TVP Historia Niedziela, 10.09.2023 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 10 WRZEŚNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1961 r. - papież Jan XXIII zaapelował o pokój na świecie; 1974 r. - zmarł Melchior Wańkowicz; 1984 r. - Alec Jeffrey odkrył metodę identyfikacji żywych organizmów na podstawie kodu DNA; 07:00 KORONA KRÓLÓW. JAGIELLONOWIE - ODC. 23 Serial historyczny TVP, 24 min, Polska, 2023 Reżyseria: Krzysztof Łukaszewicz Scenariusz: Anna Wakulik, Michał Buszewicz, Andrzej Staszczyk Aktorzy: Szymon Nygard, Maciej Raniszewski, Krzysztof Brzazgoń, Sebastian Skoczeń, Milena Staszuk, Marcin Piętowski, Radosław Pazura, Adam Szczyszczaj, Bartosz Głogowski, Grzegorz Kowalczyk, Dawid Czupryński, Kacper Młynarkiewicz, Filip Gurłacz, Żaneta Homa, Julia Łukowiak Czas strzelistych metafor. Jesień 1405. Władysław Jagiełło (Sebastian Skoczeń), Zbigniew z Brzezia (Marcin Piętowski) i Jan z Tarnowa (Adam Szczyszczaj) ruszyli na polowanie. Anna Cylejska (Milena Staszuk) nie mogąc doczekać się króla w swoim łożu, wymyśla zabawę terenową. Razem z Sofią (Julia Łukowiak) zabierają wino i czerwone wstążki. I gubią się w lesie. W Malborku, Kunegunda (Weronika Jaskółka) podrzuca sfałszowane listy do komnaty Fryderyka von Wallenrode(Bartosz Głogowski), które szybko zostają znalezione. A Kunegunda trafia do lochu i zostaje poddana torturom. Saule (Agata Pieszko) chce wyjechać z Krakowa, ale Mszczuj (Dawid Czupryński) udaremnia jej ucieczkę. Zyndram (Maciej Raniszewski) proponuje Johannowi, aby wymienić Saule na półżywą Kunegundę. 07:30 KORONA KRÓLÓW. JAGIELLONOWIE - ODC. 24 Serial historyczny TVP, 24 min, Polska, 2023 Reżyseria: Krzysztof Łukaszewicz, Tomasz Matuszczak Scenariusz: Ewa Pytka, Andrzej Staszczyk, Ewa Ratusińska Aktorzy: Grzegorz Kowalczyk, Maciej Raniszewski, Kacper Młynarkiewicz, Filip Gurłacz, Julia Łukowiak, Krzysztof Franieczek, Łukasz Matecki, Mariusz Jakus, Jakub Wieczorek, Malwina Dubowska, Dacjan Wieprzycki, Ksawery Szlenkier, Żaneta Homa, Weronika Jaskółka, Kamil Kozłowski Silny, jak nigdy dotąd. Jesień 1405. Mikołaj Trąba (Radosław Pazura) przekazuje Jagielle (Sebastian Skoczeń) wieści z Malborka. Kunegunda, zgodnie z królewskim rozkazem, pogrążyła Fryderyka von Wallenrode. Na pewno nie zostanie Wielkim Mistrzem Zakonu. Będzie nim Ulryk von Jungingen (Szymon Nygard). Kunegunda przeżyła tortury, ale ma zostać powieszona. Johann (Grzegorz Kowalczyk) chce jej pomóc, aby wymienić ją na swoją córkę Saule (Agata Pieszko), która była krzyżackim szpiegiem na wawelskim dworze. Kat zakłada Kunegundzie pętlę na szyję. Zyndram (Maciej Raniszewski), który stoi za drzewem, widzi śmierć dziewczyny, ale nic nie może zrobić. Mszczuj (Dawid Czupryński), jego giermek Jurga (Kuba Kochanek) i Arunas (Filip Gurłacz) dowożą Saule (Agata Pieszko) do granicy. Tu ma nastąpić wymiana. Saule za Kunegundę. I wtedy Saule przyznaje, że to przez nią królowa Anna spadła z konia i poroniła. Zyndram mówi królowi, że Anna Cylejska kiedyś poroniła. Od tej chwili królowa Anna ma zakaz wstępu do komnaty swego męża. To rozkaz króla. 09:20 CZARNE CHMURY - ODC. 3/10 - ZAWIŚĆ Serial przygodowy, historyczny, 49 min, Polska, 1973 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Ryszard Pietruski Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy:Leonard Pietraszak, Ryszard Pietruski, Edmund Fetting, Stanisław Niwiński, Tadeusz Białoszczyński, Anna Seniuk, Janusz Zakrzeński, Jerzy Zelnik, Artur Młodnicki, Mariusz Dmochowski, Józef Nalberczak, Bronisław Pawlik, Mieczysław Stoor, Joanna Kostusiewicz, Elżbieta Starostecka W kuźni zjawiają się elektorscy rajtarzy. Nieunikniona w tej sytuacji potyczka kończy się szczęśliwie dla uciekinierów. Pułkownik Dowgird i Kacper, przebrani w zdobyczne mundury, ruszają w dalszą drogę. Pilno im na dwór królewski, ale nie mogą puścić płazem jawnej niesprawiedliwości. Stają w obronie chłopa, zabieranego siłą do elektorskiego wojska. Wybawiony z opresji nieszczęśnik zaprasza ich na ślub i wesele. Uroczystość zakłóca pojawienie się rajtarów kapitana Knothego. Dowgird zwycięża w pojedynku, rozwścieczony Knothe z zemsty podpala wioskę. Pułkownik ze swoim wiernym wachmistrzem szukają schronienia we młynie, gdzie nieoczekiwanie zjawia się ich drugi prześladowca, rotmistrz Zaremba. Niegdyś przyjaciel pana Krzysztofa, dziś dowódca ścigającego go oddziału dragonów, staje do pojedynku z pułkownikiem Dowgirdem. 10:15 W KOTLE HISTORII - ZJAZD GNIEŹNIEŃSKI. CZYM UGOŚCIĆ CESARZA? Magazyn, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Prowadzący: Łukasz Modelski Zarówno współczesny wydarzeniom Thietmar z Merseburga, jak i piszący później Anonim zwany Gallem są zgodni co do tego, że Bolesław Chrobry przyjął Ottona III co najmniej po królewsku. Wspaniałości przygotowane przez księcia na cześć cesarza podobno nie miały sobie równych. Żaden z kronikarzy jednak nie uznał za stosowne opisać menu cesarsko - książęcych uczt. Czy górę wziął trwający właśnie Wielki Post, czy dworski ceremoniał? Jak mogła wyglądać dyplomacja kulinarna w roku 1000? Szukamy możliwych dań przy niedostatku źródeł. 10:50 DUNAJ - ODC. 4 OD ŻELAZNYCH WRÓT DO MORZA CZARNEGO (THE DANUBE - FROM ITS SOURCE TO THE BLACK SEA) Serial dokumentalny, 44 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Barbel Jacks Seria dokumentalna o Dunaju i miastach oraz krainach położonych nad tą europejską rzeką. To 2888 kilometrów, od źródła w Schwarzwaldzie do ujścia do Morza Czarnego, Dunaj łączy dziesięć krajów o bardzo różnych kulturach. Jest zatem nie tylko drugą najdłuższą rzeką Europy po Wołdze, ale także najbardziej międzynarodową rzeką na świecie. Dunaj był i jest jednym z najważniejszych szlaków handlowych w Europie i stanowi koło ratunkowe dla wielu ludzi. Po drodze przepływa przez wspaniałe krajobrazy, od krasowych gór Jury Szwabskiej, przez aluwialne i bagienne krajobrazy z unikalną florą i fauną, aż po imponujące kaniony Żelaznej Bramy i wreszcie rozległą deltę rzeki u jej ujścia do Morza Czarnego. Nie tylko wielkość Dunaju jest wyjątkowa, ale ma również własną wolę i jest jedyną dużą rzeką w Europie, która płynie z zachodu na wschód. Ta seria filmów przedstawia przyrodę i ludzi nad Dunajem oraz daje wgląd w ich różne życie, które kształtuje rzeka. 11:45 LEGENDY EUROPY. PÓŁNOC ODC. 2 (LEGENDS OF EUROPE MYSTICAL AND FANTASY TALES. NORTH) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: John Hudson Seria przedstawia nowe, niemal magiczne spojrzenie na europejskie dziedzictwo. Inspirowane nowo odkrytym zainteresowaniem odwiecznymi legendami. Czy przerażające, czy zaskakujące, te historie, inspirowane naturalnymi wspaniałościami, są jednocześnie mistycznymi i niejasnymi zagadkami do rozszyfrowania. Piraci, bestie, zaczarowane lasy, skamieniali pasterze, zaczarowane jeziora, dziwaczne potwory lub uwięzione księżniczki to bohaterowie tej serii, która z północy na południe i ze wschodu na zachód na nowo odkryje Europę. Odcinek drugi to wyprawa do krain położonych na północy naszego kontynentu. Wielu żeglarzy widziało, jak ich statki rozrywały się na tych wybrzeżach pokrytych przerażającymi skamieniałymi ławicami, które stwardniały z czasem. Mówi się, że sam gigant Gargantua ukształtował krajobraz. Tak powstał dawno temu ten geologiczny cud. Ogromna różnorodność tego regionu jest źródłem wielu legend, takich jak katedra w Amiens lub ta o poszarpanym drzewie i bajkowych pierścieniach. Na krańcach Francji, tam gdzie burzliwe Morze Północne wreszcie łagodnieje, by przez Cieśninę Kaletańską i La Manche połączyć się z Atlantykiem, spotkanie wyznaczyły sobie ptaki z całej Europy. Choć trwożliwych tutejszy klimat może odstraszyć, one mają tu swój raj. Dzikie zwierzęta mroźnej północy to główni bohaterowie pikardyjskich i flamandzkich legend, które inspirowały malarzy i pisarzy. Wśród nich najjaśniejszym światłem lśni wielki Juliusz Verne. Podróżnik, który zbliżał się do tych brzegów od Wielkiej Brytanii, musiał mieć się na baczności. Piaszczyste wydmy majaczące w oddali uśpiły czujność niejednego żeglarza. Nikt nie spodziewał się pasa ostrych skał, którym Dunkierka zawdzięczała nazwę: Miasto Rozbitków. Tak, Dunkierka to pułapka! 12:45 DZIKI BAŁTYK - MIĘDZY ESTONIĄ A FINLANDIĄ ODC. 2 (WILD BALTIC SEA / WILDE OSTSEE / 2. BETWEEN ESTONIA AND FINNLAND) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Christoph Houschild Serial dokumentalny o dzikiej przyrodzie Bałtyku. Natura tego najbliższego nam morza oferuje wiele niespodzianek. Drugi odcinek przedstawia wyspy między Estonią, Szwecją i Finlandią. Zagłębimy się w świat dziesiątków tysięcy wysp między Estonią, szwedzką Gotlandią i fińskim Morzem Archipelagowym. Jesienią wszędzie słychać dziwne odgłosy godowe łosia. Na Gotlandii orły przednie rozmnażają się na drzewach. 300 kilometrów dalej na północ znajduje się archipelag Finlandii, zamieszkały przez niedźwiedzie brunatne. Wyspa Saaremaa jest czwartą co do wielkości na Bałtyku. Kiedyś było to bogate centrum kupieckie. Wiele małych wysepek leżących dalej o 200 km na zachód to pozostałości pradawnej rafy koralowej wystającej z morza. Szwedzka Gotlandia jest drugą największą wyspą na Bałtyku. Jak estońska Saaremaa - głównie tworzą ją płaskowyże kredowe, mające ponad 400 milionów lat. Powstały z koralowca, który wtedy rósł w ciepłych morzach, bo Gotlandia i Saaremaa leżały wówczas na równiku. 13:40 SIERPEM W PLECY Film dokumentalny, 33 min, Polska, 2017 Reżyseria: Sławomir Koehler Scenariusz: Sławomir Koehler Film autorstwa Sławomira Koehlera, o sowieckiej inwazji na Polskę we wrześniu 1939 roku łamiącej polsko - sowiecki pakt o nieagresji, o pakcie Ribbentrop - Mołotow będącym IV rozbiorem Polski, o losach Polaków zamieszkałych na terenach zajętych przez Rosję sowiecką w pierwszych dniach i latach po inwazji. W środku nocy 17 września 1939r. ambasadorowi Polski w Moskwie, Wacławowi Grzybowskiemu, wręczono przewrotną notę dyplomatyczną informującą o wkroczeniu Armii Czerwonej, która miała na celu ochronę narodu polskiego. Historia opowiedziana przez świadków, uczestników zdarzeń z komentarzami historyków. Film o dramatycznych walkach Polaków z sowietami, między innymi o obronie Grodna, aresztowaniach i wywózkach na Syberię, masowych zabójstwach dokonanych na polskich żołnierzach i ludności cywilnej, o cynicznej polityce i propagandzie sowieckiej głoszącej wyzwoleńcze hasła wobec Polaków i o niektórych polskich środowiskach pozostających pod sowiecką okupacją. 14:25 ZAGINIONE? OCALONE? HISTORIE ZAWODÓW RÓŻNYCH - OLEJARZ Magazyn, 15 min, Polska, 2023 Reżyseria: Agnieszka Żmijewska Scenariusz: Andrzej Kaczmarczyk Prowadzący: Andrzej Kaczmarczyk Prowadzący ma woreczek z siemieniem lnianym: To siemię lniane, czyli nasiona lnu. A to nasiona słonecznika. Łączy je to, że i len, i słonecznik to rośliny oleiste. Można z nich uzyskać olej. Jak? Dzięki reklamom zachwalającym olej z pierwszego tłoczenia nawet dziecko wie, że olej się tłoczy. Ale jak to tłoczenie wygląda? A właściwie jak wyglądało w epoce przedprzemysłowej? Tego właśnie dowiemy się, a nawet zobaczymy w dzisiejszym odcinku. Dawne przedmioty codziennego użytku, techniki i sposoby ich wytwarzania, tworzą znaczącą część naszego dziedzictwa kulturowego. Ginące, a często wymarłe już zawody ukazują wzajemną relację pomiędzy kulturą materialną, a tymi, którzy ją tworzyli, bądź konsumowali. Muzealne już dziś wyroby takich rzemieślników są świadectwem zmian cywilizacyjnych. Niektóre profesje nie wiązały się jednak z wytwarzaniem żadnych dóbr materialnych. Po piaskarzach, zbieraczach pijawek, kataryniarzach czy nosiwodach nie pozostało w sensie materialnym wiele. W zapomnienie odeszli pracz(ka), świniopas, śledziarz, handlarz skupujący starzyznę i kurze łapki oraz wędrowny ostrzyciel noży, choć tego ostatniego widziano jeszcze na warszawskich podwórkach na początku lat 90. Warto odwiedzić ten zaginiony świat i pomóc w ocaleniu go od zapomnienia zwłaszcza, że organizowane przez skanseny i muzea techniki, edukacyjne pokazy i warsztaty cieszą się dużym zainteresowaniem. Z tymi placówkami ciągle jeszcze współpracują ludzie, którzy potrafią wyklepać kosę, ułożyć strzechę, wytopić dziegieć, zrobić duhę. W niektórych przypadkach to już zapewne ostatni moment, by podzielili się z nami swoimi umiejętnościami. 14:55 STAWKA WIĘKSZA NIŻ ŻYCIE - ODC. 14/18 - EDYTA Serial sensacyjny, wojenny, 57 min, Polska, 1967 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Andrzej Zbych Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Stanisław Mikulski, Aleksandra Zawieruszanka, Emil Karewicz, Irena Szczurowska, Józef Kostecki, Stanisław Zaczyk, Bronisław Pawlik, Stefan Śródka, Józef Łodyński, Andrzej Herder, Stanisław M. Kamiński Do miasteczka, w którym stacjonują Kloss i Brunner, przyjeżdża dawna miłość prawdziwego Hansa Klossa, niemieckiego agenta schwytanego przez Rosjan. Edyta Lausch została zmobilizowana, będzie pracować na kolei. Do spotkania dwojga niegdyś zakochanych w sobie ludzi dochodzi w wieczór sylwestrowy 1944 - 45 roku. Edyta zauważa, że Hans mocno się zmienił, ale odżywa w niej dawne uczucie. Kloss widzi, że ma do czynienia ze zdeklarowaną faszystką. Spostrzega też, że Brunner boi się Edyty. Postanawia dowiedzieć się dlaczego. Gdy dochodzi do nieudanego zamachu na życie kobiety, Kloss demaskuje Brunnera jako dawnego bandytę - Edyta była przed kilku laty świadkiem dokonanego przezeń morderstwa. W trakcie akcji Kloss dekonspiruje się jednak przed nią i Brunnerem jako Polak. Brunner zabija Edytę i ucieka. 16:00 GIGANCI HISTORII - POWSTANIE STYCZNIOWE Teleturniej, 45 min, Polska, 2023 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Prowadzący: Przemysław Babiarz 22 stycznia 1863 roku wybuchło w Królestwie Polskim powstanie. Bezpośrednią przyczyną jego wybuchu była branka, czyli pobór do wojska rosyjskiego wśród młodzieży miejskiej w Królestwie Polskim. W tym czasie w Królestwie Polskim przebywało ponad sto tysięcy żołnierzy rosyjskich. Przeciwko nim stanęło zaledwie sześć tysięcy powstańców. Uzbrojeni - często tylko w broń myśliwską i osadzone na sztorc kosy - podjęli walkę partyzancką. Powstanie rozszerzyło się na cały kraj, a następnie na Litwę, Białoruś i Ukrainę. Dyktatorem powstania mianowano Ludwika Mierosławskiego. Wkrótce zastąpił go Marian Langiewicz. W październiku 1863 roku dyktatorem powstania został Romuald Traugutt. Powstanie styczniowe było największym i najdłużej trwającym polskim zrywem narodowym. Podczas jego trwania stoczono ponad tysiąc dwieście rozproszonych potyczek i mniejszych bitew. Mimo ogromnej przewagi wroga, powstanie zakończyło się wiosną 1864 roku. Izolowane oddziały powstańcze na Podlasiu walczyły do wiosny 1865 roku. 16:55 SEKRETY STAROŻYTNYCH INŻYNIERÓW - /3/ (ANCIENT ENGINEERING) Serial dokumentalny, 49 min, Niderlandy (Holandia), 2021 Licząca ponad 4600 lat Wielka Piramida w Gizie jest jednym spośród siedmiu cudów świata - najstarszym z nich i zachowanym w stanie niemal nienaruszonym. Przez ponad 3000 lat była najwyższą konstrukcją na Ziemi stworzoną przez człowieka. Ale Wielka Piramida to nie tylko monumentalna wielkość tej budowli świadcząca o geniuszu starożytnych inżynierów. To również arcydzieło matematyki i inżynierii precyzyjnej, których zasady obowiązują do dziś. Trzeci odcinek 10 - odcinkowej serii dokumentalnej ukazującej najbardziej niezwykłe i intrygujące osiągnięcia inżynierii z czasów starożytnych, które inspirują także inżynierów współczesnych. 18:00 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 3/24 Serial sensacyjny, wojenny TVP, 56 min, Polska, 1988 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur, Andrzej Konic Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Aktorzy: Cezary Pazura, Olaf Lubaszenko, Janusz Bukowski, Barbara Sołtysik, Piotr Rzymyszkiewicz, Piotr Konieczyński, Hanna Wrycza-Polk, Joanna Jankowska, Marian Kamiński, Asja Łamtiugina, Jacek Kałucki, Leon Niemczyk, Ewa Sałacka, Andrzej Herder, Witold Skaruch, Alicja Jachiewicz Przed zbrojną akcją kolegów na pociąg Franek gdzieś znika i odnajduje się dopiero po paru dniach z raną w nodze. Kolegom opowiada, że trafiła go zbłąkana kula i musiał iść do szpitala. Tymczasem Niemcy na wieść o wybuchu powstania w Wielkopolsce planują operację militarną pod kryptonimem "Wiosenne słońce". Oficjalnie zaś obwieszczają, że pragną rozwiązać "kryzys" metodami politycznymi. Nieufny porucznik Kaleta wysyła Czarka do Berlina, by zdobył jakieś informacje o prawdziwych zamiarach wroga. Młody wywiadowca pod fikcyjnym nazwiskiem Otto Strauss dowiaduje się o planowanym przez Niemców uderzeniu na polskie siły zbrojne. Niezwłocznie wysyła meldunek do Poznania. Polacy rozpoczynają przygotowania do odparcia ataku. Franek zaś rozpoczyna pracę jako korespondent wojenny przy Oficynie Wydawniczej Adamskich. Organizuje też zbiórkę książek dla sierocińca prowadzonego przez Dorotę i jej koleżanki. Nie zaprzestaje jednak działalności szpiegowskiej. Kiedy przypadkowo dowiaduje się o polskich przygotowaniach do odparcia niemieckiego ataku, od razu przekazuje tę wiadomość swemu mocodawcy. W Podgajach, z baraku monterów, Czarka zabiera nagle oficer niemieckiego wywiadu. 19:05 OPUSZCZONE MIEJSCA - ODC. 2 (FORSAKEN PLACES) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2020 W tej 4 - odcinkowej serii zbudowane ze stali, zalane betonem lub wydobyte spod ziemi pomniki przełomowych momentów historii ożywają na nowo. Swoje osobiste wspomnienia o tych zapomnianych, ale często niedostępnych i groźnych miejscach przywołują związani z nimi świadkowie. Opowiadają o klęskach żywiołowych, wojnach lub wielkich katastrofach, które odcisnęły piętno na tych zabytkach, a także na ludziach mieszkających czy pracujących w ich pobliżu. W czterech odcinkach widzowie poznają dwanaście takich "zaginionych miejsc" - to bazy wojskowe, pokazowe budynki epoki, turystyczne raje i szpitale. 20:05 WOJNA KOREAŃSKA - ZAPOMNIANA WOJNA (THE KOREAN WAR) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: John Maggio Wielu historyków uznaje wojnę koreańską za najważniejszy konflikt od czasów II wojny światowej. Mimo milionów ofiar i uchodźców o wojnie tej często już się nie pamięta. Tymczasem tak naprawdę nigdy się ona nie zakończyła i wpływa na relacje między państwami do dziś. Po otwarciu archiwów w Rosji, Stanach Zjednoczonych, Chinach i Korei Południowej dostępne są nowe materiały historyczne, w tym kolorowe filmy i setki zdjęć, pozwalające odkryć na nowo ten mało znany konflikt, który ukształtował nasz świat. 21:10 MAYERLING Melodramat historyczny, 134 min, Wielka Brytania/Francja 1969 Scenariusz i reżyseria: Terence Young Zdjęcia: Henri Alekan Muzyka: Francis Lai Aktorzy: Omar Sharif, Catherine Deneuve, James Mason, Ava Gardner, James Robertson Justice, Geneviţve Page, Andréa Parisy, Ivan Desny, Maurice Teynac i inni Uhonorowany nominacją do Złotego Globu melodramat z doborową obsadą. Terence Young, twórca m.in. znanych polskiej publiczności filmów: "Doczekać zmroku", "Samuraj i kowboje", "Joe Valachi", zrealizował interesujący remake głośnego dramatu z 1936 roku Anatole'a Litvaka z Charlesem Boyerem i Danielle Darrieux w rolach głównych. To tragiczne dzieje nieszczęśliwej miłości arcyksięcia Rudolfa, jedynego syna cesarza Franciszka Józefa i cesarzowej Elżbiety, do młodziutkiej i czarującej arystokratki Marii Vecsery. Jeden z największych romansów wszech czasów z tragicznym zakończeniem wielokrotnie rozpalał wyobraźnię twórców. Powstały filmy o tym wydarzeniu z dziejów rodziny cesarskiej, a także głośny spektakl baletowy z 1993 roku, wystawiany w londyńskiej operze królewskiej Covent Garden (TVP prezentowała przedstawienie w cyklu "Rewelacja miesiąca"). Wiedeń, rok 1888. Następca tronu cesarstwa Austro- Węgierskiego, arcyksiążę Rudolf (Omar Sharif), mimo sprzeciwu ojca zabiega o unieważnienie związku małżeńskiego. W tej sprawie zwraca się do najwyższych władz w Rzymie. Od samego początku jego małżeństwo było nieudane i nieszczęśliwe, zawarł je wbrew własnej woli. Ze względów politycznych został przymuszony do poślubienia w 1881 roku księżniczki Stefanii, córki belgijskiego króla Leopolda II. Z tego związku narodziła się jedyna córka Elżbieta. Dramatyczną walkę o unieważnienie małżeństwa arcyksiążę podejmuje wówczas, gdy przypadkowo poznaje 17-letnią Marię Vecserę (Catherine Deneuve). Zakochuje się bez pamięci w pięknej i czarującej wiedeńskiej arystokratce, a ona odwzajemnia jego płomienne uczucie. Pragnie jak najszybciej poślubić ukochaną ponad wszystko Marię, ale zalegalizowanie związku okazuje się niemożliwe, bowiem na drodze do ich szczęścia stoi nieugięty cesarz Franciszek Józef (James Mason). Życie zakochanej pary zamienia się w koszmar. Nie chcąc rezygnować z jedynej prawdziwej miłości kochankowie decydują się na krok ostateczny. Maria i Rudolf popełniają samobójstwo w pałacyku myśliwskim w niewielkiej miejscowości Mayerling, położonej kilkadziesiąt kilometrów od Wiednia. 23:40 UPADEK KRÓLESTWA S.I - S. 1 ODC. 1 (THE LAST KINGDOM) Serial historyczny, 43 min, Wielka Brytania, 2016 Scenariusz: Stephen Butchard Aktorzy: Eliza Butterworth, Alexander Dreymon Serial jest adaptacją cyklu "Wojny wikingów" Bernarda Cornwella. Akcja toczy się w drugiej połowie IX wieku. Syn saskiego szlachcica, Uhtred (Alexander Dreymon), zostaje osierocony i porwany przez wikingów, którzy wychowują go jako jednego z nich. Już jako młody wojownik obserwuje upadek kolejnych brytyjskich królestw i toczy ze sobą wewnętrzną walkę, zastanawiając się, kim tak naprawdę jest - Sasem czy wikingiem. Pomimo lojalności wobec ludzi, którzy go wychowali, pragnie odzyskać ziemie swoich przodków. Dołącza do armii króla Alfreda Wielkiego (David Dawson) władającego Królestwem Wessex - jedynym, które wciąż potrafi stawić opór wikingom. 00:35 WSZYSTKIE ROLE STANISŁAWA BAREI Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2021 Reżyseria: Mariusz Cieślik Stanisława Bareja. Jego nazwisko stało się marką. Jak u Barei, zupełny Bareja, Bareja wiecznie żywy - w ten sposób miliony Polaków opisują absurdalne historie. Nikt nie pokazał PRL - u lepiej niż ten właśnie reżyser. Bareja to mistrz groteski i najwybitniejszy polski twórca komedii, ale także bardzo bystry obserwator rzeczywistości. O jego filmach wiemy prawie wszystko, ale ich twórca wciąż pozostaje postacią słabo znaną. Tymczasem był Bareja człowiekiem niebanalnym. Przez lata czynnie wspierał opozycję demokratyczną. W piwnicy segmentu na ulicy Fitelberga na prawie dekadę udzielił gościny drukarzom z podziemia. Przemycił też z Wiednia przez dwie granice (i to w sierpniu 1980 roku) powielacz, który służył później nielegalnej Solidarności. Nie bał się wcale, choć groziła za to kara długoletniego więzienia. Te fakty są opinii publicznej znane słabo albo wręcz wcale, warto więc je przypomnieć. 01:35 A WIĘC WOJNA - /10/ Felieton, 5 min, Polska, 2019 Autor: Elżbieta Szumiec - Zielińska O świcie 1 września 1939 roku Niemcy bez wypowiedzenia wojny przekroczyli granice Polski. Rozpoczęła się II wojna światowa, najkrwawszy konflikt w dziejach ludzkości. Kampania wrześniowa, nazywana też wojną obronną Polski 1939, trwała do kapitulacji 6 października. Cykl 36 odcinków "A więc wojna" to kalendarium, prezentujące najważniejsze wydarzenia każdego dnia kampanii. 10 września. Kapituluje załoga odcinka "Wizna". 720 żołnierzy pod dowództwem kpt. Władysława Raginisa walczyło od 8 września z liczącym 42 tysiące żołnierzy Korpusem Pancernym gen. Heinza Guderiana. Dysproporcje sił wynoszą około 40 Niemców na jednego Polaka. Broniący się w ośmiu schronach polscy żołnierze mają 6 dział, 28 ciężkich karabinów maszynowych i 18 ręcznych karabinów maszynowych. Niemcy wysyłają przeciwko obrońcom polskich Termopili 450 czołgów, blisko 60 dział i ponad 100 haubic. Najdłużej broni się schron kpt. Raginisa na Górze Strękowej. Ranny dowódca każe swoim żołnierzom opuścić schron. Po nieudanym ataku pancernym na Warszawę, Niemcy intensyfikują działania lotnicze. Podczas "krwawej niedzieli" dokonują 17 nalotów na Warszawę. Ostrzeliwują Park Skaryszewski na Pradze, gdzie ukryto tabory i tysiące koni. Kierują ogień na Ogród Zoologiczny, Dworzec Wschodni. Pali się wieża i górne piętro Zamku Królewskiego. Komisarz Cywilny przy Dowództwie Obrony Warszawy Stefan Starzyński zakazuje sprzedaży i podawania w lokalach i miejscach publicznych napojów alkoholowych, zawierających ponad 4 proc. alkoholu.