TVP Dokument Sobota, 02.09.2023 Zmiany z dnia 09.08.2023 w stosunku do raportu z dnia 19.07.2023 (dodano pozycję programową) 06:00 DZIKA POLSKA - WPŁYŃ NA WODĘ. URACZENI Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2013 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Zdjęcia: Tomasz Michałowski Kiedyś nazywano go szewcem ze względu na wyposażenie w kilka par naturalnych narzędzi, jakby wziętych z szewskiego warsztatu. Rak rzeczny ma wszakże 11 par odnóży, używanych do przeróżnych celów. Niektóre - zwłaszcza pokaźne szczypce - służą jako oręż zaczepny i obronny. Nie uchroniły jednak tego okazałego skorupiaka przed zgubnymi skutkami zmian w środowisku wodnym. Ludzie chętnie raczyli się mięsem raków, nie racząc przejąć się zanikaniem tych zwierząt. W programie ukazujemy badaczy, którzy się tym przejęli, badając tę wciąż tajemniczą istotę i starając się ją, gdzie tylko można, przywrócić naszym wodom. (dodano pozycję programową) 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.III - ODC. 25 BURSZTYNOWYM SZLAKIEM Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski O istnieniu szlaku bursztynowego dowiaduje się każdy uczeń na lekcji historii, ale jak w praktyce wyglądało jego funkcjowanie? Po co kupcy przemierzali tysiące kilometrów, aby kupić nieco złota północy, jak tradycyjnie określano bursztyn? Jak radzili sobie z przechodzeniem przez rzeki? Aby to sprawdzić, Radek Kotarski jedzie do Gdańska, gdzie poszukuje bursztynu, bada jego zagadkowe powstawanie i próbuje poddać obróbce jubilerskiej. Jaki będzie efekt tych prac? (dodano pozycję programową) 07:00 GLOBTROTERKA Film dokumentalny, 10 min, Polska, 1987 Reżyseria: Żivota Saratlić Portret gospodyni prowadzącej wiejski zespół ludowy. Bohaterka opowiada o swoich podróżach z zespołem. Etiuda Szkoły Filmowej. (dodano pozycję programową) 07:15 AGNIESZKA Etiuda, 6 min, Polska, 1981 Reżyseria: Dorota Kędzierzawska Scenariusz: Dorota Kędzierzawska Zdjęcia: Dariusz Kądziela "Agnieszka" to etiuda filmowa w reżyserii Doroty Kędzierzawskiej z 1981 r. Historia dziewczynki z wielodzietnej i biednej rodziny, która całymi dniami przesiaduje na podwórku. Jej marzeniem jest zobaczyć morze. (dodano pozycję programową) 07:25 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 167 PŁOŃSK Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Krzysztof Michałowski Scenariusz: Yulia Yukhymets Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Kolejnym przystankiem na trasie podróży po Polsce będzie Płońsk - miasto, którego historia zaczęła się ponad 600 lat temu, a osadnictwo na jego terenie sięga VII wieku. Król Władysław IV zjeżdżał tu na łowy. Położone pośród pięknych mazowieckich lasów, zaledwie 60 km od Warszawy, jest oazą ciszy i spokoju. Zwiedzanie zaczniemy od przyklasztornego budynku, który przez długie lata należał do zakonu karmelitów, a dziś znajduje się w nim Pracownia Dokumentacji Dziejów Miasta - pierwsza tego typu placówka w Polsce. Autorski pomysł miejscowych pasjonatów, realizowany jest od 1995 roku. Działają dwa zespoły historyczny i współczesny. Pierwszy zajmuje się zbieraniem i opracowywaniem wszelkich materiałów dotyczących historii miasta i okolic, między innymi spisuje wspomnienia dawnych mieszkańców Płońska i odtwarza biografie niektórych rodzin. Zespół współczesny zajmuje się dziejami Płońska współczesnego, opracowując je dla przyszłych pokoleń płońszczan. W mieście znajdziemy kamienicę, w której do 1906 roku mieszkał Dawid Ben Gurion, urodzony w Płońsku współzałożyciel i pierwszy premier niepodległego państwa Izrael. Z miastem związany był też Henryk Sienkiewicz, który spędził tutaj rok, pracując jako guwerner w majątku rodziny Weyherów. W XIX wieku w Płońsku mieszkał i pracował Jan Walery Jędrzejewicz. Był lekarzem, astronomem - amatorem i popularyzatorem nauki. Dzięki niemu w 1872 roku w Płońsku powstało obserwatorium astronomiczne, którego tradycje współcześnie kontynuuje koło miłośników astronomii. Płońsk szczyci się Młodzieżową Orkiestrą Dętą Con Grazia, która cieszy się uznaniem nie tylko w Polsce, ale również na arenie międzynarodowej. (dodano pozycję programową) 07:55 WETERYNARZE Z SERCEM - /29/ Reality show, 25 min, Polska, 2017 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Według istniejącej od pokoleń tradycji, w noc wigilii Bożego Narodzenia, zwierzęta mówią ludzkim głosem. Ale tak naprawdę, mówią do nas przez cały rok, tylko często nie chcemy ich usłyszeć. Co połknął uroczy kociak Psikus? Szkoda, że nie powiedział tego swemu Panu. Czy konie chodzą w butach? Nie odpowiadają, ale widzimy, że cieszą się, jeśli buty im sprawimy. Poznajcie też Zojkę, mieszkankę schroniska Na Paluchu. Mogłaby nam dużo opowiedzieć. Ich historie zobaczymy w "Weterynarzach z sercem". (dodano pozycję programową) 11:25 FASCYNUJĄCE MIEJSCA - FASCYNUJĄCY MADAGASKAR - DZIKIE WYBRZEŻA (FASCINATING MADAGASKAR - THE WILD WEST COAST) Cykl dokumentalny, 14 min, Niemcy, 2014 Reżyseria: Annette Scheurich Krótkie podróże do Ameryki Południowej, Afryki i Europy. Szybkie wypady do: Patagonii, w Andy lub do dżungli tropikalnej. To okazja poznania Kenii lub Gór Wogezów w sercu Europy. Madagaskar, rajska wyspa na Oceanie Indyjskim z niepowtarzalnym krajobrazem przyrody i mieszkańcami kochającymi zabawę. Wyspa Madagaskar leży 500 km od wybrzeży Afryki, to czwarta co do wielkości wyspa na ziemi, odseparowana od reszty świata od 90 milionów lat. Madagaskar odkryto dopiero 2000 lat temu. Ludzie przybywali tam z Azji, z Bliskiego Wschodu i z Afryki. Różnorodność pochodzenia plemion malgaskich wyraźnie widać obecnie w ich stylu życia i tradycjach. Anakao na południowym zachodzie wyspy jest siedzibą rybaków z ludów Vezo. To oddalony region i trudno dostępny z lądu. Ludy Vezo są nazywane dziećmi morza. Rzadko się tu widzi motorówki, bo są zbyt drogie. Wiele rodzin nadal mieszka głównie na morzu. Żeglują od wysepki do wysepki wzdłuż ogromnej rafy koralowej, położonej na zachód od wybrzeża Madagaskaru. Jak dotąd Vezo cieszą się bogatymi terenami łowisk. Niestety, coraz częściej są zmuszani do dzielenia się tym bogactwem z międzynarodowymi flotami rybackimi, które pojawiają się na wodach przybrzeżnych Madagaskaru i zagrażają dobrostanowi mieszkańców. Większość rafy na zachód od wybrzeża jest wciąż dziewiczym podwodnym rajem. Tymczasem zmiany klimatyczne i tu czynią spustoszenie. Podwyższona temperatura wód powoduje, że rafa umiera. Nadal udaje się jej odradzać, oferując nurkom i turystom zapierający dech krajobraz koralowy, a ludowi Vezo bogate łowiska. Madagaskar bardzo się zmienił od czasów, gdy pierwsi osadnicy przypłynęli przez ocean. Wciąż udaje się jednak zachować piękno dzikiej przyrody temu niepowtarzalnemu światu na wyspie. W ten sposób fascynacja Madagaskarem trwa nadal. (usunięto pozycję programową) 11:40 BOLERO, HIT WSZECH CZASÓW (dodano pozycję programową) 11:45 PORTRETY DOKUMENTALNE. S.I - MACIEJ CUSKE Cykl dokumentalny, 29 min, Polska, 2021 Scenariusz: Agnieszka Wąsikowska Zdjęcia: Grzegorz Myjkowski Cykl pod nazwą "Portrety dokumentalne", to seria rozmów z wybitnymi filmowcami zajmującymi się sztuką dokumentu. Bohaterami poszczególnych odcinków są zarówno uznani twórcy tego gatunku, jak i przedstawiciele młodego pokolenia filmowców - dokumentalistów. Cykl ma na celu stworzenie panoramy polskiego dokumentu poprzez realizację filmowych portretów opowiadających o danym twórcy, jego drodze i przekrojowo opisujących jego twórczość na przykładzie wybranych dzieł. Bohaterem tego odcinka jest Maciej Cuske. Urodzony 28 marca 1972 roku w Bydgoszczy reżyser, scenarzysta i operator filmów dokumentalnych. W 2005 roku ukończył kurs dokumentalny w Szkole Wajdy. Jest autorem wielokrotnie nagradzanych dokumentów, wśród których największe sukcesy odnosiły: "Kuracja" (2004), "Antykwariat" (2005), "Na niebie, na ziemi" (2007), "III. Pamiętaj, abyś dzień święty święcił" (2008). Maciej Cuske skupia się na człowieku. Oczywiście konstrukcja dramaturgiczna jest przemyślana i Cuske nie zostawia widza samego sobie - prowadzi go przez opowieść, zostawiając jednak wyjątkowo dużo przestrzeni dla widza. Obserwuje twarze, drobne gesty, zamyślenia, ziewanie, czekanie, zagubienie. Z tych drobnych rzeczy składa widzom świat. Charakterystyczne dla jego twórczości jest też poczucie humoru. Nie śmiejemy się z bohaterów, ale widzowi towarzyszy pewnego rodzaju czułe rozbawienie. Czasem więcej jest rozbawienia jak w "Kuracji", innym razem więcej nostalgii jak w "Elektryczne". W każdym jednak przypadku jesteśmy bardzo blisko człowieka. Cuske daje widzowi dużo przestrzeni - pomiędzy scenami, pomiędzy rozmowami nie dzieje się nic, a dzieje się wszystko. Widz ma szansę przyjrzeć się bohaterom i czas, aby pojawiły się emocje - bardzo subtelnie, bez szantażu emocjonalnego. Cuske nie oszczędza też siebie. W "Daleko od miasta" czy "Pamiętaj, abyś dzień święty święcił" słyszymy go i widzimy. Dokładnie takiego, jakim jest - bez wybielania, bez przybierania roli. To również ciekawy zabieg - rzadko reżyser w filmie dokumentalnym zdradza swoją obecność, zazwyczaj jest zupełnie odwrotnie - im mniej widać reżysera, tym wydaje się to lepsze. Tu jedno drugiemu nie przeszkadza. Pretekstem do takich zabiegów jest bliskość bohaterów - Cuske na bohaterów swoich filmów "Daleko od miasta" i "Pamiętaj, abyś dzień święty święcił" wybrał swoich bliskich. Ostatni film Macieja Cuske "Wieloryb z Lorino" jest mocnym punktem zwrotnym w jego drodze twórczej. Poetycka, apokaliptyczna opowieść - czuła i skupiona na losie człowieka. To jest stałym punktem dzieł Macieja Cuske - pokazuje świat bez znieczulenia, ale też bez oskarżania i bez oceniania. Cuske nie stawia tez. Otwiera przed widzem jakiś świat i otwiera pytania. Może najbardziej te do samego siebie. (dodano pozycję programową) 12:25 JRR TOLKIEN: TWÓRCA ŚWIATÓW (JRR TOLKIEN DESIGNER OF WORLDS) Film dokumentalny, 55 min, Francja, 2014 Reżyseria: Simon Backs Bohaterem tego filmu dokumentalnego jest John Ronald Reuel Tolkien, którego książki przetłumaczono na ponad sześćdziesiąt języków, a jego opowieści głęboko naznaczyły wyobraźnię milionów czytelników na całym świecie. Film zabiera nas do początków tych dzieł i jednocześnie jest okazją do ponownego odkrywania zaskakującej osobowości ich autora. Kim był ten cichy i mądry człowiek, który uczył języków i staroangielskiej literatury w Oxfordzie? Jak narodził się jego gigantyczny projekt - przechodzenia między światami, między rzeczywistością i bajecznie bogatą fikcją? Ta historia oferuje podróż do świata Tolkiena i jego życia, jako cudownej przygody umysłu. (dodano pozycję programową) 18:00 PASJONACI S.I - FINAŁ Dokument fabularyzowany, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Artur Dziurman Scenariusz: Aneta Wróbel, Artur Dziurman, Ewa Zuberek Aktorzy: Artur Dziurman, Artur Kruczek, Tadeusz Huk, Adam Łysek, Adam Bubka, Katarzyna Ornatkiewicz, Alicja Czarnuszka, Anna Sikora, Dominika Zamarlik, Barbara Cekiera, Barbara Dyduła, Danuta Damek, Dorota Ziental, Katarzyna Jamróz, Anna Korcz Zdjęcia: Artur Michalik Muzyka: Robert Bylica Ostatni odcinek dokumentu fabularyzowanego przedstawiającego niewidomych i niedowidzących aktorów Integracyjnego Teatru Aktora Niewidomego (ITAN) w Krakowie. Grupa ma na swoim koncie kilkanaście produkcji oraz kilkaset zagranych przedstawień w Polsce i za granicą. Każda z trzynastu opowiedzianych różnych historii życiowych, zwraca uwagę na inny problem z jakim borykają się osoby z niepełnosprawnościami. Teatr ITAN działający przy fundacji o tej samej nazwie przełamuje granice twórczości amatorskiej i możliwości osób niepełnosprawnych wzrokowo. Prowadzi tym samym do integracji profesjonalistów z amatorami, seniorów z młodzieżą w niezwykłym miejscu, jakim jest scena. Bohaterami serii są niewidomi i niedowidzący aktorzy, którzy grają samych siebie. Podstawą scenariuszy są autentyczne zdarzenia z życia twórców krakowskiego teatru, a temat niepełnosprawności jest pokazany z perspektywy pierwszej osoby. Zaangażowanie zawodowych aktorów pomogło osobom niepełnosprawnym lepiej poznać kunszt pracy scenicznej. W efekcie oglądamy wyjątkowe historie o ludziach z bardzo oryginalnym pomysłem na życie, którzy mimo przeciwności i barier chcą realizować swoje pasje. Ostatni odcinek spaja w całość wszystkie przedstawione wcześniej historie. Ukazuje pełen energii i nadziei finał. Po drodze, którą odbyli wszyscy bohaterowie nie mamy sielskiego zakończenia, a jedynie realną nadzieję na lepszą przyszłość całego zespołu jako trupy teatralnej. Czy jednak na pewno? (dodano pozycję programową) 18:35 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.III - ODC. 25 BURSZTYNOWYM SZLAKIEM Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski O istnieniu szlaku bursztynowego dowiaduje się każdy uczeń na lekcji historii, ale jak w praktyce wyglądało jego funkcjowanie? Po co kupcy przemierzali tysiące kilometrów, aby kupić nieco złota północy, jak tradycyjnie określano bursztyn? Jak radzili sobie z przechodzeniem przez rzeki? Aby to sprawdzić, Radek Kotarski jedzie do Gdańska, gdzie poszukuje bursztynu, bada jego zagadkowe powstawanie i próbuje poddać obróbce jubilerskiej. Jaki będzie efekt tych prac? (dodano pozycję programową) 19:10 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 17 SZCZECIN Magazyn, 21 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Prowadzący: Tomasz Bednarek Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak W tym odcinku odwiedzamy miasto, które jako jedyne w Europie może pochwalić się dwoma wybitnymi ikonami współczesnej architektury stojącymi tuż obok siebie. Oba obiekty otrzymały najważniejsze europejskie nagrody w dziedzinie architektury. Biały jak lód gmach filharmonii okrzyknięto w 2015 roku najlepszym budynkiem Europy. Sąsiadująca z nim falująca płaszczyzna z betonu, która przykrywa muzeum historii najnowszej Szczecina, została uznana w 2016 roku za najlepszą przestrzeń publiczną w Europie. (dodano pozycję programową) 19:40 HISTORIE WILEŃSKIE - ODC. 5 Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Wojciech Klimala, Ewa Wołkanowska - Kołodziej, Wojciech Klimala Scenariusz: Wojciech Klimala, Wojciech Klimala Lektor: Paweł Sędziak Zdjęcia: Bartosz Frątczak Muzyka: Joanna Fidos Był jeszcze chłopcem, gdy nauczył się grać na gitarze. Za lekcje gry na perkusji zapłacił pieniędzmi, które mama dawała mu na obiady. Miał dwadzieścia lat, kiedy zaczął grać i śpiewać na weselach. Dziś Andrzej Wołkanowski jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych muzykantów weselnych Wileńszczyzny. Lubi podkreślać, że regularnie jest zapraszany na imprezy do Polski i zna ją dobrze, ale i tak za najlepsze miejsce do życia uważa swoją rodzinną wieś - podwileńskie Gudele. (dodano pozycję programową) 22:00 HOLLYWOODZKIE SZALEŃSTWO TIKI (THE TIKI CRAZE OF HOLLYWOOD) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Clara Kuperberg, Julia Kuperberg Hawaje dołączyły do Stanów Zjednoczonych w 1959 roku i stały się ich 50 stanem. Hollywood szybko odkryło bajeczną lokalizację i rodzimą sztukę Pacyfiku, która zamieniła się w syntetyczny egzotyczny świat, odzwierciedlając optymizm tamtych czasów. Książka Thora Heyerdahla "Kon - Tiki" stała się światowym bestsellerem, bary tiki wyrosły wszędzie, Mai Tai było napojem chwili, a wnętrza zostały udekorowane rattanem. Nagość dziewcząt Hula była akceptowalna, ponieważ uważano je za tubylców i część folkloru. Szał zaczął się od filmów "South Pacific" i obrazów z Elvisem Presleyem nakręconych na Hawajach. Marlon Brando był tak zafascynowany lokalnym urokiem, że kupił polinezyjską wyspę i poślubił tahitańską aktorkę. (dodano pozycję programową) 23:55 NA WIARĘ. 'EGZORCYSTA' WILLIAMA FRIEDKINA (LEAP OF FAITH: WILLIAM FRIEDKIN ON THE EXORCIST) Film dokumentalny, 103 min, USA, 2019 Reżyseria: Alexandre O. Philippe Liryczny i duchowy esej filmowy eksplorujący głębiny umysłu Williama Friedkina, niuanse procesu tworzenia filmu oraz tajemnice wiary i losu, które ukształtowały życie i filmografię reżysera. Słuchanie Williama Friedkina to prawdziwa przyjemność dla każdego artysty, nie tylko filmowca. Jak powstawał klasyk horroru "Egzorcysta"? Nikt lepiej tego nie opowie niż sam reżyser William Friedkin, który dwa lata przed "Egzorcystą" (1973) otrzymał Oscara za "Francuskiego łącznika". Proces powstania filmu, który zrewolucjonizował gatunek horroru, jawi nam się z opowiadania reżysera jakby wiedziony tajemną ręką. Filmy są o tajemnicy przeznaczenia lub o tajemnicy wiary - mówi Friedkin, wskazując na "Egzorcystę" jako przykład drugiego rodzaju. Niesamowite historie związane z procesem twórczym, zbiegi okoliczności na planie i poza planem filmu są przedstawiane przez reżysera w dramatyczny sposób. Zaczynamy wierzyć, że sam film został opętany. Liczne fragmenty "Egzorcysty" są nie tylko ilustracją tej swoistej lekcji o gatunku horroru, ale otrzymują nowy wymiar dzięki interpretacji mistrza.