TVP Dokument Wtorek, 29.08.2023 06:00 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - DNI, W KTÓRYCH WYPŁYNĘŁA WYDRA Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Na obraz różnorodności przyrody wpływają nie tylko gatunki zagrożone, ale i te, które przeżywają swoisty renesans. Wydra, która jeszcze w latach 70. ubiegłego stulecia uchodziła za gatunek zagrożony wymarciem, a która np. w krajach Europy Zachodniej pod względem liczebnym nadal ma się kiepsko, w Polsce przeżywa właśnie renesans. To po części efekt ochrony i istnienia wielu stawów rybnych i miejsc zarybianych. Ale także efekt większej czystości wód, której wydra jest wskaźnikiem, a często wręcz najlepszym świadectwem. Miejsce akcji tego odcinka cyklu to rzeka Narew i rozlewiska Biebrzy. W filmie wystąpi badacz wydr, dr Jerzy Romanowski. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.II - ODC. 21 TARCZA UKRYTA W GÓRACH Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Radosław Kotarski tym razem wciela się w rolę obrońcy Twierdzy Srebrna Góra w Górach Sowich. Sprawdza, jakie obowiązki należały do żołnierzy stacjonujących w twierdzy i jak wyglądało ich codzienne życie. Co jedli? Gdzie spali? Na jakie zapadali choroby? A wszystko to w niesamowitym otoczeniu natury! Nie ma się więc co dziwić, że turyści z całej Europy pokonują co roku setki kilometrów, aby na własne oczy przyjrzeć się największej górskiej twierdzy w Europie. Co ich kusi? Wszystko stanie się jasne w najnowszych "Podróżach z historią!". 07:05 NOTACJE - EWA STAROWIEYSKA. BIAŁA KARTKA Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2012 Autor: Maria Nockowska Ewa Starowieyska urodziła się w 1931 roku w Katowicach, zmarła w 2012 roku w Warszawie. Jedna z największych polskich scenografów o światowej renomie. Wraz z Erwinem Axerem współtworzyła profil artystyczny Teatru Współczesnego w Warszawie. Zrealizowała ponad 300 scenografii między innymi do spektakli, które weszły na trwałe do historii Teatru Polskiego: ,,Kariera Artura Ui" Bertolda Brechta, "Trzy siostry" Antoniego Czechowa, "Tango" Sławomira Mrożka. Pracowała w teatrach zagranicznych m.in. w Niemczech, Rosji i Austrii. 07:20 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 163 MIKOŁAJKI Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Agnieszka Grabarska Scenariusz: Agnieszka Grabarska Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor W tym odcinku zwiedzimy Mikołajki. Kiedy wjeżdża się do miasta i dociera do jego centrum, można odnieść wrażenie, że pobyt tutaj będzie związany głównie z żeglowaniem, jedzeniem ryb i spacerami nad wodą. Tymczasem miasto ma dużo więcej do zaoferowania. Znajduje się tu m.in. piękny, klasycystyczny kościół ewangelicko - augsburski, wzniesiony na początku lat 40. XIX wieku. Jego wnętrze urzeka pastelową kolorystyką drewnianych empor i ławek. Sufit zbudowany został z kolebkowych kasetonów, które sprawiają wrażenie trójwymiarowości. W kościele zachował się też zabytkowy prospekt organowy. Warte odwiedzenia jest też pierwsze w Polsce Muzeum Reformacji Polskiej, gdzie znajdziemy m.in. nietypowy eksponat nartę podarowaną przez Adama Małysza. Mikołajki zachwycą smakoszy ryb. W jeziorach otaczających miasto łowione są szczupaki, sandacze, miętusy oraz okonie. Zanim te kulinarne atrakcje miasta trafią na nasze stoły, trzeba je wyłowić. Rybacy sieci zarzucają wieczorem, a wyciągają wcześnie rano. Ryby są wyjmowane i wrzucane do skrzynek, a siatka jest dokładnie zwijana i przygotowywana do kolejnego wieczornego zarzucenia. Mikołajki to również miasto piosenki żeglarskiej. W 2018 roku świętowano 40 - lecie Festiwalu Szantowego, który odbywa się w Wiosce Żeglarskiej oraz w Amfiteatrze. Wieczorem dla turystów i mieszkańców organizowane są uroczyste koncerty polskich mistrzów piosenki szantowej. 07:50 WETERYNARZE Z SERCEM - /25/ Reality show, 25 min, Polska, 2017 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Pies, kot i koń to najbardziej popularne zwierzęta, związane z człowiekiem. Pies kojarzony jest z wiernością, kot z własnymi drogami, a koń kiedyś z pracą dla człowieka, a ostatnio częściej ze sportem i rekreacją. Wydawałoby się, że wiemy o nich wszystko. Ale czy zdajemy sobie sprawę, że zwierzęta te cierpią na wielorakie schorzenia, i że dzisiaj medycyna weterynaryjna daje im szansę na leczenie, jakie lekarze oferują człowiekowi? Zobaczcie, co dzisiaj mogą zdziałać weterynarze z sercem. 08:20 WODA - NASZA PRZYSZŁOŚĆ - ODC. 1 KOLORADO: RZEKA SZUKAJĄCA UJŚCIA (WATER IS OUR FUTURE EP. 1 THE COLORADO A RIVER IN SEARCH OF ITS ESTUARY) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Tanja Winkler Pięcioodcinkowy cykl dokumentalny, opowiadający o regionach, które przeszły i nadal przechodzą radykalne zmiany. W niektórych miejscach, gdzie flora i fauna zostały kiedyś wytępione, by zrobić miejsce dla rolnictwa, przemysłu i wydobycia surowców, natura wraca do siebie. Krajobrazy kwitną nowym życiem, bo stare przemysły zostały zlikwidowane, a ludzie doceniają wartość świata przyrody. Na Wielkich Jeziorach Ameryki Północnej, w lasach deszczowych Kostaryki i na silnie zanieczyszczonych rzekach na Łużycach we wschodnich Niemczech rozległe obszary oddane monokulturom i strzeliste hałdy żużlu przekształcają się w bogate gatunkowo cuda natury. Biolodzy tworzą tereny podmokłe z terenów poprzemysłowych, ekolodzy zamieniają pastwiska dla bydła w lasy tropikalne, a dzielnice zniszczone przez wydobycie węgla brunatnego tworzą schronienie dla rzadkich gatunków. Poszczególne, niezależne odcinki serii dokumentują szereg fascynujących projektów, które pokazują, że nawet zniszczenie może zapewnić nowy początek naturze. I że wszyscy możemy pomóc zachować bioróżnorodność naszej planety na przyszłość. Odcinek 1 - "Kolorado: rzeka, szukająca ujścia". Swój początek Kolorado bierze w Górach Skalistych i płynie 2300 kilometrów przez pięć stanów USA, aż do Meksyku. Wiosną topniejące wody zasilają górskie strumienie i rzeka staje się jeszcze potężniejsza. W ciągu milionów lat Kolorado wyrzeźbiła swoje koryto w czerwonych skałach. Swoją nazwę - "Czerwona Rzeka" - otrzymała od barwy rzecznych osadów. Co jakiś czas rzeka rozlewa się w wielkie jeziora. Nie powstały dzięki siłom przyrody - stworzyli je ludzie. Dostarczają wodę milionom Amerykanom. Dzięki niej życie na południowym zachodzie USA stało się możliwe. Konieczne były ogromne prace inżynieryjne, by postawić zaporę na rzece. 09:25 ZDUMIEWAJĄCE INDIE - CZ. 1. PUSTYNIA THAR: ŚWIĘTE PIASKI (WILDEST INDIA) Serial dokumentalny, 52 min, Niderlandy (Holandia), 2011 Reżyseria: Richard Kirby Pięcioodcinkowy serial holenderski o niezwykłej przyrodzie i cywilizacji Indii. W pierwszym odcinku ekipa filmowców dociera z kamerą a Thar, największą pustynię Półwyspu Indyjskiego. Thar leży w Radżastanie w zachodnich Indiach oraz w stanie Pendżab w południowo - wschodnim Pakistanie. Niemiłosierny skwar, przenikliwy wiatr i niemal permanentna susza sprawiają, że miejsce to bywa nazywane "królestwem śmierci". Paradoksalnie jednak tętni życiem. Można tu spotkać zwierzęta, których nie zobaczymy nigdzie indziej, ale także miliony ludzi. To najbardziej zatłoczona pustynia świata, gdzie ludzie i zwierzęta zawierają swoiste przymierze, które obu stronom zapewni przetrwanie. 10:25 CELTOWIE: ZAPOMNIANA POTĘGA EUROPY - ODC. 1 U BRAM RZYMU (THE CELTS: BLOOD, IRON AND SACRIFICE / DIE KELTEN / EP. 1. AT THE GATES OF ROME) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Michael Lachmann, Jeremy Hall Dokumentalna opowieść o Celtach. Ich plemienne ojczyzny rozciągały się kiedyś od Hiszpanii, Anglii i Francji po Słowenię i Anatolię. Dziś nowe znaleziska archeologiczne nakreślają znacznie dokładniejszy portret Celtów. Przez prawie tysiąc lat w dużej mierze determinowali historię Europy i nieustannie pilnowali Rzymu. W pierwszym tysiącleciu p.n.e. Europa była mocno w ich rękach. A kiedy w IV wieku p.n.e. zaczęli przekraczać Alpy, było to postrzegane jako zniewaga dla początkującego mocarstwa - Rzymu. W I wieku p.n.e. Cezar wkroczył do Galii, aby ujarzmić wszystkie plemiona celtyckie. Jednak Celt Wercyngetoryks zjednoczył Celtów przeciwko Rzymianom w konflikcie, który trwał siedem lat. Poddanie się i niewola celtyckiego księcia Wercyngetoryksa przypieczętowały los wolnych Celtów na kontynencie. To była porażka, ale nie koniec epoki krwi i żelaza Celtów. Celtowie nie byli zjednoczeni jako lud czy naród. Ale zwierali szeregi, gdy ktoś zagrażał ich kulturze. Żyjemy, gdzie kiedyś żyli oni. Stanowią ważną część naszego dziedzictwa, a tak niewiele o nich wiemy. Wrogowie opisywali ich jako nieokiełznanych, swarliwych barbarzyńców. Przez długi czas zapiski Greków i Rzymian były naszym jedynym źródłem wiedzy o Celtach. Dziś to się zmienia. Poszukiwania rozpoczynamy we Włoszech. 11:20 KIEDY TY ŚPISZ Film dokumentalny, 10 min, Polska, 1953 Reżyseria: Andrzej Wajda Scenariusz: Jerzy Lipman, Andrzej Wajda, Konrad Nałęcki Zdjęcia: Jerzy Lipman Studencka etiuda w reżyserii Andrzeja Wajdy. Dokumentalny film pokazujący nocną pracę umożliwiającą codzienne, normalne funkcjonowanie miasta. Ciekawe zdjęcia autorstwa Jerzego Lipmana pokazują nam pracę piekarni, kolei i wielu innych przedsiębiorstw. 11:35 SZUKAM MAMY Reportaż, 13 min, Polska, 1983 Zdjęcia: Stanisław Scieszko Ośmiomiesięczną Agatkę, pozbawioną opieki dorosłych, brudną i głodną, zauważyli pracownicy i konsumenci kawiarni "Ratuszowa" przy ul. Piotrkowskiej 103 w Łodzi. Od chwili jej znalezienia przez trzy tygodnie nikt z rodziców nie przejął się brakiem dziecka w domu i nie zgłosił jego zaginięcia. Dopiero nagłośnienie sprawy za pośrednictwem telewizji i lokalnej prasy pozwoliło ustalić tożsamość matki i dziewczynki. Krystyna Z. jest alkoholiczką, żyje z prostytucji, swojego dziecka nie widziała od dwóch miesięcy, pozostawiła Agatkę pod opieką znajomej tylko na dwa dni. Przeciwko wyrodnej matce wszczęto postępowanie karne, ponadto uruchomiono procedurę pozbawiania jej praw rodzicielskich. O problemach porzuconych dzieci, o często nieodwracalnych skutkach zaburzeń powstałych w wyniku separacji matki i dzieci oraz o przygotowaniach do adopcji wypowiadają się pracownica socjalna i socjolog ze Specjalistycznego Zespołu Opieki Zdrowotnej Matki i Dziecka w Łodzi. 11:55 LĄDOWANIE W OXFORDZIE Film dokumentalny, 41 min, Polska, 2005 Film dokumentalny prezentujący sylwetkę Alana Mack - Maćkowiaka, urodzonego w 1916 roku wybitnego Polaka, żołnierza, patrioty i sportowca. W czasie II wojny światowej walczył w Anglii jako "cichociemny". Po wojnie nie chciał wracać do komunistycznej Polski, został w Wielkiej Brytanii, gdzie był zawodnikiem, trenerem, działaczem sportowym i polonijnym. Ukoronowaniem jego kariery było objęcie stanowiska na Uniwersytecie w Oxfordzie. Wcielając w życie ideę sportu - łącznika między Macierzą a Polakami rozproszonymi po świecie, ten uczestnik Igrzysk Sportowców z zagranicy i Wolnego Miasta Gdańska w 1934 roku byl obecny również podczas otwarcia Igrzysk Polonijnych w roku 1974. Jego działalność na rzecz kraju, Polonii i sportu została uhonorowana medalem im. Stanisławy Walasiewiczówny. 12:45 WIELORYB Z LORINO Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2019 Reżyseria: Maciej Cuske Scenariusz: Maciej Cuske Muzyka: Michał Jacaszek Film jest opowieścią o ludziach żyjących na prawdziwym końcu świata. Czukotka to ostatni obszar ogromnej Rosji na końcu naszego kontynentu, oddzielony od Alaski. zaledwie 60 - kilometrowym pasmem Cieśniny Beringa. Na wybrzeżu mieszkańcy próbują przetrwać na zgliszczach upadłego imperium ZSRR, który na zawsze odmienił ich dziki, surowy pejzaż. Dzieci bawią się wśród rdzewiejących beczek po ropie, które są rozrzucone po całej tundrze aż po horyzont. Domy mieszkalne niszeczeją pod wpływem surowych zim, śnieżyc i wiatrów. Krajobraz dopełniają dumnie wypięte pomniki Lenina oraz opuszczone ruiny nieczynnych baz wojskowych, fabryk i budynków. Czukcze żyją tu razem z Eskimosami i Rosjanami z głębi lądu. Warunkiem ich przetrwania w tej dzikiej krainie, tak jak od tysiąca lat, jest coroczne polowanie na wieloryby. W filmie przyglądamy się kilku bohaterom, którzy wydają się trwać na przekór logice, w miejscu, które nie jest dla nich przyjazne, nie daje im radości, nie przynosi spełnienia. "Wieloryb z Lorino" to dość postapokaliptyczna wizja świata. Ten świat będzie trwał, dopóki wieloryby będą przepływały obok, podczas swojej odwiecznej wędrówki na północne morza. Niestety, z roku na rok przepływa ich coraz mniej. 13:55 ZDUMIEWAJĄCE INDIE - CZ. 2 GANGES: RZEKA ŻYCIA (WILDEST INDIA) Serial dokumentalny, 52 min, Niderlandy (Holandia), 2011 Reżyseria: Richard Kirby W drugim odcinku filmowcy udają się nad Ganges, najdłuższą rzekę Indii, której źródła biją w najwyższych górach świata. Pokonując drogę ku oceanowi, Ganges przepływa przez pola uprawne i gęste lasy. Zapewnia życie gatunkom, których nie spotkamy nigdzie indziej na świecie i milionom ludzi, mieszkających nad jego brzegami. Wyznawcy hinduizmu widzą w Gangesie boginię. W tej rzece jak w soczewce skupiają się wszystkie kontrasty Indii. Najbardziej kochana, a zarazem najbardziej skażona. Jaka jest prawda o Gangesie? 14:55 OPOWIEŚCI OCEANÓW - OPOWIEŚCI OCEANÓW. CZ. 1. KASZALOTY I MNISZKI (OCEAN STORIES) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2011 Reżyseria: Thomas Berend, Heiko de Groot, Hilman Rathjen W tym odcinku poznamy z bliska kaszaloty, zaliczane do grupy najgroźniejszych mieszkańców oceanów. To prawdziwe olbrzymy, ważą do 75 ton, a długość ich ciała może wynosić do 20 metrów. Zobaczymy mrożącą krew w żyłach scenę zagrażającą życiu operatora, który podpłynął zbyt blisko rodzącej samicy ssaka drapieżnika. Innym wartym poznania oceanicznym ssakiem jest mniszka hawajska. Niestety, ten przypominający fokę ssak jest zagrożony wymarciem. 15:55 WODA - NASZA PRZYSZŁOŚĆ - ODC. 2 UKRYTY SKARB ANDALUZJI (WATER IS OUR FUTURE EP. 2 ANDALUSIA’S HIDDEN TREASURE) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Frank Nischk Pięcioodcinkowy cykl dokumentalny, opowiadający o regionach, które przeszły i nadal przechodzą radykalne zmiany. W niektórych miejscach, gdzie flora i fauna zostały kiedyś wytępione, by zrobić miejsce dla rolnictwa, przemysłu i wydobycia surowców, natura wraca do siebie. Krajobrazy kwitną nowym życiem, bo stare przemysły zostały zlikwidowane, a ludzie doceniają wartość świata przyrody. Na Wielkich Jeziorach Ameryki Północnej, w lasach deszczowych Kostaryki i na silnie zanieczyszczonych rzekach na Łużycach we wschodnich Niemczech rozległe obszary oddane monokulturom i strzeliste hałdy żużlu przekształcają się w bogate gatunkowo cuda natury. Biolodzy tworzą tereny podmokłe z terenów poprzemysłowych, ekolodzy zamieniają pastwiska dla bydła w lasy tropikalne, a dzielnice zniszczone przez wydobycie węgla brunatnego tworzą schronienie dla rzadkich gatunków. Poszczególne, niezależne odcinki serii dokumentują szereg fascynujących projektów, które pokazują, że nawet zniszczenie może zapewnić nowy początek naturze. I że wszyscy możemy pomóc zachować bioróżnorodność naszej planety na przyszłość. Odcinek 2 - "Ukryty skarb Andaluzji". Południe Hiszpanii - morze i słońce. Zwłaszcza słońce. Andaluzja ma jednak więcej do zaoferowania - 24 niezwykłe parki narodowe i rzadkie gatunki zwierząt. Czy jednak wody wystarczy? Dla rolnictwa i przyrody Andaluzji? Tu trzeba być koniecznie, by pojąć kulturę Andaluzji - Alhambra, górująca nad miastem Granada. Przyglądając się filigranowej architekturze, trzeba sobie wyobrazić, że stała tu forteca. W kulturze islamu istnieje wielki szacunek dla wody. To chyba najważniejszy aspekt codziennego życia. System nawadniający, stworzony przez Maurów, nadal dostarcza farmerom w Las Alpujarras wodę, gdy skończy się odwilż. 17:00 CELTOWIE: ZAPOMNIANA POTĘGA EUROPY - ODC. 2 WALKA O GALIĘ (THE CELTS: BLOOD, IRON AND SACRIFICE / DIE KELTEN 2. FIGHT FOR GAUL) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Michael Lachmann, Jeremy Hall Dokumentalna opowieść o Celtach. Ich plemienne ojczyzny rozciągały się kiedyś od Hiszpanii, Anglii i Francji po Słowenię i Anatolię. Dziś nowe znaleziska archeologiczne nakreślają znacznie dokładniejszy portret Celtów. Przez prawie tysiąc lat w dużej mierze determinowali historię Europy i nieustannie pilnowali Rzymu. W pierwszym tysiącleciu p.n.e. Europa była mocno w ich rękach. A kiedy w IV wieku p.n.e. zaczęli przekraczać Alpy, było to postrzegane jako zniewaga dla początkującego mocarstwa - Rzymu. W I wieku p.n.e. Cezar wkroczył do Galii, aby ujarzmić wszystkie plemiona celtyckie. Jednak Celt Wercyngetoryks zjednoczył Celtów przeciwko Rzymianom w konflikcie, który trwał siedem lat. Poddanie się i niewola celtyckiego księcia Wercyngetoryksa przypieczętowały los wolnych Celtów na kontynencie. To była porażka, ale nie koniec epoki krwi i żelaza Celtów. Rok 52 przed naszą erą. Na polach dzisiejszej Burgundii zadecyduje się przyszłość Galii. Od sześciu lat najambitniejszy, rzymski dowódca prowadzi wojnę z Celtami. Jego wróg ukrył się za palisadą twierdzy Alezja. Przed nami Gajusz Juliusz Cezar. Galia est omnis divisa in partes tres. Pierwsze zdania najsłynniejszego dzieła literatury rzymskiej. Opowieść o kampanii miała zrobić wrażenie na ziomkach autora. Galia jest podzielona na trzy części. Jedną zamieszkują Belgowie, drugą Akwitanowie, mieszkańcy trzeciej nazywają siebie Celtami. Romanizacja Galii zaczęła się od zwycięstwa Cezara pod Alezją. Nazajutrz po bitwie, Wercyngetoryks godzi się z przeznaczeniem i poddaje. Około setnego roku naszej ery Plutarch, w biografii Cezara pisze, że Celt wiele razy okrążał namiot zwycięzcy, zanim złożył broń. Cała Galia staje się prowincją rzymską. Ale po drugiej stronie Kanału La Manche, w kraju zwanym przez Rzymian Brytanią, plemiona celtyckie nadal żyją zgodnie z dawnym obyczajem. Wkrótce Rzymianie wkroczą także na ich ziemię. 18:00 KSIĘŻYC - ÓSMY KONTYNENT (MOON WARS / LUNE, LE HUITEME CONTINENT) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2018 Reżyseria: Veronique Preault Film dokumentalny o podboju Księżyca. Dlaczego staje on dziś bardziej niż kiedykolwiek w centrum geopolitycznych i ekonomicznych dyskusji? Kilkadziesiąt lat po pierwszym kroku postawionym przez człowieka na Księżycu w 1969 roku, ten satelita Ziemi jest dziś bardziej niż kiedykolwiek w centrum nowych wyzwań. Odskocznia do przyszłych misji na Marsa, kraina możliwości dla nowego rodzaju inwestorów, obietnica nowych źródeł energii... Podbój Księżyca już się rozpoczął. Po tym, jak Amerykanie i Rosjanie planują zagospodarować księżyc, również Chińczycy, Koreańczycy i Hindusi, wraz z firmami finansowanymi prywatnie przez miliarderów postrzegają go jako swoje nowe Eldorado. Granice między interesami geostrategicznymi i ekonomicznymi staja się coraz bardziej płynne. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - KAPSZTAD - AFRYKAŃSKA PIĘKNOŚĆ. (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. 20:10 FABRYKA KŁAMSTW (FACTORY OF LIES) Film dokumentalny, 62 min, Dania, 2018 Reżyseria: Jakob Gottschau Film dokumentalny, w którym dziennikarz śledczy Andrey Soshnikov z BBC Russian Service próbuje dowiedzieć się jak powstają i jak są fabrykowane fake newsy - fałszywe informacje publikowane najczęściej na portalach społecznościowych i rozpowszechniane na świecie. Trafia do miejsc, które mają imitować scenerię zdarzeń, po to, by fabrykowana wiadomość do złudzenia przypominała tą oryginalną i wprowadzała w błąd. To między innymi informacje o tym, jak amerykański żołnierz strzelał do Koranu, o domach publicznych w Danii wykorzystujących zwierzęta, o żołnierzach ISIS w obozie szkoleniowym na Ukrainie itp. Większość z nich wyprodukowana została w Rosji, gdzie od 2013 roku działa tzw. troll factory, atakująca europejskie i amerykańskie społeczności, aby wpływać na różne decyzje i wzbudzać brak zaufania. Rosja nie jest krajem pominiętym w tym procederze. W Rosji trudniej być dziennikarzem, bo tam dziennikarz często znaczy kłamca. Wiadomości w rosyjskiej telewizji to rosyjski Hollywood. Oszustwo, od początku do końca. Rosyjska farma trolli działa w najlepsze. Przeniosła się z jednego centrum biznesu do innego. Kreml wciąż potrzebuje tego, co oni robią, a oni świadczą usługi potrzebne rosyjskiej władzy. Tworzone przez nich treści są coraz bardziej agresywne i coraz lepszej jakości. 21:30 DUCHY AFGANISTANU (GHOSTS OF AFGHANISTAN) Film dokumentalny, 56 min, Kanada, 2021 Reżyseria: Julian Sher Film dokumentalny, w którym młody i pełen nadziei korespondent wojenny Graeme Smith podążał za żołnierzami w czasie wojny w Afganistanie. Teraz wraca do miejsca, które przyprawiało go o koszmary, aby sprawdzić, czy jest nadzieja na pokój. Smith ponownie odwiedza starych przyjaciół i znajomych i widzi głębokie podziały w kraju. Odbywa niezwykłą podróż, aby odwiedzić talibów w ich nieoficjalnej siedzibie poza Afganistanem, w Doha w Katarze. Ruch, który kiedyś zakazał telewizji i kamer, ma teraz młode pokolenie nowoczesnych przywódców, którzy publikują filmy na oficjalnej stronie internetowej talibów i wykorzystują media społecznościowe do rozpowszechniania swojego przesłania. Po latach relacjonowania wojny odkrywa ludzi, którzy po raz pierwszy debatują o tym, jak wprowadzić pokój. Może tym razem zabijanie się skończy. Wydarzenia w Afganistanie przybrały tragiczny obrót. Potężne armie najechały kraj, głosząc hasła o pokoju, demokracji i prawach kobiet. To była katastrofa. Potem obce wojska się wycofały. Zginęły setki tysięcy ludzi. Korupcja i nadużycia są powszechne. A talibowie, dalecy od pokonania, są gotowi powrócić do władzy. Co poszło nie tak w dobrej wojnie? 22:40 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA HARLEYOWCA NA UKRAINIE Reportaż, 25 min, Polska, 2004 Autor: Barbara Włodarczyk Każdy z cyklu reportaży Barbary Włodarczyk przedstawia jeden dzień z życia wybranego mieszkańca Rosji lub państwa, które powstało po rozpadzie Związku Radzieckiego. Tym razem jest to reportaż o kijowskich harleyowcach. Ich kluby zaczęły powstawać na Ukrainie dopiero kilka lat temu, gdyż w czasach radzieckich istnienie jakichkolwiek grup nieformalnych było niemożliwe. Bohater reportażu ma 38 lat. Z wykształcenia jest filologiem, prowadzi własną firmę poligraficzną, ale większość czasu poświęca klubowi, bo bycie tzw. bikerem oznacza styl życia, a nie tylko zamiłowanie do szybkich motocykli. Członkowie klubu żyją według ściśle określonych zasad (także moralnych - bardzo konserwatywnych i prawicowych) i są bezwzględnie podporządkowani szefowi organizacji (dyscyplina jest jedną z czołowych zasad). Tworzą swój zamknięty świat, do którego wpuszczają tylko osoby wybrane przez siebie. Jak sami mówią, klub stanowi namiastkę społeczności zbudowanej według zasad i ideałów, które im odpowiadają (w odróżnieniu od państwa, na które - jak twierdzą - nie mają wpływu). Kamera towarzyszy bohaterowi w domu, w czasie spotkań z innymi harleyowcami, na cmentarzu, gdzie leżą koledzy, którzy zginęli w czasie wypadków, w cerkwi i w łaźni. 23:15 POWSTANIE WARSZAWSKIE DZIEŃ PO DNIU - ODC. 29 Felieton, 7 min, Polska, 2017 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Bohater odcinka - Stanisław Wicherkiewicz. 23:25 A WIĘC WOJNA! NIEZAPOMNIANE KADRY. OPOWIEŚĆ O CZASIE POKOJU I WOJNY Film dokumentalny, 71 min, Polska, 2019 Reżyseria: Grzegorz Czerniak Scenariusz: Ania Ćwięka, Wojciech Saramonowicz Film dokumentalny, opowiadający historie z przełomu czasu pokoju i rzeczywistości wojennej. Na przygotowaną opowieść składają się odnalezione i zdigitalizowane unikalne filmy z Polskiej Agencji Telegraficznej z lat 1935 - 39, pokazane po raz pierwszy. Premierowe materiały filmowe PAT zestawione zostały z niewykorzystanymi fragmentami propagandowego filmu Fritza Hipplera "Feldzug in Polen", uzupełnione są narracją świadków epoki - osób, które jako dzieci zapamiętały dramatyczny czas ostatnich dni II Rzeczypospolitej. "A więc wojna! Z dniem dzisiejszym wszystkie zagadnienia schodzą na plan". Dalszy tak rozpoczynający się komunikat można było usłyszeć w audycji Polskiego Radia rankiem 1 września 1939 roku. Niemcy przekroczyli granicę II RP, a kilkanaście dni później Związek Sowiecki przypieczętował pakt zawarty z III Rzeszą 23 sierpnia. Polska stała się terenem pierwszego aktu II wojny światowej miejscem, w którym miał zrealizować się najbardziej bezwzględny plan dwóch totalitaryzmów. 00:45 TRZY ŻARTY - PRIMA APRILIS Program kameralno - studyjny, 10 min, Polska, 1977 Autor: Stefan Mroczkowski Wykonawcy: Zbigniew Górny Prima aprilis to obyczaj obchodzony w wielu krajach świata. Polega on na robieniu żartów, celowym wprowadzaniu w błąd, nabieraniu kogoś. Tego dnia w mediach pojawiają się różne żartobliwe informacje. Program primaaprilisowy, a w nim trzy historie: - o odkryciu naukowym pozwalającym zamrażać i odmrażać ludzi, w roli lekarza Jacek Żuralski; w piwnicy - chłodni wwożą na wózku szpitalnym młodą parę, która uległa temu procesowi, następuje jej wybudzenie; - wynalazek napędu słonecznego do małego fiata, występują Ryszard Podlewski i Jerzy Żelewski; rozmowa w warsztacie samochodowym, fiacik z bateriami słonecznymi na dachu jedzie szosą; - rewelacyjne wykopalisko - na terenie Międzynarodowych Targów Poznańskich znaleziono rękę Wenus z Milo, grają Mirosław Kwieciński i Wawrzyniec Kopczyński; wykop, w nim rozmowa o znalezieniu ręki Wenus z Milo, rozmowa we wnętrzu, owa ręka (z gipsu); Zbigniew Górny przy fortepianie w skomponowanym przez siebie utworze na prawą rękę. 01:10 KIM KI DOK Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2006 Reżyseria: Jolanta Krysowata Scenariusz: Patrick Yoka, Jolanta Krysowata Muzyka: Paweł Czepułkowski Na początku lat pięćdziesiątych do Polski przybyło 1500 dzieci z ogarniętej wojną Korei Północnej. Były to sieroty wojenne, których wychowaniem nasz kraj zajął się na prośbę Kim Ir Sena. Była to akcja poufna koordynowana na najwyższym stopniu ministerialnym. Grupa tysiąca dwustu dzieci, o których opowiada film, mieszkała w Państwowym Ośrodku Wychowawczym w Płakowicach, niewielkiej wsi na Dolnym Śląsku koło Lwówka Śląskiego. Wśród nich była trzynastoletnia dziewczynka o imieniu Kim Ki Dok. Dzieci spędziły w Polsce osiem lat, a nasz kraj stał się dla nich "drugą ojczyzną". Film jest opowieścią o niezwykle silnej więzi, jaka wytworzyła się między koreańskimi dziećmi a ich polskimi opiekunami. 02:05 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - Z ZIEMI WŁOSKIEJ Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki "Z ziemi włoskiej..." Kiedy skończyła się wojna, dla demobilizowanych żołnierzy przyszedł trudny emocjonalnie czas rozstania ze swymi pojazdami bojowymi. Podczas miesięcy spędzonych na wojnie były ich domem, ochroną, kimś na kształt druha. Załogi nadawały im imiona, obdarzały ludzkimi cechami charakteru. Te pojazdy powoli przestawały być tylko zwykłymi narzędziami walki. Z teatru wielkiej wojny jedne odjechały na lokalne fronty w różnych zakątkach świata, inne do wojskowych zakątków zapomnienia. I kiedy czasem udaje się któregoś ze stalowych weteranów odszukać, mamy uczucie, że oto powraca kolejny żołnierz tułacz. Dziś po raz pierwszy zobaczymy takiego właśnie weterana - samochód pancerny Fox, odnaleziony we Włoszech i sprowadzony do Polski przez Muzeum Broni Pancernej w Poznaniu. 02:35 JAN MATEJKO Film dokumentalny, 24 min, Polska, 1954 Reżyseria: Jerzy Mierzejewski Scenariusz: Jerzy Mierzejewski Lektor: Marian Jeżewski Zdjęcia: Mieczysław Vogt, Olgierd Smucewicz Sylwetka Jana Matejki najwybitniejszego przedstawiciela polskiego malarstwa historycznego XIX wieku. Od połowy lat 50. artysta tworzył obrazy głównie z dziejów ojczystych, poprzedzone wnikliwymi studiami historycznymi i zabytkoznawczymi. Większość z nich to ogromnych rozmiarów kompozycje o wielkiej sile wyrazu, które cechuje połączenie realistycznej obserwacji i dokumentalnej ścisłości szczegółów z przejaskrawioną gestykulacją i dynamicznymi układami kompozycyjnymi całości obrazu. Dzieła Matejki, przesycone głębokim patriotyzmem, ukazywały społeczeństwu polskiemu wizję przeszłości i odegrały dużą rolę w umacnianiu świadomości narodowej. 03:05 DRZEWA I LUDZIE. WSPOMNIENIA BOHDANA KORZENIEWSKIEGO Film dokumentalny, 58 min, Polska, 1991 Scenariusz: Ewa Karmańska Zdjęcia: Hubert Waliszewski Wykonawcy: Bohdan Korzeniewski Film poświęcony prof. Bohdanowi Korzeniewskiemu - historykowi teatru, krytykowi teatralnemu, reżyserowi, więźniowi Oświęcimia, żołnierzowi AK. Bohater wybiera ze swojego życia wspomnienia, które uważa za najcenniejsze. Program obejmuje wspomnienia oświęcimskie, wypuszczenie z obozu, lata okupacji w Warszawie, działalność Tajnej Rady Teatralnej, spotkania z najwybitniejszymi polskimi aktorami - np. z Aleksandrem Zelwerowiczem. Korzeniewski mówi o specyfice teatru polskiego i stara się odnaleźć przyczyny kryzysu dzisiejszego teatru. W programie wykorzystano dokumenty i zdjęcia ze zbiorów prywatnych bohatera.