TVP Kultura Wtorek, 12.09.2023 08:10 WĘDROWIEC POLSKI - KOTLINA KŁODZKA GORĄCZKA ZŁOTA Cykl reportaży, 26 min, Polska, 2022 Reżyseria: Agnieszka Żmijewska Scenariusz: Krzysztof Koehler, Agnieszka Żmijewska Prowadzący: Krzysztof Koehler W tym odcinku Wędrowiec dociera do Kotliny Kłodzkiej, a ściślej do starej Kopalni Złota w Złotym Stoku w poszukiwaniu skarbów. Na swojej drodze spotyka Małgorzatę Szumską, która oprowadza Wędrowca po kopalni i przybliża jej historię. Poszukując złota i skarbu, Wędrowiec nieoczekiwanie znajduje się w podziemiach liczących siedem kilometrów Twierdzy Kłodzkiej. Wreszcie dociera do samego Kłodzka, miasta położonego na wzgórzu, w którym znajduje się dziewięć mostów. Poznajemy najstarszy most gotycki zdobiony rzeźbami. Odwiedzamy Lądek Zdrój, gdzie nasz bohater odbywa sesję fotograficzną. Na końcu poznajemy historię jednego z najpiękniejszych pałaców nie tylko w Polsce, ale i w Europie wybudowanego z inicjatywy Marianny Orańskiej w Kamieńcu Ząbkowickim. 11:00 POLSKIE DROGI - ODC. 10/11 - HIMMLERLAND Serial wojenny, 82 min, Polska 1977 Reżyseria: Janusz Morgenstern Scenariusz: Jerzy Janicki Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Andrzej Kurylewicz Występują: Karol Strasburger, Kazimierz Kaczor, Zofia Mrozowska, Piotr Pawłowski, Marek Walczewski, Henryk Bąk, Jadwiga Jankowska - Cieślak, Franciszek Trzeciak, Bronisław Pawlik, Aleksander Bardini, Beata Tyszkiewicz, Zygmunt Kęstowicz, Jan Englert, Leszek Herdegen, Barbara Sołtysik, Bohdan Ejmont, Stanisław Zaczyk, Piotr Fronczewski, Henryk Talar, Mieczysław Milecki, Zbigniew Zapasiewicz, Anna Nehrebecka, Akradiusz Bazak, Stanisław Mikulski, Jan Machulski i inni Jesień 1942 roku. Na Zamojszczyźnie rozpoczyna się pacyfikacja i wysiedlanie. Oddziały Gwardii Ludowej, Batalionów Chłopskich i Armii Krajowej, przeniesione na te tereny, przygotowują akcje odwetu na hitlerowcach. W czasie jednej z potyczek ginie dowódca oddziału, Sylwek, jego miejsce zajmuje Władek Niwiński. Pierwszą akcją nowego dowódcy jest odbicie więźniów z posterunku żandarmerii - wśród nich najduje się łączniczka z Warszawy, Marta. Tymczasem Kuraś w obawie o bezpieczeństwo małej Noemi, która teraz nosi imię Bożenka, umieszcza przybraną córkę w ochronce sióstr szarytek. Dziewczynka zostaje wraz z innymi dziećmi wywieziona do Niemiec, gdzie ma być wychowywana przez rodzinę niemiecką. Odtąd jedynym celem w życiu Kurasia staje się odszukanie córki. Partyzanci zaszyci w lesie witają Nowy Rok 1943. 13:05 LEGENDARNE HOLLYWOODZKIE PARY - KATHARINE HEPBURN I SPENCER TRACY (ICONIC COUPLES: KATHARINE HEPBURN & SPENCER TRACY EP. 5) Cykl dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Anne - Cecile Genre, Bertrand Tessier Miniseria opowiadająca o dziesięciu najbardziej znanych parach artystów Hollywood. Wiele nigdy wcześniej niepublikowanych materiałów filmowych, klipów z udziałem Richarda Burtona i Elizabeth Taylor, Katharine Hepburn i Spencera Tracy, Jean Harlow i Williama Powella, Clarka Gable'a i Carole Lombard, Barbary Stanwyck i Roberta Taylora, Humphreya Bogarta i Lauren Bacall. Bohaterami piątego odcinka będą Katharine Hepburn i Spencer Tracy. Historia Katharine, znanej z ekscentryczności i dynamizmu oraz Spencera Tracy, wiecznie przygnębionego i melancholijnego aktora, drugoplanowego gwiazdora Hollywood, po raz kolejny udowadnia, że rzeczywistość czasem wykracza poza fikcję. Kochali się przez 22 lata, głównie potajemnie. Hepburn pochodziła z zamożnej i zaangażowanej społecznie rodziny. Właściwie chciała być chłopcem i stała się nietypową aktorką z czterema Oscarami na koncie. Tracy pochodził z dysfunkcyjnej rodziny i wolał raczej oglądać filmy niż chodzić do szkoły. 14:10 KSIĄŻĘ I DYBUK Film dokumentalny, 81 min, Niemcy/Polska, 2017 Reżyseria: Elwira Niewiera, Piotr Rosołowski Scenariusz: Elwira Niewiera, Piotr Rosołowski Zdjęcia: Piotr Rosołowski Logline Mosze Waks przyszedł na świat w biednej żydowskiej rodzinie na terenie Ukrainy, a zmarł w Madrycie jako książę Michał Waszyński, hollywoodzki producent i polski arystokrata na wygnaniu. Filmowa podróż śladami kameleona w ludzkiej skórze, który podczas ucieczki przed duchem nietolerancji nieustannie zmienia swoją tożsamość. 16:15 PANNA Z MOKRĄ GŁOWĄ Film dla młodych widzów, 94 min, Polska 1994 Reżyseria: Kazimierz Tarnas Scenariusz na podstawie powieści Kornela Makuszyńskiego: Tomasz Piotrowski, Kazimierz Tarnas Zdjęcia: Grzegorz Kędzierski Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Paulina Tworzyańska, Anna Nehrebecka, Marek Kondrat, Anna Milewska, Iga Cembrzyńska, Hanna Stankówna, Antoni Frycz, Beata Tyszkiewicz, Marian Opania, Jerzy Bińczycki, Anna Dymna, Rafał Zwierz, Krzysztof Kowalewski, Anna Gornostaj, Jarema Stępowski Kazimierz Tarnas jest m.in. twórcą znakomitych adaptacji prozy Kornela Makuszyńskiego, jak "Szaleństwa panny Ewy", "Awantura o Basię" czy właśnie "Panna z mokrą głową". Równolegle z wersją kinową reżyser zrealizował sześcioodcinkowy serial telewizyjny o przygodach tytułowej panny. Zagrała ją 13 - letnia wówczas rewelacyjna Paulina Tworzyańska, którą wybrano spośród blisko trzech tysięcy kandydatek z całej Polski. Przyjechała na zdjęcia próbne do Warszawy z Bielska - Białej wraz z trzema równie uzdolnionymi koleżankami związanymi z miejscowym Teatrem Ekspresji Dziecięcej. Młodziutka debiutantka filmowa wystąpiła u boku najwspanialszych aktorów polskiej sceny i ekranu, umiejętnie wykorzystując do swojej roli doświadczenia profesjonalnych wykonawców. Atrakcją filmu są też melodyjne piosenki, do których słowa napisał Wojciech Młynarski, a muzykę skomponował Jerzy "Duduś" Matuszkiewicz. Tytułowa "panna z mokrą głową" to Irenka Borowska, pełna życia i energii panienka z dobrego domu. Trzynastolatka wiedzie radosny i beztroski żywot, ugania się po okolicy z wiernym czworonożnym przyjacielem, psem Drabem. Wszędzie jej pełno, jest ciekawa wszystkiego, chce wiedzieć co dzieje się w rodzinnym dworku i obejściu. Tymczasem nad domem państwa Borkowskich zbierają się ciemne chmury. Są lata trzydzieste, trwa kryzys. Majątek rodziny podupada. Pewnej nocy uwagę Irenki przyciągają tajemnicze odgłosy, dobiegające z kuchni. Wspomagana przez wiernego Draba nieustraszona nastolatka przepędza złodzieja. Wszyscy są zaniepokojeni zuchwałym czynem panienki. Aby nieco poskromić jej temperament, rodzina zatrudnia prywatnego nauczyciela, pana Podkówkę. Tymczasem w dworku dzieje się coraz gorzej. Ojciec, zadłużony u niejakiego Zgierskiego, po kawałku wyprzedaje łąki i las. Podczas wycinki drzew ginie przywalony dębem. Majątek Borowskich zostaje zlicytowany. Irenka postanawia pomóc matce i w tajemnicy przed nią udaje się do Warszawy, do bogatej ciotki. Niestety, nie zastaje jej w domu. Okazuje się, że ciotka wyjechała do Zakopanego. Irenka podąża za nią, ale znowu nie dochodzi do spotkania. Wkrótce jednak szczęście uśmiecha się do dziewczyny. 18:05 RES POLONIAE - O POLSCE Z ODDALI - ABP. ZBIGNIEW STANKIEWICZ Rozmowa, 26 min, Polska, 2023 Reżyseria: Piotr Poraj Poleski Scenariusz: Jolanta Rzegocka, Anna Szałańska, Piotr Poraj Poleski Prowadzący: Jolanta Rzegocka Program "Res Poloniae - o Polsce z oddali" to cykl wywiadów przeprowadzonych przez Jolantę Rzegocką w różnych krajach. Tym razem dziennikarka odwiedza Łotwę, gdzie rozmawia z przedstawicielami kulturalnych elit. Misją programu jest wzajemne poznanie się Polaków i Łotyszów, odnalezienie na Łotwie polskich śladów, a także uświadomienie sobie wszystkiego, co może łączyć obydwa narody. Bohaterem odcinka jest arcybiskup Zbigniew Stankiewicz, metropolita Rygi i prymas Łotwy. 18:40 STAWKA WIĘKSZA NIŻ ŻYCIE - ODC. 2/18 - HOTEL EXCELSIOR Serial sensacyjny, wojenny, 61 min, Polska, 1968 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Andrzej Zbych (właśc. Andrzej Szypulski, Zbigniew Safjan) Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Stanisław Mikulski, Lucyna Winnicka, Halina Kosznik, Tadeusz Bartosik, Andrzej Konic, Mieczysław Kalenik, Bronisław Pawlik, Tadeusz Gwiazdowski, Igor Śmiałowski, Irena Karel Staszek Koliński, jako Hans Kloss, trafia do Gdańska. Kontaktuje się z polskimi agentami. Ma dotrzeć do Ingrid Heizer, która jest szefową siatki szpiegowskiej. Niestety, kobieta ginie w tajemniczych okolicznościach. Kloss próbuje wytropić mordercę. Ślad prowadzi do Hotelu Excelsior. Okazuje się, że podejrzanych jest wielu: dyrektor, recepcjonistka, sprzątaczka Kluge. 20:00 TAJNY KLIENT Spektakl teatralny, 53 min, Polska, 2016 Autor: Igor Gorzkowski Reżyseria: Wojciech Pitala Zdjęcia: Wojciech Suleżycki Muzyka: Atanas Valkov Aktorzy: Tomasz Borkowski, Jędrzej Taranek, Matylda Damięcka, Lidia Sadowa, Tomasz Nosiński, Wojciech Kalita, Mateusz Baran, Aleksandra Nowosadko, Mateusz Banasiuk, Arkadiusz Janiczek, Katarzyna Kołeczek Gorzka komedia, której bohaterem jest tajny klient, osoba wynajmowana przez pracodawców do sprawdzenia jakości pracy podległych im pracowników. To taki współczesny rewizor, wcielający się w zwykłego klienta restauracji, banku, sklepu, punktu usługowego czy szkoły tańca. Motywy jego działania są czyste - sprawdzenie jakości świadczonych usług i odpowiedniego stosunku do klienta. Ale metoda jest dwuznaczna moralnie, bowiem zasadza się na prowokacji, kłamstwie, wprowadzeniu w błąd, wykryciu i wykorzystaniu słabości kontrolowanego pracownika. Spektakl otrzymał III nagrodę za reżyserię (Wojciech Pitala) podczas 1. edycji festiwalu TEATROTEKA Fest w 2017 roku. 21:35 LEKKIE OBYCZAJE - PANI MILLS (MME MILLS, UNE VOISINE SI PARFAITE) Komedia, 83 min, Francja/Belgia, 2018 Reżyseria: Sophie Marceau Scenariusz: Laure Duthilleul, Sophie Marceau Aktorzy: Pierre Pierre Richard, Sophie Marceau, Nicolas Vaude, Bastien Ughetto Helene jest miłośniczką romantycznej literatury, a także właścicielką wydawnictwa z tradycjami, które przechodzi trudny okres. Całą swoją energię poświęca na utrzymanie biznesu na powierzchni, w związku z tym nie ma czasu na miłość. Pewnego dnia do mieszkania na jej piętrze wprowadza się niebywale ekscentryczna, starsza kobieta. Nowa sąsiadka jest bardzo zainteresowana życiem Helene. Pomimo jej dziwnego zachowania, kobieta szybko nawiązuje z nią bliską relację. 23:15 KINO MOCNYCH WRAŻEŃ - ZA KILKA DOLARÓW WIĘCEJ (FOR A FEW DOLLARS MORE) Western, 127 min, Włochy/Niemcy/Hiszpania 1966 Reżyseria: Sergio Leone Scenariusz: Luciano Vincenzoni i Sergio Leone Muzyka: Ennio Morricone Występują: Clint Eastwood, Lee Van Cleef, Gian Maria Volonté, Luigi Pistilli, Mario Brega, Antonio Molina Rojo, Klaus Kinski, Rosemary Dexter Historia dwóch sławnych rewolwerowców: Douglasa Mortimera (Lee Van Cleef) i tajemniczego Człowieka Bez Imienia (Clint Eastwood), którzy polują na bandytę imieniem Indio (Gian Maria Volonté). Za jego głowę wyznaczono wysoką nagrodę. Obaj "myśliwi" reprezentują odmienne "szkoły" i "pracują" krańcowo różnymi metodami. Człowiek Bez Imienia lubi improwizację. Nieomylne oko, błyskawiczny refleks, niemal cyrkowa zręczność dają mu pewność zwycięstwa. Jest przy tym cyniczny i bezwzględny, nie kryje, że jest "łowcą głów" dla pieniędzy. Starszy, Mortimer, okupił zapewne swoją mądrość życiową i rozsądek ciężkimi doświadczeniami. Przygotowuje się do akcji z pedantyczną dokładnością, opracowuje jej szczegółowy plan. Wynik polowania na Indio będzie zarazem rozstrzygnięciem zawodowego pojedynku obu mistrzów. Pewnego dnia dowiadują się, że Indio szykuje skok na bank w El Paso. Przybywają tam za późno. Okazuje się, że Indio wraz ze swą bandą uciekł, zabierając zrabowane pieniądze. Mortimer i Człowiek Bez Imienia rozpoczynają pościg. Westernowa trylogia Sergia Leone uczyniła z Clinta Eastwooda gwiazdę ekranu. Bohater telewizyjnego serialu "Rawhide" pewnie jeszcze długo terminowałby w amerykańskiej telewizji, gdyby nie propozycja włoskiego twórcy. Po trzech udanych rolach wrócił do Hollywood w glorii sławy, zajmując należne miejsce obok Johna Wayne'a i Steve'a McQueena. Podejmowane wielokrotnie przez różnych europejskich reżyserów próby stworzenia na Starym Kontynencie imitacji westernu grzeszyły brakiem polotu i nieudolnością. Gdy w 1964 r. początkujący włoski reżyser Sergio Leone nakręcił film "Za garść dolarów", na wszelki wypadek, w obawie przed niepochlebnymi recenzjami, umieścił w czołówce nie swoje prawdziwe nazwisko, ale pseudonim Bob Robertson. Film okazał się prawdziwą sensacją kasową: tylko we Włoszech po kilku zaledwie tygodniach eksploatacji przyniósł 430 mln lirów zysku. Leone jako pierwszy zdołał złamać amerykański monopol na ten gatunek filmowy i, zachęcony sukcesem, zrealizował rok później, już pod swoim nazwiskiem, ale z tymi samymi aktorami, drugą część "dolarowej" trylogii - "Za kilka dolarów więcej". Ostatnia - "Dobrzy, źli i brzydcy" powstała w 1966 r., lecz nie zakończyła przygody Sergia Leone z westernem. Reżyser jeszcze wielokrotnie wracał do tego typu filmów realizując m.in. "Dawno temu na Dzikim Zachodzie" czy "Garść dynamitu". "Za kilka dolarów więcej", uważany przez wielu krytyków za najdoskonalszy przykład "spaghetti westernu", miał już wszystkie typowe cechy gatunku: amerykański koloryt, sporą dawkę okrucieństwa (w filmie pada ok. 40 trupów) i trochę nihilistyczny wydźwięk. Sergio Leone dorzucił do tego jeszcze jeden wyróżnik: znakomitą muzykę Ennia Morricone, która nadawała jego spaghetti-westernom specyficzny klimat. (FOR A FEW DOLLARS MORE/ PER QUALCHE DOLLARO IN PIU) 01:35 PANORAMA KINA POLSKIEGO - PIŁKARSKI POKER Komedia sensacyjna, 101 min, Polska, 1988 Reżyseria: Janusz Zaorski Scenariusz: Jan Purzycki Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Piotr Figiel Aktorzy: Małgorzata Pieczyńska, Janusz Gajos, Marian Opania, Mariusz Dmochowski, Jan Englert, Edward Lubaszenko, Mariusz Benoit, Adrianna Biedrzyńska, Bronisław Pawlik, Borys Marynowski, Henryk Bista, Andrzej Zaorski, Grzegorz Warchoł, Olaf Lubaszenko, Zdzisław Wardejn Laguna, niegdyś sławny piłkarz, którego karierę przerwała kontuzja, pogrąża się w alkoholizmie. Jego dawnym kolegom z boiska też nie wiedzie się najlepiej. Laguna - obecnie sędzia - jest bacznym obserwatorem tego, co się wokół niego dzieje. Zdaje sobie sprawę z istniejących w piłkarskim światku układów, przekupywania piłkarzy i sędziów, manipulowania ludźmi. Nie chce mieć z tym nic wspólnego. Postanawia w niezwykły sposób ukoronować swoją sędziowską karierę - zadrwić z traktujących go protekcjonalnie działaczy klubowych. Chce doprowadzić do tzw. niedzieli cudów, czyli "ustawić" ostatnią kolejkę rozgrywek ligowych tak, by w poszczególnych meczach padły ustalone przez niego wyniki. Różnymi sposobami przekupuje zawodników, a nawet innego sędziego. Gdy jednak dochodzi do decydującego meczu, nieoczekiwanie zmienia swój plan. Roboczy tytuł filmu brzmiał "Kocham piłkę", co ujawniało tęsknotę reżysera za romantyką sportu, której spragnieni są jego prawdziwi miłośnicy. Utrzymany w konwencji filmu sensacyjnego "Piłkarski poker" ujawnia kulisy krajowej piłki. "Polska piłka nożna toczy się po równi pochyłej. Wyniki i jakość gry są uzależnione od wartości pieniądza. Na trybunach siedzi kilka lub kilkanaście tysięcy naiwnych kibiców. Czekają na wynik, nie wiedząc, że ustaliło ten wynik wcześniej kilka osób" - mówił reżyser Janusz Zaorski. 04:00 KFPP OPOLE - OPOLE 2022 - SCENA ALTERNATYWNA NA BIS - ROMANTYCZNOŚĆ CZ. 1 Koncert, 60 min, Polska, 2022 Reżyseria: Marzena Strąk Scenariusz: Marzena Strąk Prowadzący: Marek Horodniczy Wykonawcy: Wolska, Novika, Hedone, Kiwi Część pierwsza skrótu koncertu Scena Alternatywna, odbywającego się podczas Krajowego Festiwalu Piosenki Polskiej Opole 2022. Wystąpią wykonawcy, których łączy to, że swoją twórczością kreują alternatywę dla mainstreamu, a ich muzykę niejednokrotnie określa się mianem ambitnej lub niszowej. Artyści zaprezentują się w różnych gatunkach i stylach muzycznych, od jazzu do elektropopu. Wystąpią: Hedone, Novika z gośćmi (Buslav, Skubas), Wolska, Nela, P. Unity, Kiwi, String Connection. Rok 2022 to Rok Polskiego Romantyzmu (w tym roku przypada 200. rocznica pierwszego wydania "Ballad i romansów" Mickiewicza, tj. początku epoki romantyzmu), co pozwoli na zastosowanie w czasie trwania koncertu subtelnych nawiązań do polskiej literatury/poezji tamtego okresu. Romantyzm to szczególna epoka, w której artyści zwrócili uwagę na życie wewnętrzne człowieka, duchowość, uczucia, emocje, czyli elementy, które obecnie nadal niezwykle silnie wpływają na współczesnych artystów i stają się inspiracją dla kolejnych utworów.