dziś nowe znaleziska archeologiczne nakreślają znacznie dokładniejszy portret Celtów. Przez prawie tysiąc lat w dużej mierze determinowali historię Europy i nieustannie pilnowali Rzymu. W pierwszym tysiącleciu p.n.e. Europa była mocno w ich rękach. A kiedy w IV wieku p.n.e. zaczęli przekraczać Alpy, było to postrzegane jako zniewaga dla początkującego mocarstwa - Rzymu. W I wieku p.n.e. Cezar wkroczył do Galii, aby ujarzmić wszystkie plemiona celtyckie. Jednak Celt Wercyngetoryks zjednoczył Celtów przeciwko Rzymianom w konflikcie, który trwał siedem lat. Poddanie się i niewola celtyckiego księcia Wercyngetoryksa przypieczętowały los wolnych Celtów na kontynencie. To była porażka, ale nie koniec epoki krwi i żelaza Celtów. Celtowie nie byli zjednoczeni jako lud czy naród. Ale zwierali szeregi, gdy ktoś zagrażał ich kulturze. Żyjemy, gdzie kiedyś żyli oni. Stanowią ważną część naszego dziedzictwa, a tak niewiele o nich wiemy. Wrogowie opisywali ich jako nieokiełznanych, swarliwych barbarzyńców. Przez długi czas zapiski Greków i Rzymian były naszym jedynym źródłem wiedzy o Celtach. Dziś to się zmienia. Poszukiwania rozpoczynamy we Włoszech. 18:10 GROBOWIEC SZEKSPIRA (SHAKESPEARE’S TOMB) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Sophie Elwin Harris Film dokumentalny. Próba rozwiązania dziwnych tajemnic związanych z pochówkiem Williama Szekspira. Spotykamy historyków Cambridge Helen Castor i jej zespół archeologów. W parafialnym kościele w środkowej Anglii znajduje się grób największego angielskiego dramaturga. Jedyny wyryty na nim napis to klątwa. Nietypowy grobowiec Williama Szekspira od lat jest tematem plotek i legend. Wielokrotnie postulowano, by otworzyć ten grób. Jednak kościół nigdy nie pozwolił zbezcześcić pogrzebanych szczątków. Teraz dzięki najnowszym technikom archeologicznym możemy bez otwierania grobu zajrzeć do jego wnętrza. Dziwne tajemnice i miejskie legendy otaczające miejsce ostatniego spoczynku Szekspira są równie intrygujące i ciekawe jak każda z jego sztuk. Czy, jak głosi legenda, został pochowany na stojąco, zamiast leżeć? Dlaczego jego grób jest podejrzanie krótki? Czy jego czaszka została skradziona przez złodziei grobów? I dlaczego na jego nagrobku widnieje mroczne, tajemnicze ostrzeżenie? Dzięki niesamowitemu nieinwazyjnemu skanowaniu 3D oraz drobiazgowym badaniom i analizom, może uda się odkryć prawdę o tym zagadkowym pochówku, czy też tajemnice grobowca Szekspira zostaną pogrzebane na zawsze? Czterysta lat po śmierci Szekspira w końcu mamy szansę zajrzeć do jego grobu i oddzielić fakty od ludowych podań. Szekspir nie zostawił po sobie dzienników i nikt mu współczesny nie napisał jego biografii, ale wiemy, że wrócił do Stratford, gdzie zmarł w wieku zaledwie pięćdziesięciu dwóch lat. Reszta tajemnic Szekspira spoczywa z nim w tutejszym kościele Świętej Trójcy. Dzięki Szekspirowi jest to jeden z najczęściej odwiedzanych brytyjskich kościołów. Co roku ćwierć miliona turystów podchodzi do słynnego grobu autora "Hamleta". 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - JAPONIA: POWRÓT DO ŹRÓDEŁ (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. 20:10 PORTRETY DOKUMENTALNE. S.I - MACIEJ CUSKE Cykl dokumentalny, 29 min, Polska, 2021 Scenariusz: Agnieszka Wąsikowska Zdjęcia: Grzegorz Myjkowski Cykl pod nazwą "Portrety dokumentalne", to seria rozmów z wybitnymi filmowcami zajmującymi się sztuką dokumentu. Bohaterami poszczególnych odcinków są zarówno uznani twórcy tego gatunku, jak i przedstawiciele młodego pokolenia filmowców - dokumentalistów. Cykl ma na celu stworzenie panoramy polskiego dokumentu poprzez realizację filmowych portretów opowiadających o danym twórcy, jego drodze i przekrojowo opisujących jego twórczość na przykładzie wybranych dzieł. Bohaterem tego odcinka jest Maciej Cuske. Urodzony 28 marca 1972 roku w Bydgoszczy reżyser, scenarzysta i operator filmów dokumentalnych. W 2005 roku ukończył kurs dokumentalny w Szkole Wajdy. Jest autorem wielokrotnie nagradzanych dokumentów, wśród których największe sukcesy odnosiły: "Kuracja" (2004), "Antykwariat" (2005), "Na niebie, na ziemi" (2007), "III. Pamiętaj, abyś dzień święty święcił" (2008). Maciej Cuske skupia się na człowieku. Oczywiście konstrukcja dramaturgiczna jest przemyślana i Cuske nie zostawia widza samego sobie - prowadzi go przez opowieść, zostawiając jednak wyjątkowo dużo przestrzeni dla widza. Obserwuje twarze, drobne gesty, zamyślenia, ziewanie, czekanie, zagubienie. Z tych drobnych rzeczy składa widzom świat. Charakterystyczne dla jego twórczości jest też poczucie humoru. Nie śmiejemy się z bohaterów, ale widzowi towarzyszy pewnego rodzaju czułe rozbawienie. Czasem więcej jest rozbawienia jak w "Kuracji", innym razem więcej nostalgii jak w "Elektryczne". W każdym jednak przypadku jesteśmy bardzo blisko człowieka. Cuske daje widzowi dużo przestrzeni - pomiędzy scenami, pomiędzy rozmowami nie dzieje się nic, a dzieje się wszystko. Widz ma szansę przyjrzeć się bohaterom i czas, aby pojawiły się emocje - bardzo subtelnie, bez szantażu emocjonalnego. Cuske nie oszczędza też siebie. W "Daleko od miasta" czy "Pamiętaj, abyś dzień święty święcił" słyszymy go i widzimy. Dokładnie takiego, jakim jest - bez wybielania, bez przybierania roli. To również ciekawy zabieg - rzadko reżyser w filmie dokumentalnym zdradza swoją obecność, zazwyczaj jest zupełnie odwrotnie - im mniej widać reżysera, tym wydaje się to lepsze. Tu jedno drugiemu nie przeszkadza. Pretekstem do takich zabiegów jest bliskość bohaterów - Cuske na bohaterów swoich filmów "Daleko od miasta" i "Pamiętaj, abyś dzień święty święcił" wybrał swoich bliskich. Ostatni film Macieja Cuske "Wieloryb z Lorino" jest mocnym punktem zwrotnym w jego drodze twórczej. Poetycka, apokaliptyczna opowieść - czuła i skupiona na losie człowieka. To jest stałym punktem dzieł Macieja Cuske - pokazuje świat bez znieczulenia, ale też bez oskarżania i bez oceniania. Cuske nie stawia tez. Otwiera przed widzem jakiś świat i otwiera pytania. Może najbardziej te do samego siebie. 20:50 WIELORYB Z LORINO Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2019 Reżyseria: Maciej Cuske Scenariusz: Maciej Cuske Muzyka: Michał Jacaszek Film jest opowieścią o ludziach żyjących na prawdziwym końcu świata. Czukotka to ostatni obszar ogromnej Rosji na końcu naszego kontynentu, oddzielony od Alaski. zaledwie 60 - kilometrowym pasmem Cieśniny Beringa. Na wybrzeżu mieszkańcy próbują przetrwać na zgliszczach upadłego imperium ZSRR, który na zawsze odmienił ich dziki, surowy pejzaż. Dzieci bawią się wśród rdzewiejących beczek po ropie, które są rozrzucone po całej tundrze aż po horyzont. Domy mieszkalne niszeczeją pod wpływem surowych zim, śnieżyc i wiatrów. Krajobraz dopełniają dumnie wypięte pomniki Lenina oraz opuszczone ruiny nieczynnych baz wojskowych, fabryk i budynków. Czukcze żyją tu razem z Eskimosami i Rosjanami z głębi lądu. Warunkiem ich przetrwania w tej dzikiej krainie, tak jak od tysiąca lat, jest coroczne polowanie na wieloryby. W filmie przyglądamy się kilku bohaterom, którzy wydają się trwać na przekór logice, w miejscu, które nie jest dla nich przyjazne, nie daje im radości, nie przynosi spełnienia. "Wieloryb z Lorino" to dość postapokaliptyczna wizja świata. Ten świat będzie trwał, dopóki wieloryby będą przepływały obok, podczas swojej odwiecznej wędrówki na północne morza. Niestety, z roku na rok przepływa ich coraz mniej. 22:00 DALEKO OD MIASTA Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2011 Reżyseria: Maciej Cuske Scenariusz: Maciej Cuske Zdjęcia: Maciej Cuske Film Macieja Cuske to refleksja o upływającym czasie i wchodzeniu w dorosłość z sielskim krajobrazem w tle. Z dala od zgiełku miasta grupa chłopców rozmawia o przyszłym dorosłym życiu. Wszystko to dokumentują kamerą. Przywracają wspomnienia z dzieciństwa, gdy nie było obowiązków, a czas płynął leniwie. Spanie pod namiotem i nocne rozmowy o duchach to tylko kilka z wielu wspomnień z minionych beztroskich lat. 23:05 ANTYKWARIAT Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2005 Reżyseria: Maciej Cuske Scenariusz: Maciej Cuske Antykwariat kojarzy się najczęściej ze spokojem odwiedzających i ciszą należną starym, pokrytym kurzem książkom. Ten jeden w Warszawie jest jednak zupełnie inny. Tu przychodzi się nie tylko po książki, które z trudem należy sobie samemu wykopać ze stert zalegających w niewielkim pomieszczeniu. Klienci to w większości bywalcy, którzy traktują antykwariat jako miejsce spotkań, rozmów, zwierzeń często wobec obcych sobie ludzi. Przybytkiem kieruje pan Krzyś. Niczym doktor wie, co boli jego klientów i czego potrzebują. Mimo swojego szorstkiego charakteru, zjednuje sobie ludzi, a rozmowy w jego książkowym królestwie toczą się od rana do wieczora. 23:45 SZUKAM MAMY Reportaż, 13 min, Polska, 1983 Zdjęcia: Stanisław Scieszko Ośmiomiesięczną Agatkę, pozbawioną opieki dorosłych, brudną i głodną, zauważyli pracownicy i konsumenci kawiarni "Ratuszowa" przy ul. Piotrkowskiej 103 w Łodzi. Od chwili jej znalezienia przez trzy tygodnie nikt z rodziców nie przejął się brakiem dziecka w domu i nie zgłosił jego zaginięcia. Dopiero nagłośnienie sprawy za pośrednictwem telewizji i lokalnej prasy pozwoliło ustalić tożsamość matki i dziewczynki. Krystyna Z. jest alkoholiczką, żyje z prostytucji, swojego dziecka nie widziała od dwóch miesięcy, pozostawiła Agatkę pod opieką znajomej tylko na dwa dni. Przeciwko wyrodnej matce wszczęto postępowanie karne, ponadto uruchomiono procedurę pozbawiania jej praw rodzicielskich. O problemach porzuconych dzieci, o często nieodwracalnych skutkach zaburzeń powstałych w wyniku separacji matki i dzieci oraz o przygotowaniach do adopcji wypowiadają się pracownica socjalna i socjolog ze Specjalistycznego Zespołu Opieki Zdrowotnej Matki i Dziecka w Łodzi. 00:05 POWSTANIE WARSZAWSKIE DZIEŃ PO DNIU - ODC. 28 Felieton, 7 min, Polska, 2017 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Bohaterka odcinka - Hanna Kumuniecka - Chełmińska. 00:10 NOTACJE - JAN MATYJASZKIEWICZ. JA CESARZ. Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2012 Autor: Ewa Bilińska Jan Matyjaszkiewicz (1929 - 2015), siostrzeniec Mieczysława Fogga, spadkobierca warszawskich tradycji rodziny Foglów i Matyjaszkiewiczów, polski aktor teatralny i filmowy. Ukończył Wydział Aktorski Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie w roku 1956. Aktor scen warszawskich, występował również w spektaklach Teatru Telewizji, zagrał w kilku filmach, m.in. w "Wielkiej, większej i największej", "Pożarowisku" oraz serialu telewizyjnym "Boża podszewka". W 2003 został wyróżniony "Feliksem Warszawskim" w kategorii "Najlepsza pierwszoplanowa rola męska" za postać Saturnina Mazurkiewicza, mecenasa z Radomia w przedstawieniu "Żołnierz Królowej Madagaskaru" w Teatrze Syrena w Warszawie. 14 października 2009 r. z rąk Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bogdana Zdrojewskiego odebrał Złoty Medal "Zasłużony Kulturze Gloria Artis". 00:25 ŚLIMAKI Film dokumentalny, 28 min, Polska, 2015 Reżyseria: Grzegorz Szczepaniak Scenariusz: Grzegorz Szczepaniak Zdjęcia: Daniel Wawrzyniak, Marek Kozakiewicz Muzyka: Mikołaj Majkusiak Andrzej wraz z kolegą postanawia założyć park hodowlany dla ślimaków. Mimo braku doświadczenia wierzy w sukces przedsięwzięcia. Z pomocą przychodzi mu Grzegorz Skalmowski z Pasłęka, polski guru tej dziedziny, zwany Ślimaczanym Królem, który udziela cennych porad. Trwają przygotowania do rozpoczęcia hodowli. W przerwach w pracy mężczyźni prowadzą rozmowy o życiu i śmierci, miłości i przyjaźni, które stają się kwintesencją filmu, ślimak zaś urasta do roli symbolu odradzania się i życia wiecznego. 01:00 OCZEKIWANIE Film dokumentalny, 10 min, Polska, 1989 Reżyseria: Urszula Urbaniak Dokumentalny portret trzech kobiet w różnym wieku, które mierzą się z życiowymi problemami. Wszystkie są mieszkankami hotelu robotniczego. Etiuda Szkoły Filmowej. 01:20 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - TRZEBA GINĄĆ - KROJANTY 1939 Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki "Trzeba ginąć - Krojanty 1939" O tym, że wojna na granicy z Niemcami w województwie pomorskim wybuchła 25 minut wcześniej niż na pozostałych odcinkach, zdecydował rozkład jazdy tranzytowego pociągu pośpiesznego Berlin - Królewiec. Strona polska, mimo skrajnie napiętej sytuacji, szanując umowy międzynarodowe, zdecydowała się przepuścić go przez przygotowane już do obrony pozycje. Zamiast ekspresu jednak, na stację w Chojnicach wjechał podstępnie pociąg pancerny. Równocześnie uderzyła niemiecka artyleria. Pułkownik Kazimierz Mastalerz, dowódca 18. Pułku Ułanów Pomorskich w okopie polowego stanowiska dowodzenia wypowiedział wtedy prorocze dla niego samego słowa: "Trzeba ginąć, stąd się nie wychodzi". Bitwa pod Krojantami weszła do legendy. Stała się też już później przedmiotem gorących sporów historycznych i polemik. I my zabierzemy dziś głos w dyskusji. 01:55 PORTRET W KROPLI Film dokumentalny, 22 min, Polska, 1996 Reżyseria: Kazimierz Karabasz Zdjęcia: Stanisław Szabłowski Film jest zbiorem czarno - białych fotografii ukazujących powszedni dzień w życiu Warszawy - utrwalone na taśmie ulotne chwile doby podobnej do innych, minionych i przyszłych, na wzór kropel wody. Ludzie w drodze do i z pracy. Fragmenty architektury. Pojazdy. Ludzie. Drzewa. Latarnie. Okna. Krawężniki. Momenty popołudniowego odpoczynku. Ludzie. Spacery. Gołębie. Park. Kaczki na stawie. Ludzie. Uciszenie o zmierzchu. Wplatają się w nie i spinają jak klamrą kolejne sekwencje również czarno - białych zdjęć filmowych, ukazujące widzianą z góry rozetę ronda u zbiegu ul. Marszałkowskiej i Al. Jerozolimskich - to natężający się, to malejący ruch: od poranka po zmrok. Fotografiom towarzyszą charakterystyczne odgłosy miasta, nastrojowa muzyka Fernanda Sora i odpowiedzi kilku osób w różnym wieku na pytania, których widz nie słyszy. Mówią. O poranku - najgorsze są dni, kiedy już w łóżku zaczyna się żyć. O pracy - nie daje satysfakcji; daje satysfakcję, lecz nie jest wartością. O lęku - że pieniądze zawładną ludźmi i pozbawią ich uczuć; że się poddam, przestanę myśleć twórczo; że ten kraj może być inny niż bym chciała, nie taki, jaki sobie wymarzyliśmy. O wzruszeniach - wzruszają mnie dzieci; ludzie, którzy nie są w stanie dostosować się do zmian; nie wzrusza mnie nikt. O tym, co chcieliby zmienić - w sobie nic, ale cały czas zmieniam swoje nastawienie do życia, żeby nie tracić tych krótkich chwil szczęścia, żeby ich nie przegapić: niech to będzie ułamek chwili, ale ten ułamek chwili jest ponadczasowy. I jest jak w kończącym tę impresję filmową wierszu Tadeusza Różewicza o jednym dniu, z tych najcenniejszych, które nigdy nie wracają, podobnym do zeszłych, lecz jedynym. 02:30 WYTRWAŁOŚĆ Film dokumentalny, 70 min, Polska, 2015 Reżyseria: Małgorzata Imielska Scenariusz: Małgorzata Imielska Zdjęcia: Przemysław Niczyporuk Muzyka: Michał Lorenc Wzruszający dokument Małgorzaty Imielskiej o Benie Barenholtzu - kultowym producencie filmowym i promotorze amerykańskiego i europejskiego kina niezależnego, który wraz z rodziną przeżył wojnę dzięki pomocy polskiej rodziny Kotowskich. Mieszkający w Nowym Jorku "odkrywca" m.in. braci Cohen, Davida Lyncha czy Jima Jarmuscha przez całe lata szukał w Polsce ludzi, którzy go uratowali. W końcu udało mu się odnaleźć potomków Marii i Władysława Kotowskich ze wsi Gruszówka koło Kowla na Wołyniu, którzy przez blisko 2 lata pomagali ponad 20 żydowskim uciekinierom ukrywającym się w pobliskich lasach. 8 listopada 2012 r. przyznany państwu Kotowskim medal "Sprawiedliwy wśród Narodów Świata" odebrał we wrocławskiej synagodze ich wnuk, Stefan Kotowski. Film przedstawia tragiczne wojenne losy rodziny Barenholtzów, spotkanie Bena i jego brata Reuvena z rodziną Kotowskich przy okazji przyznawania medalu oraz podróż braci w ich rodzinne strony. Jest to głęboko poruszający zapis pamięci o straszliwych czasach, postawach ludzi skonfrontowanych ze złem i o bohaterach, którzy temu złu się przeciwstawiali.