TVP Historia Sobota, 09.09.2023 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 9 WRZEŚNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1901 - zmarł Henri Toulouse - Lautrec; 1939 - początek bitwy nad Bzurą. ; 1976 - zmarł Mao Tse Tung (Mao Ze Dong); 07:10 KORONA KRÓLÓW. JAGIELLONOWIE - ODC. 21 Telenowela historyczna TVP, 24 min, Polska, 2023 Reżyseria: Krzysztof Łukaszewicz, Tomasz Matuszczak Scenariusz: Andrzej Staszczyk, Anna Krasuska, Dominik Wieczorkowski-Rettinger Aktorzy: Sebastian Skoczeń, Bartosz Głogowski, Krzysztof Brzazgoń, Julia Łukowiak, Łukasz Lewandowski, Efraim Weitmann, Laura Solongo, Iwona Katarzyna Pawlak, Mieczysław Kadłubowski, Grzegorz Staszewski, Robert Leszczyński, Milena Staszuk, Radosław Pazura, Krzysztof Olchawa, Szymon Nygard Dyskretny urok mandragory. Jesień 1405. Anna Cylejska (Milena Staszuk) i Władysław Jagiełło (Sebastian Skoczeń) martwią się brakiem potomka. Królowa modli się, a potem zamawia horoskop u profesora Jana Isnera (Łukasz Lewandowski). Król Władysław wzywa Medyka Hiszpana (Łukasz Matecki), który zaleca picie naparu oraz korzystanie z maści z korzenia mandragory. W Malborku Wielki Mistrz Konrad von Jungingen (Krzysztof Olchawa) jest coraz słabszy. Jego brat Ulryk (Szymon Nygard) prosi Fryderyka von Wallenrode (Bartosz Głogowski) o poparcie podczas wyborów nowego Wielkiego Mistrza. Umierający Wielki Mistrz prosi komtura Fryderyka, aby tego nie robił, bo Ulryk zaszkodzi Zakonowi i w końcu doprowadzi go do upadku. Rozmowę podsłuchuje Kunegunda (Weronika Jaskółka), która wysyła Aydeniz (Laura Solongo) do Krakowa. Ma ona przekazać wieści Zyndramowi. Tymczasem w Krakowie Jurga (Kuba Kochanek) spotyka słabowidzącą żebraczkę Nieradkę (Malwina Dubowska) i zabiera ją do Medyka Hiszpana. A Femka (Żaneta Homa) przyprowadza do zamku Gretę (Iwona Katarzyna Pawlak), wdowę po aptekarzu, która przynosi pudełko z maścią z korzenia mandragory. 07:40 KORONA KRÓLÓW. JAGIELLONOWIE - ODC. 22 Serial historyczny TVP, 24 min, Polska, 2023 Reżyseria: Tomasz Matuszczak, Krzysztof Łukaszewicz Scenariusz: Aleksandra Grażewicz-Ćwiklińska, Andrzej Staszczyk, Małgorzata Jurczak Aktorzy: Sebastian Skoczeń, Krzysztof Brzazgoń, Jakub Wieczorek, Kuba Kochanek, Robert Leszczyński, Milena Staszuk, Radosław Pazura, Szymon Nygard, Grzegorz Kowalczyk, Maciej Raniszewski, Dawid Czupryński, Filip Gurłacz, Żaneta Homa, Agata Pieszko, Łukasz Matecki Zapisane w gwiazdach. Jesień 1405. Anna Cylejska (Milena Staszuk) wierzy w horoskop postawiony przez profesora Isnera. Wie już, kiedy może nastąpić poczęcie królewskiego potomka i wie, że muszą z Władysławem (Sebastian Skoczeń) wyjechać z Krakowa. Zyndram (Maciej Raniszewski) odnajduje w krakowskiej karczmie Aydeniz (Laura Solongo). To właśnie jej Kunegunda, polski szpieg w krzyżackiej siedzibie, kazała przekazać informacje dotyczące choroby Wielkiego Mistrza Konrada von Jungingena. Władysław Jagiełło twierdzi, że Fryderyk na czele Zakonu to dla Polski przekleństwo. A Mikołaj Trąba (Radosław Pazura) mówi nawet: Musimy pomóc przejąć władzę Ulrykowi. Zobaczysz, od razu zerwie pokój. A wtedy go pokonamy. I Zakon. Jurga (Kuba Kochanek) i Medyk Hiszpan (Łukasz Matecki) pielęgnują Nieradkę (Malwina Dubowska). Dziewczyna odzyskuje wzrok. Niestety, jej ojciec Lech chce, aby zaczęła pracować w krakowskim zamtuzie. Mszczuj (Dawid Czupryński) załatwia Nieradce robotę w karczmie. 08:10 W KOTLE HISTORII - KORONACJA AUGUSTA II: WSZYSTKO NA POKAZ. WARSZAWA I DREZNO, CZYLI NAJWESELSZE DWORY W EUROPIE Magazyn, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Prowadzący: Łukasz Modelski Staranna reżyseria, niewyobrażalny przepych, niekończące się zmiany strojów, zupełnie nowy ceremoniał. Zarówno wyścig Augusta II po koronę, jak i oprawa koronacji nie miały precedensu. Dzięki świadectwom oniemiałych kronikarzy, wiemy o uroczystościach wszystko - od barw, kolejnych zmian strojów po menu uczty królewskiej i ogólnodostępnego poczęstunku dla gawiedzi. Wykwintne cukry i faszerowane mięsa. 08:40 WOJOWNICY CZASU - OSTATNIA REDUTA, CZYLI KONFEDERACI W ZAGÓRZU Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Grzegorz Gajewski, Krzysztof Krzyżanowski Muzyka: Krzysztof Ridan Kiedy w 1696 roku, po śmierci zwycięzcy spod Wiednia, króla Jana III Sobieskiego na polskim tronie zasiadł wybrany w trybie wolnej elekcji elektor Saksonii z dynastii Wettynów, zaczyna się nieuchronny upadek Rzeczypospolitej, którego finałem są jej trzy rozbiory. Poprzedza je jednak desperacki zryw w obronie wiary i niepodległości - konfederacja barska. 09:30 CZARNE CHMURY - ODC. 2/10 - KRWAWE SWATY Serial przygodowy, historyczny, 49 min, Polska, 1973 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Ryszard Pietruski Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Leonard Pietraszak, Stanisław Niwiński, Ryszard Pietruski, Maciej Rayzacher, Janusz Zakrzeński, Edmund Fetting Pułkownik Krzysztof Dowgird, podstępem wyprowadzony z więzienia przez wiernego wachmistrza Kacpra, musi jak najszybciej opuścić Lecko. W pogoni za uciekinierami ruszają wierne elektorowi oddziały pod wodzą rotmistrza Zaremby i kapitana Knothego. W miasteczku szaleje namiestnik von Hollstein, sypią się wyroki śmierci. Bezbronni mieszczanie ślą poselstwo do Warszawy, prosząc o opiekę polskiego króla. Ku granicom Rzeczypospolitej zdążają również dwaj zbiegowie. Jednak żołnierze elektorscy są już blisko. Pułkownik Dowgird decyduje, że przejdą wraz z Kacprem przez bagna, oddział Knothego z pewnością nie odważy się pójść ich śladem. Rzeczywiście, pogoń zostaje w tyle, ale kryjówka w kuźni nie wydaje się bezpieczna. Właściciel zachowuje się podejrzanie. 10:25 MINĘŁA ROCZNICA Film dokumentalny, 41 min, Polska, 2005 Reżyseria: Alina Czerniakowska Scenariusz: Alina Czerniakowska 60. rocznica wybuchu powstania warszawskiego miała szczególny charakter. Po raz pierwszy obchodzono ją tak uroczyście i w wymiarze międzynarodowym. Do tej pory Zachód niewiele wiedział o tym wielkim powstańczym zrywie Polaków, często mylonym ze znacznie bardziej tam nagłośnionym powstaniem w getcie warszawskim. Obchody zbiegły się z wydaniem książki "The Question of Honor" autorstwa dwojga dziennikarzy amerykańskich, a poświęconej polskim lotnikom walczącym o Anglię oraz innym polskim bohaterom walczącym na różnych frontach II wojny światowej. Może to początek przywracania Polsce i Polakom należnego miejsca w najnowszej historii, uznania ich udziału w walkach - jakże często nadal lekceważonego i kwestionowanego? Kiedy załamało się powstanie w Śródmieściu, generał Komorowski "Bór", przywódca warszawskiego zrywu, słał kolejne depesze do Londynu, prosząc o przysłanie brygady spadochronowej, która może przesądzić o losach powstania, prosił o dostawy amunicji i broni oraz o pomoc militarną, np. zbombardowanie niemieckich lotnisk w okolicach Warszawy. Gdy apele pozostawały bez echa, zarzucał aliantom, że nie robią nic, by nie drażnić Stalina. Tymczasem miasto wykrwawiało się, obracało w gruzy. Bilans powstania to ok. 20 tys. zabitych żołnierzy, 170 tys. cywili i ok. 70 tys. rannych, nie licząc dalekosiężnych skutków politycznych dla całego kraju. Jeszcze gorszy los ludowa już ojczyzna zgotowała swym wojennym bohaterom w ostatnim roku wojny i po jej zakończeniu, kiedy to latami mordowano ich i represjonowano, traktując jak zdrajców. Tylko od lipca do końca 1944 r. Sowieci wywieźli do gułagów ok. 60 tys. akowców. Sędziwi kombatanci musieli czekać tak długo na przeprosiny i podziękowanie godne ich męstwa i poświęcenia. Uroczyste obchody 60. rocznicy powstania stały się dla samych Polaków nie tylko kolejną okazją do przypomnienia bolesnej prawdy o tamtych czasach, ale także pozwoliły im odzyskać poczucie godności, otwarcie przyznawać się do "niemodnego" dziś patriotyzmu. Na warszawskie uroczystości przyjechali zarówno byli powstańcy z całego świata, jak i młodzi ludzie, często już wnuki i prawnuki tamtych wspaniałych, walecznych dziewcząt i chłopców - dumni ze swego pochodzenia i swoich przodków, ciekawi ich ojczyzny. Gospodarze stolicy na czele z prezydentem Warszawy Lechem Kaczyńskim zrobili wszystko, aby godnie przyjąć bohaterów: to zapewne ostatnia okazja, aby oddać im hołd. Tak wielu z nich już nie żyje, inni nie doczekają kolejnych okrągłych rocznic. Wszyscy oni mają w mieście swój plac - Plac Powstańców Warszawy. Przed wojną nosił on nazwę Placu Napoleona i był jednym z najbardziej reprezentacyjnych miejsc w stolicy. W 60. rocznicę na placu zapłonął znicz, który palił się przez 63 dni, przypominając przechodniom o tamtych dramatycznych dniach i ofiarach, jakie dla ojczyzny poniosło najwspanialsze w XX wieku pokolenie rodaków. Byli powstańcy uczestniczyli też w pogrzebie generała Antoniego Chruściela "Montera", zmarłego w 1960 r. za oceanem. W 60. rocznicę powstania jego prochy sprowadzono do Polski. Zwieńczeniem rocznicowych obchodów było otwarcie w stolicy oczekiwanego od lat Muzeum Powstania Warszawskiego. Spotkawszy się po latach, dawni powstańcy wspominali zaciekłe boje o każdy budynek i ulicę, przebieg walk w poszczególnych dzielnicach, kolegów, którzy zginęli na ich oczach, własne emocje, życie codzienne w okresie powstania. Znakomitą kroniką tamtego okresu są książki Stanisława Kopfa, również powstańca, zmarłego na kilka dni przed 60. rocznicą. Na arenie międzynarodowej zaś nieocenione zasługi w propagowaniu wiedzy na temat powstania warszawskiego położył brytyjski historyk Norman Davies swoją obszerną książką "Powstanie '44". 11:15 DZIKIE KONIE. OPOWIEŚĆ Z PUSZTY (WILD HORSES - A TALE FROM THE PUSZTA) Film dokumentalny, 53 min, Szwecja, 2020 Reżyseria: Zoltan Torok To historia o pięknych, dzikich koniach Przewalskiego, żyjących na węgierskich równinach o nazwie Puszta. Są one domem największego stada tego rzadkiego gatunku koni. Kilkadziesiąt lat temu konie Przewalskiego prawie wyginęły w swoim pierwotnym środowisku, w rozległym mongolskim krajobrazie. Pozostałe nieliczne zwierzęta znalazły nowy dom na słynnych stepach Węgier, gdzie zaczęły się rozwijać na największych równinach Europy Środkowej. Stado liczy obecnie prawie 300 zwierząt i jest stadem różnych rodzin koni, przeplatanych bliskimi relacjami, prawdziwymi przyjaźniami i silnymi sojuszami. Realizowany przez trzy lata przez wielokrotnie nagradzany zespół film jest podróżą do ich sekretnego świata, opowiedzianą oczami rosnącego źrebaka. W filmie pojawi się również wiele innych innych zwierząt z łąk, takich jak drop, tur, gigantyczne pająki i wiele innych. 12:20 PODRÓŻE NA PÓŁNOC EUROPY - ODC. 3 SZWECJA (WONDERS OF NORTHERN EUROPE / VOYAGES EN TERRES DU NORD EPISODE 3 - FORESTED LAND - SWEDEN, FROM GÖTALAND TO NORRLAND;) Cykl dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Xavier Lefebvre Szwecja - kaina lasów od Götalandu do Norrlandu. Szwecję charakteryzuje duża różnorodność pejzażu - od zielonych i sielankowych pól na południu, po bezkresne lasy na północy. Na większości obszaru kraju zimy są dość srogie. Dwie trzecie terytorium Szwecji jest pokryte śniegiem przez większą część zimy. Częściowo kraj rolniczy, pełen urokliwych, wiejskich krajobrazów. Jego centrum to przede wszystkim rozległe lasy, głównie iglaste. Cechuje się również urozmaiconą linią brzegową, z plażami pokrytymi drobnym piaskiem na południu i kamienistymi, wspaniałymi archipelagami na zachodzie. Leżąca na Bałtyku wyspa Öland jest rajem dla wędrownych ptaków. Skania jest spichlerzem Szwecji. Od niedawna w tym regionie pojawiły się uprawy winorośli. Na południowym zachodzie półwysep Kullen wżyna się w wody cieśniny Kattegat łączącej Morze Północne z Bałtykiem. W Szwecji mamy coś, co się nazywa prawem dostępu do przyrody, które oznacza, że z przyrody mogą korzystać wszyscy. Szwecja jest trzecim na świecie eksporterem drewna. 13:30 ESSEQUIBO - UKRYTA RZEKA - CZ. 3 (ESSEQUIBO - RETURN TO THE LOST WORLDS) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2013 Reżyseria: Marion Pollmann, Rainer Bergomaz Dalszy ciąg niezwykłej podróży do krainy Essequibo, rzeki ukrytej głęboko w amazońskiej dżungli, zakrytej grubymi chmurami i niewidocznej z góry. Jest to najdłuższa rzeka w Gujanie, jej źródła znajdują się na Wyżynie Gujańskiej i uchodzą do Oceanu Atlantyckiego. Pełno tu wąwozów i wodospadów, bagien, dziwnych roślin i zwierząt. Nawet sami mieszkańcy z plemion Amazonii nie znają wszystkich zakamarków i całej tutejszej fauny i flory. W dolinie rzeki znajdują się miejscowe skarby - eksploatowane złoża złota i diamentów. 14:30 FOTO HISTORIE - ODC. 2 Magazyn, 25 min, Polska, 2023 Scenariusz: Marek Szczepanek, Dariusz Fedorowicz Odc. 2 Pejzaże światłem malowane Co robią zdjęcia? Opowiadają historię. Wielowątkową, w różnych odcieniach. Uczą, bawią, edukują, łączą, niekiedy i dzielą. Budzą emocje. Bywają zaczynem wielkich manipulacji. Czasem tworzą historię, a najczęściej w niezwykle interesujący i barwny sposób pozwalają ją zapisywać i po latach lub dekadach w atrakcyjny sposób odtwarzać. Fotografia jest dziś jednym z najciekawszych i najbardziej użytecznych, a biorąc pod uwagę nowe możliwości jej animacji i przetwarzania, wyjątkowo atrakcyjnym nośnikiem opowiadania historii w formie filmowej. A zatem stare zdjęcia to zarówno zapis historii, jak i sama historia tej stosunkowo młodej dziedziny kultury masowej i sztuki ukryta pod powierzchnią światłoczułej emulsji. Historia techniki, ludzi, kontekstów społecznych. 16:00 NIE TAKA PROSTA HISTORIA - HOMELAND Magazyn, 25 min, Polska, 2022 Scenariusz: Wiktor Świetlik Prowadzący: Wiktor Świetlik W odcinku poświęconym serialowi "Homeland" widzowie znajdą m.in. odpowiedź na pytania czy rzeczywiście zdarzyło się w historii CIA, że islamistom udało się zinfiltrować agencję? Czy CIA prowadzi operacje przeciwko własnym obywatelom bez wiedzy lub porozumienia z FBI? I czy agenci CIA rzeczywiście dysponują aż taką samodzielnością, jak przedstawia to serial? Charakterystycznym zjawiskiem dzisiejszej kultury masowej jest luźne wykorzystywanie wątków historycznych poprzez serial, film, gry komputerowe, literaturę beletrystyczną. W cyklu "Nie taka prosta historia" autor programu (Witold Świetlik) i jego goście, na podstawie konkretnych filmów i seriali, wyjaśniają, co w nich jest zgodne z prawdą historyczną, a co jest scenariuszową fikcją. 17:30 TOWARZYSZE SEKRETARZE ORAZ INNI DYGNITARZE - ODC. 2 JÓZEF CYRANKIEWICZ. WIECZNY PREMIER ALBO SZTUKA PRZETRWANIA Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2022 Autor: Dobrosław Rodziewicz Scenariusz: Dobrosław Rodziewicz Wykonawcy: Dobrosław Rodziewicz Józef Cyrankiewicz. Ponoć jedyny komunistyczny premier, który wymyślał dowcipy o samym sobie, a na pewno je kolekcjonował i puszczał w obieg. Do historii przeszedł jednak bardziej jako autor pogróżki o odrąbywaniu rąk wrogom władzy ludowej. Cynik, konformista, hedonista. Nade wszystko był jednak mistrzem sztuki przetrwania. W czasie okupacji zdołał przeżyć pobyt w Auschwitz, a sztukę przetrwania w dżungli komunistycznej polityki opanował na służbie u Bieruta i Gomułki. Odcinek pt. "Wieczny premier albo sztuka przetrwania" przypomina życiorys i karierę polityczną Cyrankiewicza, o których opowiadają historyk dr Teodor Gąsiorowski oraz autor i narrator cyklu "sekretarze oraz inni dygnitarze" Dobrosław Rodziewicz. 18:05 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 2/24 Serial szpiegowski, wojenny TVP, 54 min, Polska, 1988 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur, Andrzej Konic Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Aktorzy: Cezary Pazura, Olaf Lubaszenko, Janusz Bukowski, Piotr Rzymyszkiewicz, Piotr Konieczyński, Hanna Wrycza-Polk, Joanna Jankowska, Marian Kamiński, Asja Łamtiugina, Marek Gierszał, Leszek Wojtaszak, Barbara Sołtysik, Stanisław Niwiński, Jacek Kałucki, Maciej Kozłowski Jesień 1918 roku. Zbliża się koniec wojny. Mimo to drużyna Czarka zachowuje czujność i pilnie ćwiczy pod komendą Karolaka. Wkrótce dowódca powiadamia ich o zawieszeniu broni i końcu działań wojennych. Pozycja Niemiec w Wielkopolsce słabnie. Hindenburg rozkazuje generałowi Steinerowi wysłać tam doborową jednostkę szóstego pułku grenadierów pruskich, by zapobiec ewentualnym ruchawkom. Wspiera ich szef Abwehry, który poleca oberlejtnantowi Voraczkowi zorganizować siatkę szpiegowską we wschodnich rejonach Niemiec. Tymczasem Franek wraca z wojny i zostaje entuzjastycznie przyjęty przez kolegów. W Wielkopolsce wybucha powstanie. Chłopcy dostają rozkaz zdobycia małej stacyjki. Zadanie wykonują wzorowo. Franek jednak podczas akcji zachowuje się dziwnie. 19:00 GIGANCI HISTORII - KOBIETY W WALCE O NIEPODLEGŁOŚĆ POLSKI Teleturniej, 45 min, Polska, 2023 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Prowadzący: Maciej Kurzajewski Sanitariuszki, kurierki, a nawet konstruktorki bomb. Kim były kobiety, które w znaczącym stopniu przyczyniły się do odzyskania przez Polskę niepodległości? Szczerbińska, Plater, Gertz to jedne z najpopularniejszych nazwiska tego okresu, ale kobiet, którym towarzyszyła wyjątkowa odwaga, hart ducha oraz pasja, było znacznie więcej. Niezłomna walka Polek o niepodległość w historycznych faktach to temat tego odcinka teleturnieju. 19:50 KALENDARIUM POWSTANIA STYCZNIOWEGO 1863 - ODC. 36 Cykl dokumentalny, 5 min, Polska, 2023 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Celem cyklu Kalendarium powstania styczniowego 1863 jest przypomnienie współczesnym Polakom wydarzeń jakie miały miejsce 160 lat temu. Powstanie styczniowe było największym i najdłużej trwającym zrywem niepodległościowym Polaków, jaki miał miejsce w okresie zaborów. Jego wybuch 22 stycznia 1863 roku wywołało ogłoszenie branki czyli poboru do wojska rosyjskiego. Choć powstanie zakończyło się klęską, pamięć o nim trwała w narodzie do końca zaborów. Doświadczenie tajnego państwa z okresu powstania było wzorem dla państwa podziemnego z czasu okupacji niemieckiej i sowieckiej. Jego herb Orzeł Biały, Pogoń i św. Michał Archanioł przypominał niezrealizowaną ideę Rzeczpospolitej trojga narodów. Z doświadczenia powstania styczniowego czerpał Piłsudski planując walkę o odzyskanie niepodległości. Powiedział m.in. Dla nas, żołnierzy wolnej Polski, powstańcy 1863 roku są i pozostaną ostatnimi żołnierzami Polski, walczącej o swą swobodę, pozostaną wzorem wielu cnót żołnierskich, które naśladować będziemy. Kalendarium powstania styczniowego 1863 będzie zawierać cotygodniowy przegląd wydarzeń na ziemiach polskich, ale także reakcji świata na wybuch powstania, biogramy postaci, przegląd prasy powstańczej i rosyjskiej. W każdym odcinku znakomici polscy historycy tj. Włodzimierz Suleja, Janusz Odziemkowski, Andrzej Nowak, Wojciech Karwat, Michał Kopczyński, Mariusz Wołos opowiedzą o jednym, najważniejszym wydarzeniu z danego tygodnia, bądź przypomną ważną, a często zapomnianą postać z okresu powstania. Cykl będzie ilustrowany archiwaliami pochodzącymi z zasobów TVP oraz archiwów polskich i zagranicznych. 20:00 AKCJA POD ARSENAŁEM Dramat wojenny, 94 min, Polska 1977 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jerzy Stefan Stawiński Zdjęcia: Jerzy Gościk Muzyka: Piotr Hertel Aktorzy: Cezary Morawski, Mirosław Konarowski, Ryszard Gajewski, Magda Wołłejko, Jan Englert, Lidia Korsakówna, Zbigniew Zapasiewicz, Tadeusz Łomnicki, Karl Sturm, Zbigniew Sawan i inni 26 marca 1943 roku w Warszawie w rejonie Arsenału, na ulicach Długiej i Bielańskiej, harcerze z grupy szturmowej Szarych Szeregów brawurowym atakiem odbili przewożonego z budynku gestapo na Pawiak Jana Bytnara "Rudego", a wraz z nim 25 innych więźniów. Skatowany w czasie śledztwa przez Niemców "Rudy" kilka dni później zmarł na rękach swoich przyjaciół. Wkrótce od kul harcerzy z grup szturmowych zginęli jego oprawcy - Lange i Schulz. Te właśnie wydarzenia, znane zapewne wielu widzom z książek "Kamienie na szaniec" Aleksandra Kamińskiego i "Akcja pod Arsenałem" Stanisława Broniewskiego, są tematem filmu. Jednakże nie jest on "dokumentem w ścisłym tego słowa znaczeniu, nie jest ważne, czy ktoś stał o dwa kroki bliżej czy dalej. Ten film jest dokumentem postaw" - powiedział Stanisław Broniewski "Orsza", naczelnik konspiracyjnych Szarych Szeregów i dowódca tej akcji, jeden z konsultantów filmu. W sztabie konsultacyjnym znaleźli się także Zygmunt Kaczyński "Wesoły" i Aleksander Kamiński. Autorem scenariusza jest Jerzy Stefan Stawiński - żołnierz Września, uczestnik Powstania Warszawskiego. Fabułę filmu umownie można podzielić na dwie części. W pierwszej naszkicowano życie w okupowanej stolicy i sylwetki bohaterów akcji. Swoją uwagę reżyser skoncentrował głównie na trzech postaciach - "Zośce", "Rudym" i "Alku", na ich charakterach, marzeniach, uczuciach. Od momentu aresztowania "Rudego" zaczyna się paradokumentalna część filmu - reżyser z wielką pedanterią przedstawił przygotowania i przebieg akcji. Zadbano także o wierne odtworzenie wyglądu warszawskich ulic w czasie okupacji. Oprócz filmowego "Orszy" - Jana Englerta i występującego w roli "Zośki" Mirosława Konarowskiego, w rolach harcerzy z Szarych Szeregów w większości wystąpili debiutanci. 21:45 POLOWANIE NA ĆMY - ODC. 3 Serial historyczny, 45 min, Polska, 2023 Reżyseria: Michał Rogalski Scenariusz: Katarzyna Tybinka, Anna Gabryś Aktorzy: Sonia Mietielica, Grzegorz Małecki, Monika Krzywkowska, Daria Polunina, Przemysław Stippa, Piotr Siwek, Piotr Nerlewski, Svyatoslav Suprunov, Marcin Sztabiński Yvette - na prośbę Szczerba - idzie do mieszkania przyjaciela Marcela, Jakuba na Nalewkach, aby przekazać mu informację o zagrożonych skrzynkach kontaktowych PPS. Przy tej okazji spotyka się z Haną, siostrą Jakuba, która wkrótce ma brać ślub. Przypadkiem słyszy na ulicy rozmowę Gruna z żydowskim alfonsem, Zismanem o wywożeniu kobiet do Argentyny. Szlimakowska próbuje zaprzyjaźnić się z Juriną, licząc na to, że jej petersburskie koneksje pomogą jej w sprzedaży lokalu i wyjeździe do Biarritz. Dla Jurny spotkania ze Szlimakowską są odkrywaniem nowego świata i odskocznią od sfrustrowanego przemocowego męża. Nowe modne suknie, herbata w modnym lokalu, spacer w Łazienkach, Jurina zmienia swoje przyzwyczajenia, poddając się urokowi nowej przyjaciółki. Grun zjawia się w burdelu u Szlimakowskiej i próbuje zastraszyć Yvette, którą widział na Nalewkach. Z opresji ratuje ją Szlimakowska. Yvette wyznaje pracodawczyni, że widziała Gruna u Czarnego i że ma on coś wspólnego z handlem kobietami. Szlimakowska radzi Yvette, by nie mieszała się w to. Szczerb w imieniu organizacji żąda od Yvette przechowania w piwnicy u Szlimakowskiej niewygodnego pakunku i Marcela. Uważa, że w oficynie burdelu dla Rosjan nikt nie będzie węszył. Kiedy Yvette odmawia, Szczerb przekazuje jej list z Syberii, od jej ukochanego Józefa. Pod wpływem emocji Yvette zgadza się kolejny raz pomóc spiskowcom. Grun przedstawia Margrafskiemu plan działania: chce skierować nienawiść ludu przeciwko burdelom, sutenerom i prostytutkom, zamiast przeciw carskiej władzy. Wierzy, że tłum omamiony hasłami odnowy moralnej, zapomni o walce o niepodległość przeciwko Rosjanom. Margrafski przystaje na plan Gruna. Iskrą zapalającą rozruchy ma być prowokacja w dzielnicy żydowskiej. Wtedy właśnie ślub bierze Hana, siostra Jakuba, córka szefa cechu rzeźników. To ona zostaje porwana i to jej uprowadzenie ma być początkiem zamieszek. Rodzina Hany, by ją odnaleźć, szuka pomocy u Gruna. Ten kieruje ich na żydowskich alfonsów, sugerując, że być może to oni porwali dziewczynę. Grun sprawnie napuszcza jednych na drugich, napinając spiralę zemsty. Aby jednak przez zamieszki w mieście nie stracić na własnych interesach, każe Winawerowi przyspieszyć kolejny transport dziewczyn do Argentyny. Spotykają się u Czarnego. Wśród ukrywanych tam dziewczyn czekających na transport, przetrzymywana jest też Hana. "Polowanie na ćmy" to serial historyczny stworzony na podstawie powieści Wacława Holewińskiego "Pogrom 1905". Opowiada losy Polski i Polaków pod rosyjskimi zaborami. 22:40 POLOWANIE NA ĆMY - ODC. 4 Serial historyczny, 46 min, Polska 2023 Reżyseria: Michał Rogalski Scenariusz: Katarzyna Tybinka, Anna Gabryś Aktorzy: Piotr Siwek, Marcin Sztabiński, Sonia Mietielica, Monika Krzywkowska, Daria Polunina, Przemysław Stippa, Grzegorz Małecki, Piotr Nerlewski, Svyatoslav Suprunov Jakub, brat Hany, bez skutku prosi Szczerba o wsparcie w poszukiwaniu siostry. Yvette ostrzega go przed Grunem, ale nie może zrobić nic poza tym. Jurina podczas kolejnego spotkania ze Szlimakowską orientuje się, że jej nowa przyjaciółka nie spotyka się z nią bezinteresownie; faktycznie chodzi o koneksje Juriny w Petersburgu. Stwierdza jednak, że dla niej samej te spotkania też są cenne. Jurina nadal jednak nie wie, kim naprawdę jest Szlimakowska. Kiedy na raucie w Rosyjskim Domu wymienia nazwisko nowej znajomej, inne Rosjanki brutalnie tłumaczą jej, z kim tak blisko się zaprzyjaźniła. Tymczasem Grun nadal knuje swoją intrygę i sieje dezinformację, ostrzega alfonsów przed rodziną Hany, przed jej porywczym bratem socjalistą. Yvette mówi ukrywanemu w piwnicy u Szlimakowskiej Marcelowi o porwaniu Hany. W emocjach Marcel próbuje pocałować Yvette, która go odtrąca. Dziewczyna nie zdaje sobie sprawy, że jest cały czas obserwowana przez pracowników Szlimakowskiej. Yvette odwiedza nieznajomy Ustroński, przysłany przez Józefa z Paryża. Wychodzi na jaw, że list z Syberii został sfałszowany przez Szczerba. Okazuje się, że Józef na zlecenie socjalistów razem z Yvette dokonał włamania, by ukraść kosztowności, które pozwoliłyby finansować działalność organizacji. Zostali przyłapani, ale aresztowano tylko Yvette, Józef uciekł z kosztownościami, po czym został ewakuowany do Paryża. Ustroński stara się usprawiedliwiać postawę Józefa. Yvette jest w rozpaczy. Jej świat, wszystkie plany i nadzieje walą się w gruzy. Upija się do zatracenia, ale wtedy właśnie Szlimakowska ze swoimi ochroniarzami wyciąga Marcela z piwnicy. Dochodzi do konfrontacji. Podpuszczeni przez Gruna Jakub i Heszel (mąż Hany) próbują negocjować z domniemanymi porywaczami Hany, ale kończy się to tragicznie: Jakub ginie, a Heszel trafia w ciężkim stanie do szpitala. Grupa uzbrojonych w noże żydowskich rzeźników w odwecie za porwanie Hany i śmierć Jakuba maszeruje w kierunku Zismana. "Polowanie na ćmy" to serial historyczny stworzony na podstawie powieści Wacława Holewińskiego "Pogrom 1905". Opowiada losy Polski i Polaków pod rosyjskimi zaborami. 23:35 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - JAK ZOSTAĆ NAPOLEONEM? (COMMENT DEVIENT - ON NAPOLEON?) Cykl dokumentalny, 120 min, Francja, 2015 Reżyseria: Laure Delalex Lektor: Marek Ciunel Odcinek "Jak zostać Napoleonem"? to spojrzenie wstecz na jedną z największych postaci francuskich, postać bardzo lubianą i podziwianą w Polsce - Napoleona I, cesarza Francuzów. Wspólnie ze Stefanem Bernem, prezenterem programu zastanowimy się, co kierowało tym wybitnym żołnierzem i władcą, który przez lata szedł od zwycięstwa do zwycięstwa? Stefan Bern zabiera nas w podróż z kamerą wszystkimi drogami cesarza: od rodzinnego Ajaccio na Korsyce, przez Paryż i wszystkie znane miejsca we Francji, przez Przełęcz Św. Bernarda, Mediolan, Wenecję i Egipt, aż do Austerlitz, Waterloo i Elby. Odkrywamy Napoleona jako kochającego męża i namiętnego kochanka; zdolnego polityka i genialnego stratega. 01:45 A WIĘC WOJNA - /9/ Felieton, 5 min, Polska, 2019 Autor: Elżbieta Szumiec - Zielińska O świcie 1 września 1939 roku Niemcy bez wypowiedzenia wojny przekroczyli granice Polski. Rozpoczęła się II wojna światowa, najkrwawszy konflikt w dziejach ludzkości. Kampania wrześniowa, nazywana też wojną obronną Polski 1939, trwała do kapitulacji 6 października. Cykl 36 odcinków "A więc wojna" to kalendarium, prezentujące najważniejsze wydarzenia każdego dnia kampanii. 9 września. Sobota. Pod Iłżą Niemcy rozbijają 3. Dywizję Piechoty Legionów. Ginie kilkuset żołnierzy polskich. Granicę polsko - słowacką przekraczają oddziały słowackie i legion ukraiński płk. Romana Suszki. Rano dociera do Berlina wysłana z Moskwy depesza ambasadora Friedricha von der Schulenburga. Polskie Radio dementuje komunikat niemiecki o rzekomym zdobyciu Warszawy nadawany przez rozgłośnię wrocławską dostrojoną do fali Warszawa I. Warszawę opuszcza szef sztabu Naczelnego Wodza gen. Wacław Stachiewicz. Niemcy od godziny 4:30 bombardują prawobrzeżną część stolicy. Rozpoczyna się największa bitwa kampanii wrześniowej. Zostanie nazwana Bitwą nad Bzurą lub Bitwą pod Kutnem. Wycofujące się armie "Poznań" i "Pomorze", nad którymi dowództwo objął gen. dyw. Tadeusz Kutrzeba, atakują niemiecką 8. Armię. Niemcy zajmują Poznań, Łódź i Sanok. W Bydgoszczy mordują polskich obrońców, którzy stawiali opór w pierwszych dniach wojny.