TVP Historia Środa, 06.09.2023 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 6 WRZEŚNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1522 - koniec wyprawy Magellana; 1944 - dekret PKWN o "reformie rolnej"; 1967 - wizyta de Gaulle ' a w Polsce; 07:10 STULECIE WINNYCH S.I - ODC. 7 Serial historyczny TVP, 43 min, Polska, 2019 Reżyseria: Piotr Trzaskalski Scenariusz: Ariadna Lewańska, Małgorzata Retei Muzyka: Wojciech Lemański Aktorzy: Kinga Preis, Jan Wieczorkowski, Roman Gancarczyk, Adam Ferency, Weronika Humaj, Aleksandra Kołacz, Karolina Bacia, Oliwia Tarachimowicz, Jakub Sasak, Patryk Szwichtenberg, Tomasz Włosok, Jakub Guszkowski, Krzysztof Rogucki, Ignacy Klim, Sebastian Sulima Ania i Mania uczą się w gimnazjum Platerek w Warszawie. Z Brwinowa dochodzą niepokojące wieści o zdrowiu Antoniego. Po konsultacji w warszawskiej klinice, lekarz stwierdza u Winnego chorobę otępienną. Paweł wyznaje Ani miłość i nalega na szybki ślub. Źle znosi wyjazd ukochanej do Warszawy, a za swoje cierpienie wini Lilpopa. - To on ci zawrócił w głowie... ta cała Warszawa, ta pensja dla panienek z wyższych sfer. Dziewczyna, choć odwzajemnia uczucie, nie chce przerywać nauki i prosi ukochanego o czas. Uczucie do Pawła utrzymuje w tajemnicy przed rodziną. Wstydzisz się mnie - pyta zaniepokojony Paweł. Mania, w przeciwieństwie do siostry nie ukrywa swoich uczuć i chętnie opowiada o swoich planach. Kocham Pawła i chciałabym zostać jego żoną - zwierza się zaskoczonej Ani. Ignacy przyjmuje w Warszawie święcenia kapłańskie. Podczas uroczystości Ania przypomina sobie, jak pierwsza przewidziała jemu przyszłość z dala od domu. W czasie jednego z warszawskich spacerów Ania zauważa zmianę zachowania Stanisława Lilpopa. Wydaje mi się, że mam taką smutną pewność, że do nikogo i do niczego nie przynależę żali się Stanisław i prosi Anię, by została z nim na niedzielęw Warszawie. Dziewczyna myślami i sercem jest z Pawłem. W niedzielę jedzie do Brwinowa. Kilka dni później obie z Manią zostają wezwane do gabinetu dyrektorki szkoły. 08:05 ALFABET ANDRZEJA DOBOSZA S.I - ODC. 1 15 min, Polska, 2020 Reżyseria: Agnieszka Jęksa Scenariusz: Agnieszka Jęksa, Zuzanna Elbert - Stelmach Prowadzący: Andrzej Dobosz Muzyka: Filip Kuncewicz Cykl poświęcony życiu kulturalnemu w czasach PRL. Przewodnikiem po tych czasach będzie Andrzej Dobosz, felietonista, krytyk literacki, autor książek: "Pustelnik z Krakowskiego Przedmieścia, Generał w bibliotece" oraz "Z różnych półek". Każdy odcinek opowiada o innym bohaterze czy miejscu. Odcinek 1 - Państwowy Instytut Wydawniczy Państwowy Instytut Wydawniczy to nie tylko znane, wciąż funkcjonujące wydawnictwo, księgarnia i dawna kawiarnia. Było to wyjątkowe środowisko i miejsce spotkań, w którym bywali Paweł Hertz, Zbigniew Herbert i Gustaw Holoubek, a w wydawnictwie pracował m.in. Jan Józef Lipski. W księgarni królowała wszechwładna pani Blanka. 08:30 HISTORIA POLSKI - RZĄD POLSKI 1939 - 1945 CZ. 1 OSAMOTNIENI Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2000 Reżyseria: Marek Drążewski Zdjęcia: Roman Dębski Muzyka: Piotr Hertel Przegrana wojna obronna 1939 roku nie oznaczała upadku Polski. Mimo trudności ze strony francuskiego sojusznika udało się utworzyć w Paryżu rząd na emigracji, którego premierem zostaje gen. Władysław Sikorski. Już w pół rokupóźniej odtworzona 80 - tysięczna Armia Polska była gotowa do walki z Niemcami. Tło polityczne zdarzeń 1939 - 40 ukazuje trudności, z jakimi borykał się rząd polski pragnący zaznaczyć obecnośćPolski na płaszczyźnie międzynarodowej. Po klęsce Francji w czerwcu 1940 roku Rząd Polski przenosi się do Angli. Wewnętrzne spory o kształt i sposób prowadzenia polityki zagranicznej doprowadzają do kryzysu. Prezydent Raczkiewicz dymisjonuje premiera Sikorskiego. 09:50 SENSACJE XX WIEKU - DWA POCISKI Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 1989 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Prowadzący: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Odcinek na temat okoliczności śmierci premiera Szwecji Olofa Palmego. Centrum Sztokholmu, Bogusław Wołoszański wypowiada się na temat okoliczności śmierci premiera Szwecji Olofa Palmego. Na strzelnicy mówi o motywach zamachu. Oglądamy filmowe materiały archiwalne z zamachów na życie króla Jugosławi Aleksandra, prezydentów USA Gerarda Forda i Ronalda Reagana, papieża Jana Pawła II i prezydenta Egiptu Anwara Sadata. Prowadzący przedstawia domniemane motywy zamachu na Olofa Palmego oraz sam moment zamachu, a także działania policji szwedzkiej bezpośrednio po zabójstwie Olofa Palmego. Bogumił Rydz wypowiada się na temat metod stosowanych w badaniach porównawczych broni i pocisków. W podsumowaniu prowadzący informuje o bezskuteczności działań policji szwedzkiej. 10:20 SENSACJE XX WIEKU - DIEPPE Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 1989 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Audycja cykliczna o charakterze sensacyjnym, popularyzująca wiedzę o historii XX wieku. Tematem odcinka jest desant przeprowadzony przez aliantów 19 sierpnia 1942 roku na francuskim wybrzeżu w rejonie portowego miasta Dieppe. 10:55 WĘGRY - UKRYTY PŁOMIEŃ Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2021 Reżyseria: Mariusz Pilis Film pokazuje podróż po Europie Środkowej w poszukiwaniu głosu mniejszości węgierskiej, która w wyniku Traktatu w Trianon z 1920 r. znalazła się w granicach dzisiejszej Słowacji, Rumunii, Serbii i Ukrainy. Opowieść o mniejszości węgierskiej to temat, który wciąż wywołuje napięcia w całym regionie. Wydaje się, że dzisiaj dla Węgrów straty terytorialne to historia, z którą się pogodzili. Ale jednocześnie coraz mocniej angażują się w to, co dzieje się z ich rodakami zamieszkującymi sąsiednie kraje. Sąsiedzi oskarżają Węgry o politykę zmierzającą do odzyskania utraconych ziem. Węgry zarzucają czwórce swoich sąsiadów forsowanie agresywnej polityki asymilacyjnej i stosowanie represji wobec etnicznych Węgrów. Próba opowiedzenia i zrozumienia sensu tlących się dookoła konfliktów, których źródłem są decyzje mocarstw sprzed stu lat, ale też współczesna polityka. 11:55 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - NA TAJNYCH CZĘSTOTLIWOŚCIACH Magazyn, 30 min, Polska, 2022 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Prowadzący: Andrzej Mietkowski Wolna Europa, Głos Ameryki, BBC symbolizowały obronę wolnego słowa. Przez żelazną kurtynę przedzierały się też amerykańskie zakonspirowane radiostacje. Tajnym transmisjom do Bułgarii, Rumunii, Ukrainy, Albanii towarzyszyły próby rozchwiania pojałtańskiego status quo. O próbach dywersji tajnych radiostacji opowiedzą historycy: dr hab. Sławomir Łukasiewicz i prof. Rafał Habielski. 12:30 TAJEMNICA TWIERDZY SZYFRÓW - ODC. 6/13 Serial sensacyjny, wojenny TVP, 44 min, Polska, 2007 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Muzyka: Stanisław Syrewicz Aktorzy: Paweł Małaszyński, Jan Frycz, Borys Szyc, Paweł Deląg, Piotr Grabowski, Karolina Gruszka, Anna Dereszowska, Cezary Żak, Jan Wieczorkowski, Marcin Dorociński Radzieccy komandosi, którzy wylądowali w okolicy zamku Czocha, aby wedrzeć się tam i zniszczyć "Aparat", realizując źle przygotowaną misję, wchodzą na pole minowe. Kilku z nich ginie. Wybuchy alarmują niemiecki garnizon. W krótkiej potyczce wszyscy Rosjanie giną, gdyż pozbawieni broni przeciwpancernej nie są w stanie zwyciężyć w pojedynku z pojazdami pancernymi. Jeden z żołnierzy zostaje zastrzelony przez Beera, który twierdzi, że nie mógł wziąć go do niewoli, gdyż żołnierz sięgnął po granat. Nie było to jednak prawdą. W Leśnej na posterunek policji zgłasza się Ewelina Robak. Donosi, że jej lokatorka Natalia wychodziła w nocy. Beer i Globcke jadą do Leśnej. Zeznania kobiety nie pozostawiają wątpliwości: Natalia jest radiotelegrafistką, której szukali. Robakowa zeznaje również, że widziała Natalię z oficerem w kościele. Na zdjęciach wskazuje czterech oficerów, wśród nich jest Jorg. Globcke postanawia schwytać Natalię, nakazuje wysłać tam oddział. Jorg, widząc w zamku przygotowania esesmanów, chce ratować Natalię. Anna Maria zawozi go do Leśnej. Tam Jorg odnajduje Natalię na strychu, ale jest za późno, żeby ją ratować. Orientując się, że obojgu nie uda się uciec, oddaje się w ręce esesmanów, aby wstrzymać dalszą pogoń. W Paryżu Joanna ponownie spotyka się z Czernym i Compaigne'em, rozkazuje im wyjechać do Niemiec, gdzie wdzierają się już wojska alianckie. Mają być jak najbliżej Czochy. Jeszcze nie wie o losie Natalii, od której otrzymywała depesze i która jest jej córką. Natalia jest torturowana przez Beera w policyjnej celi w Leśniej. Dzielnie znosi ból i nie wydaje Jorga, ani nie zgadza się na współpracę. Jorg jest załamany losem Natalii. Ostatnie wydarzenia uświadomiły mu, jak bardzo ją kocha. 13:20 DZIKIE KONIE. OPOWIEŚĆ Z PUSZTY (WILD HORSES - A TALE FROM THE PUSZTA) Film dokumentalny, 53 min, Szwecja, 2020 Reżyseria: Zoltan Torok To historia o pięknych, dzikich koniach Przewalskiego, żyjących na węgierskich równinach o nazwie Puszta. Są one domem największego stada tego rzadkiego gatunku koni. Kilkadziesiąt lat temu konie Przewalskiego prawie wyginęły w swoim pierwotnym środowisku, w rozległym mongolskim krajobrazie. Pozostałe nieliczne zwierzęta znalazły nowy dom na słynnych stepach Węgier, gdzie zaczęły się rozwijać na największych równinach Europy Środkowej. Stado liczy obecnie prawie 300 zwierząt i jest stadem różnych rodzin koni, przeplatanych bliskimi relacjami, prawdziwymi przyjaźniami i silnymi sojuszami. Realizowany przez trzy lata przez wielokrotnie nagradzany zespół film jest podróżą do ich sekretnego świata, opowiedzianą oczami rosnącego źrebaka. W filmie pojawi się również wiele innych innych zwierząt z łąk, takich jak drop, tur, gigantyczne pająki i wiele innych. 14:20 OPUSZCZONE MIEJSCA - ODC. 1 (FORSAKEN PLACES) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2020 W tej 4 - odcinkowej serii zbudowane ze stali, zalane betonem lub wydobyte spod ziemi pomniki przełomowych momentów historii ożywają na nowo. Swoje osobiste wspomnienia o tych zapomnianych, ale często niedostępnych i groźnych miejscach przywołują związani z nimi świadkowie. Opowiadają o klęskach żywiołowych, wojnach lub wielkich katastrofach, które odcisnęły piętno na tych zabytkach, a także na ludziach mieszkających czy pracujących w ich pobliżu. W czterech odcinkach widzowie poznają dwanaście takich "zaginionych miejsc" - to bazy wojskowe, pokazowe budynki epoki, turystyczne raje i szpitale. 15:20 WOJNA POLSKA 1939. DZIEŃ PO DNIU - ODC. 6 Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Katarzyna Szczuka - Niezabitowska Scenariusz: Paweł Krzemiński, Piotr Gursztyn, Bartłomiej Grudnik Prowadzący: Piotr Gursztyn W odcinku: Dzień rozerwania frontu. Niemcy zajęli Kraków, 10. BK i 1. BG walczyły pod Bochnią i nad Wiśniczem, osłaniając odwrót armii Kraków; 21. DP toczyła ciężkie walki w obronie Bochni, utrzymując miasto; 24. DP od rana w walce - odparła atak niemieckiej 4. DLekkiej nad Dunajcem. W nocy z 6/7 Niemcy zaatakowali w Proszowicach wycofująca się 55. DPR, zadając jej spore straty. Od rana niemiecka 2. DLekka, która zajęła Kielce, rozpoczęła natarcie na północ i wschód od miasta; o 14.00 atak na Starachowice i zdobycie miasta. Czołgi niemieckie dotarły w okolice Końskich, walki z oddziałami Armii Prusy. Bitwa pod Tomaszowem Mazowieckim. Luftwaffe zbombardowało sztab gen. Rómmla, co spowodowało, że wyjechał on do Warszawy i stracił kontakt ze swą armią. XIX. Korpus gen. Guderiana przeprawił się przez Wisłę pod Świeciem i skierował się do Prus Wsch. Po południu polska załoga opuściła Toruń i wycofała się na płd. brzeg Wisły. Gen. Tommee doprowadza dywizje Armii Łódź do Modlina. Początek walk o Pułtusk. Naczelny Wódz wydał rozkaz armiom Prusy, Łódź, Poznań i Pomorze wycofania się za Wisłę i objęcia frontu od Warszawy do Annopola, armia Modlin i SGO Narew miały utrzymać linię Narwi. Wieczorem formalnie połączono armię Kraków z armią Karpaty w armię Małopolska pod dowództwem gen. Fabrycego, armia Małopolska miała bronić linii Dunajca i dalej Wisły do Annopola. Apel płk. Umiastowskiego o opuszczenie Warszawy przez wszystkich mężczyzn zdolnych do służby wojskowej. Na Wybrzeżu niemiecka 207. DP doszła do głównej pozycji obrony LOW, rząd opuścił Warszawę. Felieton: uzbrojenie Wojska Polskiego - karabin samopowtarzalny wz. 38M (Maroszek). Felieton: dowódcy: b. gen. dyw. Stefan Dąb - Biernacki. Felieton: świadek historii: gen. bryg. pil. Stanisław Skalski - uczestnik Kampanii Wrześniowej. 15:55 BAŁKANY W OGNIU - CZĘŚĆ 1. JUGOSŁAWIA NA BECZCE PROCHU (THE BALKANS IN FLAMES / BALKAN IN FLAMMEN 1. TINDERBOX YUGOSLAVIA) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Veronika Mendler, Klaus Kastenholz Czteroodcinkowa seria dokumentalna o sytuacji na Półwyspie Bałkańskim. Upadek Jugosławii w XX wieku był wynikiem wielu wojen i konfliktów, które nękały Europę Południowo - Wschodnią od ponad stu lat. Przerażające okrucieństwa z przeszłości wciąż tkwią w wielu sercach i umysłach w dużych częściach regionu, powodując trwającą brutalną konfrontację, która jest jedną z przyczyn dalszego rozmieszczania żołnierzy ONZ w niebieskich hełmach. Często nie sposób zapomnieć o krwawej przeszłości. Ten serial dokumentalny dociera do sedna przyczyn konfliktów i wojen. Wypowiedzi współczesnych świadków i międzynarodowych ekspertów pomagają w dochodzeniu w sprawie kryzysu południowo - wschodniego. Jest to badanie genezy państwa, epoki dyktatora Tity, wojen jugosłowiańskich lat 90. , a także wpływu przeszłości na współczesność. 17:05 HISTORIA POLSKI - RZĄD POLSKI 1939 - 1945 CZ. 2 OSACZENI Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2000 Reżyseria: A. Marek Drążewski Scenariusz: A. Marek Drążewski Zdjęcia: Roman Dębski Muzyka: Piotr Hertel 18 czerwca 1940 roku prezydent Władysław Raczkiewicz udał się do Londynu. Na dworcu w stolicy Wielkiej Brytanii witali go król Jerzy VI, pracownicy ambasady, politycy. Gen. Władysław Sikorski nie był obecny. Tłumaczył się zmęczeniem, był to jednak wynik trwającego już od dłuższego czasu konfliktu między tymi mężami stanu. Sikorski skupił w swoim ręku zbyt wiele władzy. Był premierem, ministrem spraw wojskowych i naczelnym wodzem. Obciążano go odpowiedzialnością za ogromne straty wojskowe w czasie kampanii we Francji, wytykano zbytnie opóźnienie ewakuacji polskich żołnierzy i utratę polskiego złota, które zamknięte we francuskim banku w Dakarze było dla rządu do końca wojny nieosiągalne. Najistotniejszą jednak przyczyną konfliktu był - przygotowany zgodnie z angielskimi intencjami - memoriał, w którym przewidywano nawiązanie stosunków polsko - radzieckich i utworzenie na terenie ZSRR armii polskiej. 19 czerwca dokument ten został przekazany Brytyjczykom, o czym generał nie poinformował ani prezydenta, ani Rady Ministrów. 26 czerwca na pierwszym posiedzeniu rządu w Londynie gen. Sikorski przedstawił program reorganizacji władzy. Chciał zmniejszyć liczbę ministerstw i zwiększyć swój wpływ na działania rządu. Reorganizacji tej sprzeciwili się i współpracujący z nim socjaliści i niechętni mu przedstawiciele Stronnictwa Narodowego. Zresztą prezydent Raczkiewicz uznał, że przekazując wspomniany memoriał Anglikom, Sikorski naruszył "umowę paryską" i 18 lipca zdymisjonował go, a na stanowisko premiera powołał Augusta Zaleskiego. Grupa oficerów związanych z gen. Sikorskim odmówiła podporządkowania się nowemu premierowi i zmusiła go do niepodejmowania jakichkolwiek czynności państwowych. Dzięki intensywnej mediacji gen. Sosnkowskiego i naciskom Brytyjczyków, prezydent Raczkiewicz po raz kolejny zgodził się na kompromis. Odwołał Zaleskiego i po wycofaniu memoriału ponownie zlecił Sikorskiemu sformowanie rządu. 18:10 SPÓR O HISTORIĘ - STRAŻNICY WSCHODNIEJ GRANICY Debata, 30 min, Polska, 2021 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Prowadzący: Tomasz Muller Przegrana przez Sowietów wojna z Polską przekreśliła ich nadzieje na eksport rewolucji bolszewickiej do Europy. Ustalona w Rydze wschodnia granica Polski nie satysfakcjonowała przywódców sowieckich i dlatego miała pozostać płonącą granicą. Władze w Moskwie organizowały działania grup dywersyjnych przenikających do Polski, które dokonywały napadów i morderstw. Na początku sierpnia 1924 roku silny oddział sowiecki opanował na kilka godzin nadgraniczne miasteczko Stołpce. Po tym zdarzeniu w sierpniu 1924 roku podczas posiedzenia rządu z udziałem prezydenta Stanisława Wojciechowskiego, podjęto decyzję o stworzeniu specjalnej formacji wojskowej pod nazwą Korpusu Ochrony Pogranicza. Miała ona m.in. strzec nienaruszalności urządzeń granicznych, nie dopuszczać do nielegalnego przekraczania granicy oraz zwalczać przemyt i wykroczenia skarbowe. Poza granicą polsko - sowiecką, KOP ochraniał suwalski odcinek granicy z Niemcami, a także granice z Litwą i Łotwą, a na południu granicę polsko - rumuńską na Dniestrze aż do najdalej wysuniętej na południe strażnicy KOP, w Okopach Św. Trójcy. Od marca 1939 roku strzegł także granicy polsko - węgierskiej. 1 września 1939 roku w Korpusie Ochrony Pogranicza służyło około 19 tysięcy żołnierzy. Goście: prof. Henryk Stańczyk, Wyższa Szkoła Menedżerska w Warszawie, prof. Jerzy Prochwicz, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, prof. Krzysztof Jasiewicz, Instytut Studiów Politycznych PAN. 19:05 STULECIE WINNYCH S.I - ODC. 8 Serial historyczny, obyczajowy TVP, 43 min, Polska, 2019 Reżyseria: Piotr Trzaskalski Scenariusz: Ariadna Lewańska, Małgorzata Retei Muzyka: Wojciech Lemański Aktorzy: Kinga Preis, Jan Wieczorkowski, Roman Gancarczyk, Weronika Humaj, Karolina Bacia, Katarzyna Kwiatkowska, Arkadiusz Janiczek, Olaf Lubaszenko, Andrzej Mastalerz, Anna Grycewicz, Sandra Drzymalska, Patryk Szwichtenberg, Tomasz Włosok, Katarzyna Mikiewicz, Jakub Sasak Ania i Mania szykują się do matury. Po egzaminach Mania jest zdecydowana wrócić do Brwinowa, Anię bardziej niż stabilizacja, pociąga dalsza edukacja. Ty zawsze byłaś ta zdolniejsza, więcej chciałaś, mówi jej w szczerej rozmowie Mania. - Zostaniesz w Warszawie, będziesz kimś. Ja chcę zostać tu, mieć dom, rodzinę, dzieci. Paweł po raz kolejny próbuje zawalczyć o Anię i wpłynąć na zmianę jej planów. Odwiedza ją w Warszawie, ale niewiele udaje mu się ugrać. Ania pilnie przygotowuje się do matury. Szybko zyskuje nowych mistrzów, których dorobek życiowy jej imponuje. W szkole poznaje Janusza Korczaka, w Instytucie Pedagogicznym, Marię Grzegorzewską. Nauka pochłania ją do tego stopnia, że mimo próśb Pawła, nie przyjeżdża na świąteczny festyn do Brwinowa. Tymczasem właśnie tam, po raz pierwszy publicznie swoje rysunki prezentuje Łucja. Jej uroda zachwyca Jaśka Winnego, a talent malarski porusza serce Tadeusza Wierusz - Kowalskiego, bogatego dyplomaty, właściciela pałacu w Brwinowie. Damian Winny oświadcza się Zosi, a rodzice młodych czym prędzej planują ślub. O swoim ślubie z Anią ciągle marzy Paweł, a o założeniu rodziny z nim marzy Mania. Ania, staje się ulubioną studentką Korczaka. Po jednym z wykładów dziewczyna zadaje swojemu wykładowcy trudne pytanie: Czy jeśli dwie bliskie sobie osoby kochają tego samego mężczyznę, to czy jedna, wybierając go, ma prawo zniszczyć szczęście tej drugiej? Odpowiedź Korczaka, który nie wie, dlaczego Ania pyta go o to, zaważy na losie całej trójki. 20:00 NARODZINY NAZIZMU S.II - WOJNA DYKTATORÓW. FRONT WEWNĘTRZNY (RISE OF THE NAZIS) Serial dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Julian Jones, Julian Jones Ta niezwykła seria przybliża decydujące starcie II wojny światowej, kiedy to Hitler stawił czoła równie bezwzględnemu dyktatorowi: Stalinowi. Będąc u szczytu swej potęgi, Hitler próbuje oszukać sowieckiego przywódcę, przedstawiając plan inwazji na Wielką Brytanię, jednocześnie potajemnie przygotowując atak na Związek Sowiecki. Stalin ma jednak szpiega w kwaterze głównej Hitlera. Obaj dyktatorzy przejmują dowodzenie nad własnymi armiami. Ludzie Hitlera składają fałszywe obietnice, a w Stalinie Hitler znalazł swojego przeciwnika. W obliczu klęski Niemiec na froncie wschodnim Hitler zostaje zmuszony do odwrotu. Pojawiają się głębokie konflikty, a jego najbliższy krąg walczy o władzę. W miarę jak narasta opór przeciwko niemu, a wewnętrzny wróg knuje, jak go zabić, Hitler popycha Niemcy ku zniszczeniu. Wniknięcie w umysły dwóch dyktatorów, których złudzenie niezwyciężoności doprowadziło do ich własnej klęski, to opowieść o tym, dlaczego dyktatury upadają. Jest to również przerażający opis pychy i mrocznej sztuki politycznej, która sprzysięgła się, by zniszczyć wolność, ale ostatecznie zniszczyła samą siebie. 22:05 TEATR TELEWIZJI - DOKTOR HALINA Teatr, 65 min, Polska 2007 Scenariusz według "Wspomnień pracy w wywiadzie antyhitlerowskim ZWZ - AK" Haliny Szwarc: Grażyna Trela, Marcin Wrona Reżyseria: Marcin Wrona Zdjęcia: Andrzej Ramlau PSC Obsada: Joanna Kulig, Maja Barełkowska, Andrzej Franczyk, Arkadiusz Janiczek, Krzysztof Banaszyk, Jerzy Matula, Marcin Kalisz, Maciej Wojdyła, Lidia Sadowa, Roma Gąsiorowska, Piotr Głowacki, Ewa Kaim, Edward Sosna, Grzegorz Mielczarek, Dariusz Biskupski i inni Zacznijmy od początku. Wiemy, że ujawniła się pani w październiku 45 roku na mocy amnestii dla byłych akowców. Podporucznik Halina Kłąb, po mężu Szwarc, karta weryfikacyjna nr 273/202. Zgadza się? - pyta oficer z trzema gwiazdkami na naramiennikach. Tak - odpowiada kobieta. W czasie okupacji razem z matką podpisałaś volkslistę. Zgadza się? Czyli jesteś prawdziwą Niemką? Wyłącznie na użytek polskiego wywiadu. Byłaś zwykłą zniemczoną dziwką! Bohaterka spektaklu mogła spełnić się jako znakomita pianistka. Miała przed sobą artystyczną karierę. Wybuch wojny pokrzyżował jednak jej ambitne plany. Szesnastoletnia uczennica wstąpiła do podziemia. Zgodnie z poleceniem dowództwa, powołując się na niemieckie korzenie matki, podpisała volkslistę, w ciągu paru miesięcy nauczyła się języka niemieckiego i ukończyła niemiecką szkołę. Pierwsze kroki w konspiracji stawiała w ZWZ - AK w Okręgu Łódzkim, potem podjęła jeszcze trudniejsze wyzwanie - pracę w wywiadzie głębokim na terenie III Rzeszy. Wykonywała niebezpieczne zadania w Wiedniu, Hamburgu i w samym sercu hitlerowskiego reżimu w Berlinie. Do jej konspiracyjnych obowiązków należały, między innymi, działania dezinformacyjne wymierzone w administrację niemiecką, oraz kolportaż pism i ulotek w ramach akcji N będącej orężem dywersyjno - psychologicznym, które miało podkopywać morale wroga. Cieszyła się doskonałą opinią u swych przełożonych i u zachodnich aliantów. Wojenne szczęście opuściło dziewczynę w rodzinnej Łodzi, w 1944 roku. Została aresztowana przez gestapo. Spędziła w więzieniu, maltretowana i torturowana, siedem długich miesięcy. Wreszcie skazano ją na śmierć. Cudem uniknęła rozstrzelania. Ale to nie był koniec fizycznej i moralnej udręki. W wyzwolonej ojczyźnie czekały ją kolejne upokorzenia, tym razem z rąk rodaków z UB. Mimo powojennych prześladowań, a potem złośliwego utrudniania jej zawodowej kariery, Halina Szwarc dopięła swego. Pracowała jako lekarz i wykładowca wyższych uczelni, między innymi była prorektorem Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie. Zyskała tytuł profesora medycyny, założyła Uniwersytet Trzeciego Wieku. Zmarła w 2002 roku. Aż do roku 1999, do czasu wydania wspomnień, o dramatycznych losach doktor Haliny wiedzieli tylko najbliżsi. Dzięki spektaklowi Teatru TV także szerokie rzesze odbiorców poznają niezwykłą, lecz prawdziwą historię młodej kobiety o wyjątkowej odwadze, wielkiej sile woli i prawości charakteru. 23:25 SENSACJE XX WIEKU - DWA POCISKI Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 1989 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Prowadzący: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Odcinek na temat okoliczności śmierci premiera Szwecji Olofa Palmego. Centrum Sztokholmu, Bogusław Wołoszański wypowiada się na temat okoliczności śmierci premiera Szwecji Olofa Palmego. Na strzelnicy mówi o motywach zamachu. Oglądamy filmowe materiały archiwalne z zamachów na życie króla Jugosławi Aleksandra, prezydentów USA Gerarda Forda i Ronalda Reagana, papieża Jana Pawła II i prezydenta Egiptu Anwara Sadata. Prowadzący przedstawia domniemane motywy zamachu na Olofa Palmego oraz sam moment zamachu, a także działania policji szwedzkiej bezpośrednio po zabójstwie Olofa Palmego. Bogumił Rydz wypowiada się na temat metod stosowanych w badaniach porównawczych broni i pocisków. W podsumowaniu prowadzący informuje o bezskuteczności działań policji szwedzkiej. 24:00 SENSACJE XX WIEKU - DIEPPE Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 1989 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Audycja cykliczna o charakterze sensacyjnym, popularyzująca wiedzę o historii XX wieku. Tematem odcinka jest desant przeprowadzony przez aliantów 19 sierpnia 1942 roku na francuskim wybrzeżu w rejonie portowego miasta Dieppe. 00:30 A WIĘC WOJNA - /6/ Felieton, 5 min, Polska, 2019 Autor: Elżbieta Szumiec - Zielińska O świcie 1 września 1939 roku Niemcy bez wypowiedzenia wojny przekroczyli granice Polski. Rozpoczęła się II wojna światowa, najkrwawszy konflikt w dziejach ludzkości. Kampania wrześniowa, nazywana też wojną obronną Polski 1939, trwała do kapitulacji 6 października. Cykl 36 - odcinków "A więc wojna" to kalendarium, prezentujące najważniejsze wydarzenia każdego dnia kampanii. 6 września. Środa. Sztab Naczelnego Wodza informuje: "Zacięte walki w rejonie Łodzi, Piotrkowa i Tomaszowa Mazowieckiego, na zachód od Tarnowa oraz w rejonie Różan. Na północ od linii Toruń, Sierpc, Płońsk nieprzyjaciel nie ujawnił większej działalności. W obszarze Gdyni walki trwają."Westerplatte broni się. Niemcy dwukrotnie podejmują nieudane próby podpalenia lasu. W obliczu zbliżania się do Warszawy wojsk niemieckich, stolicę opuszczają prezydent Rzeczypospolitej Ignacy Mościcki i prymas Polski August Kardynał Hlond. Około godziny drugiej w nocy Warszawę opuścił Rząd RP. Udał się do Łucka na Wołyniu. Stolicę opuścił także Naczelny Wódz, marszałek Edward Śmigły - Rydz. Przeniósł się do Brześcia nad Bugiem, pozostawiając w Warszawie szefa sztabu generała Wacława Stachiewicza. Około północy szef propagandy w sztabie Naczelnego Wodza płk Roman Umiastowski wzywa przez radio wszystkich mężczyzn zdolnych do noszenia broni, w wieku 15 - 55 lat, aby opuścili Warszawę i udali się na Wschód. Tam mają być zmobilizowani. W stolicy widać pierwsze objawy paniki. Prezydent Starzyński, próbując opanować chaos, powołuje Straż Obywatelską. Ma ona za zadanie pilnować porządku w mieście. Równocześnie rząd w wydanym oświadczeniu zapewnia, że "będzie prowadził dzieło obrony państwa do końca". "6 września mieszkańcy zachodnich dzielnic Warszawy, budząc się, ujrzeli niezwykły dla siebie obraz ulic zalanych kolumnami wozów i tłumami uchodźców. Byli to uciekinierzy z miejscowości spalonych przez Niemców lub objętych działaniami wojennymi. Przeważały między nimi kobiety i dzieci. Mężczyzn w sile wieku mało, bowiem szukają samorzutnie ośrodków mobilizacyjnych swych oddziałów bądź już przystali ochotniczo do napotkanych jednostek wojskowych i biorą udział w walce. Dorywczo zorganizowane komitety pomocy od szóstej rano rozdzielały żywność i gorącą zupę pomiędzy wygłodniałych i zziębniętych po chłodnej nocy ludzi. Z ich opowiadań widać, że wczoraj po południu niespodziewanie dla wszystkich zjawiły się głęboko na tyłach naszych wojsk, pomiędzy Łodzią i Łowiczem, niemieckie czołgi. Jednocześnie lotnictwo niemieckie spaliło na tej wielkiej przestrzeni wszystko co można było spalić". Polskie dowództwo wydaje rozkaz wycofania wojsk na linię Wisły i Sanu. Warszawę opuszcza Brygada Pościgowa. W ciągu sześciu dni piloci zestrzelili 43 samoloty niemieckie, a 9 prawdopodobnie. "Niemcy są coraz bliżej. Sytuacja naprężona. Wieczorem od jednego z wyższych rangą kolegów męża dowiaduję się, że w wyniku narady generała Czumy, majora Starzyńskiego i przedstawicieli społeczeństwa warszawskiego wyłoniła się idea obrony Warszawy". Niemcy zajmują Kraków. Na Wawelu, przed grobem Marszałka Józefa Piłsudskiego wystawiają wartę honorową i składają kwiaty. W mieście trwają łapanki. 00:45 FENOMEN POLSKOŚCI Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2019 Reżyseria: Alina Czerniakowska Film dokumentalny o polskich wynalazcach, którym ludzkość zawdzięcza wygrywanie światowych wojen i cywilizacyjne milowe kroki. Jest to spojrzenie na dokonania Polaków, o których często niewiele wiemy, poprzez życie i twórczość profesora Bolesława Orłowskiego. 01:30 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ŻOŁNIERZE POWSTAŃCOM Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki "Żołnierze - powstańcom" Lipniak - wioska położona pomiędzy bagnami - ostatnie miejsce ucieczki przed najeźdźcami dla mieszkańców lubelskiego Polesia. W czasach powstania styczniowego niezdobyta nigdy przez Rosjan leśna forteca. Dziś zadanie bojowe brzmi: powstańczy cmentarzyk. Wraz z żołnierzami WOT upamiętniamy miejsce dawnego obozowania powstańców styczniowych. Na skraju tego obozu zostały mogiłki, o których pamiętali miejscowi. Palili świeczki, postawili krzyż. My przeprowadziliśmy badania, które wyraźnie wskazały pięć mogił. Było to 12 lat temu. A dziś szczęśliwy finał tej historii. "Śladami jednego z wielu" Odwiedzamy pomnik poległych w roku 1920 w gminie Wiecznia. To tu w wojnie polsko - bolszewickiej walczył Jerzy Krępski, patriota i oficer marynarki wojennej. Przypomnimy jego sylwetkę. 02:10 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - M - MAGINOTA LINIA Cykl dokumentalny, 22 min, Polska, 1991 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Lektor: Bogusław Wołoszański Program dokumentalny poświęcony kompleksowi podziemnych fortyfikacji o nazwie Four - a - Chaux, wybudowanych na linii Maginota pochodzącej z okresu międzywojennego.