TVP Dokument Poniedziałek, 04.09.2023 06:00 DZIKA POLSKA - WPŁYŃ NA WODĘ. DYSKOTEKA NA MOKRYM LIŚCIU Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2013 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Skoczogonki jedna z najliczniejszych, a zarazem najdziwniejszych grup stawonogów. Stanowią przykład, jak być istotą wodną, a jednocześnie lądową. Trzymają się bowiem wilgotnych miejsc, znajdując wodę tam, gdzie my byśmy jej nie znaleźli. Są jednak doskonale, dzięki swej długotrwałej ewolucji, wyposażone w naturalne rozwiązania techniczne, pozwalające czerpać wodę z nader skromnych źródeł. To różnego rodzaju wymyślne nawet dla współczesnego, obdarzonego nowoczesną technologią człowieka, rury i syfony. Zresztą ta swoista naturalna technika rozwinęła się u nich także w innych sferach życia, niż tylko pobieranie wody, zwłaszcza w sferze ruchu. Potrafią nieprawdopodobnymi, jak na tak drobne istoty skokami katapultować się w razie niebezpieczeństwa. Tego typu możliwości techniczne ujawniają się też w czasie godów. Owady te odbywają jedyne w swoim rodzaju tańce, służące łączeniu się partnerów na czas rozrodu. U każdego gatunku choreografia takiego tańca bywa nieco inna. Demonstruje to także samemu taki taniec naśladując, znawca owadów, czyli entomolog prof. Marek Kozłowski. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.III - ODC. 27 JEDYNE TAKIE MIASTO Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Jakie tajemnice skrywa współczesny Lwów? Czy znajdziemy w nim ślady polskiej przeszłości? Radosław Kotarski w swojej podróży na dawne, wschodnie rubieże Rzeczpospolitej dociera do miejsc na co dzień niedostępnych lub pomijanych przez przewodników. Zapraszamy w niezwykłą podróż do miasta, które od zawsze było tyglem narodów, języków i niesamowitej kuchni. 07:10 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 169 GÓRA Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Ewa Grodzka Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Góra to miasto, które stanowi swoistą bramę otwierającą Dolny Śląsk na Wielkopolskę. Jej lokacja miała miejsce około 1280 roku, z ręki księcia Henryka III Głogowskiego. Już w XV wieku Stare Miasto w Górze otoczone było ceglano - kamienną fortyfikacją o szerokości 2 i wysokości do 12 łokci, czyli około 6 metrów. Dziś pozostałości muru wpisane są na listę zabytków. Wejście do miasta stanowiły cztery bramy. Przy zachodniej nazywanej Głogowską, w XV wieku wybudowano wieże. Ta sześciokondygnacyjna budowla przetrwała do dzisiaj. Do połowy XVIII wieku strażnik miejski wybijał godziny na wieży za pomocą uderzenia młotem w dzwon. Dziś Wieża Głogowska okazjonalnie pełni funkcję miejsca wystaw i ekspozycji. Pozostałości średniowiecznego muru obronnego znajdują się pomiędzy wieżą Głogowską, a przebudowaną basztą. Charakteryzuje go wiązanie gotyckie, nazywane też polskim. Mury umocnione były dwunastoma lub trzynastoma wieżami strażniczymi. W Górze warto zwiedzić także późnogotycki kościół pod wezwaniem Bożego Ciała, o barokowym wnętrzu. Świątynię wybudowano na przełomie XV i XVI wieku. Pokryta jest drewnianym stropem o bogatej polichromii. Przy kościele znajdują się tzw. "święte schody - już od XVIII wieku cel pielgrzymek. Schody liczą 28 stopni. Ściany i sklepienia klatki schodowej pokrywają malowidła nawiązujące do życia Chrystusa. Gmina Góra ma charakter rolniczy. W tym rejonie, który nigdy nie był miejscem aktywnej działalności przemysłowej i jest położony z dala od zgiełku dużych miast, powstaje jeden z produktów regionalnych - sery podpuszczkowe. W powiecie górowskim znajduje się wiele zapomnianych pereł architektury - jedną z nich znajdziemy we wsi Czernina. Okazała barokowa rezydencja szlachecka powstała na początku XVIII wieku, w wyniku przebudowy XVII - wiecznego dworu. Pałac w Czerninie zbudowany był na planie prostokąta z dwiema kolistymi bastejami, czyli basztami obronnymi i wewnętrznym dziedzińcem. Rezydencja była otoczona fosą, której resztki zachowały się do dzisiaj. W latach pięćdziesiątych XX wieku obiekt został opuszczony przez ostatnich użytkowników, a późniejsza stała dewastacja sprawiła, że zachowały się jedynie zewnętrzne mury. 07:35 WETERYNARZE Z SERCEM - /31/ Reality show, 25 min, Polska, 2017 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska W kolejnym odcinku poznamy psa Keya, kotkę Anastazję i psa Kostka. Anastazja i Kostek to pacjenci onkologiczni leczeni metodami do niedawna zarezerwowanymi tylko dla ludzi. Ratunkiem dla nich są nie tylko lekarze weterynarii, ale przede wszystkim determinacja właścicieli. Historia Keya jest przestrogą dla właścicieli zwierząt. Wasi pupile podczas spacerów i beztroskich zabaw muszą być pod uważną obserwacją. Dramatyczna przygoda Keya zakończyła się szczęśliwie dzięki interwencji ratowników, strażaków OSP Ogrodzieniec. 08:10 TAJEMNICE LUDZKIEGO CIAŁA. PRZETRWANIE (SECRETS OF THE HUMAN BODY. SURVIVE) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Martin Johnson Zdjęcia: Patric Acum Trzyczęściowy film dokumentalny BBC Worldwide o sekretach ludzkiego ciała. Przy pomocy pionierskiej grafiki i nowych odkryć naukowych poznamy lepiej wewnętrzną mechanikę ludzkiego ciała. Organizm ludzki należy do najbardziej wyrafinowanych na ziemi. Jest cudem naukowym, wciąż odkrywanym na nowo. Sposoby rozwoju, adaptacji i przetrwania naszego organizmu. Komunikacja mózgu z resztą ciała. Związek pragnienia tłustych potraw, a konieczność nagłego wzrostu. Regeneracja komórek. W filmie poznamy organizmy ludzi z całego świata. Cudowne dziecko w Phoenix demonstruje zdolność mózgu do nadawania priorytetu rozwojowi umysłowemu nad wzrostem fizycznym. Schładzanie w lodowatym jeziorze pokazuje, jak drżenie może uratować nam życie. Eksperymentalne tortury w londyńskim laboratorium unaocznią sposób, w jaki nasze ciało blokuje ból. Zobaczymy fascynujące i precyzyjnie dostrojone systemy, które utrzymują motorykę ciała, oraz wiele innych ciekawych, naukowych prezentacji. 09:10 ROZBÓJNICY WŚRÓD ZWIERZĄT - ODC. 2 WALKA O POŻYWIENIE (NATURAL BORN REBELS EP. 2 HUNGER WARS) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Holly Spearing Zwierzęta nie przetrwają bez pożywienia. Dzień po dniu stają przed podobnym wyzwaniem: muszą zdobyć posiłek. A to niełatwa sztuka. Nic dziwnego, że zdeterminowane, uciekają się do drastycznych praktyk: od kradzieży po zaskakujące sztuczki, łamanie zasad współpracy, a nawet stosowanie przemocy. Jeśli wziąć pod uwagę, jakim wyzwaniom muszą sprostać, trudno nie docenić ich zachowania. U zwierząt walczących o przetrwanie wykształciły się wyjątkowe strategie, dzięki którym mogą one zdobyć pożywienie. Okazuje się, że skłonności przestępcze nie są wyłącznie ludzką cechą. Również wśród zwierząt zdarzają się gangsterzy, oszuści, złodzieje czy porywacze, którzy niecnymi metodami zdobywają pożywienie, terytorium, możliwość przekazania swoich genów czy przychylność silniejszych. W tym trzyodcinkowym dokumencie BBC podglądamy zaskakujące zwyczaje papug kakadu, pawi, makaków królewskich, hien, krabów palmowych czy nieświszczuków (piesków preriowych). Co ciekawe, podobnie jak u ludzi, i wśród zwierząt są również takie osobniki, które "łamią prawo" bez żadnego usprawiedliwienia. 10:10 STEPHEN FRY W AMERYCE ŚRODKOWEJ 4. Z KOSTARYKI DO PANAMY (STEPHEN FRY IN CENTRAL AMERICA EP. 4) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: John - Paul Davidson Seria dokumentalna, w której aktor, komik i pisarz, Stephen Fry wyrusza w niezwykłą podróż po Ameryce Środkowej. To przygoda, która prowadzi go przez Meksyk i cały przesmyk w Ameryce Środkowej do Panamy, gdzie poznaje jedne z najstarszych cywilizacji na świecie - Majów, Azteków i Olmeków. Siedem lat po tym, jak zwiedził wszystkie 50 stanów USA w czarnej taksówce, podczas tej nowej podróży na południe od granicy podróżuje we wszystkim - od przerobionego autobusu szkolnego po balon na ogrzane powietrze. Stephen odwiedza jedne z najbardziej niebezpiecznych, ale zapierające dech w piersiach, piękne kraje w regionie, bierze udział w uroczystościach, degustuje lokalne przysmaki i rozmawia z ludźmi w różnych miejscach. Po drodze poznaje wszystkie kraje, ich mieszkańców, przyrodę i historię. W czwartej, ostatniej części Stephen opuszcza karaibskie wybrzeże Nikaragui i przekracza tajną, niestrzeżoną granicę. Ten nowy kraj ma baśniowe, bogate wybrzeże. Tak baśniowe, że Hiszpanie nazwali go Bogate Wybrzeże. Kostaryka. Zwiedzi tę krainę i uda się do Panamy, by zakończyć podróż. 11:00 FASCYNUJĄCE MIEJSCA - FASCYNUJĄCY MADAGASKAR - LASY PÓŁNOCY (FASCINATING MADAGASCAR - THE FORESTS OF THE NORTHEAST) Cykl dokumentalny, 14 min, Niemcy, 2014 Reżyseria: Steffen Sailer, Annette Scheurich Przyjrzymy się z bliska bujnym lasom Madagaskaru - państwa wyspiarskiego położonego w zachodniej części Oceanu Indyjskiego, u południowo - wschodnich wybrzeży Afryki. Madagaskar - rajska wyspa na Oceanie Indyjskim z niepowtarzalnym krajobrazem przyrody i mieszkańcami kochającymi zabawę. Wyspa leży 500 km od wybrzeży Afryki. To czwarta co do wielkości wyspa na Ziemi, odseparowana od reszty świata od 90 milionów lat. Półwysep Masoala w północno - wschodniej części kraju to jeden z najbogatszych w gatunki regionów na świecie. Największym miastem w regionie jest Maroantsetra z 22 tysiącami mieszkańców. To główne centrum wymiany handlowej rozmaitych towarów i punkt tranzytowy dla egzotycznych przypraw uprawianych na wyspie. Park narodowy na Półwyspie Masoala jest największym rezerwatem w północno - wschodnim Madagaskarze. Las dochodzi do oceanu. Las deszczowy Masoalas leży w regionie o jednym z największych opadów na świecie. Każdego roku spada 4 tysiące litrów deszczu na metr kwadratowy. Północno - wschodni region Madagaskaru zachował sporo dziewiczej przyrody. Jednak tylko wtedy, gdy pokolenia Malgaszy dalej będą szanować przyrodę, fascynujące dziedzictwo naturalne Madagaskaru ma przyszłość. 11:15 JEDZIE TABOR Film dokumentalny, 12 min, Polska, 1955 Reżyseria: Władysław Ślesicki Film opowiada o cygańskim taborze. Głównym bohaterem jest Jasza, młody chłopak zabiegający o względy tancerki Morinki. Poszukiwania prezentu dla ukochanej stają się okazją do obserwacji życia ludzi w mieście, także osiadłych tam Cyganów. Etiuda Szkoły Filmowej. 11:35 WSZECHŚWIAT DAJE NAM WSZYSTKO Reportaż, 19 min, Polska, 1987 Zdjęcia: Zbigniew Tuliński Świątynia buddyjska Do Am Sah położona jest nie gdzieś w dalekiej Azji, lecz na przedmieściach Warszawy. Sangha to buddyjska społeczność, której towarzyszymy w wyjątkowo uroczystym dla niej dniu. Polski ośrodek, do którego zjechali się wyznawcy wiary z całego kraju, odwiedził koreański mistrz i duchowy przywódca Zen. Poznajemy praktyki szkoły, które mają sprawić odcięcie od siebie wszelkich myśli, bowiem - według wyznawców Zen - tylko taki stan umysłu umożliwia zjednoczenie siebie z wszechświatem. Jesteśmy świadkami ceremonii pierwszego stopnia wtajemniczenia - formalnego przyjęcia do buddyjskiej społeczności oraz aktu zaślubin w obrządku buddyjskim. 12:05 PASJONACI S.II - SEZON 2 ODC. 1 WESELE Dokument fabularyzowany, 23 min, Polska, 2022 Reżyseria: Artur Dziurman Zdjęcia: Jacek Fabrowicz, Jacek Fabrowicz Muzyka: Robert Bylica Aktorzy Teatru Aktora Niewidomego ITAN powracają. W drugim sezonie serialu, dobrze znani bohaterowie nadal walczą o siebie i swoich bliskich. Serial pokazuje, jak mierzą się z problemami i pokonują przeszkody, które stawia przed nimi życie. Krzysiek i Monika mieszkają razem, ale cieniem na ich związku kładzie się samotność matki Krzyśka. Elę dopada depresja i brak wiary w siebie, ale od czego są przyjaciele? Mietek nadal marzy o miłości, ale na razie musi skoncentrować się na opiece nad chorą matką. Alicja tęskni za Gdynią, co wiąże się z dylematem rozstania się z Jaśkiem. Codzienność zmusza wszystkich do trudnych wyborów. Najważniejsze, że po okresie impasu aktorzy dostają dwie wiadomości: jedną o przyznaniu dotacji na nową sztukę a drugą - jeszcze bardziej niezwykłą - o przyznaniu im wymarzonego budynku na przyszłą siedzibę teatru. Każdy osiągnięty cel jest zaledwie początkiem nowych wyzwań. W nowej serii poznajemy również kilku nowych bohaterów: niewidome małżeństwo z Wrocławia, uzdolnione artystki - jak niewidoma Patrycja i niedowidząca Liliana. Poznając ich historię, poznajemy również ich problemy i ludzi, których los stawia na ich drodze. Zobaczymy, jak radzą sobie w codziennych sytuacjach. Poznany internetowe radio dla niewidomych. Opowieści fikcyjne mieszają się z prawdziwymi, a scenariusz pisze samo życie. W pierwszym odcinku nowego sezonu, po pandemii i izolacji niewidomi i niedowidzący aktorzy ITAN wracają na scenę. Mimo że nadal borykają się z codziennymi problemami, ciągle mają odwagę marzyć. Monika pragnie stabilizacji, ale przeszkodą są problemy finansowe i brak akceptacji ze strony matki Krzyśka. Ela walczy z samotnością i depresją. Alicja jest rozdarta między Jaśkiem a matką. Pewnego dnia Bruno zaprasza wszystkich na próbę. Dzięki dotacji będą realizować spektakl "Wesele". Dodatkowo dowiadują się, że po latach starań będą mieć upragnioną siedzibę. Emocjom nie ma końca. Kiedy Bruno wybiera się na wieczorną przejażdżkę rowerem, dochodzi do groźnego wypadku. 12:35 HISTORIE WILEŃSKIE - ODC. 5 Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Wojciech Klimala, Ewa Wołkanowska - Kołodziej, Wojciech Klimala Scenariusz: Wojciech Klimala, Wojciech Klimala Lektor: Paweł Sędziak Zdjęcia: Bartosz Frątczak Muzyka: Joanna Fidos Był jeszcze chłopcem, gdy nauczył się grać na gitarze. Za lekcje gry na perkusji zapłacił pieniędzmi, które mama dawała mu na obiady. Miał dwadzieścia lat, kiedy zaczął grać i śpiewać na weselach. Dziś Andrzej Wołkanowski jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych muzykantów weselnych Wileńszczyzny. Lubi podkreślać, że regularnie jest zapraszany na imprezy do Polski i zna ją dobrze, ale i tak za najlepsze miejsce do życia uważa swoją rodzinną wieś - podwileńskie Gudele. 13:10 WETERYNARZE Z SERCEM - /47/ Reality show, 22 min, Polska, 2018 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Program prezentuje przypadki pacjentów pojawiających się w klinikach weterynaryjnych, pracę i opiekę medyczną nad zwierzętami w ogrodach zoologicznych i innych placówkach działających na rzecz zwierząt. Odwiedzamy ośrodki rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami i placówki wykorzystujące w swej pracy zwierzęta, np. policja czy służby celne. Zobaczymy także mniej popularne zwierzęta domowe, jak gryzonie czy zwierzęta egzotyczne. Program wskazuje, jak postępować ze zwierzętami i uczy empatii w stosunku do nich. W dzisiejszym odcinku pokazujemy nowe, ciekawe miejsca i inicjatywy pomocy: Azyl dla Królików, działający przy schronisku dla bezdomnych zwierząt w Toruniu; Stowarzyszenie Pomocy Świnkom Morskim - to właśnie ta organizacja proponuje Wam dzisiaj adopcję swoich podopiecznych świnek Sani i Grami; Fundacja dla Szczeniąt Judyta, gdzie obecnie znajduje się ponad 100 psiaków. Oczywiście poznacie też naszych tytułowych weterynarzy z sercem, którzy z troską leczą podopiecznych tych organizacji, dbając o to, aby zwierzaki, które trafią do Waszych domów, były zdrowe i cieszyły Wasze serca. Zapraszamy! 13:35 WETERYNARZE Z SERCEM - /48/ Reality show, 22 min, Polska, 2018 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Program prezentuje przypadki pacjentów pojawiających się w klinikach weterynaryjnych, pracę i opiekę medyczną nad zwierzętami w ogrodach zoologicznych i innych placówkach działających na rzecz zwierząt. Odwiedzamy ośrodki rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami i placówki wykorzystujące w swej pracy zwierzęta, np. policja czy służby celne. Zobaczymy także mniej popularne zwierzęta domowe, jak gryzonie czy zwierzęta egzotyczne. Program wskazuje, jak postępować ze zwierzętami i uczy empatii w stosunku do nich. Czy urocze pochrząkiwanie buldożka powinno nas zaniepokoić? Co to jest syndrom psów krótkoczaszkowych? Poznajcie Kazia i jego troskliwych opiekunów. Do Ośrodka Rehabilitacji Dzikich Zwierząt Mysikrólik sprowadziła nas wiadomość, że mamy szansę, jedną na tysiąc, zobaczyć niezwykle rzadkie zwierzęta - dzikie popielice. W poprzednim odcinku poznaliście Fundację dla Szczeniąt Judyta. Dzisiaj zapraszamy do Judytowa - drugiego, po Psiej Wiosce w Przemyślu, miejsca, gdzie już niedługo, dzięki pomocy ludzi o wielkich sercach, oczekując na docelowy dom, będą mieszkać i socjalizować się zarówno zdrowe, jak i niepełnosprawne szczeniaki. To właśnie tu nauczą się odróżniać krzesło od zabawek do gryzienia. A w naszym Kąciku Adopcyjnym trzy urocze psiaki - Fijo, Fiona i Sparkly. 14:05 DZIKA KORNWALIA (WILD CORNWALL OUT ON THE EDGE) Film dokumentalny, 49 min, Austria, 2016 Reżyseria: Ian McCarthy Dokument o dzikiej przyrodzie Kornwalii, krainy położonej na Półwyspie Kornwalijskim, na zachód od rzeki Tamar. Jest to najbardziej wysunięte na południowy - zachód hrabstwo Anglii. Kornwalia, kraina wiosek rybackich, średniowiecznych kościołów, imponujących zamków. Żaglowce rzucają kotwicę w romantycznych portach. Tę Kornwalię każdy zna. W filmie zobaczymy jej inne oblicze. W zimie można się tu poczuć, jak na krańcu świata. Sztormy z zachodu uderzają z całą siłą w urwiska. Kornwalia to część celtyckiego dziedzictwa na zachodnim wybrzeżu, które staje twarzą w twarz z dzikim oceanem. Kornwalia ma pięćset kilometrów linii brzegowej. Pod wyniosłymi urwiskami znajdują się setki zacisznych zatok i plaż. W przeszłości korzystali z nich przemytnicy. Symbolem Kornwalii jest wrończyk. Podobno Król Artur żyje obecnie po postacią tego ptaka. Poznamy też licznych mieszkańców przepięknych wrzosowisk i lasów na tym legendarnym półwyspie. 15:05 DANIA DZIKA I CUDOWNA - ODC. 1. LAS (WILD AND WONDERFUL DENMARK EP. 1 THE FOREST) Serial dokumentalny, 52 min, Dania, 2020 Reżyseria: Mark Jessen W tym serialu odkryjemy niesamowitą przyrodę i piękne ekosystemy Danii. Będziemy śledzić życie znanych i nieznanych zwierząt, które zostały uchwycone za pomocą oszałamiających fotografii. Serial przedstawia dramatyczne wydarzenia w królestwie zwierząt, opowiadając historie narodzin i śmierci, godów i głodu, polowań lub bycia ściganym. To rodzinne oglądanie w najlepszym wydaniu, ale dramat nie zawsze jest dla osób o słabym sercu. Zwierzęta grają główne role, lecz unikalna, duńska geografia i naturalne lokalizacje są również istotnymi elementami narracji. Odc. 1 - "Las". Lasy Danii przechodziły różne koleje. Kiedyś pokrywały cały kraj. Potem Danię prawie zupełnie pozbawiono lasów. Z czasem zrozumiano ich znaczenie. Wczesny, wiosenny poranek. Leśne drapieżniki wyruszają na polowanie. Las jest pełen gigantów, starszych od ludzi. Kojarzy się nam ze spokojem i ciszą. Żyją tu najrozmaitsze zwierzęta. Wczesna wiosna to pora pełna niebezpieczeństw. Trudno o pożywienie. 16:05 KATLA NADCIĄGA: NIEUCHRONNY KATAKLIZM (KATLA IS COMING) Film dokumentalny, 49 min, Islandia, 2019 Reżyseria: Lara Ómarsdóttir Film o jednym z najwspanialszych i najbardziej przerażających wulkanów na ziemi - wulkanie Katla i o tym, co się stanie, gdy ponownie wybuchnie. Naukowcy zgadzają się, że kolejna erupcja może nastąpić bardzo szybko. Wulkan jest jednym z najczęściej wybuchających na Islandii, średnio około dwóch erupcji w każdym stuleciu. Ostatnia erupcja Katli miała miejsce w 1918 roku. Południowe wybrzeże zostało przedłużone o 5 km przez osady powodziowe. Obecna reakcja wulkaniczna należy do najdłuższych ze znanych, ale monitorowanie deformacji gruntu i sejsmiczności nie wykazuje żadnych oznak przebudzenia. Jednak niepokojące są oznaki wysokiej aktywności pod kalderą Katli, jest to znak zbliżającej się erupcji. Powinno to skłonić do szeroko zakrojonego planowania awaryjnego na wysokim szczeblu w całej Europie, ponieważ Katla może być znacznie groźniejsza niż Eyjafjallajökull. Zależnie od ilości wyrzuconego materiału, może to mieć znaczenie i spowodować kilkuletnie zmiany globalnego klimatu. 17:05 KLEJNOTY ALP, WIELKIE JEZIORA WŁOCH - ODC. 3 ISEO (JEWELS OF THE ALPS - ITALY'S GREAT LAKES) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Mi - Yong Brehm Pięcioodcinkowa seria dokumentalna, opowiadająca o najpiękniejszych alpejskich jeziorach zwanych Klejnotami Alp: Maggiore, Como, Iseo, Lugano i Garda. Każdy film przedstawia jedno z nich, ukazując nam wyjątkowe środowisko naturalne w cyklu zmieniających się pór roku oraz przybliżając miejscową ludność. Wszystkie pięć jezior powstało z lodowców. Są unikalne w Europie jako połączenie dwóch kontrastujących ze sobą światów: środowiska alpejskiego i śródziemnomorskiego. Królestwo zwierząt w Górnych Włoszech kryje w sobie wiele niespodzianek. Stado dzikich jeleni nad jeziorem Como, mała salamandra ognista, która jest uderzająco podobna do podwodnego smoka, czy świstaki na warcie przy ujściu ich nory nad jeziorem Garda. Autorzy cyklu odwiedzają osoby, których życie jest ściśle związane z jeziorami. Ich historie - autentyczne i nieoczekiwane. Kamera towarzyszy speleologom w wyprawie do niezbadanej wcześniej wapiennej jaskini nad jeziorem Iseo; ukazuje mężczyznę uprawiającego herbatę nad jeziorem Maggiore; a nad jeziorem Como 94 - letnia Nonna Pupa pokazuje nam, jak zamieniła wysypisko śmieci w wyjątkowy ogród. Odc. 3. Iseo to malownicze włoskie jezioro, położone w centralnej części Alp, na zachodzie regionu Lombardia i na skraju doliny Val Camonica. Otoczone górami, klifami, winnicami i zamkami średniowiecznymi, jest niezwykle urokliwe, ale mimo swoich walorów, wciąż mało znane wśród turystów zagranicznych, od zawsze pozostaje w cieniu popularnych jezior włoskich: Como i Garda. Dookoła jeziora Iseo są takie widoki, że gdzie nie spojrzycie, tam jest pięknie, dlatego to raj dla fanów uroczych krajobrazów i fotografów. Przy dobrej widoczności warto wspiąć się na którąś z gór w pobliżu jeziora, gdyż z wysokości roztacza się przepiękny widok na taflę Iseo i okoliczne tereny. 18:05 BILLY WILDER - NIKT NIE JEST DOSKONAŁY (BILLY WILDER: NOBODY'S PERFECT) Film dokumentalny, 54 min, USA, 2016 Reżyseria: Clara Kuperberg, Julia Kuperberg Film dokumentalny, którego reżyserki - Clara i Julia Kuperberg rysują swój niezwykle zabawny obraz o Billym Wilderze, równolegle ze wspaniałym wywiadem Volkera Schlöndorffa, przeprowadzonym z tym artystą. Filmy tego reżysera są zawsze wielowarstwowe i często pełne zjadliwego dowcipu i ironii. Fragmenty większości jego nagradzanych dzieł i kilka mniej znanych ubarwią film. Wilder z sześcioma Oscarami na swoim koncie skromnie zauważył kiedyś: Osiemdziesiąt procent obrazu to pisanie, pozostałe dwadzieścia procent to wykonanie, takie jak ustawienie kamery we właściwym miejscu i możliwość posiadania dobrych aktorów we wszystkich rolach. 19:15 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - LAZUROWE WYBRZEŻE. KRAINA PIĘKNA I LUKSUSU (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. 20:15 PORTRETY DOKUMENTALNE. S.II - KINGA DĘBSKA Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2021 Panorama polskiego dokumentu - filmowe portrety twórców, ich drogi artystycznej i twórczości na przykładzie wybranych dzieł. Bohaterem odcinka jest Kinga Dębska. 20:55 TU SIĘ ŻYJE Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2018 Reżyseria: Kinga Dębska Optymistyczny film o odchodzeniu, o niezwykłym hospicjum w Wilnie i o zwariowanej siostrze Michaeli, która w ramach dodawania otuchy realizuje najbardziej szalone marzenia swoich podopiecznych. Uważa, że przed śmiercią potrzebujemy załatwić niezałatwione wcześniej sprawy, spełnić jakieś marzenie, choćby to była lampka koniaku. Według niej trafia się do hospicjum, żeby odkryć siebie i spokojnie pożegnać się z życiem. Będzie to próba odczarowania idei hospicjum i wzruszająca opowieść o ludziach na ostatniej prostej. 21:55 OPOWIEM CI BAJKĘ Film dokumentalny, 22 min, Polska, 2001 Scenariusz: Kinga Dębska Zdjęcia: Michał Englert Film dokumentalny o babci, która przygotowuje się już do odejścia, o jej stosunku do życia, do śmierci i o jej codzienności. 90 - letnia babcia Olimpia spędza dni z 4 - letnim prawnuczkiem Wojtusiem. Film jest opowieścią o miłości i o tym jak starość i dzieciństwo są sobie bliskie. 22:30 JÓZEK I JEGO DZIECI Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2007 Reżyseria: Kinga Dębska Scenariusz: Kinga Dębska Zdjęcia: Wojciech Staroń Muzyka: Marek Czerniewicz Niełatwo być ojcem. Jeszcze trudniej wtedy, gdy małżeństwo się rozpadło, była żona mieszka w innym mieście, a dzieci, choć teoretycznie już dorosłe, wcale nie chcą dorosnąć. Do swojej ojcowskiej roli dorasta też od lat Józek Kurek - mieszkający w Cieszynie bohater tego filmu. Kamera obserwuje go przez półtora roku, rejestrując zmiany, jakie przez ten czas zachodzą w rodzinie Kurków, we wzajemnych stosunkach między ojcem a dziećmi: Józkiem juniorem i Jankiem. Synowie Józka byli uroczymi dzieciakami, pełnymi wdzięku i radości życia. Na rodzinnych fotografiach sprzed lat widać ich samych i ich rodziców tworzących szczęśliwą, kochającą się rodzinę. A jednak tej miłości w pewnym momencie zabrakło, Józek i jego żona Ula rozstali się. Byli jeszcze młodzi, chcieli od nowa ułożyć sobie życie. Ula wyjechała do Żlina, Józek poznał Czeszkę Sylwię, z którą zamieszkał, chociaż do dziś nie mają ślubu. Na życiowym zakręcie rodzice zapomnieli o synach, wówczas nastolatkach w okresie dojrzewania, zostawiając ich samym sobie. Ojciec zapewnił im mieszkanie, dawał pieniądze na życie, ale na tym praktycznie kończyła się jego rola. Niemal już dorośli synowie przysparzają Józkowi sporo zmartwień. Nadal mieszkają sami, jeden z nich ma problemy z narkotykami, drugi sporo pije. Nie uczą się, nie pracują. Są zdeklarowanymi punkami. Na co dzień chodzą w czarnych skórach i glanach, noszą pełno kolczyków, trochę próbują grać w punkowym zespole. Z ojcem utrzymują dość luźny kontakt, przypominając sobie o nim głównie wtedy, kiedy potrzebują pieniędzy. Tymczasem Józek nadal opłaca im mieszkanie, ale nie jest w stanie zaspokoić wszystkich ich potrzeb. Niepokoi się o ich przyszłość, nie wie jednak, jak do nich dotrzeć, jak znaleźć wspólny język. Pod wpływem rozmów z Sylwią, z przyjaciółmi z cieszyńskiego teatru, gdzie oboje pracują, próbuje jednak zmienić swoje układy z synami, nawiązać zerwane kiedyś zbyt beztrosko rodzinne więzi. Odkrywa, że synowie na swój sposób go kochają, nie odtrącają go, dobrze mu życzą. I wiedzą, że on również chce dla nich jak najlepiej, chociaż ciągle nie za bardzo potrafi to wyrazić. Ale pierwsze kroki na drodze ku sobie już zrobili. 23:00 AKTORKA (PORTRET ELŻBIETY CZYŻEWSKIEJ) Film dokumentalny, 71 min, Polska, 2014 Reżyseria: Kinga Dębska, Maria Konwicka Scenariusz: Maria Konwicka Zdjęcia: Radek Ładczuk Pełnometrażowy, biograficzny film dokumentalny o zmarłej w 2010 roku Elżbiecie Czyżewskiej, jednej z największych polskich aktorek, ikonie urody lat 60. Odniosła wielką karierę w Polsce, ale autorzy filmu bardziej skupiają uwagę na jej próbach zaistnienia jako aktorka w Ameryce, po nagłej emigracji do Stanów Zjednoczonych wraz z mężem, amerykańskim dziennikarzem Davidem Halberstamem. Przyjaciele i znajomi Elżbiety Czyżewskiej mówią bez upiększeń o jej nieudanym małżeństwie, o wygranej po latach walce z alkoholizmem, o próbach powrotu do Polski. To opowieść o losach aktorki na różnych etapach kariery: na szczycie, na dnie i pomiędzy. W filmie występują między innymi: Andrzej Wajda, Beata Tyszkiewicz, Małgorzata Potocka, Liliana Komorowska, Daniel Olbrychski, Michał Urbaniak, Adam Holender, Gay Talese (pisarz), Nancy Weber (pisarka), Hanna Hartowicz (założycielka Nowojorskiego Festiwalu Filmów Polskich), krytyk i profesor studiów filmowych na Columbia University Annette Insdorf, aktor Omar Sangare, Myra Paci (reżyserka), Barbara Sass - Zdort, John Guare (dramaturg), Joanna Rostropowicz - Clark (pisarka), Robert Brustein (założyciel Yale Repertory Theatre), Barbara Ungeheuer (dziennikarka). Spotkanie z Czyżewską wspomina także aktorka Meryl Streep. Tłem filmu jest impresyjnie pokazany Nowy Jork, miasto, które Czyżewska uważała za swoją drugą ojczyznę. Dokument "Aktorka" to także opowieść o życiu na emigracji, o akcencie, który uniemożliwił jej karierę w Stanach Zjednoczonych. Z relacji ludzi jej bliskich poznajemy życie i charakter Elżbiety Czyżewskiej, osoby wieloznacznej, trudnej, niezwykle inteligentnej i ambitnej, ciepłej, hojnej, towarzyskiej, ale i niemożliwej do wytrzymania, kłótliwej, samotnej. Film stawia pytania: czy Czyżewska zmarnowała swoją karierę, wyjeżdżając do Stanów w momencie, kiedy w Polsce była u szczytu sławy? Czy zmarnowała swoją szansę na karierę w Ameryce przez alkohol? Skąd wzięła się jej autodestrukcja? Skonstruowany zgodnie z zasadami fabularnymi film, krok po kroku prowadzi widza przez przypominające antyczną tragedię życie aktorki. Od Elżbiety Czyżewskiej Woody Allen dowiedział się o istnieniu Wisławy Szymborskiej, to ją Meryl Streep wspomina jako aktorskie zjawisko. Do mieszkania Elżbiety pielgrzymowano w dzień i w nocy. I to zarówno wtedy, gdy należała do establishmentu, jak i potem, kiedy w chorobie nie miała pieniędzy. Zawsze była królową, która rozdaje łaski nic w zamian nie żądając. O codziennej kawie Elżbiety w New York Public Library na 42 ulicy krążyły legendy. Zakładano się, kiedy można do niej podejść, aby nie narazić się na niełaskę. Mówiono, że najlepszy jest moment, kiedy odłoży książkę lub gazetę z zadowoloną miną. Jaka jest zadowolona mina Elżbiety Czyżewskiej, wiedzieli nieliczni. 00:15 POWSTANIE WARSZAWSKIE DZIEŃ PO DNIU - ODC. 35 Felieton, 7 min, Polska, 2017 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Bohater odcinka - Ryszard Dziewałtowski - Gintowt. 00:25 RELACJE REPORTERSKIE - RELACJE REPORTERSKIE - 1975 - 1976 R. Reportaż, 30 min, Polska, 1975 Relacje reporterskie o tematyce sportowej OTV w Łodzi z lat 1975 - 1976. W odcinku: 1. Wojciech Fibak opowiada o swojej karierze (rozmowa ilustrowana fragmentami meczu); 2. Płetwonurkowie z Klubu Płetwonurków Tryton w Łodzi pracują w ciepłych morzach wyławiając egzotyczne ryby (zdjęcia nieme); 3. Rozmowa z łódzkim kolarzem Mieczysławem Nowickim na temat sukcesów jego i całej drużyny; 4. Redaktor Madej Marek rozmawia z kapitanem Wojciechem Jezierskim na temat jachtu Trimaran i planowanego samotnego rejsu przez Atlantyk; 5. Łódzki Klub Olimpijczyka, spotkanie Stanisława Marusarza z publicznością (narciarz i skoczek opowiada o swojej karierze i udziałach w olimpiadach); 6. Irena Szewińska trenuje w Spale przed zbliżającą się olimpiadą; 7. Pożegnanie siatkarza Edwarda Skorka (zdjęcia nieme); 8. Wywiad z piłkarzem Jerzym Sadkiem. 01:05 NOTACJE - JERZY SKORUPIŃSKI. WRZESIEŃ 39 W PIASECZNIE Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2009 Autor: Ewa Urbańska Żołnierz Narodowych Sił Zbrojnych, uczestnik walk partyzanckich w Rzeczypospolitej Chojnowskiej, więzień obozu NKWD w Rembertowie. 01:20 TAK W KAŻDYM PORCIE... Film dokumentalny, 20 min, Polska, 1947 Reżyseria: Kazimierz Czyński Scenariusz: Ewa Szelburg - Zarembina, Janusz Stępowski Film wyprodukowany przez łódzką Wytwórnię Filmów Oświatowych. Film oświatowy, ukazujący pracę portów, bram handlu morskiego na przykładzie statku handlowego, zawijającego do portu w Gdyni. Twórcy skrupulatnie przedstawiają każdy etap przyjęcia statku do portu z wyróżnieniem zadań poszczególnych osób - pilota, kapitana, oficera dyżurnego, a także maklera, służby wojskowej i celnej. Są to m.in. zawiadomienia i sygnały porozumiewawcze, wejście pilota na pokład, holowanie, cumowanie czy wyładunek. Prace trwają nieustannie, również w nocy, aż do wypłynięcia statku w kolejny rejs. 01:45 HARDA Film dokumentalny, 14 min, Polska, 2019 Reżyseria: Marcin Polar Harda niesie za sobą wiele znaczeń: niepokorna, złośliwa, odporna, nieugięta, mocna, wytrzymała, chłodna, twarda. Nie bez powodu bohater filmu nazwał tak swoje odkrycie - miejsce, któremu stawia czoła i którego wszystkie te cechy może odczuć namacalnie i dosłownie na własnej skórze. Pobudza ono jego wyobraźnię i popycha go naprzód w nieokrzesany i obsesyjny sposób. Kamera wraz z nim, krok po kroku, uczestniczy w eksploracji nieznanych dotąd człowiekowi przestrzeni, które coraz bardziej stawiają opór delikatnej, ludzkiej materii. 02:05 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - WIELKIE DNI PUŁTUSKA Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Są miejsca, gdzie historia z upodobaniem, epoka po epoce, stawia swą ciężką, płonącą stopę. Wyjaśnienie przynosi zwykle rzut oka na mapę. Internet pytany o bitwę pod Pułtuskiem rozwija cały wachlarz chronologiczny, od XIV - wiecznej bitwy rycerstwa mazowieckiego z Litwinami, po rok 1939. Nas opisywane wydarzenia interesują wtedy, gdy wpisują się w czasy, kiedy nad rozdartą przez zaborców Polską rozbłysła gwiazda Napoleona. 02:40 SKRADZIONA NADZIEJA Film dokumentalny, 55 min, Polska, 1997 Reżyseria: Leszek Baron Scenariusz: Leszek Baron, Zbigniew Nadkański Zdjęcia: Zbigniew Nadkański Film opowiada o ostatniej organizacji poakowskiej - Zrzeszeniu Wolność i Niezawisłość. Próbowała ona "bez walki i dywersji", a jedynie przez oddziaływanie propagandowe na społeczeństwo, ratować zagrożoną niepodległość Polski. WiN robił to na miarę swoich możliwości, wierząc, że zakończy działalność po pierwszych wyborach do sejmu. Po ich sfałszowaniu, działacze WiN - u uznali, że trzeba pracować dalej dla Ojczyzny. Historia WiN - u jest opowieścią tragiczną. Zrzeszenie, infiltrowane przez UB, przez pełne dwa lata broniło się skutecznie. Dopiero po likwidacji IV Zarządu Głównego w grudniu 1945 roku, UB przechwyciło je przez swoją agenturę i rozpoczęło największą prowokację wymierzoną w podziemie niepodległościowe - tzw. operację "Cezary". 03:45 TAM JEST NASZE ŻYCIE Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2007 Reżyseria: Beata Hyży - Czołpińska Scenariusz: Beata Hyży - Czołpińska Wykonawcy: Alain Berenboom, Olgierd Budrewicz, Dominique Collot, Bernard Collot, Przemysław Deles, Krzyszof Filipow, Andrzej Nagórny Zdjęcia: Roman Wasiluk W 1991 roku do Polski przyjechał po raz pierwszy w życiu Andrzej Nagórny, urodzony w 1939 roku w Strasburgu, syn ostatniego konsula generalnego przedwojennej Polski. Przyjechał - albo jak sam mówi - "wrócił" do ojczyzny, choć przecież nigdy wcześniej nie widział kraju swoich rodziców. Wrócił tu i zamieszkał, bo jego ojciec wychowywał go w przeświadczeniu, że: "jesteśmy we Francji tymczasowo i kiedyś trzeba będzie do Polski wrócić". Ojciec Andrzeja, Tadeusz Nagórny, syn znanego senatora, służył w wojsku Józefa Piłsudskiego, w 1928 roku został adiutantem przybocznym prezydenta Ignacego Mościckiego, a potem ostatnim, przedwojennym konsulem generalnym Polski w Brukseli i Strasburgu. Zachował się pamiętnik, pisany przez niego dzień po dniu od momentu wstąpienia na służbę u prezydenta Mościckiego, będący niezwykle cennym świadectwem epoki, w której żył. Oprócz pamiętnika tysiące fotografii dokumentujących życie najważniejszych osób w państwie, oficjalnych i prywatnych. I pamiątki rodzinne, a każda z nich wpleciona w historię Polski i świata. W czasie II wojny światowej Tadeusz Nagórny był założycielem wojska polskiego walczącego w Francji. Po wojnie wrócił na stanowisko konsula w Strasburgu, ale na krótko, bo nie chciał uznać komunistycznej władzy w Polsce, więc z dnia na dzień został na ulicy, bez środków do życia. Jego syn miał wtedy 7 lat, córka 13. Przez lata cała rodzina żyła w biedzie. Ale zawsze, na pierwszym miejscu były tu rozmowy o Polsce, nauka polskości i patriotyzmu, przekazywanie ojczystej tradycji i wychowywanie dzieci w duchu miłości i tęsknoty do kraju, którego nigdy nie widziały. Gdy Andrzej miał 14 lat, jego ojciec ciężko zachorował. Chłopiec, ucząc się, musiał jednocześnie pracować i zarabiać na utrzymanie rodziny. 4 lata później poszedł na wojnę w Algierze. Walczył 5 lat. Został nurkiem wojskowymi i dzięki tej umiejętności mógł po wojnie pracować m.in. z kapitanem Cousteau (znanym w Polsce z filmów o podwodnych podróżach). Ciężką pracą dorobił się ogromnej fortuny, którą 3 razy tracił. Obecnie Andrzej Nagórny mieszka w Polsce i jest właścicielem polsko - francuskiej firmy handlowej. Wciąż pielęgnuje pamięć o ojcu, który nauczył go miłości do nieznanej ojczyzny. Andrzej Nagórny byłby świetnym przewodnikiem po miejscach, w których żył i pracował jego ojciec. A niezwykle bogaty zbiór rodzinnych pamiątek (w tym pisany przez lata pamiętnik) i tysiące fotografii, znakomicie dokumentowałyby historię nie tylko życia ostatniego konsula Rzeczypospolitej, ale także i przedwojennej Polski.