TVP Dokument Wtorek, 05.09.2023 06:00 DZIKA POLSKA - WPŁYŃ NA WODĘ. MEANDRY SALAMANDRY Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2013 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Wygląda, jakby ciągle była mokra, choć unika otwartej wody i nawet nie umie pływać. Jednak w wodzie się rodzi, a potem nie bez trudu gramoli się na ląd. By następnie... zniknąć. Salamandra plamista, najdziwniejszy bodaj z naszych płazów ogoniastych, chowa się przed wrogami w ściółce i próchnie, zaliczając do tych wrogów także słońce, którego unika, bo mogłoby ją zanadto wysuszyć. W ogóle lubi to, czego ludzie zanadto nie lubią: deszcz i skały. W tych ostatnich znajduje schronienie, a w zboczach górskich dróg i jarów znajduje norki, by się w nich ukrywać. Nagle odsłonięta, potrafi przerazić napastnika swym wręcz wyzywającym, czarnym i żółtym rysunkiem. Należy do najbarwniejszych z żyjących u nas zwierząt. Ponieważ przez większość życia tkwi w wilgotnych zakamarkach, trudno ją spotkać. My będziemy mieli okazję spotkać całą rodzinę salamander. Zaprezentują nam ją, jak i w ogóle ten gatunek, dwie kobiety, które poświęcają tym nieledwie egzotycznym płazom znaczną część, a niekiedy wręcz całość swej badawczej inwencji i życiowej energii. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.III - ODC. 28 KULISY DAWNYCH PODRÓŻY Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Dziś podróżowanie rowerem, samochodem czy samolotem jest tak powszechne, że nie wymaga większej uwagi. Dwieście czy trzysta lat temu, gdy ktoś wybierał się w liczącą kilkaset kilometrów podróż, musiała z tej wyprawy powstać książka ze wspomnieniami. Tym razem Radosław Kotarski przenosi się właśnie w dawne czasy, aby przekonać się, jak wyglądało przemieszczanie się naszych pradziadów. Zapraszamy w niezwykłą podróż w czasie. 07:05 NOTACJE - JÓZEFA HENNELOWA. MOJE WILNO - MÓJ TYGODNIK Cykl dokumentalny, 11 min, Polska, 2011 Autor: Zofia Kunert Józefa Hennelowa (1925 - 2020), urodzona w Wilnie absolwentka polonistyki UJ, dziennikarka, publicystka, posłanka na Sejm (1989 - 91), felietonistka Tygodnika Powszechnego (m.in. cykl Votum separatum), wieloletnia zastępczyni redaktora naczelnego Tygodnika (do rezygnacji 2008). W czasie wojny była członkiem Szarych Szeregów, uczestniczyła w tajnym nauczaniu w Wilnie. 07:20 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 170 ŚRODA ŚLĄSKA Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Ewa Grodzka Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor W kolejnym odcinku odwiedzimy Środę Śląską. W średniowieczu w każdą środę tygodnia odbywał się tu jeden z największych targów w Europie. W tym bogatym mieście mieszkali zamożni kupcy. Nieprzypadkowo, to właśnie tutaj odkryto przez wieki skrywany majątek. W XIV wieku na miastem górowała wieża więzienna, do której z biegiem lat dobudowywano kolejne bryły. Dziś ratusz to zespół budynków skupionych wokół niewielkiego dziedzińca. Wewnątrz jednego z gmachów mieści się Muzeum Regionalne. Niezwykłego odkrycia dokonano w Środzie w roku 1985. Przy ulicy Daszyńskiego trwała rozbiórka nawierzchni i remont kamienic. Pewnego słonecznego dnia operator koparki pod grudami czarnej ziemi zobaczył blask. Promienie słońca odbijały się od srebrnych i złotych monet. Kilka lat później miasto ogarnęła istna gorączka złota. Na herbie Środy Śląskiej widnieją winne grona. Nie bez powodu. Okolice już od czasów średniowiecza słynęły z produkcji wina. Tradycja przetrwała. Od 2005 roku organizowane jest tu dwudniowe Święto Wina w Mieście Skarbów. Nic dziwnego, że ściągają tutaj pasjonaci enoturystyki, czyli turystyki winiarskiej, która zyskuje na popularności. Miasto może się też pochwalić Średzką Orkiestrą Dętą. W jej skład wchodzi ponad 20 zapaleńców, którzy po pracy rzucają wszystko, by stać się muzykami. Orkiestra swoim różnorodnym repertuarem uświetnia imprezy kulturalne, uroczystości patriotyczne i kościelne. 07:50 WETERYNARZE Z SERCEM - /32/ Reality show, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Są miejsca, do których wracamy. Do takich należy warszawskie zoo. Tutaj zwierzęta nie muszą martwić się o przetrwanie. Zaskoczeniem jest dla nas fakt, że te, które naszym zdaniem powinny skakać o tej porze roku z radości, ślizgać się po lodzie i wylegiwać na skałkach, mają zupełnie inne marzenia. Odwiedziliśmy papugi kochające zimę i pingwiny z Afryki, które z utęsknieniem czekają na lato. Poznajcie też nowe ciekawe miejsce Jeżurkowo - to Ośrodek Rehabilitacji Zwierząt Dzikich we wsi Skierdy pod Warszawą. Już sama nazwa wskazuje, jakie zwierzęta tam spotkamy. To nie tylko przytulna sypialnia, ale również szpital. Jeżurkowo powstało po to, by odchowane i wyleczone jeże mogły znowu być wolne i wrócić do swojego dzikiego życia. 08:25 KATLA NADCIĄGA: NIEUCHRONNY KATAKLIZM (KATLA IS COMING) Film dokumentalny, 49 min, Islandia, 2019 Reżyseria: Lara Ómarsdóttir Film o jednym z najwspanialszych i najbardziej przerażających wulkanów na ziemi - wulkanie Katla i o tym, co się stanie, gdy ponownie wybuchnie. Naukowcy zgadzają się, że kolejna erupcja może nastąpić bardzo szybko. Wulkan jest jednym z najczęściej wybuchających na Islandii, średnio około dwóch erupcji w każdym stuleciu. Ostatnia erupcja Katli miała miejsce w 1918 roku. Południowe wybrzeże zostało przedłużone o 5 km przez osady powodziowe. Obecna reakcja wulkaniczna należy do najdłuższych ze znanych, ale monitorowanie deformacji gruntu i sejsmiczności nie wykazuje żadnych oznak przebudzenia. Jednak niepokojące są oznaki wysokiej aktywności pod kalderą Katli, jest to znak zbliżającej się erupcji. Powinno to skłonić do szeroko zakrojonego planowania awaryjnego na wysokim szczeblu w całej Europie, ponieważ Katla może być znacznie groźniejsza niż Eyjafjallajökull. Zależnie od ilości wyrzuconego materiału, może to mieć znaczenie i spowodować kilkuletnie zmiany globalnego klimatu. 09:20 DZIKA KORNWALIA (WILD CORNWALL OUT ON THE EDGE) Film dokumentalny, 49 min, Austria, 2016 Reżyseria: Ian McCarthy Dokument o dzikiej przyrodzie Kornwalii, krainy położonej na Półwyspie Kornwalijskim, na zachód od rzeki Tamar. Jest to najbardziej wysunięte na południowy - zachód hrabstwo Anglii. Kornwalia, kraina wiosek rybackich, średniowiecznych kościołów, imponujących zamków. Żaglowce rzucają kotwicę w romantycznych portach. Tę Kornwalię każdy zna. W filmie zobaczymy jej inne oblicze. W zimie można się tu poczuć, jak na krańcu świata. Sztormy z zachodu uderzają z całą siłą w urwiska. Kornwalia to część celtyckiego dziedzictwa na zachodnim wybrzeżu, które staje twarzą w twarz z dzikim oceanem. Kornwalia ma pięćset kilometrów linii brzegowej. Pod wyniosłymi urwiskami znajdują się setki zacisznych zatok i plaż. W przeszłości korzystali z nich przemytnicy. Symbolem Kornwalii jest wrończyk. Podobno Król Artur żyje obecnie po postacią tego ptaka. Poznamy też licznych mieszkańców przepięknych wrzosowisk i lasów na tym legendarnym półwyspie. 10:20 KLEJNOTY ALP, WIELKIE JEZIORA WŁOCH - ODC. 3 ISEO (JEWELS OF THE ALPS - ITALY'S GREAT LAKES) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Mi - Yong Brehm Pięcioodcinkowa seria dokumentalna, opowiadająca o najpiękniejszych alpejskich jeziorach zwanych Klejnotami Alp: Maggiore, Como, Iseo, Lugano i Garda. Każdy film przedstawia jedno z nich, ukazując nam wyjątkowe środowisko naturalne w cyklu zmieniających się pór roku oraz przybliżając miejscową ludność. Wszystkie pięć jezior powstało z lodowców. Są unikalne w Europie jako połączenie dwóch kontrastujących ze sobą światów: środowiska alpejskiego i śródziemnomorskiego. Królestwo zwierząt w Górnych Włoszech kryje w sobie wiele niespodzianek. Stado dzikich jeleni nad jeziorem Como, mała salamandra ognista, która jest uderzająco podobna do podwodnego smoka, czy świstaki na warcie przy ujściu ich nory nad jeziorem Garda. Autorzy cyklu odwiedzają osoby, których życie jest ściśle związane z jeziorami. Ich historie - autentyczne i nieoczekiwane. Kamera towarzyszy speleologom w wyprawie do niezbadanej wcześniej wapiennej jaskini nad jeziorem Iseo; ukazuje mężczyznę uprawiającego herbatę nad jeziorem Maggiore; a nad jeziorem Como 94 - letnia Nonna Pupa pokazuje nam, jak zamieniła wysypisko śmieci w wyjątkowy ogród. Odc. 3. Iseo to malownicze włoskie jezioro, położone w centralnej części Alp, na zachodzie regionu Lombardia i na skraju doliny Val Camonica. Otoczone górami, klifami, winnicami i zamkami średniowiecznymi, jest niezwykle urokliwe, ale mimo swoich walorów, wciąż mało znane wśród turystów zagranicznych, od zawsze pozostaje w cieniu popularnych jezior włoskich: Como i Garda. Dookoła jeziora Iseo są takie widoki, że gdzie nie spojrzycie, tam jest pięknie, dlatego to raj dla fanów uroczych krajobrazów i fotografów. Przy dobrej widoczności warto wspiąć się na którąś z gór w pobliżu jeziora, gdyż z wysokości roztacza się przepiękny widok na taflę Iseo i okoliczne tereny. 11:20 RELACJE REPORTERSKIE - 1975 - 1976 R. Reportaż, 30 min, Polska, 1975 Relacje reporterskie o tematyce sportowej OTV w Łodzi z lat 1975 - 1976. W odcinku: 1. Wojciech Fibak opowiada o swojej karierze (rozmowa ilustrowana fragmentami meczu); 2. Płetwonurkowie z Klubu Płetwonurków Tryton w Łodzi pracują w ciepłych morzach wyławiając egzotyczne ryby (zdjęcia nieme); 3. Rozmowa z łódzkim kolarzem Mieczysławem Nowickim na temat sukcesów jego i całej drużyny; 4. Redaktor Madej Marek rozmawia z kapitanem Wojciechem Jezierskim na temat jachtu Trimaran i planowanego samotnego rejsu przez Atlantyk; 5. Łódzki Klub Olimpijczyka, spotkanie Stanisława Marusarza z publicznością (narciarz i skoczek opowiada o swojej karierze i udziałach w olimpiadach); 6. Irena Szewińska trenuje w Spale przed zbliżającą się olimpiadą; 7. Pożegnanie siatkarza Edwarda Skorka (zdjęcia nieme); 8. Wywiad z piłkarzem Jerzym Sadkiem. 12:00 KALKUTA MATKI TERESY Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2019 Scenariusz: Piotr Kot Bieda, ubóstwo, handel ludźmi, pogarda i odrzucenie - to nierzadko rzeczywistość Kalkuty. Na tej płaszczyźnie swoją misję buduje Kościół poprzez różnorakie instytucje. Wsparciem służą salezjańskie ośrodki misyjne, szkoły, punkty wsparcia. Od kilkudziesięciu lat pomocną dłoń do potrzebujących wyciągają także Misjonarki Miłości ze Zgromadzenia Sióstr Misjonarek Miłości św. Matki Teresy z Kalkuty, realizując swe dzieła w kilku ośrodkach Kalkuty. Materiał filmowy jest odzwierciedleniem działalności Kościoła pośród biednych Kalkuty - dzieł prowadzonych przez księży salezjanów i Misjonarki Miłości. 13:00 TU SIĘ ŻYJE Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2018 Reżyseria: Kinga Dębska Optymistyczny film o odchodzeniu, o niezwykłym hospicjum w Wilnie i o zwariowanej siostrze Michaeli, która w ramach dodawania otuchy realizuje najbardziej szalone marzenia swoich podopiecznych. Uważa, że przed śmiercią potrzebujemy załatwić niezałatwione wcześniej sprawy, spełnić jakieś marzenie, choćby to była lampka koniaku. Według niej trafia się do hospicjum, żeby odkryć siebie i spokojnie pożegnać się z życiem. Będzie to próba odczarowania idei hospicjum i wzruszająca opowieść o ludziach na ostatniej prostej. 13:55 ROPUCHY I LUDZIE (TOAD PEOPLE) Film dokumentalny, 52 min, Kanada, 2020 Reżyseria: Mika Mcknley, Isabelle Groc Film dokumentalny, którego bohaterami są płazy od dawna uważane za istotny składnik globalnej różnorodności biologicznej. Ze względu na wrażliwość na zmiany w środowisku, płazy są szczególnie dobrymi wskaźnikami zdrowia ekosystemu. Spadek ich populacji może sygnalizować zmiany w środowisku, w tym jakości powietrza lub wody - zmiany, które ostatecznie wpływają na inne gatunki zamieszkujące przestrzeń, w tym na ludzi. Kiedy więc populacja zachodniej ropuchy w wiejskiej społeczności Kanady zaczęła spadać, problem ten nie był tylko powodem do niepokoju dla mieszkańców, ale wezwaniem do działania. Ten film podąża za potężnym, kierowanym przez społeczność ruchem na rzecz ratowania tego zagrożonego gatunku. Od lobbowania na rzecz wprowadzenia w życie przepisów dotyczących gatunków zagrożonych wyginięciem, po wprowadzanie zmian strukturalnych w swoich społecznościach. Aby zapobiec ingerencji w migrację ropuch, ci pełni pasji obywatele postawili sobie za misję ochronę siedlisk ropuch. To również opowieść o nadziei i o ludziach, którzy przypominają nam, że ochrona przyrody zaczyna się u nas. 14:55 DANIA DZIKA I CUDOWNA - ODC. 2. MORZE I WYBRZEŻE (WILD AND WONDERFUL DENMARK EP. 2. THE SEA AND COASTLINE) Serial dokumentalny, 52 min, Dania, 2020 Reżyseria: Mark Jessen W tym serialu odkryjemy niesamowitą przyrodę i piękne ekosystemy Danii. Będziemy śledzić życie znanych i nieznanych zwierząt, które zostały uchwycone za pomocą oszałamiających fotografii. Serial przedstawia dramatyczne wydarzenia w królestwie zwierząt, opowiadając historie narodzin i śmierci, godów i głodu, polowań lub bycia ściganym. To rodzinne oglądanie w najlepszym wydaniu, ale dramat nie zawsze jest dla osób o słabym sercu. Zwierzęta grają główne role, lecz unikalna, duńska geografia i naturalne lokalizacje są również istotnymi elementami narracji. Odc. 2 - "Morze i wybrzeże". Dania jest otoczona bezmiarem wód. Jej wybrzeże ma prawie dziewięć tysięcy kilometrów długości, są tu piękne, piaszczyste plaże i kredowe skały. W morzu i wodach przybrzeżnych można zaznać wspaniałych przygód... i spotkać się z niebezpieczeństwem. To naprawdę niezwykły widok. Największe stado fok szarych w Danii wypoczywa na skałach w pobliżu wyspy Christians. Stado nie przebywa tu na stałe. Składa się prawie wyłącznie z dojrzałych płciowo samców. Morze wokół Danii pełne jest niewidocznych organizmów. Znajdziemy tu więcej życia, barw i wspaniałych przygód niż wydaje się to na pierwszy rzut oka. 16:00 NA EVEREST BEZ TLENU. OSTATECZNE WYZWANIE (EVEREST WITHOUT OXYGEN - THE ULTIMATE EGOTRIP / BJERGET DER FORANDREDE MIG) Film dokumentalny, 53 min, Dania, 2021 Reżyseria: Jesper Aero, Jes Brandhoj Film dokumentalny o zdobywaniu najwyższego szczytu świata bez użycia tlenu. Ponad 5000 wspinaczy zdobyło Everest, ale niewiele ponad 200 zrobiło to bez tlenu, a wielu zginęło podczas takiego eksperymentu. Rasmus marzył, by zostać pierwszym Duńczykiem, który bez butli z tlenem na plecach dotrze na Everest. Ten szczyt to zabójczy gigant i cel owiany tajemnicą. Ponad 8800 m n.p.m. , najwyższa góra na Ziemi, tak wysoka, że sięga atmosferycznych prądów strumieniowych, wiejących z siłą huraganu. Wejście na Mount Everest jest możliwe tylko przez kilka tygodni w roku, pod koniec maja, właśnie ze względu na wiatry. Na szczycie zawsze panuje temperatura minus 50 stopni, a zawartość tlenu w powietrzu spada o 30 procent w porównaniu z poziomem morza. Strefa śmierci zaczyna się po przejściu wysokości ośmiu tysięcy metrów. Poruszając się tam, ma się wrażenie oddychania przez słomkę. Do tego trzeba nieść na sobie gruby kombinezon i plecak ze śpiworem. To tak jak wejść na bieżnię z takim obciążeniem i oddychać przez słomkę. Oto historia z dramatycznymi zwrotami akcji, pokaz niezwykłej determinacji i 4 lat życia z wieloma wyrzeczeniami. Zobaczymy wiele unikalnych kadrów, uwiecznione etapy zdobywania szczytu, fantastyczne zdjęcia najwyższych gór świata i wiele ciekawych relacji. Po wyprawie na szczyt Mount Everestu życie Rasmusa Cragha przybrało dramatyczny obrót. Doznał poważnych obrażeń fizycznych, co sprawiło, że stracił sens wyprawy i swojego życia. 10 minut, które spędził na szczycie najwyższej góry świata, drogo go kosztowało. Obecnie pragnie przywrócić więzi z rodziną, ale to proces długotrwały. 17:05 KLEJNOTY ALP, WIELKIE JEZIORA WŁOCH - ODC. 4 LUGANO (JEWELS OF THE ALPS - ITALY'S GREAT LAKES) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Mi - Yong Brehm Pięcioodcinkowa seria dokumentalna, opowiadająca o najpiękniejszych alpejskich jeziorach zwanych Klejnotami Alp: Maggiore, Como, Iseo, Lugano i Garda. Każdy film przedstawia jedno z nich, ukazując nam wyjątkowe środowisko naturalne w cyklu zmieniających się pór roku oraz przybliżając miejscową ludność. Wszystkie pięć jezior powstało z lodowców. Są unikalne w Europie jako połączenie dwóch kontrastujących ze sobą światów: środowiska alpejskiego i śródziemnomorskiego. Królestwo zwierząt w Górnych Włoszech kryje w sobie wiele niespodzianek. Stado dzikich jeleni nad jeziorem Como, mała salamandra ognista, która jest uderzająco podobna do podwodnego smoka, czy świstaki na warcie przy ujściu ich nory nad jeziorem Garda. Autorzy cyklu odwiedzają osoby, których życie jest ściśle związane z jeziorami. Ich historie - autentyczne i nieoczekiwane. Kamera towarzyszy speleologom w wyprawie do niezbadanej wcześniej wapiennej jaskini nad jeziorem Iseo; ukazuje mężczyznę uprawiającego herbatę nad jeziorem Maggiore; a nad jeziorem Como 94 - letnia Nonna Pupa pokazuje nam, jak zamieniła wysypisko śmieci w wyjątkowy ogród. Odc. 4 - "Jezioro Lugano - alpejski raj". To jedno z przepięknych alpejskich jezior wciśniętych między góry. Przecina je granica szwajcarsko - włoska, do stromych stoków malowniczo przyklejone są piękne miasteczka. Pogranicze szwajcarsko - włoskie należy do tych najpiękniejszych, najszczodrzej obdarzonych przez Boga. Nie dość, że sam podarował ludziom tu mieszkającym najpiękniejsze krajobrazy świata, to jeszcze dorzucił w pakiecie łagodny klimat bez brudno - błotnistych zim i zbyt skwarnych lat. Wzdłuż brzegu ciągnie się urocza promenada. Na ławeczkach przy niej stojących trudno znaleźć wolne miejsce. Nie ma się czemu dziwić. Stąd roztaczają się najpiękniejsze widoki. 18:10 TAJEMNICE CYWILIZACJI - ODC. 1 KONIEC EPOKI BRĄZU (THE SECRETS TO CIVILIZATION) Serial dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Jonathan Drake, Rosalind Bain Trzyodcinkowa seria dokumentalna o tym, jak najnowocześniejsze nauki o Ziemi zmieniają sposób, w jaki rozumiemy starożytną przeszłość, przywracając środowisku naturalnemu jego miejsce jako kluczowego czynnika napędzającego historię ludzkości. Ta przełomowa seria wykorzystuje nową naukę, aby dotrzeć do sedna tego, co naprawdę napędza powstawanie cywilizacji: jak się rozwijają i jak radzą sobie z upadkiem. Zobaczymy, jak zmieniająca się planeta może pomóc cywilizacjom lub odegrać rolę w ich wyginięciu. Od starożytnego Egiptu po upadek Rzymu, za pomocą technik filmowych i CGI, stworzono wspaniałe wizualizacje pokazujące sekrety cywilizacji. Odc. 1 - "Koniec epoki brązu". Późna epoka brązu to czas rozkwitu królestw i imperiów. Niektóre z nich miały już dwutysięczną historię. Jednak kiedy naszedł koniec, wszystko potoczyło się szybko. Dlaczego pierwsze cywilizacje upadły w tym samym czasie? Od ponad wieku badacze próbują ustalić, co spowodowało tę katastrofę. W jaki sposób doszło do upadku cywilizacji epoki brązu? Kluczowe dowody przekazał nam wielki ocalały z tej katastrofy Egipt. Historia Egiptu sięga samych początków cywilizacji. Faraon, który ocalił Egipt, ostatecznie został zamordowany we własnym pałacu. Upadek cywilizacji epoki brązu pogrążył świat w trwającym całe wieki mroku. Jednak z popiołów zaczęły wyłaniać się nowe społeczeństwa. Nasza opowieść o końcu cywilizacji odkrywa niewygodną prawdę - człowiek jest zdany na łaskę natury. 19:10 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - ETIOPIA. NA DROGACH DAWNEJ ABISYNII (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. 20:15 DUCHY AFGANISTANU (GHOSTS OF AFGHANISTAN) Film dokumentalny, 56 min, Kanada, 2021 Reżyseria: Julian Sher Film dokumentalny, w którym młody i pełen nadziei korespondent wojenny Graeme Smith podążał za żołnierzami w czasie wojny w Afganistanie. Teraz wraca do miejsca, które przyprawiało go o koszmary, aby sprawdzić, czy jest nadzieja na pokój. Smith ponownie odwiedza starych przyjaciół i znajomych i widzi głębokie podziały w kraju. Odbywa niezwykłą podróż, aby odwiedzić talibów w ich nieoficjalnej siedzibie poza Afganistanem, w Doha w Katarze. Ruch, który kiedyś zakazał telewizji i kamer, ma teraz młode pokolenie nowoczesnych przywódców, którzy publikują filmy na oficjalnej stronie internetowej talibów i wykorzystują media społecznościowe do rozpowszechniania swojego przesłania. Po latach relacjonowania wojny odkrywa ludzi, którzy po raz pierwszy debatują o tym, jak wprowadzić pokój. Może tym razem zabijanie się skończy. Wydarzenia w Afganistanie przybrały tragiczny obrót. Potężne armie najechały kraj, głosząc hasła o pokoju, demokracji i prawach kobiet. To była katastrofa. Potem obce wojska się wycofały. Zginęły setki tysięcy ludzi. Korupcja i nadużycia są powszechne. A talibowie, dalecy od pokonania, są gotowi powrócić do władzy. Co poszło nie tak w dobrej wojnie? 21:35 CHINY PRZEJMUJĄ ŚWIAT (CHINA'S WORLD TAKEOVER / OPA SUR LE MONDE) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2020 Reżyseria: Walid Berrissoul Pekin, 1 października 2019 - go roku. Największa defilada wojskowa w historii Chin. Pokaz siły i starannie wyreżyserowane widowisko. Reżim komunistyczny, w duchu najlepszych radzieckich tradycji, świętuje z okazji 70 - lecia ChRL. Pekin rozciąga swe macki na cały świat. Dzięki ogromnym inwestycjom ten kraj chce się stać wiodącym supermocarstwem na świecie, wyprzedzając Europę, a nawet Stany Zjednoczone. W Chinach dwie aplikacje pozwalają na zakupy, opłatę rachunków, wynajęcie samochodu albo rezerwację podróży. WeChat firmy Tencent oraz Alipay, filia firmy Alibaba. Pod życzliwym kierownictwem dwóch cyfrowych gigantów stworzonych w Chinach, wszystko wydaje się niezwykle łatwo dostępne. Punktualność, dziesięciogodzinny dzień pracy sześć dni w tygodniu za 70 euro miesięcznie. Amerykański klient, chiński producent, etiopski pracownik. Dzięki Chinom Etiopia odzyskała dostęp do morza. Zbudowano nową stację i uruchomiono linię kolejową, łączącą Addis Abebę z portem Dżibuti nad Morzem Czerwonym. Kontrola półtora miliarda obywateli, a przede wszystkim dominująca globalna technika - w ciągu dziesięciu lat. Pekin dokonuje ogromnych inwestycji w sztuczną inteligencję. W Szanghaju dziesiątki firm takich stoją na pierwszej linii w globalnej batalii. Władze Hong Kongu, zbliżone do Pekinu, pozostają nieugięte, protestujący zaś radykalizują się coraz bardziej. W 2047 - mym roku Chiny przejmą całkowitą kontrolę nad Hong Kongiem. W obliczu zagrażającego imperium i niepewnego porządku świata, mieszkańcy Hong Kongu apelują do Zachodu o pomoc. Trzydzieści lat po upadku Muru Berlińskiego Zachód stawiał na upadek komunizmu w Chinach. Czy historia się odwróciła? 22:40 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA FOTOGRAFA W EREWANIU Cykl reportaży, 23 min, Polska, 2003 Autor: Barbara Włodarczyk Tym razem reportaż z Armenii o właścicielu jednego z najbardziej znanych zakładów fotograficznych w Erewaniu. Kamera towarzyszy fotografowi od rana do wieczora, dzięki czemu poznamy jego klientów i miasto. Salon odwiedza w tym dniu między innymi rodzina, która robi zdjęcia przed emigracją do USA, adwokat i nauczycielka, którzy dostają nową pracę, para młoda. Bohater robi też zdjęcia na mieście, a wieczorem zaprasza do domu. Reportaż pokazuje codzienne życie mieszkańców ormiańskiej stolicy i kulisy pracy fotografa, który styka się zarówno z najbardziej znanymi mieszkańcami Erewania, jak i zwykłymi, prostymi ludźmi. 23:15 WIELKIE OSZUSTWO BITCOINOWE (THE GREAT BITCOIN SWINDLE / BITCOIN: RISKANTE GELDGESCHÄFTE IM HINTERHOF) Film dokumentalny, 44 min, Austria, 2018 Reżyseria: Hans Wu, Emanuel Liedl Dokument o kryptowalucie, bitcoinie i niebezpieczeństwach z tym związanych. Podczas gdy rządy, gospodarki i banki narodowe na całym świecie dyskutowały o tym, jak radzić sobie z rosnącą popularnością kryptowalut w 2018 r. , na jaw wyszło oszustwo liczone w setkach milionów. Optioment zebrało żniwo 10 000 ofiar w Austrii, Niemczech i Szwajcarii. Doprowadziło to do wzmocnienia przepisów regulujących wykorzystywanie Bitcoina i podobnych walut. Od tego czasu śledztwo w sprawie Optioment doprowadziło do odkrycia kilku potężnych międzynarodowych zwolenników tego procederu i biznesu. 00:05 POWSTANIE WARSZAWSKIE DZIEŃ PO DNIU - ODC. 36 Felieton, 7 min, Polska, 2017 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Bohater odcinka - Andrzej Danysz. 00:20 RELACJE REPORTERSKIE - RELACJE REPORTERSKIE - 1981 - 1982 R. Reportaż, 28 min, Polska, 1981 Relacje reporterskie OTV w Łodzi o tematyce sportowej z lat 1981 - 1982. W odcinku: 1. Chuligańskie zachowanie kibiców Legii Warszawa na meczu z Widzewem Łódź; 2. X turniej w zapasach w stylu wolnym o wielką nagrodę miasta Łodzi; 3. Trener Władysław Żmuda oraz Zdzisław Rozborski opowiadają o wynikach losowania Pucharu Europy; 4. Mecz piłki nożnej - ŁKS - FC Zurich (Puchar Intertoto) - bohaterem materiału jest Jan Tomaszewski, który wystąpił w tym meczu na pozycji bramkarza; 5. Rozmowa z trenerem Andrzejem Dulskim o zakończonym właśnie X Turnieju Siatkówki Kobiet (wywiad ilustrowany fragmentami meczu); 6. Trening RTS Widzew, rozmowa z Władysławem Żmudą o prognozach na najbliższy sezon piłkarski; 7. Zawody Przyjaźni w lekkoatletyce. 01:00 DZIEWCZYNY Z TAMTYCH LAT Film dokumentalny, 41 min, Polska, 2005 Reżyseria: Alina Czerniakowska Scenariusz: Alina Czerniakowska Kiedy we wrześniu 1939 roku na polskie miasta posypały się bomby, a hitlerowskie zagony pancerne wtargnęły do kraju, one miały po kilkanaście lat. Ich rodzice byli najczęściej inteligentami - lekarzami lub nauczycielami. Wielu ojców miało wojskową przeszłość, niektórzy brali udział w walce o niepodległość Polski u boku Józefa Piłsudskiego. Rodziny dziewcząt łączyło wychowanie w duchu patriotycznym i troska o narodową świadomość. W owych czasach dla młodego pokolenia fraza "Bóg, honor, ojczyzna" nie była tylko pustymi słowami. Po klęsce wrześniowej dziewczęta włączyły się do ruchu konspiracyjnego. Tak jak ich męscy rówieśnicy narażały życie w walce z najeźdźcą. W oddziałach państwa podziemnego służyły jako sanitariuszki, łączniczki, szyfrantki czy kurierki. Nawet Erich von dem Bach, generał SS i głównodowodzący wojskami dławiącymi powstanie warszawskie, był pod wrażeniem odwagi i godności polskich kobiet. Koniec wojny był dla młodziutkich weteranek Armii Krajowej początkiem nowego koszmaru. Dla komunistycznych władz żołnierze państwa podziemnego stanowili zagrożenie. Rozpoczęły się aresztowania. Zatrzymywano także te kobiety, których bracia lub mężowie walczyli na Zachodzie. Kilkunasto - lub dwudziestoparoletnie dziewczęta trafiały do więzień UB. W trakcie przesłuchań były bite i torturowane. Strażnicy i funkcjonariusze służby bezpieczeństwa robili wszystko, aby je upokorzyć. Golono im głowy do gołej skóry, zmuszano więźniarki do noszenia bielizny zabranej przez hitlerowców Żydówkom. W zimnych, zawilgoconych celach kobiety cierpiały z powodu licznych chorób. Wiele z nich nie przeżyło pobytu w więzieniach, ciągnących się tygodniami przesłuchań, katowania i poniżania. Na niektórych z nich zbrodniczy reżim wykonał egzekucje. Po latach kobiety pokolenia Armii Krajowej opowiadają o strasznych chwilach okupacji i okresie stalinowskim. Przed kamerą wspominają upokorzenia i prześladowania, z jakimi się spotykały już po zwolnieniu z ubeckich więzień. W filmie Aliny Czerniakowskiej wykorzystano także relacje więźniarek spisane przez profesor Barbarę Otwinowską, zasoby archiwalne TVP S. A. oraz materiały ikonograficzne warszawskiego Domu Literatury i ze zbiorów prywatnych. Jest to film o kobietach, których życie, praca i postępowanie, często w cieniu "wielkich" mężczyzn, świadczą o odwadze, sile charakteru i umiejętności łączenia wielu funkcji rodzinnych i społecznych tak, "by nie stała się katastrofa, by mogło życie wokół funkcjonować" (cyt. z wypowiedzi Józefa Piłsudskiego o swojej matce). 01:50 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - JAŚLISK WIZERUNEK NOWY Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Po latach funkcjonowania naszego programu, w całym kraju rozrosła się sieć naszych przyjaciół. To miejsca, które żartobliwie określamy naszymi oddziałami terenowymi. Do takich miejsc należy prywatne Muzeum Pól Bitewnych Podkarpacia w Krośnie. To jednostka niezwykła, gdzie pracownicy nie tylko odkurzają gabloty, ale i poszukują w terenie, gromadzą relacje i budują pewną środowiskową świadomość historyczną. Dziś przywiodła nas tu bardzo szczególna sprawa. W niedalekich Jaśliskach powstaje nowa placówka, Muzeum Regionalne - Kuźnia Tradycji, w której tworzenie zaangażowała się także ekipa z Krosna. 02:20 ORKIESTRA DĘTA Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2006 Reżyseria: Jerzy Ridan, Jerzy Kowynia Scenariusz: Jerzy Ridan, Jerzy Kowynia Sfilmowana historia Orkiestry Dętej przy Kombinacie Hutniczym w Krakowie - Nowej Hucie. Historia orkiestry w sposób nierozerwalny wiąże się z historią Nowej Huty. Film przedstawia szczegółowo ostatnie 2 lata z życia orkiestry walczącej o swoje przetrwanie w okresie transformacji własnościowej. W filmie stale przewija się pytanie: co stanie się z orkiestrą? 03:15 SOKOŁY WOLNOŚCI Film dokumentalny, 51 min, Polska/USA, 2017 Reżyseria: Robert N. Wachowiak Zdjęcia: Marcin Szociński, Michał Jarosiński Anthony Adamsky, 28 - letni Amerykanin polskiego pochodzenia, z zawodu antykwariusz, z zamiłowania historyk i genealog, pewnego dnia odkrywa w rodzinnych zbiorach zdjęcie swojego pradziadka Johna Adamsky'ego w mundurze wojskowym z okresu I wojny światowej. Nie jest to jednak mundur armii amerykańskiej. Aby rozwikłać zagadkę przodka, Anthony wyrusza w podróż, która prowadzi go przez 7 stanów USA i część Kanady. Po drodze odkrywa, że John odpowiedział na apel Związku Sokolstwa Polskiego w Ameryce i zaciągnął się do polskiej armii zwanej Błękitną Armią, by walczyć o niepodległość Polski. Przeszedł długą drogę, od punktu rekrutacyjnego w USA przez obóz szkoleniowy w Kanadzie, front w zachodniej Europie, by ostatecznie znaleźć się w Polsce, w kraju swojego urodzenia. To sprawia, że Anthony decyduje się na podróż do Polski, by odkryć tam swoje korzenie. Inspiracją do powstania dokumentu "Sokoły wolności" był odnaleziony po 100 latach materiał filmowy, zrealizowany w 1917 roku przez Związek Sokolstwa Polskiego w Ameryce i odrestaurowany w 2017 roku. Jego obszerne fragmenty znalazły się w filmie.