TVP Dokument Piątek, 08.09.2023 06:00 DZIKA POLSKA - WPŁYŃ NA WODĘ. ŻUBRY NIE PIJĄ ŻUBRÓWKI Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2013 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Puszcza Białowieska zawiera w sobie ogromne zasoby wilgoci, ale zdobycie przez zwierzęta wody do picia i tak bywa nie lada dylematem. Niemniej korzystają z niej na różne sposoby. Woda krąży w puszczańskiej przyrodzie, a w jej obiegu biorą udział także organizmy zwierząt. Temu obiegowi przypatrujemy się na przykładzie króla puszczy - żubra, który potrzebuje szczególnie dużo wody, nawet kilkadziesiąt litrów na dobę. W jaki sposób żubry nawadniają swe potężne organizmy. Tropem tych zwierzat, ich wodopojów, karmowisk, miejsc kąpielowych prowadzi nas teriolog, czyli badacz ssaków, dr Rafał Kowalczyk, dyrektor Instytutu Biologii Ssaków w Białowieży. Przy okazji przekonujemy się, w jaki sposób duże zwierzęta, nie tylko żubr, wykorzystują wodę do celów higieny i obrony przed pasożytami, zakładając sobie w wilgotnych miejscach puszczy prawdziwe naturalne łaźnie, nieledwie wręcz zakłady kosmetyczne. Staramy się prześledzić na podstawie rozmieszczenia zwierząt mapę hydrologiczną puszczy, pokazującą, jak ich życie zależy tutaj od wody. Ale poziom i jakość wody zależy też coraz mocniej od naturalnych hydrologów bobrów. Tworzone przez nie poprzez spiętrzanie cieków stawy stają się siedliskami licznej i rozmaitej fauny. Ale zalewy bobrowe prowadzą też do zalewania systemów korzeniowych i w konsekwencji do usychania na pewnych obszarach drzew. Te jednak stanowią siedliska kolejnych organizmów, zwłaszcza owadów i ptaków. Wpływ wody na puszczę okazuje się zaskakująco wielostronny. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.III - ODC. 31 WŚRÓD HUCUŁÓW Cykl dokumentalny, 28 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Jak radzą sobie ludzie w wysokich pasmach gór? Żyjący tam Huculi zafascynowali naszych dziadków swoją naturalnością i wytrwałym opieraniu się nowoczesności. Radek Kotarski rusza na połoniny, aby na własne oczy zobaczyć kulturę Hucułów. Podziwia tradycyjny, choć wyjątkowo niepraktyczny układ domów i szuka hodowli dzielnych koni huculskich. Opowiada także o luźnym podejściu Hucułów do spraw miłosnych. 07:05 NOTACJE - ANNA POLONY. SPOTKANIE Z KONRADEM Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2011 Autor: Maria Nockowska Anna Polony znakomita aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna. Urodziła się w 1939 roku w Krakowie. Po ukończeniu krakowskiej Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej występowała w teatrze im. Juliusza Słowackiego, a następnie związała się ze Starym Teatrem, gdzie stworzyła swoje najlepsze kreacje teatralne. Przede wszystkim w spektaklach Konrada Swinarskiego, a także w przedstawieniach Andrzeja Wajdy, Jerzego Jarockiego, Jerzego Grzegorzewskiego i wielu innych. 07:20 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 173 CZERWIŃSK NAD WISŁĄ Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Aleksandra Filipowicz Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Podczas kolejnej wyprawy Tomasz Bednarek odwiedzi Czerwińsk nad Wisłą, cel wielu pielgrzymek. Ciekawostką jest fakt, że gdyby nie pewne wydarzenie, które miało tu miejsce w 1410 roku, historia Polski mogłaby potoczyć się zupełnie inaczej. W programie m.in. opowieści o zakonie salezjanów, dziedzictwie wiślanym, a także o uprawie truskawek. 07:50 WETERYNARZE Z SERCEM - /35/ Reality show, 22 min, Polska, 2018 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Dzisiaj pokażemy, jak bardzo potrzebujemy siebie - pies człowieka, a człowiek - psa. Pokażemy terapeutów w służbie człowieka, czyli psy, bo dogoterapia jest znakomitą formą psychoterapii. Łagodzi stres i samotność. Podczas zabawy dzieci uczą się przełamywania lęku przed psami, ale również właściwego, odpowiedzialnego zachowania. Tomografia, endoskopia, biopsja to badania, z których nasi pupile mogą już korzystać. Czy dzięki troskliwości właściciela i lekarzy pies Misiek ma szansę na całkowity powrót do zdrowia? 08:20 KARTOGRAFOWIE WSZECHŚWIATA (COSMIC FLOWS, THE CARTOGRAPHERS OF THE UNIVERSE) Film dokumentalny, 53 min, Francja, 2018 Reżyseria: Franois - Xavier Vives W tym filmie dokumentalnym poznamy wspaniałych naukowców, którzy zajmują się opisywaniem i odkrywaniem kosmosu. Któż nie popadł w zachwyt, podziwiając letnią nocą rozgwieżdżone niebo? Komu nie zawrócił w głowie widok Drogi Mlecznej przecinającej sklepienie niebieskie? Jak możemy pojąć swoje miejsce we wszechświecie w obliczu tej prawie niewyobrażalnej nieskończoności? Czy możemy się w nim zlokalizować? Ustalić swój adres w kosmosie? Wyobrazić sobie jego architekturę? Właśnie tym zajmują się nowi odkrywcy - astronomowie sporządzający mapy wszechświata. To kosmografowie. Ich celem jest zmierzenie i zmapowanie nieskończonej przestrzeni. Człowiek od zarania dziejów nieustannie przesuwa granice swojego poznania wszechświata. Podążając śladami XVI - wiecznych odkrywców, zrobili to astronomowie XX wieku i kontynuują te prace współcześni, tworząc nowe wykresy i mapy. Zmieniły się technologie, powstały spektakularne obserwatoria i teleskopy kosmiczne. Z Hawajów do Australii przez Republikę Południowej Afryki i Chiny, zapraszamy na spotkanie z niesamowitymi ludźmi i naukową przygodą, która zabierze nas do najwspanialszych miejsc na naszej planecie i w kosmosie. Jeden z tych zespołów, Cosmic Flows, opracował pierwszą, dynamiczną mapę supergromady, do której należy nasza galaktyka. To ważne odkrycie doprowadzi do wielu kolejnych. 09:25 NAJLEPSZA PRACA DLA PSA - ODCINEK 1. (TOP JOBS FOR DOGS EP. 1) Cykl dokumentalny, 44 min, Australia, 2017 Reżyseria: Jack Oddie Scenariusz: Roger Stevenson Seria dokumentalna (7 odcinków), która w zabawny i wciągający sposób prezentuje różne gatunki psów i ich role. Na całym świecie istnieje ponad 300 ras psów, ale która rasa zajmuje pierwsze miejsce, jeśli chodzi o wydajność pracy? Autorzy cyklu podróżują po całym świecie, aby spotkać psy w pracy i dowiedzieć się, co czyni je najlepszymi i w jakiej dziedzinie czy roli. Poszukiwacze trufli, wykrywacze pluskiew, psy policyjne, psy wsparcia emocjonalnego, psy pasterskie, psy przewodnicy, ciągnące sanki, asystenci strażaków, gwiazdy mediów społecznościowych, poławiacze myszy, trenerzy fitness, cyrkowcy, gracze we frisbee, doradcy lekarzy, ochraniarze, psy tropiące, strażnicy więzienni, wykrywacze węży... Lista prac wykonywanych przez psy jest nieskończona, a ich umiejętności niesamowite. Każdy odcinek zawiera historie z całego świata: z USA, Wielkiej Brytanii, Australii, Nowej Zelandii, Antarktydy, Czech, Singapuru i nie tylko pokazując wiele powodów, dla których psy są naprawdę najlepszymi przyjaciółmi ludzi. Odcinek 1. Springer Spaniele Angielskie są jedną z najlepszych ras psów tropiących. Border Collie przeganiają mewy, owce, wiewiórki, dzieci i samochody. Husky syberyjskie to psy pracujące, które hodowano do myślistwa i zbieractwa. W czasie Gorączki Złota na Alasce zaczęto ich używać w psich zaprzęgach. Labrador został wyhodowany w Nowofunlandii, by pomagać rybakom przewozić połów. Mopsy potrzebują towarzystwa człowieka. Mają intuicje, są radosne, czułe i kochają się przytulać. Od spanieli i labradorów po kelpie i collie - nie ma wątpliwości, że więź między psami i właścicielami jest niezwykła. 10:20 ADRIATYK HABSBURGÓW (THE HABSBURG EMPERORS' ADRIATIC SEA / DIE ADRIA DER HABSBURGER) Film dokumentalny, 45 min, Austria, 2017 Reżyseria: Stephanie Ninaus, Alfred Ninaus Adriatyk Habsburgów. Miasta żyjące z handlu. Wielokulturowe cesarstwo pełne imponujących gmachów oraz willi. Wioski rybackie przeobrażone w ekskluzywne ośrodki wczasowe. Kurorty, hotele i promenady, a w nich ważne osobistości i różne kultury. Bez wątpienia Morze Adriatyckie było najbardziej prestiżową letnią destynacją klasy wyższej w XIX wieku. Abacja była jednym z pierwszych międzynarodowych kurortów nadmorskich i pierwszym uzdrowiskiem na riwierze austriackiej. Tam, gdzie rodzina cesarska spędzała wakacje, zaraz pojawiała się śmietanka towarzyska. Książęta, arystokraci, przemysłowcy i artyści z całej Europy. Wszyscy przybywali do Abacji. Wszyscy musieli się tu pokazać. Hotele, wille i pensjonaty zaczęły wyrastać jak grzyby po deszczu. W kurorcie spełniano wszelkie zachcianki szlachetnych gości. Bogaci i potężni turyści, wycieczkowicze i poszukiwacze udanych wakacji jechali pociągiem do takich miejsc jak Opatija, Lovran, Losinj, Rijeka i Portoroz. Miejsca te były przez jakiś czas nieznane, ale zmieniło się to bardzo szybko. Wspaniała architektura odzwierciedla całą historię Europy. Czasy, w których ludzie z całej monarchii jeździli koleją na wybrzeże Adriatyku. Bagaże dam i gentelmanów tamtej epoki zawierały kulturę, tradycje, wizje, oraz marzenia. 11:10 GLOBTROTERKA Film dokumentalny, 10 min, Polska, 1987 Reżyseria: Żivota Saratlić Portret gospodyni prowadzącej wiejski zespół ludowy. Bohaterka opowiada o swoich podróżach z zespołem. Etiuda Szkoły Filmowej. 11:25 BAZA LUDZI ŻYWYCH Film dokumentalny, 32 min, Polska, 1972 Scenariusz: Zbigniew Święch Lektor: Ewa Ciepiela Film dokumentalny rozprawiający się w sposób świadomy z mitami narosłymi wokół pracy w bieszczadzkich lasach. Autorzy dokumentu przedstawiają zawiedzione oczekiwania społeczne wobec przemysłu drzewnego w latach 70. , którego centrum mieści się w Bieszczadach. Dyrektor nadleśnictwa, Czesław Chodur i podlegli mu leśnicy opowiadają o chybionych decyzjach podjętych przez władze, które skutecznie uniemożliwiają rozwój gospodarki drzewnej w Bieszczadach. Robotnicy leśni: drwale, pilarze, wozacy przedstawiają swoje argumenty i podkreślają brak zaangażowania środków finansowych w przemysł drzewny. Brak perspektyw lepszego życia wobec niezwykle trudnych warunków pracy działa zniechęcająco na kadry pracownicze zatrudnione w leśnictwie. Dyrektor Chodur wymienia inwestycje poczynione w obszarze gospodarki leśnej, mając jednocześnie świadomość niewystarczalności działań władz w celu polepszenia warunków pracy i życia osadników, którymi są w Bieszczadach właśnie pracownicy leśni. Autorzy programu zadają zasadnicze pytanie: czy w ogóle istnieje spójna koncepcja dotycząca rozwoju regionu Bieszczad jako podstawowego zaplecza produkcji drewna dla potrzeb krajowych i zagranicznych. 12:05 ZAWSZE GOTOWI. ZAWSZE BLISKO - ODC. 1 Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Bartosz Paduch Scenariusz: Bartosz Paduch Telewizyjny cykl dokumentalny, przedstawiający losy żołnierzy i kandydatów na żołnierzy Wojsk Obrony Terytorialnej - komponentu Wojska Polskiego. Wojska Obrony Terytorialnej to formacja stosunkowo nowa i pozwalająca chętnym rekrutom łączyć życie prywatne z życiem w mundurze. Jak przebiega proces rekrutacji i kiedy w głowach naszych bohaterów zakiełkował pomysł, by zasilić jej szeregi? To, co wyróżnia żołnierzy WOT, czyli "Terytorialsów", to ich specyfika służby, tzn. każdy żołnierz WOT służy w swojej lokalnej jednostce, a jednocześnie normalnie pracuje w swoim środowisku, swojej miejscowości, jest częścią lokalnej społeczności, częścią zakładu pracy, częścią rodziny. Towarzyszymy naszym bohaterom podczas ich służby w batalionach WOT, na ćwiczeniach na poligonie, szkoleniach, akcjach służących pomocą lokalnym społecznościom podczas sytuacji awaryjnych (powódź, pożar, działania sanitarne związane z COVID - 19), ale też podczas ich normalnego życia, działalności zawodowej (często stojących w kontraście z rolą żołnierza WOT), życia rodzinnego. 12:35 ZAWSZE GOTOWI. ZAWSZE BLISKO - ODC. 2 Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Bartosz Paduch Scenariusz: Bartosz Paduch Telewizyjny cykl dokumentalny, przedstawiający losy żołnierzy i kandydatów na żołnierzy Wojsk Obrony Terytorialnej - komponentu Wojska Polskiego. Dla wielu żołnierzy WOT, bycie w jej szeregach jest dopełnieniem aktywności zawodowej w cywilu, ale także szansą na rozwój i pogłębianie swoich zainteresowań. Jednak pierwsze zajęcia czy szkolenia - wg nie zawsze łatwego, żołnierskiego drylu - są dla rekrutów prawdziwym wyzwaniem. To, co wyróżnia żołnierzy WOT, czyli "Terytorialsów", to ich specyfika służby, tzn. każdy żołnierz WOT służy w swojej lokalnej jednostce, a jednocześnie normalnie pracuje w swoim środowisku, swojej miejscowości, jest częścią lokalnej społeczności, częścią zakładu pracy, częścią rodziny. Towarzyszymy naszym bohaterom podczas ich służby w batalionach WOT, na ćwiczeniach na poligonie, szkoleniach, akcjach służących pomocą lokalnym społecznościom podczas sytuacji awaryjnych (powódź, pożar, działania sanitarne związane z COVID - 19), ale też podczas ich normalnego życia, działalności zawodowej (często stojących w kontraście z rolą żołnierza WOT), życia rodzinnego. 13:05 TRENER Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2022 Reżyseria: Andrzej Gajewski Scenariusz: Andrzej Gajewski Fiodor Łapin - trener zawodowych polskich bokserów. Przegląd największych trenerskich i sportowych osiągnięć. Treningi, zgrupowania, ale też życie osobiste, wspomnienia o wzlotach i upadkach. Trener w akcji podczas walk jego zawodników, a także podsumowanie dotychczasowych osiągnięć. 14:05 NAJLEPSZA PRACA DLA PSA - ODCINEK 2. (TOP JOBS FOR DOGS EP. 2) Cykl dokumentalny, 45 min, Australia, 2017 Reżyseria: Jack Oddie Scenariusz: Roger Stevenson Seria dokumentalna (7 odcinków), która w zabawny i wciągający sposób prezentuje różne gatunki psów i ich role. Na całym świecie istnieje ponad 300 ras psów, ale która rasa zajmuje pierwsze miejsce, jeśli chodzi o wydajność pracy? Autorzy cyklu podróżują po całym świecie, aby spotkać psy w pracy i dowiedzieć się, co czyni je najlepszymi i w jakiej dziedzinie czy roli. Poszukiwacze trufli, wykrywacze pluskiew, psy policyjne, psy wsparcia emocjonalnego, psy pasterskie, psy przewodnicy, ciągnące sanki, asystenci strażaków, gwiazdy mediów społecznościowych, poławiacze myszy, trenerzy fitness, cyrkowcy, gracze we frisbee, doradcy lekarzy, ochraniarze, psy tropiące, strażnicy więzienni, wykrywacze węży... Lista prac wykonywanych przez psy jest nieskończona, a ich umiejętności niesamowite. Każdy odcinek zawiera historie z całego świata: z USA, Wielkiej Brytanii, Australii, Nowej Zelandii, Antarktydy, Czech, Singapuru i nie tylko pokazując wiele powodów, dla których psy są naprawdę najlepszymi przyjaciółmi ludzi. Odcinek 2. Wielu badaczy nazywa przytulanie interwencjami zwierząt asystujących. Zwierzęta powodują redukcję reakcji krążeniowej. Przytulenie szczeniaczka wyzwala hormon zwany oksytocyną - ten sam, który wyzwala się w czasie karmienia piersią dziecka przez matkę, lub przytulenie do drugiego człowieka. Oksytocyna jest hormonem miłości i wspaniale likwiduje niepokój. Psy przewodnicy dają wielu osobom poczucie niezależności i swobody. Zmieniają ich życie dzięki lepszej mobilności i zyskaniu całkowicie oddanego im przyjaciela. Border collie czy owczarki australijskie są świetnymi psami pasterskimi, które dostawszy zadanie - wykonują je do końca. Są też psy kochające akrobacje w skokach po frisbee. 15:05 DANIA DZIKA I CUDOWNA - ODC. 5. MIASTO (WILD AND WONDERFUL DENMARK EP. 5. THE CITY) Serial dokumentalny, 52 min, Dania, 2020 Reżyseria: Mark Jessen W tym serialu odkryjemy niesamowitą przyrodę i piękne ekosystemy Danii. Będziemy śledzić życie znanych i nieznanych zwierząt, które zostały uchwycone za pomocą oszałamiających fotografii. Serial przedstawia dramatyczne wydarzenia w królestwie zwierząt, opowiadając historie narodzin i śmierci, godów i głodu, polowań lub bycia ściganym. To rodzinne oglądanie w najlepszym wydaniu, ale dramat nie zawsze jest dla osób o słabym sercu. Zwierzęta grają główne role, lecz unikalna, duńska geografia i naturalne lokalizacje są również istotnymi elementami narracji. Odc. 5 - "Miasto". Tereny zabudowane stale się powiększają, zastępując dziką przyrodę. Niektórym zwierzętom miasto daje nowe szanse. Wiele z nich w niezwykły sposób się adaptuje, a nawet... wykorzystuje ludzi. Wpływ ludzi na kraj jest ogromny. Tereny zabudowane zajmują jednak tylko jedną dziesiątą powierzchni Danii. Nigdzie nie jesteśmy sami. Przyroda jest z nami - wśród neonów, w naszych ogródkach, podwórkach, na ulicach - ona nie daje za wygraną. Ludzie chętnie mieszkają w mieście. Miasta się rozrastają, powstają nowe budynki i drogi tam, gdzie kiedyś królowała tylko przyroda. Nie dzieje się to bez ofiar. Pojawiają się jednak nowe możliwości - zwierzęta zamieszkują wśród ludzi. Korzystają z tego te, które instynktownie przystosują się do nowego środowiska. Tak postąpiła kaczka krzyżówka, budując gniazdo w skrzynce na kwiaty. Każdego dnia, nie tylko w mieście, ale wszędzie w Danii, przed naszymi oczyma rozgrywają się cudowne sceny. Jeśli będziemy traktować przyrodę z szacunkiem, ona odwdzięczy się nam stukrotnie. 16:05 W BLASKU GWIAZD (IN THE STARLIGHT) Film dokumentalny, 49 min, Francja, 2019 Reżyseria: Mathieu Le Lay Zanim Paul Zizka został fotografem, uwielbiał otwartą przestrzeń. Jego pierwszy kontakt z górami Kanady zrodził zamiłowanie do fotografii. Zachwycony ich potęgą, raptem zaczął dostrzegać piękno swojego otoczenia na nowo. Postanowił od tamtej pory wyrażać swoją więź z dzikimi krajobrazami najodleglejszych miejsc na Ziemi za pomocą fotografii. Jego zdjęcia są natychmiast rozpoznawalne. Obiegły cały świat i zostały opublikowane w czołowych magazynach fotograficznych. Praca Paula często wiąże się z wyprawami na odludzie. Żyje przygodami i wciąż stawia sobie nowe wyzwania, aby dotrzeć jak najbliżej swoich celów. Noc ujawnia głębszy aspekt fotografii Paula. W ramach serii nocnych zdjęć uchwycił ulotny czar rozgwieżdżonych niebios podziwianych z czterech krańców świata. Przyroda wciąż oferuje Paulowi nowe wyzwania. Jego zamiłowanie do fotografii i chęć doskonalenia warsztatu stale zapisują kolejne karty w jego historii. Film został nakręcony w 4K. To podróż do świata pełnego gwiazd. Nieustające pragnienie zachwytu skłania Paula do podróżowania po świecie w pogoni za gwiazdami i zorzą. Każda wyprawa przynosi nowe odkrycia i chwile spędzone w zawieszeniu, pomiędzy niebem i ziemią. 17:05 JEROZOLIMA (JERUSALEM) Film dokumentalny, 45 min, Wielka Brytania, 2014 Reżyseria: Daniel Ferguson Film dokumentalny o Jerozolimie, tradycjach, sekretach, zabytkach, historii i ludziach, którzy tu żyją. Pokazuje różnorodność tego niezwykłego miasta i pozwala zrozumieć różnorodność obecnych tutaj kultur. Twórcom filmu udało się uzyskać dostęp do świętych miejsc i kilku mało znanych części miasta. Ujęcia lotnicze obszarów - stref zakazu lotów. Posłuchamy wypowiedzi ekspertów akademickich, teologowów i archeologa dr Jodi Magness z University of North Carolina w Chapel Hill. Poznamy też życie młodych mieszkańców z różnych społeczności, dowiemy się jakie mają plany i jak ważne jest dla nich miasto. Z czasem miasto stało się bramą dla trzech głównych religii, prowadzących do Boga i skrawkiem lądu, o który zaciekle walczono. Wierzono, że miasto stanowi centrum świata. Dzisiaj otoczone murami stare miasto w sercu Jerozolimy stanowi mozaikę kultur i wierzeń, gdzie Żydzi, chrześcijanie i muzułmanie żyją obok siebie, a jednak oddzielnie - każdy w swojej własnej Jerozolimie. Tutaj każdy ma nawet swoją ulubioną bramę. Najlepszy czas na odwiedziny Jerozolimy to Wielkanoc. Zaczyna się od niedzielnej procesji palmowej. Schodzi się z Góry Oliwnej święcąc dzień, w którym Jezus przybył do miasta. Stare Miasto Jerozolimy, zajmujące niespełna dwa i pół kilometra kwadratowego, mieści najświętsze miejsca na świecie dla Żydów, chrześcijan i muzułmanów. Żydzi, chrześcijanie i muzułmanie często popadali w konflikty, dzielą jednak wartości, tradycje i miłość do kraju, który pielęgnuje ich wiarę. Nigdzie nie jest to tak widoczne, jak w Jerozolimie. To miasto na wzgórzu łączy nadzieje świata. 18:05 KRÓLOWA: WŁADCZYNI I MATKA (THE QUEEN: MONARCH AND MOTHER) Film dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2022 Reżyseria: Paul Teverini, Leoni Jameson Muzyka: Stephen Baysted Film dokumentalny o Królowej Elżbiecie - zmarłej 08.09.2022 r. w Balmoral. Film o wspaniałej kobiecie, żonie, matce, monarchini. Film - nekrolog. Elżbieta II była najdłużej panującą władczynią Wielkiej Brytanii. Żyła blisko sto lat, pobiła wszelkie rekordy monarchii i nadała nowy wymiar roli królowej. Oto opowieść o tym, jak królowa musiała godzić sprzeczne role władczyni, matki i głowy rodu. Usłyszymy historie opowiedziane przez osoby, które ją dobrze znały, autorów królewskich biografii, historyków, dziennikarzy i przyjaciół. Najdłużej panujący monarcha brytyjski wcale nie miał być królową. Gdy urodziła się w 1926 - tym roku, jej ojciec, Książę Yorku, był drugi w kolejności do objęcia tronu. Jej dziadek, król Jerzy V przewodził Imperium Brytyjskiemu, a władza spoczywała w rękach mężczyzn. Elżbieta odziedziczyła po matce zdecydowanie, poznała też, że bycie miłym daje pewną władzę. Silny wpływ na młodą księżniczkę miała także jej guwernantka, Marion Crawford. Elżbieta nie otrzymała wykształcenia odpowiedniego dla władcy, bo nie spodziewano się, że zostanie królową. Wszystko odmienił rok 1936. W styczniu zmarł Jerzy V. Królem został jej wuj, Edward VIII, abdykował jednak po jedenastu miesiącach, by poślubić amerykańską rozwódkę, Wallis Simpson. Nowym królem został więc ojciec Elżbiety. Kiedy zmarł, Elżbieta została królową w wieku zaledwie 25 lat. Gdy wyszła z samolotu lecącego z Kenii, przywitał ją premier Winston Churchill i gabinet w całości złożony z mężczyzn. Długoletnie panowanie królowej poświęcone było w całości służbie dla kraju. Królowa żyła w czasie drugiej wojny światowej, w czasie lądowania człowieka na Księżycu i w czasach rewolucji cyfrowej. Miała 90 lat, gdy zamieściła swojego pierwszego tweeta. Dla młodych i starych królowa jest przykładem ciągłości, trwałości i pewności. W czasie swojego panowania królowa była źródłem inspiracji dla kobiet jej pokolenia. Brytyjczycy mówią, że przyniosła im coś więcej, niż można by oczekiwać, była obiektem ogólnoświatowej fascynacji i nigdy nie zawiodła rodaków, pełniąc swoją służbę dla kraju. 19:00 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - HAWAJE. MAGIA PACYFIKU (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. 20:10 NISMAN - ODC. 5 ZABÓJSTWO (NISMAN EPISODE 5: HOMICIDE?) Cykl dokumentalny, 65 min, Hiszpania, 2020 Reżyseria: Justin Webster Bohaterem tego cyklu dokumentalnego jest Alberto Nisman - argentyński prokurator federalny. Prowadził on między innymi śledztwo ws. zamachu bombowego na ośrodek kulturalny AMIA (Stowarzyszenie Argentyńsko - Izraelskie) w Buenos Aires z 18 lipca 1994 roku, będącego najbardziej krwawym zamachem terrorystycznym w Argentynie, a zarazem największym zamachem na żydowską instytucję poza granicami Izraela. Film o prawdziwej zbrodni, która wywołała burzę. Martwe ciało, terroryzm, Iran, CIA i FBI oraz skorumpowane rządy. To sprawy, którymi zajmował się Nisman. Ten serial to polityczny kryminał i historia oparta na autentycznych postaciach, opowieść o zbrodniach, szpiegach i tuszowaniu. 21:25 WCIELENIA ZŁA - ODC. 6/10 KIM Z DYNASTII GROZY (EVOLUTION OF EVIL) Cykl dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2015 Lektor: Maciej Gudowski Galeria najbardziej znanych despotów w najnowszej historii. Od Hitlera do Saddama Husajna, od Stalina do Kim Dzong Ila, od Mao do pułkownika Kaddafiego. Bezlitośni psychopaci, chciwi, okrutni, a czasem po prostu szaleni, przejęli kontrolę nad swoim krajem i terroryzują swoich poddanych, ale zawsze pozostaje pytanie: czy urodzili się źli, czy też coś się stało, że tak się zachowują? W tym odcinku dynastia północnokoreańskich dyktatorów na przykładzie Kim Dzong Ila. 22:30 MIASTO GNIEWU S.I - /1/ Serial fabularyzowany TVP, 30 min, Polska, 2017 Reżyseria: Dawid Sawicki Scenariusz: Dawid Sawicki Lektor: Tomasz Sobczak Zdjęcia: Tomasz Nawrocki, Łukasz Sawicki Muzyka: Tomasz Kamiński, Tomasz Kamiński Cykl dokumentalny opowiadający o początkach zorgaznizowanej przestępczości w Polsce. Pierwsza seria składa się z 13 odcinków. Każdy epizod opowiada o jednej zbrodni gangsterskich porchunków. W cyklu wykorzystano materiały archiwalne Telewizji Polskiej S. A. , materiały archiwalne Komendy Stołecznej Policji oraz warszawskich prokuratur i sądów. Odcinek 1 - "Początki". W pierwszym odcinku widzowie dowiedzą sie o zmianach ustrojowych w kraju i jak te przemiany wpłynęły na rozwój zorganizowanej przestępczości. Autorzy opowiedzą historię powstania grupy pruszkowskiej. Jak gangsterzy rośli w siłę, na czym zarabiali i jakie mieli sposoby działania. Jak wyglądała na początku lat 90. polska policja i czy była przygotowana do walki ze zorganizowana przestępczością. Twórcy przypomną też historię zabójstwa dwóch pruszkowskich gangsterów Janusza S. ps. Lulek i Andrzeja N. ps. Słoń w podwarszawskiej miejscowości Siestrzeń 29 maja 1990 roku. 23:20 CHINY PRZEJMUJĄ ŚWIAT (CHINA'S WORLD TAKEOVER / OPA SUR LE MONDE) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2020 Reżyseria: Walid Berrissoul Pekin, 1 października 2019 - go roku. Największa defilada wojskowa w historii Chin. Pokaz siły i starannie wyreżyserowane widowisko. Reżim komunistyczny, w duchu najlepszych radzieckich tradycji, świętuje z okazji 70 - lecia ChRL. Pekin rozciąga swe macki na cały świat. Dzięki ogromnym inwestycjom ten kraj chce się stać wiodącym supermocarstwem na świecie, wyprzedzając Europę, a nawet Stany Zjednoczone. W Chinach dwie aplikacje pozwalają na zakupy, opłatę rachunków, wynajęcie samochodu albo rezerwację podróży. WeChat firmy Tencent oraz Alipay, filia firmy Alibaba. Pod życzliwym kierownictwem dwóch cyfrowych gigantów stworzonych w Chinach, wszystko wydaje się niezwykle łatwo dostępne. Punktualność, dziesięciogodzinny dzień pracy sześć dni w tygodniu za 70 euro miesięcznie. Amerykański klient, chiński producent, etiopski pracownik. Dzięki Chinom Etiopia odzyskała dostęp do morza. Zbudowano nową stację i uruchomiono linię kolejową, łączącą Addis Abebę z portem Dżibuti nad Morzem Czerwonym. Kontrola półtora miliarda obywateli, a przede wszystkim dominująca globalna technika - w ciągu dziesięciu lat. Pekin dokonuje ogromnych inwestycji w sztuczną inteligencję. W Szanghaju dziesiątki firm takich stoją na pierwszej linii w globalnej batalii. Władze Hong Kongu, zbliżone do Pekinu, pozostają nieugięte, protestujący zaś radykalizują się coraz bardziej. W 2047 - mym roku Chiny przejmą całkowitą kontrolę nad Hong Kongiem. W obliczu zagrażającego imperium i niepewnego porządku świata, mieszkańcy Hong Kongu apelują do Zachodu o pomoc. Trzydzieści lat po upadku Muru Berlińskiego Zachód stawiał na upadek komunizmu w Chinach. Czy historia się odwróciła? 00:15 POWSTANIE WARSZAWSKIE DZIEŃ PO DNIU - ODC. 39 Felieton, 7 min, Polska, 2017 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Bohater odcinka - Tadeusz Ruman. 00:30 BYŁEM DUBLEREM - LESZEK MAZAN Reportaż, 20 min, Polska, 1978 Autor: Wacław Kaczmarczyk Prowadzący: Leszek Mazan Redaktor Leszek Mazan - dziennikarz, publicysta i miłośnik historii. Chcąc sprawdzić się w roli pilota turystycznego, pod przykrywką jedzie na trzydniową wycieczkę autokarową, zorganizowaną dla "Cechu Rzemiosł Drzewnych" przez Spółdzielnię Turystyczno - Wypoczynkową. Podczas wycieczki na trasie Bieszczady - Łańcut - Krasiczyn uczestnicy natrafiają na liczne perturbacje, związane z organizacją, począwszy od braku przewodnika na zamku w Łańcucie, przez awarię autokaru w Przemyślu, po problemy z wyżywieniem i noclegami. W skrócie rzecz ujmując - kłopotom nie ma końca. Mimo to grupa szczęśliwie wraca do domu. Program "Byłem dublerem - Leszek Mazan" ukazuje, jak ciężką pracą jest bycie pilotem wycieczek turystycznych. 01:00 ŁODZIE WYPŁYWAJĄ O ŚWICIE Film dokumentalny, 13 min, Polska, 1955 Reżyseria: Ryszard Ber Etiuda opowiada o życiu bałtyckich rybaków. Mężczyźni należący do portretowanej społeczności wypływają na łodziach na otwarte morze, bliscy oczekują w napięciu ich powrotu. Etiuda Szkoły Filmowej. 01:20 PUŁKOWNIK DĄBEK. OBRONA GDYNI 1939 Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2009 Reżyseria: Bartosz Paduch Scenariusz: Bartosz Paduch Aktorzy: Bogdan Smagacki, Grzegorz Wolf, Michał Kowalski, Krzysztof Matuszewski, Dariusz Szymaniak, Jarosław Tyranski, Eugeniusz Kujawski, Cezary Rybiński, Robert Olech, Tomasz Podsiadły, Maciej Brzozka Zdjęcia: Bartosz Bieniek Film dokumentalny o historii bohaterskiej obrony Gdyni i Kępy Oksywskiej, dowodzonej przez pułkownika, który do końca pozostawał niezłomnym żołnierzem, wiernym swoim podkomendnym, który cenił wolną ojczyznę nad własne życie. Film bogaty w sceny fabularyzowane i rekonstrukcje walk przenosi nas w realia ciężkich starć na gdyńskiej Kępie Oksywskiej, pokazuje zmagania polskich żołnierzy z atakującymi w wielkiej przewadze wojskami niemieckimi i z własnymi słabościami. Bogata warstwa faktograficzna upamiętnia najważniejsze wydarzenia tamtych dni, nie pozwalając im popaść w zapomnienie. 02:25 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - JUŻ TYLKO SPRÓCHNIAŁY KRZYŻ ODC. 214 Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Co stało się z naturalnym krajobrazem historycznym formowanym przez wieki na naszych wschodnich rubieżach, uświadamiamy sobie wtedy, gdy do poszukiwań niezbędny jest nam konkretny dwór z jego rolniczym otoczeniem, lasami i łąkami. Zamiast punktów odniesienia, na miejscu odnajdujemy anonimową pustkę. Tak rzecz się ma w przypadku Hoźnej pod Białymstokiem. A legenda miejscowa powiada, że tu pochowani są powstańcy styczniowi. 03:00 ALBERT CINEMA Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2012 Reżyseria: Agnieszka Zwiefka Scenariusz: Agnieszka Zwiefka Zdjęcia: Aleksander Duraj Muzyka: Leszek Możdżer Tytułowy Albert Cinema to nieformalna grupa filmowa, w skład której wchodzą amatorzy, mieszkańcy Schroniska dla Bezdomnych im. św. Brata Alberta we Wrocławiu. Mają za sobą długie lata spędzone w ośrodku, dokąd trafili w zasadzie z tego samego powodu. Przez alkoholizm popadli w ruinę, stracili swoje rodziny i domy, nie mają perspektyw na lepszą przyszłość, poniekąd na własne życzenie zostali zepchnięci na margines życia. Ale i dla nich w końcu pojawiło się światełko w tunelu. W grudniu 2005 roku powstała grupa Albert Cinema, założona z inicjatywy Dariusza Dobrowolskiego, kierownika schroniska dla bezdomnych. To on zainteresował swoich podopiecznych magią kina, pokazał jak można żyć inaczej, jak poznawać inny świat. Uwierzyli w siebie, kiedy kolejne wyprodukowane przez nich filmy brały udział w konkursach, były prezentowane na festiwalach, miały kinowe premiery. Dokument "Albert Cinema" Agnieszki Zwiefki opowiada właśnie o bezdomnych z wrocławskiego ośrodka im. św. Brata Alberta, którzy pod nadzorem kierownika schroniska, Dariusza Dobrowolskiego, kręcą film "Człowiek, który morza nie widział". W skład ekipy filmowej, obok opiekuna, któremu i nadali pseudonim "Dobry", bo naprawdę jest dobry, wchodzą: Leszek, narrator, autor scenariusza i aktor w jednej osobie oraz operator Heniek, a także Szymon, Waldek, Franek. Widz poznaje bohaterów, zarówno w ich codziennym życiu w schronisku, jak i na planie filmowym. Śledzi cały proces powstawania filmu, aż po jego oficjalną kinową premierę. Między kręceniem kolejnych sekwencji bohaterowie rozmawiają o różnych sprawach, dzielą się przemyśleniami na temat swojej nowej pasji, biadolą nad smutnym losem, mówią o rodzinie, którą stracili, o marzeniach, przywołują piękne wspomnienia sprzed lat. Wymieniają także poglądy na temat kręconego filmu, spierają się o szczegóły, kłócą. Głównym bohaterem jest alkoholik Leszek, bezdomny od 28 lat. Jego największym marzeniem jest spotkać syna Artura, którego ostatni raz widział, gdy chłopiec miał 12 lat. Wspomina wakacje z nim i żałuje, że tych dni, kiedy był trzeźwy, było tak niewiele. To właśnie synowi Leszek dedykuje swój kolejny film. 04:00 PASTEUR ZNAD WISŁY - RZECZ O PROFESORZE HILARYM KOPROWSKYM Film dokumentalny, 29 min, Polska, 2005 Autor: Krzysztof Magowski, Piotr Poraj Poleski Reżyseria: Krzysztof Magowski Scenariusz: Piotr Poraj Poleski Muzyka: Dariusz Żebrowski, Hilary Koprowsky Hilary Koprowsky to jeden z najwybitniejszych lekarzy naszych czasów, zajmujący się od blisko 60 lat wirusami. Profesor Koprowsky jest wynalazcą pierwszej przyjmowanej doustnie szczepionki przeciw poliomyelitis wywołującego chorobę polio. Prace nad szczepionką rozpoczął w 1947 i zajęła mu ona blisko 10 lat. Jego szczepionka była pierwszą podawaną masowo na wszystkich kontynentach. W Polsce przyjęło ją blisko 9 milionów dzieci. Jak podaje WHO, dzięki profesorowi Koprowskiemu można powiedzieć że świat jest wolny od polio. Jednak nie tylko medycyna jest wielką namiętnością profesora, znaczącą rolę w jego życiu odgrywa także muzyka. Koprowsky ukończył dwie prestiżowe uczelnie muzyczne: Warszawskie Konserwatorium Muzyczne, a także rzymskie konserwatorium Santa Cecilia. Do dziś, mimo ukończonych 90 lat, Hilary Koprowsky prowadzi wyjątkowo aktywne życie naukowe, jest dyrektorem Instytutu Biotechnologii Uniwersytetu Thomasa Jeffersona w Filadelfii.