TVP Kultura Poniedziałek, 11.09.2023 08:05 NIEDZIELA Z... TWORCZOŚCIĄ JERZEGO "DUDUSIA" MATUSZKIEWICZA 40 min, Polska, 2021 Scenariusz: Natalia Banaczek Prowadzący: Katarzyna Sanocka Skomponował muzykę do blisko dwustu filmów, seriali czy produkcji dokumentalnych. I chociaż sam uznawał się przede wszystkim za jazzmana, jest legendą gatunku w Polsce. W latach 50. był członkiem legendarnego zespołu jazzowego Melomani. Ale dla wielu to właśnie dokonania kompozytora związane z małym i dużym ekranem są tymi najważniejszymi. Autor muzyki do znanych filmów, w tym do "Czterdziestolatka", "Janosika", "Kapitana Sowy na tropie", "Kolumbów", "Podróży za jeden uśmiech", "Przygód psa Cywila", "Stawiam na Tolka Banana", "Stawki większej niż życie" i "Wojny domowej". Był też autorem wielu niezapomnianych przebojów, które śpiewali, a niekiedy także pisali do nich teksty: Wojciech Młynarski, Bohdan Łazuka, Kalina Jędrusik, Irena Santor, Helena Majdaniec, Iga Cembrzyńska, Hanna Banaszak. Cechowała go wielka skromność. Można powiedzieć "nie pchał się na afisz", wskutek czego jego muzyka filmowa jest szerokiej opinii publicznej bardziej znana niż on sam. Bohaterem "Niedzieli z..." jest zmarly w 2021 roku Jerzy "Duduś" Matuszkiewicz. 09:30 HOGO FOGO HOMOLKA Komedia, 76 min, Czechosłowacja, 1970 Reżyseria: Jaroslav Papousek Scenariusz: Jaroslav Papousek Aktorzy: Josef Sebanek, Marie Motlova, Frantisek Husak, Petr Forman, Matej Forman, Helena Ruzickova Zdjęcia: Josef Ort-Snep Muzyka: Karel Mares Filmem "Hogo fogo Homolka" reżyser i scenarzysta Jaroslav Papouek kontynuuje historię czeskiej rodziny Homolków, bohaterów zrealizowanej rok wcześniej komedii "Straszne skutki awarii telewizora". Reżyser tak celnie określił mentalność współczesnego czeskiego mieszczanina, że nazwisko Homolka stało się jego synonimem. Drugi film powstał właściwie z inicjatywy aktorów, którzy w czasie montażu pierwszej części zaproponowali Papoukowi, aby wymyślił dalszy ciąg przygód rodziny praskiego taksówkarza. Tytuł filmu pochodzi od słów dziadka Homolki, który skomentował zakup nowego auta słowami: "Teraz dopiero jesteśmy hogo fogo rodziną, teraz dopiero patrzy na nas świat". W parny letni dzień pradziadek Homolka siedzi w wiejskiej gospodzie przy kuflu piwa, zerkając od czasu na kozę, którą pasie, i - znacznie częściej - na młodą dziewczynę w bikini, opalającą się w pobliżu. Staruszek zaniedbuje też kozę dla spacerów po ukochanym lesie. Przeczuwa zbliżającą się śmierć, pragnie więc nacieszyć się jeszcze pięknem otaczającego go świata. O swych złych przeczuciach powiadamia listownie rodzinę w stolicy. Prascy krewni świętują właśnie kupno nowego samochodu. Dumni i szczęśliwi obmyślają przyszłe wycieczki. W najbliższą niedzielę zamierzali jechać na mecz piłkarski do Teplic. Wezwani do umierającego pradziadka muszą jednak zmienić plany. Jadą niechętnie, pamiętając, że w ubiegłym roku staruszek również zapowiadał swój rychły zgon. W nie najlepszych humorach, skłóceni, przybywają na wieś. Nie zastają pradziadka w domu, co jeszcze bardziej ich rozsierdza. Urażeni, że wzywał ich na próżno, wyruszają na jego poszukiwanie. O filmie Papouka krytycy pisali: "Równolegle rozwijają się dwie linie opowiadania. Pierwsza opisuje ostatni dzień życia pradziadka, druga jak go Homolkowie szukali i nie znaleźli. Ujawniają one dwie przeciwstawne postawy życiowe. Ograniczony, przyziemny świat Homolków jest konfrontowany z życiem ludzi również zwykłych, niczym nie wyróżniających się, które jest jednak dużo pełniejsze, bardziej swobodne i radosne. Z konfrontacji tej wyniknie nonsensowność małostkowych sprzeczek Homolków, które są w swej istocie destrukcyjnym żywiołem, niszczącym wszelkie wartości. Pradziadek mógł szczęśliwie przeżyć swoje ostatnie chwile tylko dzięki temu, że się z nimi nie spotkał. Homolkowie prześcigają się w nonsensownym utrzymywaniu pozorów wspólnoty, likwidując w zarodku każdą indywidualną próbę oderwania się i zrobienia czegoś po swojemu. 12:10 REŻYSERZY - JOHN STURGES 1/10 SEZON 3 (THE DIRECTORS - JOHN STURGES) Cykl dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Lyndy Saville Cykl dokumentalny poświęcony najwybitniejszym reżyserom filmowym. W tym odcinku poznajemy twórczość Johna Sturgesa, autora "Siedmiu wspaniałych", "Wielkiej ucieczki" czy "Starego człowieka i morze". 13:10 BAŚNIE Z PIASKU - ODC. 1 - BRZYDKIE KACZĄTKO (THE UGLY DUCKLING) Serial animowany, 20 min, Ukraina, 2017 Reżyseria: Anton Khilman Scenariusz: Anton Khilman Cykl baśni rysowanych piaskiem. 14:15 SOWIA ODYSEJA (SHOOOM'S ODYSSEY / L’ODYSSE DE CHOUM) Film animowany, 24 min, Francja, 2019 Reżyseria: Julien Bisaro Scenariusz: Julien Bisaro, Claire Paoletti Wykonawcy: Prune Bozo, Thierry Desroses, Oscar Pauleau Film animowany. Urocza sówka Shooom wykluwa się podczas sztormu, ale w gnieździe nie ma mamy. Obok niej leży jajko, z którego lada chwila wykluje się kolejny ptaszek. Porywisty wiatr sprawia, że maluch i jajko tracą gniazdo, ruszają więc na poszukiwania rodziny zastępczej. Jak poradzą sobie podczas trudnej wędrówki? Czy znajdą nowy dom? Pięknie zrealizowana, wzruszająca historia o wielkiej sile miłości, potrzebie znalezienia swojego miejsca na świecie i szacunku do przyrody. (źródło: kinodzieci.pl) 14:55 URODZENI ARTYŚCI - RYSZARD I RADOSŁAW DEMBIŃSCY Cykl reportaży, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Grzegorz Jankowski Prowadzący: Emilia Komarnicka - Klynstra, Redbad Klynstra - Komarnicki Para popularnych aktorów Emilia Komarnicka Klynstra i Redbad Klynstra Komarnicki ponownie rusza w Polskę. Tym razem gospodarze programu odwiedzają ludzi, którzy w uprawianych dziedzinach wykazują się najwyższym profesjonalizmem i miłością do zawodu. Są wśród nich artyści w klasycznym rozumieniu tego słowa, ale również ludzie, którzy do rzemiosła, takiego jak na przykład szycie, projektowanie ogrodów czy konserwacja zabytków podchodzą jak do sztuki. Można więc powiedzieć, że wszyscy są artystami w swoich dziedzinach. Dodatkowo bohaterowie programu to niezwykłe tandemy rodzinne: ojcowie i dzieci, dziadkowie i wnuki czy też małżeństwa, które wiedzę i tajemnice danego fachu przekazują kolejnym pokoleniom. Bohaterami tego odcinka są ojciec i syn: Ryszard i Radosław Dembińscy, muzycy, kompozytorzy i konstruktorzy instrumentów dawnych. 18:20 KSIĄŻĘ I DYBUK Film dokumentalny, 81 min, Niemcy/Polska, 2017 Reżyseria: Elwira Niewiera, Piotr Rosołowski Scenariusz: Elwira Niewiera, Piotr Rosołowski Zdjęcia: Piotr Rosołowski Logline Mosze Waks przyszedł na świat w biednej żydowskiej rodzinie na terenie Ukrainy, a zmarł w Madrycie jako książę Michał Waszyński, hollywoodzki producent i polski arystokrata na wygnaniu. Filmowa podróż śladami kameleona w ludzkiej skórze, który podczas ucieczki przed duchem nietolerancji nieustannie zmienia swoją tożsamość. 20:00 NIESPOTYKANIE SPOKOJNY CZŁOWIEK Komedia, 56 min, Polska, 1975 Reżyseria: Stanisław Bareja Scenariusz: Andrzej Mularczyk Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Janusz Kłosiński, Ryszarda Hanin, Marek Frąckowiak, Małgorzata Potocka, Janina Sokołowska, Jerzy Turek, Stanisław Tym, Ludwik Benoit, Hanna Bedryńska Twórczość Stanisława Barei (1929 - 87) dzieli się zwykle na dwa okresy. Pierwszy obejmuje lata sześćdziesiąte. Jego plonem są lekkie, przyjemne komedie sytuacyjne, zatrącające o bulwarową farsę i wodewil. W latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych beztroski "śmiech dla śmiechu" ustąpił miejsca "śmiechowi z podtekstami" - zjadliwej ironii i kpinie z peerelowskiej rzeczywistości, satyrze na narodowe przywary, posuniętej nierzadko aż do surrealizmu. Do tego drugiego nurtu należy "Niespotykanie spokojny człowiek" - niespełna godzinny film telewizyjny, powstały jakby "na uboczu" kinowych produkcji Barei. Tytułowym bohaterem jest Stanisław - rolnik, który po wojnie przywędrował z zabużańskiej wsi na ziemie odzyskane. Tu - podobnie jak Kargul i Pawlak, których notabene przypomina - założył gospodarstwo i teraz po latach przyszło mu desperacko walczyć o to, by jego syn Tadeusz nie wywędrował do miasta i przejął po nim schedę. A walka to trudna, gdyż młodzieniec zakochał się w robotnicy z fabryki włókienniczej i planuje ślub. Stanisław, człowiek złotego serca, ale i wielkiej porywczości (choć sam się do tego nie przyznaje) postanawia do tego nie dopuścić. W tym celu podejmuje działania, które wywołują mnóstwo tragikomicznych nieporozumień. Komedia, 56 min, Polska 1975 Reżyseria: Stanisław Bareja Scenariusz: Andrzej Mularczyk Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Janusz Kłosiński, Ryszarda Hanin, Małgorzata Potocka, Janina Sokołowska, Marek Frąckowiak, Jerzy Turek, Stanisław Tym, Ludwik Benoit, Hanna Bedryńska, Jerzy Krasuń i inni 21:10 PRASKI REYTAN Spektakl teatralny, 78 min, Polska, 2023 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Piotr Zaremba Aktorzy: Adam Woronowicz, Dariusz Kowalski, Paweł Brzeszcz, Mariusz Urbaniec, Maciej M. Tomaszewski, Adam Szustak, Konrad Żygadło, Lidia Sadowa, Wojciech Wereśniak, Krzysztof Szczepaniak, Justyna Fabisiak, Dorota Nowakowska, Małgorzata Rożniatowska, Wojciech Solarz, Karolina Czarnecka Dramat Piotra Zaremby opowiada poprzez losy Bolka Chmielarza, postaci mającej swój pierwowzór w osobie Bolesława Chmielewskiego, historię sfałszowanego referendum w czerwcu 1946 roku, a potem sfałszowanych wyborów w styczniu 1947 roku. Choć akcja dramatu kończy się pod koniec lat 50. XX wieku, to najważniejsze jej wydarzenia ogniskują się w II połowie lat 40. Główni bohaterowie historii, to ludzie młodzi lub bardzo młodzi, zarówno ci po stronie PSL - u, jak i zwalczających ich pracowników Służby Bezpieczeństwa. To opowieść o zniewoleniu człowieka przez system komunistyczny, ale i walce w imię swoich przekonań i marzeń. Choć sama opowieść jest zakorzeniona w przeszłości, przeglądać się w niej mogą odbiorcy różnych pokoleń. 23:10 PANORAMA KINA POLSKIEGO - ZA KILKA DOLARÓW WIĘCEJ (FOR A FEW DOLLARS MORE) Western, 127 min, Włochy/Niemcy/Hiszpania 1966 Reżyseria: Sergio Leone Scenariusz: Luciano Vincenzoni i Sergio Leone Muzyka: Ennio Morricone Występują: Clint Eastwood, Lee Van Cleef, Gian Maria Volonté, Luigi Pistilli, Mario Brega, Antonio Molina Rojo, Klaus Kinski, Rosemary Dexter Historia dwóch sławnych rewolwerowców: Douglasa Mortimera (Lee Van Cleef) i tajemniczego Człowieka Bez Imienia (Clint Eastwood), którzy polują na bandytę imieniem Indio (Gian Maria Volonté). Za jego głowę wyznaczono wysoką nagrodę. Obaj "myśliwi" reprezentują odmienne "szkoły" i "pracują" krańcowo różnymi metodami. Człowiek Bez Imienia lubi improwizację. Nieomylne oko, błyskawiczny refleks, niemal cyrkowa zręczność dają mu pewność zwycięstwa. Jest przy tym cyniczny i bezwzględny, nie kryje, że jest "łowcą głów" dla pieniędzy. Starszy, Mortimer, okupił zapewne swoją mądrość życiową i rozsądek ciężkimi doświadczeniami. Przygotowuje się do akcji z pedantyczną dokładnością, opracowuje jej szczegółowy plan. Wynik polowania na Indio będzie zarazem rozstrzygnięciem zawodowego pojedynku obu mistrzów. Pewnego dnia dowiadują się, że Indio szykuje skok na bank w El Paso. Przybywają tam za późno. Okazuje się, że Indio wraz ze swą bandą uciekł, zabierając zrabowane pieniądze. Mortimer i Człowiek Bez Imienia rozpoczynają pościg. Westernowa trylogia Sergia Leone uczyniła z Clinta Eastwooda gwiazdę ekranu. Bohater telewizyjnego serialu "Rawhide" pewnie jeszcze długo terminowałby w amerykańskiej telewizji, gdyby nie propozycja włoskiego twórcy. Po trzech udanych rolach wrócił do Hollywood w glorii sławy, zajmując należne miejsce obok Johna Wayne'a i Steve'a McQueena. Podejmowane wielokrotnie przez różnych europejskich reżyserów próby stworzenia na Starym Kontynencie imitacji westernu grzeszyły brakiem polotu i nieudolnością. Gdy w 1964 r. początkujący włoski reżyser Sergio Leone nakręcił film "Za garść dolarów", na wszelki wypadek, w obawie przed niepochlebnymi recenzjami, umieścił w czołówce nie swoje prawdziwe nazwisko, ale pseudonim Bob Robertson. Film okazał się prawdziwą sensacją kasową: tylko we Włoszech po kilku zaledwie tygodniach eksploatacji przyniósł 430 mln lirów zysku. Leone jako pierwszy zdołał złamać amerykański monopol na ten gatunek filmowy i, zachęcony sukcesem, zrealizował rok później, już pod swoim nazwiskiem, ale z tymi samymi aktorami, drugą część "dolarowej" trylogii - "Za kilka dolarów więcej". Ostatnia - "Dobrzy, źli i brzydcy" powstała w 1966 r., lecz nie zakończyła przygody Sergia Leone z westernem. Reżyser jeszcze wielokrotnie wracał do tego typu filmów realizując m.in. "Dawno temu na Dzikim Zachodzie" czy "Garść dynamitu". "Za kilka dolarów więcej", uważany przez wielu krytyków za najdoskonalszy przykład "spaghetti westernu", miał już wszystkie typowe cechy gatunku: amerykański koloryt, sporą dawkę okrucieństwa (w filmie pada ok. 40 trupów) i trochę nihilistyczny wydźwięk. Sergio Leone dorzucił do tego jeszcze jeden wyróżnik: znakomitą muzykę Ennia Morricone, która nadawała jego spaghetti-westernom specyficzny klimat. (FOR A FEW DOLLARS MORE/ PER QUALCHE DOLLARO IN PIU)