TVP Dokument Środa, 30.08.2023 06:00 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - BIAŁY KRÓL NIEBA Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Jeszcze nie tak dawno możliwość spotkania orła w naszym kraju była czymś niezwykłym, dostępnym tylko dla wybrańców. Orły bieliki oglądano tylko w muzeach lub ogrodach zoologicznych, gdzie można było zapoznać się jedynie z cząstką ich piękna. Prawdziwy ich majestat objawia się jednak w locie. Zaledwie sto lat temu bielik - największy z naszych orłów - znajdował się na granicy wymarcia. Dzisiaj jest często spotykany w całym pasie pojezierzy, w dolinach dużych rzek oraz w okolicy stawów rybnych. Jego obecność przyczynia się do wzbogacenia różnorodności ptasiego świata. Jako doskonały drapieżnik reguluje i wpływa na liczebność drobniejszego ptactwa. Miejscem akcji odcinka jest rzeka Biebrza, a głównym narratorem jest Paweł Mirski z Komitetu Ochrony Orłów. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.II - ODC. 22 HISTORIA WŚRÓD FAL Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Jak wygląda życie na morzu, na statku z prawdziwego zdarzenia? Radosław Kotarski sprawdza to na własnej skórze! Opowiada o codziennym życiu, przesądach i trudach pracy marynarzy pokonujących setki mil morskich. Porównuje historyczne polskie statki szkoleniowe do tych współczesnych i odkrywa zaskakującą prawdę. Zapraszamy na pokład polskiej legendy - Daru Młodzieży! 07:05 NOTACJE - GERARD CIEŚLIK. KOCHAM PIŁKĘ Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2012 Autor: Krzysztof Tadej Gerard Józef Cieślik, pseudonim Gienek (ur. 29 kwietnia 1927 w Hajdukach Wielkich, obecnie dzielnica Chorzowa), piłkarz, napastnik, zawodnik Ruchu Chorzów. Do historii przeszły zwłaszcza jego dwie bramki: w meczu z drużyną Związku Radzieckiego, 20 października 1957 r. na Stadionie Śląskim w Chorzowie. W 1999 roku został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. 07:20 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 164 GORZÓW WIELKOPOLSKI Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Józefina Moczyńska Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Tomasz Bednarek odwiedza Gorzów Wielkopolski - miasto z najdłuższą estakadą kolejową, torem żużlowym i najstarszym lodołamaczem w Polsce. Położone dumnie nad Wartą, szczyci się 750 - letnią tradycją. Mimo burzliwych dziejów i zniszczeń w mieście przetrwały piękne zabytki. Jednym z najciekawszych jest Katedra Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Wybudowana na fundamentach z kamienia, gotycka, z elementami stylu romańskiego od wieków dominowała w panoramie miasta. XIII - wieczna katedra podobnie jak średniowieczne mury miejskie, jest jednym z najstarszych zabytków Gorzowa. Pamiątki z dziejów miasta i regionu można zobaczyć w Muzeum Lubuskim, które mieści się w okazałej willi wybudowanej na początku XX wieku, należącej niegdyś do właściciela fabryki kabli, Gustawa Adolfa Schroedera. Będąc w muzeum koniecznie trzeba odwiedzić przylegający do willi ogród dendrologiczny. Wytyczona ścieżka edukacyjna pozwala poznać blisko 150 gatunków drzew i krzewów. Znajdziemy tu tak egzotyczne gatunki, jak złotolin japoński, jodłę kalifornijską i koreańską czy wierzbę mandżurską. Spacerując gorzowskimi uliczkami nie sposób ominąć bulwaru nadwarciańskiego. Na jego skraju możemy spotkać siedzącego w łódce Pawła Zacharka, legendarnego przewoźnika, za sprawą którego mieszkańcy przeprawiali się na drugą stronę Warty. Nad całym bulwarem rozciąga się najdłuższa w Polsce estakada kolejowa. Licząca ponad sto lat jest jednym z najpiękniej położonych zabytków techniki o unikatowym rozwiązaniu architektonicznym. Gorzów rozsławia też folklor cygański od 1989 roku z inicjatywy Edwarda Dębickiego - kompozytora, wirtuoza akordeonu, założyciela i szefa Cygańskiego Teatru Muzycznego Terno, odbywają się tu Międzynarodowe Spotkania Zespołów Cygańskich Romane Dyvesa. 07:50 WETERYNARZE Z SERCEM - /26/ Reality show, 25 min, Polska, 2017 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Jest takie miejsce na południu Polski, gdzie spotykają się zwierzęta dzikie, charakterystyczne dla tego regionu i egzotyczne, których środowisko naturalne jest oddalone o tysiące kilometrów. Sarny, małpka Kazik, orzeł, borsuk, sowa i egzotyczny bażant to kilkoro z tysięcy pacjentów przemyskiej lecznicy i Ośrodka Rehabilitacji Zwierząt Chronionych, które dzisiaj poznamy. 08:20 WODA - NASZA PRZYSZŁOŚĆ - ODC. 2 UKRYTY SKARB ANDALUZJI (WATER IS OUR FUTURE EP. 2 ANDALUSIA’S HIDDEN TREASURE) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Frank Nischk Pięcioodcinkowy cykl dokumentalny, opowiadający o regionach, które przeszły i nadal przechodzą radykalne zmiany. W niektórych miejscach, gdzie flora i fauna zostały kiedyś wytępione, by zrobić miejsce dla rolnictwa, przemysłu i wydobycia surowców, natura wraca do siebie. Krajobrazy kwitną nowym życiem, bo stare przemysły zostały zlikwidowane, a ludzie doceniają wartość świata przyrody. Na Wielkich Jeziorach Ameryki Północnej, w lasach deszczowych Kostaryki i na silnie zanieczyszczonych rzekach na Łużycach we wschodnich Niemczech rozległe obszary oddane monokulturom i strzeliste hałdy żużlu przekształcają się w bogate gatunkowo cuda natury. Biolodzy tworzą tereny podmokłe z terenów poprzemysłowych, ekolodzy zamieniają pastwiska dla bydła w lasy tropikalne, a dzielnice zniszczone przez wydobycie węgla brunatnego tworzą schronienie dla rzadkich gatunków. Poszczególne, niezależne odcinki serii dokumentują szereg fascynujących projektów, które pokazują, że nawet zniszczenie może zapewnić nowy początek naturze. I że wszyscy możemy pomóc zachować bioróżnorodność naszej planety na przyszłość. Odcinek 2 - "Ukryty skarb Andaluzji". Południe Hiszpanii - morze i słońce. Zwłaszcza słońce. Andaluzja ma jednak więcej do zaoferowania - 24 niezwykłe parki narodowe i rzadkie gatunki zwierząt. Czy jednak wody wystarczy? Dla rolnictwa i przyrody Andaluzji? Tu trzeba być koniecznie, by pojąć kulturę Andaluzji - Alhambra, górująca nad miastem Granada. Przyglądając się filigranowej architekturze, trzeba sobie wyobrazić, że stała tu forteca. W kulturze islamu istnieje wielki szacunek dla wody. To chyba najważniejszy aspekt codziennego życia. System nawadniający, stworzony przez Maurów, nadal dostarcza farmerom w Las Alpujarras wodę, gdy skończy się odwilż. 09:20 ZDUMIEWAJĄCE INDIE - CZ. 2 GANGES: RZEKA ŻYCIA (WILDEST INDIA) Serial dokumentalny, 52 min, Niderlandy (Holandia), 2011 Reżyseria: Richard Kirby W drugim odcinku filmowcy udają się nad Ganges, najdłuższą rzekę Indii, której źródła biją w najwyższych górach świata. Pokonując drogę ku oceanowi, Ganges przepływa przez pola uprawne i gęste lasy. Zapewnia życie gatunkom, których nie spotkamy nigdzie indziej na świecie i milionom ludzi, mieszkających nad jego brzegami. Wyznawcy hinduizmu widzą w Gangesie boginię. W tej rzece jak w soczewce skupiają się wszystkie kontrasty Indii. Najbardziej kochana, a zarazem najbardziej skażona. Jaka jest prawda o Gangesie? 10:25 CELTOWIE: ZAPOMNIANA POTĘGA EUROPY - ODC. 2 WALKA O GALIĘ (THE CELTS: BLOOD, IRON AND SACRIFICE / DIE KELTEN 2. FIGHT FOR GAUL) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Michael Lachmann, Jeremy Hall Dokumentalna opowieść o Celtach. Ich plemienne ojczyzny rozciągały się kiedyś od Hiszpanii, Anglii i Francji po Słowenię i Anatolię. Dziś nowe znaleziska archeologiczne nakreślają znacznie dokładniejszy portret Celtów. Przez prawie tysiąc lat w dużej mierze determinowali historię Europy i nieustannie pilnowali Rzymu. W pierwszym tysiącleciu p.n.e. Europa była mocno w ich rękach. A kiedy w IV wieku p.n.e. zaczęli przekraczać Alpy, było to postrzegane jako zniewaga dla początkującego mocarstwa - Rzymu. W I wieku p.n.e. Cezar wkroczył do Galii, aby ujarzmić wszystkie plemiona celtyckie. Jednak Celt Wercyngetoryks zjednoczył Celtów przeciwko Rzymianom w konflikcie, który trwał siedem lat. Poddanie się i niewola celtyckiego księcia Wercyngetoryksa przypieczętowały los wolnych Celtów na kontynencie. To była porażka, ale nie koniec epoki krwi i żelaza Celtów. Rok 52 przed naszą erą. Na polach dzisiejszej Burgundii zadecyduje się przyszłość Galii. Od sześciu lat najambitniejszy, rzymski dowódca prowadzi wojnę z Celtami. Jego wróg ukrył się za palisadą twierdzy Alezja. Przed nami Gajusz Juliusz Cezar. Galia est omnis divisa in partes tres. Pierwsze zdania najsłynniejszego dzieła literatury rzymskiej. Opowieść o kampanii miała zrobić wrażenie na ziomkach autora. Galia jest podzielona na trzy części. Jedną zamieszkują Belgowie, drugą Akwitanowie, mieszkańcy trzeciej nazywają siebie Celtami. Romanizacja Galii zaczęła się od zwycięstwa Cezara pod Alezją. Nazajutrz po bitwie, Wercyngetoryks godzi się z przeznaczeniem i poddaje. Około setnego roku naszej ery Plutarch, w biografii Cezara pisze, że Celt wiele razy okrążał namiot zwycięzcy, zanim złożył broń. Cała Galia staje się prowincją rzymską. Ale po drugiej stronie Kanału La Manche, w kraju zwanym przez Rzymian Brytanią, plemiona celtyckie nadal żyją zgodnie z dawnym obyczajem. Wkrótce Rzymianie wkroczą także na ich ziemię. 11:20 JUTRO. 31 KWIETNIA - 1 MAJA Film dokumentalny, 8 min, Polska, 1970 Reżyseria: Wojciech Wiszniewski Opowieść o kolejnym pokoleniu robotniczym - tzw. bumelanckiej młodzieży, która nie podziela już ideałów swoich rodziców. Nie ma w nich dawnego etosu pracy. Pragną wygodnego i łatwego życia. Obraz rodzimych bumelantów zderzony został z komentarzem oficjalnej propagandy o bezideowości amerykańskiego ruchu dzieci - kwiatów. Wiszniewski przedstawił w filmie nieistniejący dzień, który poprzedza Święto Pracy. Etiuda Szkoły Filmowej. 11:35 TRZY ŻARTY - PRIMA APRILIS Program kameralno - studyjny, 10 min, Polska, 1977 Autor: Stefan Mroczkowski Wykonawcy: Zbigniew Górny Prima aprilis to obyczaj obchodzony w wielu krajach świata. Polega on na robieniu żartów, celowym wprowadzaniu w błąd, nabieraniu kogoś. Tego dnia w mediach pojawiają się różne żartobliwe informacje. Program primaaprilisowy, a w nim trzy historie: - o odkryciu naukowym pozwalającym zamrażać i odmrażać ludzi, w roli lekarza Jacek Żuralski; w piwnicy - chłodni wwożą na wózku szpitalnym młodą parę, która uległa temu procesowi, następuje jej wybudzenie; - wynalazek napędu słonecznego do małego fiata, występują Ryszard Podlewski i Jerzy Żelewski; rozmowa w warsztacie samochodowym, fiacik z bateriami słonecznymi na dachu jedzie szosą; - rewelacyjne wykopalisko - na terenie Międzynarodowych Targów Poznańskich znaleziono rękę Wenus z Milo, grają Mirosław Kwieciński i Wawrzyniec Kopczyński; wykop, w nim rozmowa o znalezieniu ręki Wenus z Milo, rozmowa we wnętrzu, owa ręka (z gipsu); Zbigniew Górny przy fortepianie w skomponowanym przez siebie utworze na prawą rękę. 11:55 PASJE PANI PROFESOR Film dokumentalny, 54 min, Polska, 1997 Reżyseria: Adam Kulik Scenariusz: Adam Kulik Zdjęcia: Tadeusz Słowiński, Marek Tarka Film dokumentalny o profesor Irenie Sławińskiej, polonistce i teatrologu. Profesor Sławińska opowiada o swoich losach przed wojną i w czasie okupacji na Wileńszczyźnie oraz o pracy naukowej w Polsce powojennej. 13:00 FABRYKA KŁAMSTW (FACTORY OF LIES) Film dokumentalny, 62 min, Dania, 2018 Reżyseria: Jakob Gottschau Film dokumentalny, w którym dziennikarz śledczy Andrey Soshnikov z BBC Russian Service próbuje dowiedzieć się jak powstają i jak są fabrykowane fake newsy - fałszywe informacje publikowane najczęściej na portalach społecznościowych i rozpowszechniane na świecie. Trafia do miejsc, które mają imitować scenerię zdarzeń, po to, by fabrykowana wiadomość do złudzenia przypominała tą oryginalną i wprowadzała w błąd. To między innymi informacje o tym, jak amerykański żołnierz strzelał do Koranu, o domach publicznych w Danii wykorzystujących zwierzęta, o żołnierzach ISIS w obozie szkoleniowym na Ukrainie itp. Większość z nich wyprodukowana została w Rosji, gdzie od 2013 roku działa tzw. troll factory, atakująca europejskie i amerykańskie społeczności, aby wpływać na różne decyzje i wzbudzać brak zaufania. Rosja nie jest krajem pominiętym w tym procederze. W Rosji trudniej być dziennikarzem, bo tam dziennikarz często znaczy kłamca. Wiadomości w rosyjskiej telewizji to rosyjski Hollywood. Oszustwo, od początku do końca. Rosyjska farma trolli działa w najlepsze. Przeniosła się z jednego centrum biznesu do innego. Kreml wciąż potrzebuje tego, co oni robią, a oni świadczą usługi potrzebne rosyjskiej władzy. Tworzone przez nich treści są coraz bardziej agresywne i coraz lepszej jakości. 14:05 ZDUMIEWAJĄCE INDIE - CZ. 3. HIMALAJE: SAM SZCZYT (WILDEST INDIA) Serial dokumentalny, 52 min, Niderlandy (Holandia), 2011 Reżyseria: Richard Kirby Pięcioodcinkowy serial o niezwykłej przyrodzie i cywilizacji Indii. W odcinku trzecim podróżujemy w Himalaje, najwyższe góry świata. Tam, gdzie niebo spotyka się z ziemią, panują wyjątkowo niegościnne warunki. Porywisty wiatr, lodowate zimno i niedostatek tlenu dla większości gatunków stanowią przeszkodę nie do pokonania. Są jednak śmiałkowie, których nic nie odstraszy. Nie dla nich żyzne równiny w dolnych partiach Himalajów. Muszą wspiąć się jeszcze wyżej, próbując przetrwać w ekstremalnych warunkach. 15:05 OPOWIEŚCI OCEANÓW - OPOWIEŚCI OCEANÓW. CZ. 2. MANATY I SAMOGŁOWY (OCEAN STORIES) Serial dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2011 Reżyseria: Thomas Berend, Heiko de Groot, Hilman Rathjen Niemiecki filmowiec Thomas Behrend razem z grupą naukowców wyrusza na poszukiwanie tajemniczego samogłowa. Chociaż samogłowy występują w niemal wszystkich morzach, niewiele o nich wiemy. Dlatego naukowcy prowadzą program badawczy: montują rybom nadajniki, aby lepiej poznać ich obyczaje. Aby znaleźć tę największą rybę kostnoszkieletową na świecie, trzeba natrafić na oceanie na skupisko brunatnic. Jakby na umówione spotkanie przybywa tam wielki samogłów i małe rybki, które czyszczą go z pasożytów, glonów i martwego naskórka. Podobne zachowanie Thomas Behrend sfilmował na Florydzie, gdy obserwował zupełnie inne zwierzęta: manaty. To roślinożerne ssaki morskie, które zimują w rzece przy gorących źródłach. Groziła im zagłada, ale prowadzony od trzydziestu lat program ochrony przyniósł znaczą poprawę sytuacji. Obejrzymy pracę zaangażowanych naukowców, weterynarzy i ochotników, którym manaty zawdzięczają możliwość przetrwania. 16:05 WODA - NASZA PRZYSZŁOŚĆ - ODC. 3 EMSCHER - CUD W ZAGŁĘBIU WĘGLOWYM (WATER IS OUR FUTURE EP. 3 THE EMSCHER THE MIRACLE IN THE COALFIELDS) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Michael R. Gartner Pięcioodcinkowy cykl dokumentalny, opowiadający o regionach, które przeszły i nadal przechodzą radykalne zmiany. W niektórych miejscach, gdzie flora i fauna zostały kiedyś wytępione, by zrobić miejsce dla rolnictwa, przemysłu i wydobycia surowców, natura wraca do siebie. Krajobrazy kwitną nowym życiem, bo stare przemysły zostały zlikwidowane, a ludzie doceniają wartość świata przyrody. Na Wielkich Jeziorach Ameryki Północnej, w lasach deszczowych Kostaryki i na silnie zanieczyszczonych rzekach na Łużycach we wschodnich Niemczech rozległe obszary oddane monokulturom i strzeliste hałdy żużlu przekształcają się w bogate gatunkowo cuda natury. Biolodzy tworzą tereny podmokłe z terenów poprzemysłowych, ekolodzy zamieniają pastwiska dla bydła w lasy tropikalne, a dzielnice zniszczone przez wydobycie węgla brunatnego tworzą schronienie dla rzadkich gatunków. Poszczególne, niezależne odcinki serii dokumentują szereg fascynujących projektów, które pokazują, że nawet zniszczenie może zapewnić nowy początek naturze. I że wszyscy możemy pomóc zachować bioróżnorodność naszej planety na przyszłość. Odcinek 3 - "Emscher - cud w zagłębiu węglowym". Ruhra. Rzeka dała nazwę jednemu z największych regionów przemysłowych w Europie. Zagłębie Ruhry w sercu Niemiec słynie z węgla i stali. Przemysł zniszczył jednak kolejną rzekę - Emscher. Ujęta w betonowe koryto niosła toksyczne ścieki z całego Zagłębia Ruhry. Od lat znana jest jako najbardziej zatruty dopływ Renu. W latach 80 - tych podniosły się protesty miejscowej ludności. Powstał niezwykły projekt - odnowa rzeki na długości 350 - ciu kilometrów. Miał ponownie przywrócić Emscher i jej dopływy do naturalnego stanu. Ludzie i przyroda mieli odbić to, co zabrała im industrializacja. Zyskać także miała miejscowa ryba - byczek. Czy taka zmiana krajobrazu jest w ogóle możliwa? 17:05 CELTOWIE: ZAPOMNIANA POTĘGA EUROPY - ODC. 3 POWSTANIE BUDYKI (THE CELTS: BLOOD, IRON AND SACRIFICE / DIE KELTEN 3. THE REVOLT OF BOUDICA) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Michael Lachmann, Jeremy Hall Dokumentalna opowieść o Celtach. Ich plemienne ojczyzny rozciągały się kiedyś od Hiszpanii, Anglii i Francji po Słowenię i Anatolię. Dziś nowe znaleziska archeologiczne nakreślają znacznie dokładniejszy portret Celtów. Przez prawie tysiąc lat w dużej mierze determinowali historię Europy i nieustannie pilnowali Rzymu. W pierwszym tysiącleciu p.n.e. Europa była mocno w ich rękach. A kiedy w IV wieku p.n.e. zaczęli przekraczać Alpy, było to postrzegane jako zniewaga dla początkującego mocarstwa - Rzymu. W I wieku p.n.e. Cezar wkroczył do Galii, aby ujarzmić wszystkie plemiona celtyckie. Jednak Celt Wercyngetoryks zjednoczył Celtów przeciwko Rzymianom w konflikcie, który trwał siedem lat. Poddanie się i niewola celtyckiego księcia Wercyngetoryksa przypieczętowały los wolnych Celtów na kontynencie. To była porażka, ale nie koniec epoki krwi i żelaza Celtów. 18:05 BEZKRWAWA REWOLUCJA. KRÓTKA HISTORIA INTERNETU W POLSCE Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2022 Reżyseria: Łukasz Czajka Scenariusz: Łukasz Czajka Film dokumentalny o kulisach podłączenia Polski do internetu oraz jego wpływie na upowszechnianie i rozwój polskiej kultury. Pomysłodawcą i producentem filmu jest Narodowe Centrum Kultury, a koproducentem Wytwórnia Filmów Dokumentalnych i Fabularnych w Warszawie. Premiera filmu odbyła się 30 czerwca 2022 r. w stołecznym kinie Kultura. 19:10 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - OMAN - MORZE I KADZIDŁO (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. 20:15 MŁODZI LEKARZE S.III - ODC. 5 SEZON 3 Telenowela dokumentalna TVP, 45 min, Polska, 2019 Reżyseria: Alina Mrowińska, Joanna Frydrych Scenariusz: Alina Mrowińska, Joanna Frydrych Ania przyjmuje kobietę w ciąży po utracie przytomności w trakcie ataku padaczki. Trzeba upewnić się, czy to miało jakikolwiek wpływ na jej dziecko. Aneta przygotowuje się do brachyterapii raka prostaty. Izotop irydu trafi bezpośrednio w zmianę nowotworową. Rak prostaty jest najczęstszym nowotworem złośliwym u mężczyzn. Do Agnieszki na SOR pogotowie co chwila zwozi kolejnych chorych. Czy mężczyzna z oczopląsem ma udar? Pierwszy dzień Wojtka na oddziale dziecięcym. Trzytygodniowy wcześniak to zupełnie inny pacjent niż dorośli, których do tej pory przyjmował. Mateusz pełni 24 - godzinny dyżur w Klinice Intensywnej Terapii Kardiologicznej w Aninie. Ma pod opieką kilkunastu chorych w bardzo poważnym stanie. W tym kobietę cierpiącą na Zespół Takotsubo potocznie nazywany zespołem złamanego serca. Daria razem z dr. Rafałem Bobrowieckim wykona biopsję guza szczęki u nastoletniego pacjenta. 21:10 1982 Film dokumentalny, 60 min, Polska, 2022 Reżyseria: Jan Czarlewski Scenariusz: Mirosław Chojecki, Piotr Weychert Po wprowadzeniu stanu wojennego 13 grudnia 1981 roku, strajki zostały stłumione terrorem. Społeczeństwo polskie się jednak nie poddawało. "Solidarność" zeszła do podziemia. W maju następnego roku ludzie wyszli na ulice. Na 31 sierpnia 1982 roku , w drugą rocznicę porozumień gdańskich, zaplanowano protest przeciwko komunistycznej władzy. Żądano uwolnienia wszystkich internowanych oraz przywrócenia legalnego statusu NSZZ Solidarność. W tym dniu, demonstrowało ponad 300 000 osób w całym kraju. Były to największe manifestacje uliczne w historii Polski. 22:25 BAŁKANY W OGNIU - CZĘŚĆ 4. JUGOSŁOWIAŃSKA BECZKA PROCHU (THE BALKANS IN FLAMES / BALKAN IN FLAMMEN 4. SPECIAL) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Veronika Mendler, Klaus Kastenholz Czteroodcinkowa seria dokumentalna o sytuacji na Półwyspie Bałkańskim. Upadek Jugosławii w XX wieku był wynikiem wielu wojen i konfliktów, które nękały Europę Południowo - Wschodnią od ponad stu lat. Przerażające okrucieństwa z przeszłości wciąż tkwią w wielu sercach i umysłach mieszkańców dużych części regionu, powodując trwającą brutalną konfrontację, która jest jedną z przyczyn dalszego rozmieszczania żołnierzy ONZ w niebieskich hełmach. Często nie sposób zapomnieć o krwawej przeszłości. Ten serial dokumentalny dociera do sedna przyczyn konfliktów i wojen. Wypowiedzi współczesnych świadków i międzynarodowych ekspertów pomagają w dochodzeniu w sprawie kryzysu południowo - wschodniego. Jest to badanie genezy państwa, epoki dyktatora Tity, wojen jugosłowiańskich lat 90. , a także wpływu przeszłości na współczesność. Odcinek 4 - "Jugosłowiańska beczka prochu" Jugosłowiańska tragedia - dekada grozy. Cztery miliony ludzi traci domy, ponad 100 tysięcy ginie. Skala okrucieństwa w południowo - wschodniej Europie przeraża świat. Konflikt, który wydawał się niemożliwy. Jego ideologicznymi podpalaczami są Tudjman i Milosevic. Po prawie 40 latach pokoju pod rządami Tito, kraj pogrąża się w chaosie. Europa i USA przyglądają się bezczynnie. Dlaczego narody Jugosławii stały się wrogami? I jaką winę za rozmiary tej wojny ponosi społeczność światowa? Rok 1991, Jugosławia się rozpada. Pokój na Bałkanach Zachodnich jest nadal kruchy. Wystarczy tylko iskra, by beczka prochu znów wybuchła. 23:30 WETERYNARZE Z SERCEM - /47/ Reality show, 22 min, Polska, 2018 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Program prezentuje przypadki pacjentów pojawiających się w klinikach weterynaryjnych, pracę i opiekę medyczną nad zwierzętami w ogrodach zoologicznych i innych placówkach działających na rzecz zwierząt. Odwiedzamy ośrodki rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami i placówki wykorzystujące w swej pracy zwierzęta, np. policja czy służby celne. Zobaczymy także mniej popularne zwierzęta domowe, jak gryzonie czy zwierzęta egzotyczne. Program wskazuje, jak postępować ze zwierzętami i uczy empatii w stosunku do nich. W dzisiejszym odcinku pokazujemy nowe, ciekawe miejsca i inicjatywy pomocy: Azyl dla Królików, działający przy schronisku dla bezdomnych zwierząt w Toruniu; Stowarzyszenie Pomocy Świnkom Morskim - to właśnie ta organizacja proponuje Wam dzisiaj adopcję swoich podopiecznych świnek Sani i Grami; Fundacja dla Szczeniąt Judyta, gdzie obecnie znajduje się ponad 100 psiaków. Oczywiście poznacie też naszych tytułowych weterynarzy z sercem, którzy z troską leczą podopiecznych tych organizacji, dbając o to, aby zwierzaki, które trafią do Waszych domów, były zdrowe i cieszyły Wasze serca. Zapraszamy! 00:05 W POSZUKIWANIU RODOWODU Film dokumentalny, 20 min, Polska, 1974 Scenariusz: Franciszek Palowski Zdjęcia: Maciej Braunstein, Aleksander Wasilewicz Film przedstawia temat poszukiwania własnego rodowodu przez osoby polskiego pochodzenia, przybywające do Polski ze Stanów Zjednoczonych, Australii, Szkocji, Ameryki Południowej, Francji na organizowane przez Uniwersytet Jagielloński Kursy Języka i Kultury Polskiej. Z każdym rokiem jest ich więcej. Spośród wielu, nierzadko atrakcyjniejszych, możliwości spędzenia letnich wakacji i urlopów wybierają Polskę. Przyjeżdżają w poszukiwaniu brakującego ogniwa własnej biografii. Ekipa telewizyjna towarzyszy uczestnikom kursu od pierwszych kroków na polskim lotnisku, przez sale wykładowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, zwiedzanie Krakowa, Gdańska, Malborka, Grunwaldu, Warszawy. Podczas wizyt w muzeach, bibliotekach i na lekcjach historii Polski. Słuchacze kursów wypowiadają się prawie płynną polszczyzną zarówno na tematy współczesnej historii naszego kraju, jak i wracają do okresu wojny. Mówią, dlaczego zdecydowali się na przyjazd do Polski, a także o fascynacji polską kulturą i folklorem. Wypowiedzi Eugene'a Kusielewicza, działacza polonijnego, o funkcjonującym w Stanach Zjednoczonych Związku Klubów Kulturalnych Polski i Fundacji Kościuszkowskiej, z zaznaczeniem, że dopiero ta współpraca z Polską, która pozwoliła na przyjazd do ojczyzny przodków, jest przełomem. Rektor UJ, prof. Mieczysław Karaś otwiera uroczyście działalność Zakładu dla Spraw Polonii na krakowskim uniwersytecie. Jest to przejście od bardzo emocjonalnie zaangażowanej działalności do zinstytucjonalizowanej formy pracy z Polonią na całym świecie. 00:30 POWSTANIE WARSZAWSKIE DZIEŃ PO DNIU - ODC. 30 Felieton, 7 min, Polska, 2017 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Bohater odcinka - Wojciech Bieńko. 00:35 NOTACJE - HENRYK BOUKOŁOWSKI. NIEŚMIAŁY JAK OSTERWA Cykl dokumentalny, 8 min, Polska, 2011 Autor: Ewa Bilińska Henryk Boukołowski, aktor, reżyser klasyki światowej i polskiej dramaturgii w teatrze i telewizji. Zadebiutował rolą Papkina w "Zemście" Aleksandra Fredry. Aleksander Zelwerowicz jako pierwszy porównał jego talent do talentu najsłynniejszego aktora teatralnego - Juliusza Osterwy. 00:50 PRZYSTANEK WROCŁAW Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2003 Autor: Ewa Straburzyńska Reżyseria: Ewa Straburzyńska Scenariusz: Ewa Straburzyńska Wrocław jest bodaj jedynym na świecie miastem, w którym niemal z dnia na dzień - 56 lat temu - nastąpiła "wymiana mieszkańców". W domy, kościoły, meble, naczynia, pościel gromadzone przez Niemców weszli ludzie o innej kulturze, języku, obyczajowości. Miasto szybko sie zaludniło tymi, którzy przybyli tu z przymusu, wyboru, ciekawości, chęci wzbogacenia się. Dla nich wszystkich to miasto było obce, nie kochali go, nie czuli z nim więzi. Dla wielu było jedynie poczekalnią przed powrotem do ich rodzinnych domów. Czas leczył rany, wyciszał żale i tęsknoty, ale oswajanie napływowej ludności z Wrocławiem trwało długo. Jednak w obliczu klęsk żywiołowych lub wydarzeń historycznych wszyscy jednoczyli się i ten konglomerat narodowościowo - kulturowy skutecznie walczył o swoje miasto, dziś jedno z najatrakcyjniejszych w Polsce. 01:50 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - TAJEMNICE DOLINY KACANKI Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki "Tajemnice Doliny Kacanki" To bardzo zaskakująca cecha naszego czasu - świat coraz szerzej staje przed nami otworem, rzeczy i miejsca niegdyś niewyobrażalnie odległe okazują się osiągalne, ale jednocześnie uważniej rozglądamy się wokół i odkrywamy niezwykłość najbliższej okolicy. Tak właśnie jest ze Świętokrzyską Grupą Eksploracyjną. To ludzie różnych zawodów, połączeni wspólną pasją. Dziś razem z nimi cofniemy się w czasie do pierwszej wojny światowej, by odwiedzić zabytkową szkołę z tamtego czasu i zbadać zapomniany wojenny cmentarz. 02:25 SEN O MORZACH I KOLONIACH Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2011 Reżyseria: Tomasz Rudomino Scenariusz: Tomasz Rudomino Ten film dokumentalny to niezwykła podróż w czasie i przestrzeni. Przypomina o jednym z najmniej znanych i najbardziej obrosłych mitami elementów polskiej polityki w dwudziestoleciu międzywojennym, a mianowicie o polskich staraniach o ekspansję kolonialną. W filmie pokazane jest tło historyczne, które sprawiło, że część polskiej opinii publicznej zaczęła domagać się udziału w kolonialnym podziale świata. Przedstawione są organizacje, takie jak Liga Morska i Kolonialna, która liczyła prawie milion członków, a której zadaniem było m.in. upowszechnianie wiedzy o polityce morskiej i zamorskiej. Autorzy filmu pokazują, jak powściągliwa była polityka polskiego rządu w kwestiach kolonialnych, a jednocześnie docierają do miejsc, gdzie miały powstawać polskie osady, a więc na Madagaskar, i tam gdzie kolonialny sen niemal udało się zrealizować, czyli do położonej w Argentynie Wandy. Rozmowy z potomkami polskich osadników oraz wizyta w stworzonym przez Polaków miasteczku to poruszająca relacja o wielkiej polityce, która przełożyła się na zwykłe życie zwykłych ludzi. 03:10 NEON Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2013 Reżyseria: Eric Bednarski Scenariusz: Eric Bednarski Zdjęcia: Jacek Knopp, Andrzej Wojciechowski, Tomasz Król, Michał Pałka - Keff Muzyka: Daniel Bloom Tematem filmu jest historia warszawskich neonów, reliktów okresu PRL - u. Film ukazuje ich funkcjonowanie jako elementu miejskiej architektury zaczerpniętego z kapitalistycznego świata konsumpcji, który został wprowadzony do socjalistycznej rzeczywistości by stworzyć iluzję i fasadę dla szarości, biedy i zapóźnienia gospodarczego. W filmie oprócz zdjęć realizowanych współcześnie, w tym wywiadów z twórcami neonów, architektami, historykami sztuki i varsavianistami, wykorzystany jest niezwykle bogaty filmowy i fotograficzny materiał archiwalny, m.in. ze zbiorów Telewizji Polskiej.