TVP Kultura Wtorek, 29.08.2023 Zmiany z dnia 30.08.2023 w stosunku do raportu z dnia 02.08.2023 (dodano pozycję programową) 07:00 ZAGINIONE - ODNALEZIONE - JACEK MALCZEWSKI "PRZY FORTEPIANIE" Magazyn, 12 min, Polska, 2022 Prowadzący: Rafał Wiśniewski Obraz utracony ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie w czasie II wojny światowej, powrócił do MNW w czerwcu 2020 r. Jacek Malczewski jest jednym z najbardziej uznanych polskich artystów. Urodzony 15 lipca 1854 r. w Radomiu, zmarł 8 października 1929 r. w Krakowie. Był malarzem i rysownikiem, najwybitniejszym przedstawicielem symbolizmu w polskim malarstwie przełomu XIX i XX wieku. Obraz Jacka Malczewskiego Przy fortepianie z 1877 roku to wczesne dzieło artysty. Portret dwóch sióstr malarza młodszej Heleny, późniejszej żony Wacława Karczewskiego oraz starszej Bronisławy. W zachowanej literaturze obraz ten był tytułowany również jako Portret sióstr artysty. Zapewne z uwagi na osobisty charakter dzieła, obraz mógł cały czas znajdować się w kolekcji rodzinnej Heleny Karczewskiej i nie był prezentowany na licznych wystawach Jacka Malczewskiego, o czym świadczy brak wzmianek w zachowanych katalogach wystaw artysty. Losy obiektu w czasie II wojny światowej pozostają nieznane. Można jedynie przypuszczać, że obraz pozostał w muzeum aż do wybuchu powstania warszawskiego w 1944 roku. Po upadku powstania, gdy Niemcy niszczyli pozostałości miasta i wypędzali z Warszawy ludność cywilną, wiele ze znajdujących się jeszcze w obrębie miasta zbiorów padło ofiarą grabieży lub uległo zniszczeniu, inne wywieziono do składnic na Dolnym Śląsku, w Austrii i w Niemczech. Obraz Malczewskiego nie widnieje na listach ewakuacyjnych, mógł więc paść ofiarą szabru z budynku muzeum. Od zakończenia II wojny światowej obraz był poszukiwany przez stronę polską. Zarejestrowany został w bazie strat wojennych prowadzonej przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego pod nr 6778. Losy obiektu pozostawały nieznane do listopada 2019 r. , kiedy to Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego zostało poinformowane, że obraz został wystawiony na sprzedaż w domu aukcyjnym Roseberys w Londynie. Jak się okazało, wcześniej, w 1997 r. dzieło zostało zakupione na licytacji w domu aukcyjnym Christie’s w Nowym Jorku. Natychmiast podjęto działania w celu wycofania dzieła z aukcji. Dom aukcyjny Roseberys przyjął argumenty strony polskiej i zgodził się zatrzymać obiekt do momentu wyjaśnienia sprawy. 24 grudnia 2019 r. MKiDN wysłało do Londynu wniosek restytucyjny, który dom aukcyjny przekazał ówczesnemu posiadaczowi obrazu. Już na początku stycznia 2020 r. z MKiDN skontaktował się mailowo syn posiadacza, informując, że jego ojciec jest gotowy zwrócić dzieło do Polski. W wyniku negocjacji prowadzonych przez ministerstwo bezpośrednio z dotychczasowym posiadaczem, p. Kevinem McCormackiem, podjął on decyzję o dobrowolnym i bezwarunkowym zwrocie obrazu. Za ten gest, rzadko spotykany w praktyce restytucyjnej, p. McCormack został uhonorowany dyplomem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Uroczystość przekazania obrazu do zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie odbyła się 22 czerwca 2020 roku. Jest to pierwszy odzyskany obraz autorstwa Jacka Malczewskiego. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego nadal poszukuje ponad 70 obrazów tego wybitnego artysty, będących polskimi stratami wojennymi. Najbardziej znane wśród nich to: Autoportret z ok. 1910 r. , Portret Juliusza Hermana i dr. Brzezińskiego z 1886 r. czy Portret Xawerego Branickiego z 1908 r. (dodano pozycję programową) 07:55 JAN MATEJKO - WIELOPORTRET Reportaż, 14 min, Polska, 2021 Od 21 maja 2021 r. w londyńskiej The National Gallery można było zobaczyć obraz "Astronom Kopernik, czyli rozmowa z Bogiem" Jana Matejki. Jest to pierwszy pokaz któregoś z polskich malarzy w historii tej instytucji. Poza obrazem prezentowany również jego szkic, a także egzemplarz z 1543 roku "O obrotach ciał niebieskich" Kopernika. Celem reportażu jest przybliżenie widzom sylwetki malarza. Wspólnie z przedstawicielami Domu Matejki (oddziału Muzeum Narodowego w Krakowie), a także Muzeum Narodowego w Warszawie (gdzie znajduje się Sala Matejki) zastanawiamy się nad nowym i świeżym sposobem odczytania tego malarstwa. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 03:45 CZEGO SIĘ BAŁA VIRGINIA WOOLF? (WHAT WAS VIRGINIA WOOLF AFRAID OF?) Film dokumentalny, 60 min, Kanada, 2020 Reżyseria: Vance Goodwin, Adrian Munsey Virginia Woolf, przedstawicielka brytyjskiego modernizmu w literaturze XX wieku, należąca do Grupy Bloomsbury, przez większość życia zmagała się z chorobą psychiczną. Popełniła samobójstwo 28 marca 1941 roku. Podczas ostatniego spaceru obciążyła kieszenie płaszcza kamieniami i weszła do rzeki Ouse. W domu zostawiła list pożegnalny do męża, Leonarda Woolfa. Zmęczona nawrotami choroby psychicznej, nie znalazła w sobie siły na dalszą walkę. Jej ciało znaleziono po miesiącu. Jej małżeństwo trwało 29 lat, a z mężem, który bardzo ją wspierał, łączyła ją głęboka więź intelektualna.