TVP Kultura Niedziela, 17.09.2023 07:25 URODZENI ARTYŚCI - RYSZARD I RADOSŁAW DEMBIŃSCY Cykl reportaży, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Grzegorz Jankowski Prowadzący: Emilia Komarnicka - Klynstra, Redbad Klynstra - Komarnicki Bohaterami tego odcinka są ojciec i syn: Ryszard i Radosław Dembińscy, muzycy, kompozytorzy i konstruktorzy instrumentów dawnych. Para popularnych aktorów Emilia Komarnicka Klynstra i Redbad Klynstra Komarnicki ponownie rusza w Polskę. Tym razem gospodarze programu odwiedzają ludzi, którzy w uprawianych dziedzinach wykazują się najwyższym profesjonalizmem i miłością do zawodu. Są wśród nich artyści w klasycznym rozumieniu tego słowa, ale również ludzie, którzy do rzemiosła, takiego jak na przykład szycie, projektowanie ogrodów czy konserwacja zabytków podchodzą jak do sztuki. Można więc powiedzieć, że wszyscy są artystami w swoich dziedzinach. Dodatkowo bohaterowie programu to niezwykłe tandemy rodzinne: ojcowie i dzieci, dziadkowie i wnuki czy też małżeństwa, które wiedzę i tajemnice danego fachu przekazują kolejnym pokoleniom. 08:00 LITURGIA PRAWOSŁAWNA W POZNANIU Sprawozdanie, 60 min, Polska, 2023 Autor: Katarzyna Popławska W piętnastą niedzielę po Pięćdziesiątnicy zapraszamy do uczestniczenia w liturgii świętej w cerkwi pod wezwaniem św. Mikołaja, która jest konkatedrą diecezji łódzko - poznańskiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. 09:05 CHABROL, ANTYKONFORMISTA (CLAUDE CHABROL, THE MAVERICK) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2018 Reżyseria: Cecile Maistre - Chabrol Film przedstawia sylwetkę Claude ' a Chabrola, reżysera - jednego ze współtwórców francuskiej Nowej Fali, ale także scenarzysty, krytyka i producenta filmowego, który pozostawił po sobie bogatą filmografię składającą się z 58 filmów fabularnych. Jego filmy wymykają się wszelkim kwalifikacjom, są celną satyrą na francuską klasę średnią lat powojennych, obnażając jej zamiłowanie do pozorów, hipokryzję i okrucieństwo. 13:05 VABANK Komedia sensacyjna, 104 min, Polska, 1981 Reżyseria: Juliusz Machulski Scenariusz: Juliusz Machulski Zdjęcia: Jerzy Łukaszewicz Muzyka: Henryk Kuźniak Aktorzy: Jan Machulski, Leonard Pietraszak, Witold Pyrkosz, Jacek Chmielnik, Krzysztof Kiersznowski, Ewa Szykulska, Józef Para, Henryk Bista, Leon Niemczyk, Zdzisław Wardejn. Juliusz Machulski debiutujący tym filmem jako reżyser (ur. 1955) był również autorem scenariusza, który powstał jeszcze w czasie jego studiów reżyserskich w łódzkiej szkole filmowej. Film cieszył się ogromną popularnością. Powszechnie przyrównywano go do obsypanego Oscarami amerykańskiego "Żądła" z Paulem Newmanem i Robertem Redfordem. Do sukcesu filmu przyczynił się niemało ojciec reżysera, JanMachulski, który znakomicie wcielił się w postać kasiarza Kwinto, dużą rolę odegrała też wspaniała oprawa muzyczna Henryka Kuźniaka. "Vabank" otrzymał nagrodę za najlepszy debiut 1981 roku FPFF w Gdańsku. Święcił również triumfy na festiwalach w Koszalinie, Karlovych Varach, Manili, Vevey, Marsylii. Reżyser otrzymał Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki II stopnia w 1983 r. Akcja filmu dzieje się w epoce "retro" - w latach trzydziestych. Z więzienia, po odsiedzeniu wyroku za napad na bank, wychodzi Henryk Kwinto. Mówi się o nim z szacunkiem - pierwszy kasiarz Rzeczypospolitej. Jest kasiarzem perfekcjonistą, którego trudno złapać, a jeszcze trudniej udowodnić mu winę. Wpadł wydany policji przez wspólnika Kramera, wychodzi z więzienia z solennym postanowieniem ostatecznego zerwania ze swoim fachem. Okoliczności sprawią, że zmieni zdanie. Trafi mu się okazja dokonania zemsty na byłym kompanie. Zemsta będzie pomysłowa i perfidna. 15:00 WĘDROWIEC POLSKI - CO LUDZI PCHA DO WIELKICH CZYNÓW? ŚWIĘTOKRZYSKIE PORZĄDKI Cykl reportaży, 26 min, Polska, 2022 Reżyseria: Agnieszka Żmijewska Scenariusz: Krzysztof Koehler, Agnieszka Żmijewska Prowadzący: Krzysztof Koehler Wędrowiec Polski wita widzów z wnętrza strażackiego wozu, który porusza się po ziemi świętokrzyskiej, gdzie jest, jak się okazuje najwięcej w Polsce jednostek strażackich! Wędruje po ziemi świętokrzyskiej, bo po prostu fascynuje go ta ziemia, a jednocześnie stawia przed nim pytanie o to, co ludzi motywuje do dokonywania wielkich czynów? Rozmawia ze strażakami, o tym, co ich pcha do działania, ale najpierw udaje się do miejsca centralnego na duchowej mapie tej ziemi, czyli do klasztoru na Świętym Krzyżu! Cykl programów, którego celem jest przybliżenie historii, tradycji, kultury różnych regionów Polski. Prowadzącym ten niekonwencjonalny kulturalny przewodnik po Polsce jest poeta, literaturoznawca i krytyk literacki Krzysztof Koehler. 15:40 SERIALOWA NOSTALGIA - ALTERNATYWY 4 - ODC. 7/9 - SPISEK Serial komediowy TVP, 55 min, Polska, 1983 Reżyseria: Stanisław Bareja Scenariusz: Stanisław Bareja, Janusz Płoński, Maciej Rybinski Zdjęcia: Wojciech Jastrzębowski Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Roman Wilhelmi, Gustaw Lutkiewicz, Kazimierz Kaczor, Witold Pyrkosz, Jerzy Turek, Wojciech Pokora, Stanisława Celińska, Barbara Rachwalska, Jerzy Kryszak, Bożena Dykiel, Mieczysław Voit, Ewa Ziętek, Bronisław Pawlik, Hanna Bieniuszewicz, Jerzy Bończak, Wiesław Gołas, Bolesław Płotnicki Stanisław Anioł dba o to, by zająć lokatorom każdą minutę. Przykładnie sprzątają klatkę schodową i teren wokół bloku, a wieczory spędzają w suszarni, biorąc udział w próbach chóru. Dozorca przechodzi sam siebie, mieszkańcy domu mają już dość jego tyranii. Majewski, Balcerek, Kołek, Kotek i prof. Dąb - Rozwadowski organizują spisek, w który wciągają prawie wszystkich. Pod pismem do prezesa spółdzielni o odwołanie Anioła podpisuje się mnóstwo osób, lecz prezes wita delegację kpinami. Nauczycielce Bożence udaje się wreszcie spędzić całą noc z docentem Furmanem. Konstruktor Manc kończy prace nad uzdatnianiem robota. Śpiewaczka Kubiak-Kolińska ma dziwny wypadek samochodowy. 17:15 NIEDZIELA Z... JOANNĄ ŻÓŁKOWSKĄ 40 min, Polska, 2022 Scenariusz: Katarzyna Jurkowska Prowadzący: Katarzyna Sanocka Od 50 lat na scenie wzbudza uznanie krytyków i publiczności. Nigdy nie chciała grać ról letnich, bo uważa, że aby zaistnieć aktorsko, trzeba zaskakiwać, prowokować i nie bać się nowego. Lubi szukać w komediach rzeczy smutnych, a w smutnych komediowych. Pracowała z najlepszymi reżyserami i z powodzeniem udało jej się połączyć pracę w teatrze z występami w popularnych serialach. W kolejnym odcinku "Niedzieli z..." spotykamy się z Joanną Żółkowską. 18:10 NIEDZIELA Z...JOANNĄ ŻÓŁKOWSKĄ - MATKA SWOJEJ MATKI Dramat, 91 min, Polska, 1996 Reżyseria: Robert Gliński Scenariusz: Joanna Żółkowska, Robert Gliński Zdjęcia: Jarosław Szota Muzyka: Krzesimir Dębski Aktorzy: Krystyna Janda, Maria Seweryn, Joanna Żółkowska, Wanda Włlkomirska, Jerzy Stuhr, Emilian Kamiński, Jerzy Karaszkiewicz, Hanna Stankówna, Andrzej Nejman, Krystyna Tkacz "Opowieść o podkradaniu uczuć" - takim mianem określił "Matkę swojej matki" reżyser Robert Gliński. Owo "podkradanie" staje się udziałem trzech kobiet, powiązanych ze sobą rodzinnie i emocjonalnie. Jedna jest młodą, wchodzącą w dorosłe życie dziewczyną; druga jej przybraną matką; trzecia - matką biologiczną. Scenariusz do filmu napisała znana aktorka Joanna Żółkowska. Zagrała też jedną z głównych ról. Jej Barbara to osoba tolerancyjna i inteligentna, która wiele pracy włożyła w to, by zapewnić swej wychowanicy szczęśliwe i bezpieczne życie. Ukryła wszakże przed Alicją, że nie jest jej prawdziwą matką. Gdyby nie przypadek, dziewczyna nigdy by się o tym nie dowiedziała. Dowiedziawszy się jednak, postanawia za wszelką cenę odnaleźć faktyczną rodzicielkę. Dla tego celu gotowa jest poświęcić nawet życiową harmonię i muzyczny talent. Kiedy odnajduje Ewę - jest zszokowana. Dociera do niej, że jest córką niespełnionej piosenkarki o nieco dwuznacznej reputacji i zwichrowanej osobowości. Widząc, w jak nędznych warunkach żyje Ewa, postanawia jej pomóc. Staje się dla zagubionej kobiety opiekunką i powiernicą. Tymczasem Barbara nie może się pogodzić z rosnącą obojętnością ze strony Alicji. Choć czuje rozgoryczenie i żal do swej wychowanicy, podejmuje próbę "odzyskania" dziewczyny. Joanna Żółkowska zaproponowała, by postać Ewy kreowała Krystyna Janda. "Mam dużo większe doświadczenie jako aktorka teatralna niż filmowa. Bałam się, że nie poradzę sobie z tak filmową postacią, że coś zepsuję. Ewa niemal każde zdanie wypowiada w innych emocjach, przechodzi od śmiechu do płaczu i znów histerycznie się śmieje. Ciągle rozedrgana, wibruje. Wydawało mi się, że Krystyna pokaże Ewę lepiej niż ja. Dzisiaj już nie wyobrażam sobie kogoś innego w tej roli" - zwierzała się w czasie realizacji filmu. Znacznie więcej problemów przysporzyło znalezienie odtwórczyni roli Alicji. Do zdjęć próbnych zgłosiły się liczne kandydatki, lecz wymogom reżysera najlepiej sprostała Maria Seweryn, prywatnie córka Krystyny Jandy. O jej wyborze zadecydowało to, że potrafiła bezbłędnie połączyć naiwny, dziecięcy sentymentalizm z determinacją i wzburzonymi uczuciami dorosłej kobiety. 20:00 WIELKI SZU Film sensacyjny, 95 min, Polska, 1982 Reżyseria: Sylwester Chęciński Scenariusz: Jan Purzycki Zdjęcia: Jerzy Stawicki Muzyka: Andrzej Korzyński Aktorzy: Jan Nowicki, Andrzej Pieczyński, Karol Strasburger, Dorota Pomykała, Leon Niemczyk, Grażyna Szapołowska, Teresa Sawicka, Jan Frycz, Grażyna Trela, Jerzy Bończak "Wielki Szu" był jednym z największych kinowych przebojów w Polsce w 1983 r. - obejrzało go wówczas ponad 2 miliony widzów, a recenzenci rozpływali się w zachwytach, chociaż to tylko dobrze zrobione kino popularne. "Tylko" albo raczej "aż": takiemu kinu dochowują wierności widzowie, marzą o nim aktorzy, a kolejnym pokoleniom reżyserów śnią się takie udane pod każdym względem obrazy. Tajemnica sukcesu tkwi w umiejętnościach reżysera (doświadczony, pamiętny jako twórca Kargulowo-Pawlakowej trylogii Sylwester Chęciński), scenarzysty (znakomity debiut Jana Purzyckiego), w doborze aktorów (szczególnie Jana Nowickiego jako tytułowego mistrza karcianej szulerki oraz Andrzeja Pieczyńskiego jako jego ucznia), a wreszcie w zręcznej grze uczuciami widza, który niemal bezwiednie poddaje się ekranowej fikcji. Tłem wydarzeń w filmie Chęcińskiego jest "gierkowska" Polska lat 70., Polska marzeń o mniej szarym życiu i blichtru ówczesnych nowobogackich "elit". Na tym tle twórcy kreślą portret nieco staromodnego samotnika i outsidera, "triumfatora z piętnem przegranej w oczach", który - wybrawszy w młodości specyficzną i niezgodną z prawem drogę postanowił szukać sensu istnienia w doskonaleniu swych umiejętności. Ale jeszcze ważniejszy jest w "Wielkim Szu" swoisty pojedynek między mistrzem i uczniem, wielkim kanciarzem zmęczonym życiem, wyposażonym w życiową mądrość, doświadczenie i dystans a młodzikiem zafascynowanym jego osobowością, głodnym sukcesu i pieniędzy, trawionym gorączką rodzącego się nałogu. Starzejący się, ale wciąż znany w środowisku karciany szuler, zwany Wielkim Szu, po pięciu latach pobytu w więzieniu wraca do domu, jednak młoda i piękna żona nie wierzy, by mógł się zmienić. Proponuje mu rozwód i podział pokaźnego majątku. W poszukiwaniu spokojnej przystani Szu dociera do miasteczka Lutyń, gdzie chce wziąć udział w licytacji domu. Młody taksówkarz, Jurek, zawozi go do mistrza ceremonii, miejscowego potentata Mikuna, który sam zamierza nabyć licytowaną posiadłość. Przy okazji gość rozgrywa z nim partię bilarda i przegrywa parę tysięcy złotych. Zadowolony Mikun proponuje mu rewanż w pokera. Traci pół miliona złotych. Po wyjściu mężczyzny dzwoni do znajomego szulera z Warszawy, Denela, prosząc, by odegrał się w jego imieniu. Poker stanowi też życiową pasję Jurka, który długo prosi Szu, by zechciał zdradzić mu swoje sekrety. Stary mistrz próbuje wyperswadować chłopakowi jego zainteresowania, ale w końcu ulega namowom i udziela Jurkowi pierwszych lekcji. Wezwany przez Mikuna Denel odmawia gry z Wielkim Szu, nie czując się na siłach, by zmierzyć się z takim przeciwnikiem. Wściekły Mikun zmusza szulera do zwrotu wygranej gotówki. Po odjeździe gościa przekonuje się, że zamiast banknotów dostał kawałki pociętego papieru, ale pogoń nie przynosi rezultatu. Szu przybywa w towarzystwie Jurka do Wrocławia. Taksówkarz błaga o przekazanie mu sekretu, który uczyni go mistrzem. Dzięki otrzymanym wskazówkom ogrywa doszczętnie dwóch miejscowych oszustów. Tymczasem odpoczywający na basenie Szu zostaje zaatakowany przez niejakiego Lipo, który ma do niego zadawnione urazy. 23:55 NOC KRÓTKICH FILMÓW - LATAJĄCE WŁOSY Film animowany, 8 min, Polska, 1984 Reżyseria: Piotr Dumała Scenariusz: Piotr Dumała Zdjęcia: Andrzej Teodorczyk/Jadwiga Zauder Muzyka: Krzysztof Kittel Graficzna impresja plastyczna na temat spaceru młodej pary, po oświetlonym księżycem parku.Impresja opowiadająca o spacerze dwojga zakochanych, podczas którego zachodzą dziwne zjawiska. Chłopak i dziewczyna biegną pod rozgwieżdżonym niebem, nagle zrywa się burza, łamią się drzewa, a w powietrzu unosi się deszcz srebrzystych igieł przekształcających się we włosy. 00:10 NOC KRÓTKICH FILMÓW - D. I. M Film animowany, 10 min, Polska, 1992 Reżyseria: Marek Skrobecki Scenariusz: Marek Skrobecki, Maciej Bełdycki Zdjęcia: Zbigniew Kotecki Muzyka: Michał Lorenc Gaśnie powoli egzystencja dwóch samotnych kukieł. Ożywiają się tylko wtedy, kiedy przylatuje ptak, którego mogą nakarmić. Jednak pewnego dnia ptak nie pojawia się. 01:20 KINO NOCNE - PRZEŁĘCZ OCALONYCH (HACKSAW RIDGE) Dramat wojenny, 133 min, USA/Australia, 2016 Reżyseria: Mel Gibson Scenariusz: Robert Schenkkan, Andrew Knight Aktorzy: Andrew Garfield, Sam Worthington, Luke Bracey, Hugo Weaving, Rachel Griffiths, Vince Vaughn, Nathaniel Buzolic, Milo Gibson Bardzo dobrze przyjęty przez krytykę film nawiązuje do biografii Desmonda Dossa, żołnierza Armii Stanów Zjednoczonych. Należał on do wiernych Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego, odmawiał dotykania broni i zabijania. Zawsze postępował zgodnie ze swoimi przekonaniami religijnymi. Pełnił służbę wojskową podczas II wojny światowej, był sanitariuszem. Ratował życie swoich żołnierzy, jak i rannych z armii wroga. Akcja filmu rozgrywa się w czasie, gdy wojna ma się już ku końcowi. Armia amerykańska toczy ciężkie walki z Japończykami na Pacyfiku. Rozpoczyna się amerykański desant na japońską o wyspę Okinawa. Jej zajęcie ma kluczowe znaczenie. Zdobycie wyspy może oznaczać ostateczną klęskę Japonii. Wśród setek tysięcy amerykańskich żołnierzy jest także Desmond Thomas Doss, sanitariusz, który ze względu na przekonania religijne stanowczo odmawia noszenia i używania broni. Jego postawa sprawia, że jest traktowany z nieufnością, oskarża się go o tchórzostwo. Czas pokaże, jak bardzo się wszyscy mylili. Po bitwie o Okinawę to Desmond Doss staje się bohaterem amerykańskiej armii. Podczas najcięższych starć ryzykuje własne życie, ratując innych, bez względu na to po jakiej stronie walczą. Tak rodzi się legenda bezbronnego żołnierza. 05:15 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 8 ZAMEK CZY LEPIANKA - DYLEMATY ŚREDNIOWIECZA Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2015 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Czy naprawdę ludzie w średniowieczu żyli wyłącznie w zamkach lub zimnych lepiankach? Okazuje się, że takie wyobrażenie nie ma nic wspólnego z prawdą. Rycerze i książęta na potrzeby mieszkalne budowali zagadkowe wieże, które, niestety, w większości nie przetrwały. Na szczęście takiego losu nie podzieliła unikatowa na skalę światową wieża w Siedlęcinie na Dolnym Śląsku. Radosław Kotarski odwiedza to ciekawe miejsce, by sprawdzić, w jakich warunkach żyli tam ludzie 700 lat temu. Odkrywa również tajemnicze malowidła ścienne, które przedstawiają losy dzielnego Lancelota, rycerza króla Artura.