TVP Dokument Poniedziałek, 18.09.2023 06:00 DZIKA POLSKA - PIOTR, PRZYRODA I CZARY Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2009 Reżyseria: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Artur Tabor Zdjęcia: Tomasz Michałowski Telewizyjna przygoda przyrodnicza, zaskakujące sytuacje, pasjonaci dzikich zwierząt i piękno przyrody. Wśród meandrów Czarnej Hańczy, nad samym brzegiem tej nieokiełznanej rzeki stoi stara chata po starowiercach obok tradycyjna czarna bania do kąpieli, a w dawnej oborze chlewo - galeria. Tu w zaciszu, przytulnie i bez telewizora, ale w kontakcie z całym gronem przyjaciół mieszka Piotr Malczewski. Oryginalnie, a czasem wręcz do góry nogami patrzący na przyrodę fotograf. Gdy inni z potężnymi teleobiektywami polują na dzikie zwierzęta, on te zwierzęta ma obok siebie, żyje między nimi. Nad wodą obok domu przemykają barwne zimorodki, czatują skupione czaple, w wodzie prosperują wydry i bobry. Piotr preferuje inne, niekonwencjonalne spojrzenie aparatem na ten bujny świat natury. Pokazuje piękno tam gdzie go nie widzimy choćby na zabytkowej zrobionej z glinobitki ścianie, gdzie latem roi się od owadów, najbarwniejszych w całej okolicy. Piotr przedstawia ten świat podczas warsztatów Fotografia, przyroda i czary, a widzowie będą mieli okazję do poznania jego tajemnic podczas spływu Czarną Hańczą, wyprawy saniami po Puszczy Augustowskiej i mini - pleneru fotograficznego, który urządza ten mistrz wizualnych klimatów. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.IV - ODC. 41 KRÓTKA HISTORIA BRUDU Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Jak nasi pradziadowie radzili sobie z poranną i wieczorną toaletą? Jak bardzo ich zwyczaje różniły się od naszych? Aby to sprawdzić, Radosław Kotarski przemierza Kujawy, Podlasie, Pomorze i Warmię w poszukiwaniu śladów ewolucji higieny na polskich ziemiach. 07:10 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 183 OLEŚNICA Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Reżyseria: Agnieszka Grabarska Scenariusz: Agnieszka Grabarska Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Tym razem docieramy do Oleśnicy, miasta położonego 30 km od Wrocławia. To tu z całego świata zjeżdżają mistrzowie sztuk cyrkowych. Przez trzy dni niebo poprzecinane jest taśmami tzw. highlinerów, a odgłosy oklasków i śmiechy mieszkańców odbijają się echem od murów jednego z najpiękniejszych zamków Dolnego Śląska. Według dokumentów lokacyjnych Oleśnica ma ponad 760 lat. Z założenia miała być miastem obronnym. Została otoczona murami, w których umieszczono kilka bram wjazdowych. Do dziś przetrwała jedynie Brama Wrocławska, dawniej zwana Trzebnicką, w której wnętrzach znajduje się teraz galeria sztuki. Oleśnica to miasto wielu wież, kilka z nich należy do zwartego kompleksu architektonicznego, na który składają się zamek i bazylika. Na udostępnionej do zwiedzania wieży zamkowej znajdują się kamienne figury lwów. Zwierzęta trzymają w łapach tarcze, na których wygrawerowane zostały ważne daty. Na przykład rok 1891 - wtedy odnowiono wieżę. 07:35 WETERYNARZE Z SERCEM - /45/ Reality show, 22 min, Polska, 2018 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Program prezentuje przypadki pacjentów pojawiających się w klinikach weterynaryjnych, pracę i opiekę medyczną nad zwierzętami w ogrodach zoologicznych i innych placówkach działających na rzecz zwierząt. Odwiedzamy ośrodki rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami i placówki wykorzystujące w swej pracy zwierzęta, np. policja czy służby celne. Zobaczymy także mniej popularne zwierzęta domowe, jak gryzonie czy zwierzęta egzotyczne. Program wskazuje, jak postępować ze zwierzętami i uczy empatii w stosunku do nich. Dzisiaj poznacie pieska Pongo, który adoptowany i schorowany trafił do kardiologa. Nie była to jedyna poważna trapiąca go choroba. Czy współczesna medycyna pomoże psiakowi wrócić zdrowym do kochającej rodziny? Kolejni bohaterowie to koziołek Mietek i lisek Zbyszek oraz inne maluchy z Ośrodka Rehabilitacji Dzikich Zwierząt w Warszawie, który powstał w 2008 roku w Powsinie. W 2015 roku został przeniesiony na teren wawerskich lasów. W tym czasie w ośrodku uratowano ponad pięć tysięcy czterysta zwierząt. I jeszcze przesłanie ze wszystkich ośrodków rehabilitacji dzikich zwierząt, jakie odwiedziliśmy z ekipą "Weterynarzy z sercem": nie podejmujmy zbyt pochopnie decyzji o zabieraniu napotkanych zwierzaków do ośrodków. Wyrywamy je z naturalnego środowiska, na zawsze pozbawiamy je szansy na powrót do normalnego życia. 08:10 JAK ZBUDOWAĆ WEHIKUŁ CZASU? (HOW TO BUILD THE TIME MACHINE?) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Peter Leonard Film dokumentalny BBC. Podróż do przeszłości lub przyszłości za naciśnięciem guzika wydaje się fantastyką naukową. Niemniej, istnieją już teorie, jak to zrobić, więc może uda się dotrzeć do największej tajemnicy Matki Natury. Jak blisko jesteśmy do załamania się jednej z największych zagadek nauki. Naukowcy wiedzą jak podróżować w czasie tylko trzeba teorię zmienić w praktykę. Nasze rozumienie natury rzeczy musi być ciągle rewidowane, bo dokonuje się nowych odkryć. Przekroczenie czwartego wymiaru to tylko kwestia czasu. Możemy teraz produkować maszyny zdolne do tego zadziwiającego wyczynu. Voyager One, sonda kosmiczna NASA, która opuściła Ziemię w latach 70. , porusza się z oszałamiającą prędkością, którą pokona w ciągu sekundy w przyszłość. A po 803 dniach poruszania się w kosmosie z dużą prędkością, rosyjski kosmonauta Siergiej Krikalev starzał się odrobinę mniej niż my. Idea zbudowania wehikułu czasu może się wydać niemożliwa. Jednak istnieją tajemnice Natury, które pewnego dnia spełnią marzenie Rona. Rzucono nowe światło na zjawiska takie jak kwantowy stan splątany. Ciemna energia i tunele czasoprzestrzenne pozwalają nam wejrzeć w kosmos. Zrozumienie tej tajemnicy - daje siłę do dalszych badań. 09:05 DZIKI ZACHÓD - ODC. 1. W SERCU PUSTYNI (WILD WEST DESERT HEARTLANDS) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Patrick Morris Mini - seria BBC Worldwide. Trzyczęściowa opowieść o Dzikim Zachodzie - legendarnej krainie westernów i kowbojów. Upalne pustynie, czerwone skały kanionów, gigantyczne śnieżne góry, skaliste wąwozy - to znamy z filmów fabularnych. Fascynujące krajobrazy Ameryki Północnej. W pierwszym odcinku czeka nas podróż na pustynię Nevada, aby podziwiać gigantyczne kaktusy. Arizona, Kalifornia, mustangi i kojoty. Na dalekim zachodzie Ameryki Północnej leży legendarna kraina. Kraj kowbojów, ojczyzna wielkich cywilizacji rdzennych Amerykanów. Miejsce, do którego gorączka złota zwabiła poszukiwaczy fortuny. W ciągu milionów lat potężne siły natury utworzyły tu jedne z najciekawszych krajobrazów na Ziemi. Od pustyń najgorętszych na kontynencie i czerwonych kanionów po górskie szczyty pokryte śniegiem i pełne tajemnic magiczne wybrzeże. By oswoić ten legendarny region i uczynić go swoim domem, potrzeba śmiałości, ambicji i pionierskiego ducha. Pustynie to najtrudniejsze do życia obszary Dzikiego Zachodu. Większość ziemi jest sucha jak pieprz. Trudno też znaleźć słodką wodę. By tu przetrwać, trzeba przystosować się do ekstremalnych warunkach, rozumieć miejscowy świat, wykorzystywać każdą możliwość. Dokonać tego może ten, kto potrafi wykazać się charakterem. Jednym z najbardziej typowych zwierząt tej krainy jest koń. Wiele koni zdołało uciec człowiekowi i znaleźć swój nowy dom w dzikiej krainie. Dziś w Ameryce Północnej żyje ponad 50 tysięcy mustangów. Pustynne tereny Dzikiego Zachodu rozciągają się na przestrzeni tysiąca kilometrów, między dwoma wielkimi łańcuchami górskimi: Górami Skalistymi na wschodzie i Sierra Nevada na zachodzie. Ultramaraton Badwater to niezwykły wyścig. Co roku latem odbywa się tu najbardziej wyczerpujący bieg na świecie. Uczestnicy pokonują 217 kilometrów z Doliny Śmierci do gór Sierra Nevada w temperaturze nawet do 55 stopni C. Trasa maratonu przypomina szlak osadników i poszukiwaczy złota z połowy XIX wieku. W czasie wyścigu zawodnicy spalają 40 tysięcy kalorii. Codziennie wypijają ilość wody równą jednej trzeciej masy ich ciała. Trudno powiedzieć, czy przetrwaliby morderczy wysiłek, gdyby nie ekipy wspierające ich na trasie. Natura stworzyła wyjątkowy sposób na przetrwanie w środowisku tak nieprzyjaznym dla człowieka. Ale wraz z nadejściem XXI wieku nastała nowa epoka. Dzięki nowoczesnej technice możemy okiełznać żywioły pustyni i wykorzystać siły natury. Potrafimy przeobrażać najgorętszy, najbardziej suchy fragment amerykańskich pustyń. Najbardziej suche, najbardziej gorące pustynie Ameryki Północnej zamieszkują prawdziwi pionierzy; ci, którzy posiedli sztukę przetrwania na Dzikim Zachodzie. 10:05 KORNWALIA Z SIMONEM REEVEM - CZĘŚĆ 2 (CORNWALL WITH SIMON REEVE) Film dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2020 Simon Reeve podróżuje po pięknej Kornwalii, spotykając ludzi i miejsca dotknięte pandemią w 2020 roku. Krótkie brytyjskie lato jest dla gospodarki Kornwalii kluczowe, a turystyka ma fundamentalne znaczenie dla życia wielu ludzi. Pandemia w 2020 roku spowodowała niesamowity spokój w tym zwykle tętniącym życiem nadmorskim miejscu. W rezultacie wiele firm walczy o przetrwanie. Simon przygląda się również wyzwaniom środowiskowym, przed którymi stoi Kornwalia i po drodze spotyka wiele wspaniałych dzikich zwierząt, w tym foki szare, młode homary i nowo przywróconą populację bobrów. W tej części podróży po pięknym zakątku kraju natrafia na ludzi, walczących o ochronę przyrody i środowiska. Nie mogą z tego uciec! Także farmerów, próbujących wyżyć ze zrównoważonego rolnictwa. Nie można opowiadać o Kornwalii z pominięciem morza. Kornwalia jest niemal wyspą - 80% hrabstwa jest otoczone wodą. Tu Atlantyk zderza się z wybrzeżem, kształtując ląd i życie. Bioróżnorodność w kraju jest w fatalnym stanie. Pod względem bujności dzikiej przyrody Wielka Brytania jest na 189 miejscu na świecie! Ponad połowa lokalnych gatunków jest zagrożona, a jeden na siedem czeka wymarcie. Wielka Brytania jest jednym z najmniej sprzyjacjących naturze krajów na naszej planecie. 11:10 NOWE DOMY Film dokumentalny, 12 min, Polska, 1950 Reżyseria: Stanisław Kokesz Film opowiada o osiągnięciach socjalistycznego budownictwa mieszkaniowego. Dwaj robotnicy wspominają trudne warunki mieszkaniowe przed wojną. Obserwują i komentują z entuzjazmem budowę nowych osiedli w Łodzi. Etiuda Szkoły Filmowej. 11:30 LUDZIE Z PIERWSZYCH STRON GAZET Magazyn, 25 min, Polska, 1977 Scenariusz: Teresa Sozańska, Agnieszka Matynia Zdjęcia: Jerzy Pyrkosz Cykliczny program, prezentujący historie bohaterów "jednego dnia" - ludzi, o których dokonaniach pisało w jednym momencie wiele gazet. Ich wyczyny niejednokrotnie stały się dorobkiem całego narodu. W tym odcinku przytoczono historie: mgr Zdzisława Meglickiego, inż. Kazimierza Kantora oraz Józefa Glabiszewskiego. Pierwszy z nich zaistniał jako doskonały przewodniczący podupadającej Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej "Duki". Wykazując się wizjonerstwem i dobrym wykształceniem rolniczym, pan Zdzisław przekształcił nieurodzajne pola w wiśniowe sady i pastwiska dla owiec, co przyczyniło się do szybkiego i znacznego wzrostu dochodów, czyniąc ten konglomerat najprężniej działającym w całym regionie. To z kolei zaowocowało podwyżkami dla pracowników przedsiębiorstwa oraz rozbudową wsi. Do Duk zaczęły przyjeżdżać delegacje uczonych z kraju i z zagranicy. Druga historia opowiada o dokonaniach inż. Kazimierza Kantora - wybitnego ceramika, wykładowcy AGH w Krakowie oraz autora wielu patentów, dotyczących nowych rozwiązań technologicznych i produkcyjnych porcelany, wykorzystywanych głównie w "Cerpolu". To właśnie m.in. dzięki jego dokonaniom, wałbrzyska porcelana zdobyła uznanie na całym świecie. Ostatnią opowieść poświęcono lokalnym osiągnięciom pana Józefa Globiszewskiego z Ząbkowic Śląskich - emerytowanego księgowego, z zamiłowania archeologa i historyka sztuki. Będąc na emeryturze postanowił zająć się miejscowym dziedzictwem. Nawiązawszy kontakt z młodzieżą, przyczynił się do uporządkowania Krzywej Wieży, odbudowy zamku oraz do utworzenia regionalnej Izby Pamięci, z niezwykle ciekawymi eksponatami, dotyczącymi historii tego miasteczka. Jego działalność została doceniona przez mieszkańców Ząbkowic, co uwidoczniło się poprzez dwukrotne zwycięstwo w lokalnym konkursie na "Obywatela roku" (1972 r. - 92% głosów; 1973 r. - 99% głosów). W materiale rozmowy z wymienionymi bohaterami odcinka, przeplatane narracją lektorki. Dodatkowo liczne ujęcia: drukarnia, miejscowość Duki i tamtejsza Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna, wałbrzyskie Zakłady Porcelany Stołowej "Cerpol", Ząbkowice Śląskie i miejscowe zabytki (Krzywa Wieża, zamek, Izba Pamięci). 12:05 PASJONACI S.II - SEZON 2 ODC. 3 ZMIANY Dokument fabularyzowany, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Artur Dziurman Scenariusz: Artur Dziurman, Agnieszka Szygenda, Danuta Damek Aktorzy: Dorota Ziental, Daria Drukała, Gabriela Poniedziałek, Małgorzata Walkosz, Helena Suchan, Katarzyna Więcław, Kazimierz Balcer, Aldona Jankowska, Małgorzata Wiecha, Anna Sokołowska - Rokita, Denis Kodijenko, Mieczysława Kołton, Mieczysław Baczyński, Janina Budka - Pytel, Renata Szczepaniak - Pajor Zdjęcia: Jacek Fabrowicz Nieoczekiwany pobyt Brunona w szpitalu stawia wszystkich w obliczu trudnej sytuacji. Zespół ITAN - a postanawia kontynuować próby do "Wesela" bez niego. Mimo, że każdy z nich boryka się z własnymi problemami, robią wszystko, żeby go wesprzeć, a los piętrzy przeszkody. Syn Adama - Karol wchodzi w okres buntu. Mietek po raz kolejny próbuje zawalczyć o miłość, ale jest rozdarty między swoim szczęściem a powinnością wobec schorowanej matki. Ela pada ofiarą kradzieży. Świat to scena, na której co rusz trzeba dokonywać trudnych wyborów. 12:35 HISTORIE WILEŃSKIE - ODC. 7 Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Wojciech Klimala, Ewa Wołkanowska - Kołodziej Scenariusz: Wojciech Klimala Zdjęcia: Bartosz Frątczak Muzyka: Joanna Fidos Agata Granicka mówi wprost: palma wielkanocna jest jak miłość. Wymaga troski, delikatności i czasu. To między innymi dzięki jej staraniom wileńskie palmy trafiły na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO. Układania suchych kwiatów i traw Agata nauczyła się w dzieciństwie od mamy i babci. Jest palmiarką od siedmiu pokoleń, można więc powiedzieć, że zna się na miłości jak mało kto. 13:10 WETERYNARZE Z SERCEM - /51/ Reality show, 22 min, Polska, 2018 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Program prezentuje przypadki pacjentów pojawiających się w klinikach weterynaryjnych, pracę i opiekę medyczną nad zwierzętami w ogrodach zoologicznych i innych placówkach działających na rzecz zwierząt. Odwiedzamy ośrodki rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami i placówki wykorzystujące w swej pracy zwierzęta, np. policja czy służby celne. Zobaczymy także mniej popularne zwierzęta domowe, jak gryzonie czy zwierzęta egzotyczne. Program wskazuje, jak postępować ze zwierzętami i uczy empatii w stosunku do nich. Zabieramy Was dzisiaj do Korabiewic, gdzie przy schronisku dla bezdomnych zwierząt jest miejsce dla odebranych podczas interwencji na fermach futrzarskich lisów. To azyl dla zwierząt, które przez człowieka przeszły piekło. Natomiast w Centrum Alzheimera w Warszawie poznacie kociego terapeutę Drako. Bywają chorzy, którzy boją się psów lub mają na nie uczulenie. Wtedy z pomocą przychodzą koty. A w naszym Kąciku Adopcyjnym dzisiaj Tupek. Mamy nadzieję, że dzięki zajęciom z z behawiorystą, panem Piotrem, który uczy psiaki kontaktu z człowiekiem, szybko znajdzie przyjazny, ciepły dom. 13:35 WETERYNARZE Z SERCEM - /52/ Reality show, 22 min, Polska, 2018 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Program prezentuje przypadki pacjentów pojawiających się w klinikach weterynaryjnych, pracę i opiekę medyczną nad zwierzętami w ogrodach zoologicznych i innych placówkach działających na rzecz zwierząt. Odwiedzamy ośrodki rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami i placówki wykorzystujące w swej pracy zwierzęta, np. policja czy służby celne. Zobaczymy także mniej popularne zwierzęta domowe, jak gryzonie czy zwierzęta egzotyczne. Program wskazuje, jak postępować ze zwierzętami i uczy empatii w stosunku do nich. Dzisiaj poznacie nowatorską w medycynie weterynaryjnej metodę leczenia, która może zastąpić operację i zapewnić pacjentom nawet kilkuletni komfort życia. To IRAP - skrótowo krew, która leczy. Odwiedzamy też schronisko dla bezdomnych zwierząt w Korabiewicach i obserwujemy zajęcia z behawiorystą. To dla podopiecznych trudniejsza sytuacja niż prywatna relacja właściciela i psa. Ale zwierzęta po przejściach podczas takich zajęć stopniowo odnawiają zaufanie do ludzi. Natomiast nam, obserwatorom, pozwalają pozbyć się obaw przed adopcją zwierzaka ze schroniska. W dzisiejszym Kąciku Adopcyjnym czekają na Was trzy ułożone przez behawiorystę psiaki - Pusia, Jantar i Lili. 14:05 DZIKIE SERCE EUROPY - POWRÓT PRASTAREGO LASU (WILD HEART OF EUROPE - THE RETURN OF AN ANCIENT FOREST) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Lisa Eder Las Bawarski w Parku Narodowym jest dziki i nigdzie indziej na rozległym terytorium między brzegami Atlantyku a górami Uralu nie ma takich lasów, wrzosowisk, potoków i jezior, które mogą ewoluować zgodnie z ich własną naturą. "Niech natura będzie!" to filozofia parku narodowego. Dzięki temu te lasy żyją. Po katastrofalnej nawałnicy w wyniku burzy w 1983 r. wszystkie wyrwane drzewa zostały pozostawione na ziemi. Z tego rzekomo martwego lasu wyrosła żywotna dzicz. Zagrożone gatunki, takie jak ryś, wilk, łoś i żbik odzyskały ten obszar. Ta koncepcja przyjęła się i służy jako wzór dla wielu innych obszarów chronionych. Ile dzikich terenów potrzebuje ludzkość, aby przetrwać? Czego możemy się nauczyć od dzikiego lasu, aby zachować go dla przyszłych pokoleń w czasach zmian klimatycznych? W filmie usłyszymy wypowiedzi wielu obrońców dzikiej przyrody, między innymi Jane Goodall. 15:10 DZIKA WIELKA BRYTANIA - ODCINEK 1 GÓRY (WILD GREAT BRITAIN EP 1 MOUNTAINS) Cykl dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Laura Humphreys Seria dokumentalna o przyrodzie Wielkiej Brytanii. Dzika przyroda tej wyspy często pozostaje niezauważona. Ta seria pokaże ukryte życie zarówno znanych, jak i mało znanych, a fascynujących zwierząt, które mają swój dom na wyspie. Każde z różnorodnych siedlisk daje możliwości i wyzwania dla dużych i małych stworzeń. Spotykamy zwierzęta w kluczowych momentach ich życia, kamery przy słabym oświetleniu eksponują rzadko spotykane nocne zachowania, a obiektywy makro skupiają się na mało znanych "Brytyjczykach". Od wybrzeży Kornwalii po Szetlandy, od plaż Norfolk po klify Anglesey, ta seria upamiętnia oszałamiającą przyrodę żyjącą u naszych drzwi. Odcinek 1 - "Góry". Brytyjskie góry i wyżyny tworzą spektakularną dziką naturę - niedostępną, piękną i brutalną. Tylko najsilniejsze zwierzęta znajdują tu swój dom. To aktorzy w ciągłym, trwającym 10 tysięcy lat, dramacie - od końca ery lodowcowej. Gdy góry jeszcze się nie odsłoniły. Wielka Brytania posiada kilka niezwykłych łańcuchów górskich, które sięgają nieba. Siedem głównych pasm górskich - utworzonych przez kolizję płyt kontynentalnych i ogromną aktywność wulkaniczną - leży w Anglii Północnej, Walii i największe - w Szkocji. Szkockie Highlands są habitatem blisko 400 tysięcy jeleni szlachetnych. W Wielkiej Brytanii górą określa się szczyt powyżej 610 m nad poziomem morza. Istnieje 249 takich szczytów. 16:05 CRISPR: REWOLUCJA W INŻYNIERII GENETYCZNEJ (THE CRISPR REVOLUTION - GENOME EDITING) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Claudia Ruby CRISPR to nowe narzędzie w laboratorium obróbki kodu genetycznego, które pozwala naukowcom z dużą precyzją zmieniać materiał genetyczny wszystkich żywych organizmów. Naukowcy opracowują terapie na choroby uważane do tej pory za nieuleczalne; powstają rośliny o nowych cechach. Jak daleko powinna iść medycyna lub rolnictwo? Film szuka odpowiedzi krytycznie i analizuje różne opinie. Naukowcy, etycy i krytycy są zgodni co do jednego: społeczeństwo musi pilnie przedyskutować możliwości i granice tego nowego wymiaru inżynierii genetycznej, ponieważ CRISPR może wpływać na całe nasze życie. 17:05 PLANETA SKARBÓW - ODC. 1 AFRYKA (PLANET OF TREASURES EP. 1 AFRICA) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Gero Von Boehm Serial dokumentalny (6 odcinków). Ludzie od dawna tworzyli listy niezwykłych wyczynów twórczych, od starożytnych siedmiu cudów świata po listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, która obecnie liczy 1121 skarbów. Prawie połowa z tych miejsc jest zagrożona przez klęski żywiołowe, wojny, urbanizację lub rozpad. W serii "Planeta skarbów" historyk sir Christopher Clark zabiera widzów w podróż dookoła świata, aby przybliżyć najbardziej niesamowite pomniki przyrody i przykłady kulturowego dziedzictwa ludzkości. Jego droga prowadzi od Wielkiej Piramidy w Gizie w Egipcie do Parku Narodowego Serengeti w Tanzanii, od Pałacu Wiatrów w Indiach do jordańskiej pustyni, od laguny w Wenecji do meksykańskiego miasta Teotihuacan i miasta Hue w Wietnamie, wraz z wieloma innymi imponującymi miejscami dziedzictwa kultury i pomnikami przyrody. Odc. 1 - ''Afryka". Natura i kultura spotykają się w Afryce. Tajemnicze miejsca, wiekowe instytucje i rytuały, które przetrwały próbę czasu. Tutaj rodziły się i umierały imperia. Teraz ich spuścizna stanowi nasze wspólne dobro. Nasza historia, czyli historia ludzkości, zaczyna się na tym właśnie kontynencie. Faraonowie powołali do życia państwo, dynastie, urzędników, prawa, kapłanów, uczonych i armie. Egipt należał do najbardziej stabilnych imperiów w dziejach. Piramida Cheopsa, wzniesiona cztery i pół tysiąca lat temu, jako jedyny z dawnych siedmiu cudów świata, wciąż stoi nietknięta. Na początek Kair i piramidy na skraju pustyni. Egipt, Etiopia i Kenia to ledwie trzy z 54 - ech krajów Afryki. Jednak różnorodność kulturowa wyróżnia je na tle całości. Przy okazji poznajemy też prawdziwą potęgę Natury. Afryka jest wyjątkowa. To niemal cud, że ta skarbnica przetrwała zapędy europejskiego imperializmu. 18:10 JACK LEMMON - NIEPRZECIĘTNY EVERYMAN (JACK LEMMON, A TRUE TROUPER (ROBOCZY JACK LEMMON, NOBODY IS PERFECT)) Film dokumentalny, 53 min, Francja, 2019 Reżyseria: Julia Kupenberg, Clara Kupenberg W dokumencie mówią o Jacku Lemmonie: Marc Wanamaker, Tony Maietta, Joe McBride. Aktor zasłynął niezapomnianymi rolami filmowymi, chociaż jak sam mówi, początkowo interesował go wyłącznie teatr. Jego kariera na ekranie trwała ponad 40 lat. Debiutował pod koniec Złotego Wieku Hollywoodu, gdzie niepodzielnie rządziły wielkie wytwórnie filmowe, ale odnalazł się także we współczesności, pracując niemal do końca swych dni. Sprawdził się w "Pół żartem pół serio", "Dziwnej parze", ale także w kontrowersyjnym "Chińskim syndromie" i prowokacyjnym dramacie politycznym "Zaginiony". Przybył do Hollywood w latach 50. , kiedy triumfy święcili Clark Gable, John Wayne, Gary Cooper. A w przemyśle filmowym pojawiło się wówczas zapotrzebowanie na postaci charakterystyczne, do których pasował właśnie Jack Lemmon. Bez trudu wcielał się w przeciętnych bohaterów, chłopaków z sąsiedztwa. Przylgnął do niego wizerunek zwyczajnego faceta, który znalazł się w niezwykłej sytuacji. Bez trudu przechodził od scen komediowych do dramatycznych. To typowe dla aktorów teatralnych. Miał znakomity warsztat. Często występował też w telewizji. Zanim stał się sławny, zagrał około pięciuset ról telewizyjnych. Łowca talentów z wytwórni Columbia zwrócił na niego uwagę Harry’ego Cohna, który był znaną postacią w Hollywood, właścicielem Columbii i jednym z wielkich magnatów filmowych. Decydował o wszystkim, panował nad całą wytwórnią. Lemmon opowiadał, jak wszedł do gabinetu Cohna i stanął przed jego biurkiem sztywny ze strachu. Ten chciał, by Lemmon zmienił nazwisko, które mu nie pasowało. Ale Jack kategorycznie odmówił. W latach 50. Jack Lemmon i Judy Holliday zagrali razem w pierwszym filmie "To może się zdarzyć każdemu", w reżyserii jedynego w swoim rodzaju George’a Cukora. Przedtem Jack występował tylko w teatrze i w telewizji. Na początku hollywoodzkiej kariery grał między innymi w filmie "Mister Roberts", którego akcja rozgrywa się na statku. Przypominał komików z lat 30. i 40. , grających w szalonych komediach i wygłaszających w szybkim tempie trudne dialogi. W jego wykonaniu były bezbłędne i bardzo płynne. Od głównej roli w komedii romantycznej "To się może zdarzyć każdemu" z Judy Holliday, przeszedł bez przeszkód do takich filmów, jak "Kowboj", z Glennem Fordem. Przez całą karierę był niezwykle wszechstronny. Billy Wilder chciał, żeby Jack zagrał w "Pół żartem pół serio". Mimo Oscara za drugoplanową rolę w filmie "Mister Roberts", nie był jeszcze gwiazdą pierwszej wielkości. Ale Wilder pragnął z nim współpracować, dostrzegł jego niespodziewany temperament i skłonność do szaleństwa. Okazał się niezastąpiony w filmach "Pół żartem pół serio" i "Garsoniera". Jack Lemmon był bezbłędnie obsadzany w latach 60. Zagrał z Shirley MacLaine w "Słodkiej Irmie". W filmie "Dni wina i róż" z Lee Remick wcielił się w nieszczęsnego alkoholika. On sam miał ten problem, podobnie jak wielu jego przyjaciół, więc chciał się jakoś przyczynić do promocji zdrowia psychicznego. "Ocalić tygrysa" to bardzo mroczny, przygnębiający film. Jego bohater, Harry Stoner, odcisnął silne piętno na Lemmonie. Zidentyfikował się z tą postacią bardziej niż z innymi rolami, które grał w tym okresie. Harry Stoner to moralny bankrut.Nie miał uprzedzeń w wyborze filmów i to zapewniło mu długowieczność. Kiedy w latach 60. pojawiła się francuska Nowa Fala, wystąpił w "Kwietniowych szaleństwach" z Catherine Deneuve, jedną z największych światowych gwiazd. W latach 70. zagrał w "Makaroniarzach" z Marcello Mastroiannim. Miał europejską wrażliwość, która podobała się Europejczykom i wdzięk typowego Amerykanina. Ale jak każdy wspaniały aktor, był kameleonem, który może się przemieniać, przyjmując dowolną postać. 19:15 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - ŚWIĘTE GÓRY WUDANG (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku - góry Wudang. 20:15 PORTRETY DOKUMENTALNE. S.II - PETRO ALEKSOWSKI Cykl dokumentalny, 29 min, Polska, 2022 Panorama polskiego dokumentu. Filmowe portrety twórców, ich droga artystyczna i twórczość na przykładzie wybranych dzieł. Bohaterem odcinka jest Petro Aleksowski. 20:55 PAPCIO CHMIEL Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2020 Reżyseria: Petro Aleksowski, Petro Aleksowski Film dokumentalny prezentujący Henryka Chmielewskiego - wybitną postać polskiej sztuki komiksu. Filmowy portret "Papacia Chmiela" oczami jego 11 - letniego fana, prowadzącego swój program literacki, w którym recenzuje książki. Marzeniem entuzjasty literatury jest spotkanie z Papciem i przeprowadzenie z nim wywiadu do swojego vloga. W filmie śledzimy próby kontaktu Olafa z jego Mistrzem. Olaf spotyka znawców tematu: krytyków, publicystów, artystów, uczestniczy w wydarzeniach specjalnych dla fanów. Poznaje historię swojego bohatera, zarówno zawodową, jak i osobistą. Duży nacisk został położony na przeżycia Henryka Chmielewskiego w trakcie powstania warszawskiego. Niejako drugą pierwszoplanową postacią filmu jest Tytus, czyli uczłowieczona, a wręcz spersonifikowana małpa. Projekt jest poświęcony również genealogii tej postaci. W filmie wykorzystano kilka technik rejestracyjnych, od klasycznej zdjęciowej po animowaną. a także materiały archiwalne oraz efekty wizualne. 22:55 DŻEM Film dokumentalny, 45 min, Polska, 1994 Autor: Petro Aleksowski Reżyseria: Petro Aleksowski Wykonawcy: Ryszard Riedel, Paweł Berger, Adam Otręba, Tadeusz Nalepa, zespół Dżem, Walter Chełstowski Dokumentalny film muzyczny opisujący drogę do kariery zespołu "Dżem". W filmie pokazano losy wszystkich muzyków zespołu z wyeksponowaniem roli wokalisty Ryszarda Riedla. W filmie fragmenty koncertów i teledyski, w zakończeniu sekwencja z pogrzebu Ryszarda Riedla. 23:50 POWSTANIE WARSZAWSKIE DZIEŃ PO DNIU - ODC. 49 Felieton, 7 min, Polska, 2017 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Bohater odcinka - Antoni Tomiczek. 24:00 OBIEKTYW - RODZINY WIELODZIETNE Reportaż, 20 min, Polska, 1980 Cykliczny program, podejmujący różne, bieżące tematy, dotyczące Dolnego Śląska. W tym odcinku opowieść o rodzinach wielodzietnych, których życiorysy zostały ukształtowane przez rozmaite warunki, w jakich wypadło im egzystować. Nie od dziś wiadomo, że rodzina to najważniejsza komórka społeczna, a dobre wychowanie młodego pokolenia to jedno z najtrudniejszych zadań. Dziecko - choćby jedno - wymaga wielu poświęceń ze strony rodziców i opiekunów. A co w przypadku rodzin, gdzie mamy do czynienia np. z pięciorgiem pociech? W materiale poznamy kilka takich rodzin, które choć ledwie "wiążą koniec z końcem", czują się bardzo szczęśliwe. O trudach i radościach życia w licznej familii opowiadają kolejno: Szaryczanowie z Wrocławia, Koncowie ze Zgorzelca, Komsomowie z Modlęcina. Ponadto widzowie, dzięki rozmowom z urzędnikami z różnych organizacji socjalnych, dowiedzą się, czy rodziny wielodzietne mogą liczyć na jakąś pomoc ze strony państwa. 00:30 NOTACJE - LEON GODLEWSKI. URATOWALIŚMY ŻYDOWSKIE DZIECKO Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2008 Autor: Róża Fabjanowska, Sławomir Malcharek Polski arystokrata Leon Godlewski, świadek uratowania od śmierci rocznego dziecka żydowskiego, wyniesionego w 1942 roku z tzw. małego getta przez siostrę Elżbietę, a potem wychowywanego w jego rodzinnym domu. Ten akt humanitaryzmu traktowany był jako rodzaj działalności konspiracyjnej, ale na zawsze odmienił życie rodziny Godlewskich. 00:45 TAŃCZĘ DLA CIEBIE. Film dokumentalny, 18 min, Polska, 2018 Reżyseria: Katarzyna Lesisz Wiktor ma 12 lat i uczy się w Szkole Baletowej w Bytomiu. Chłopiec przygotowuje się do koncertu promocyjnego. To ważne wydarzenie w życiu szkoły. W uroczystości biorą udział wszyscy nauczyciele oraz rodziny uczniów. Wiktor co roku zaprasza swojego ojca, ale ten jeszcze nigdy nie przyjechał. Na co dzień chłopcu towarzyszy babcia. Pod jej okiem chłopiec odrabia lekcje, ćwiczy, bawi się. Dorasta. Jednak zaproszenie na występ promocyjny, adresowane do ojca, wrzuca do skrzynki sam. 01:10 TO TYLKO MARZENIA Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2014 Reżyseria: Jakub Michnikowski Pan Jan żyje w zniszczonym, drewnianym dworku na obrzeżach Łodzi. Dzień mija za dniem. Jego współlokatorami są dwa psy i mała myszka. Jedyne, co pozostało w życiu Pana Janka, to zamiłowanie do natury i marzenia. 01:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 220 Z PIWNICY W PRZESTWORZA Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 02:15 KŁOPOT Z ISTNIENIEM HENRYKA ELZENBERGA Film dokumentalny, 37 min, Polska, 1994 Reżyseria: Paweł Woldan Scenariusz: Paweł Woldan Lektor: Wojciech Gąssowski Zdjęcia: Marcin Buczkowski Film dokumentalny poświęcony Henrykowi Józefowi Marianowi Elzenbergowi (1887 - 1967) - filozofowi, historykowi filozofii oraz profesorowi Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. O jednym z najwybitniejszych polskich etyków, nauczycielu m. in. Zbigniewa Herberta, mówią osoby, które albo bezpośrednio zetknęły się z myślicielem, albo poznały jedynie jego publikacje. Punkt wyjścia do przybliżenia poglądów uczonego stanowi książka pt. "Kłopot z istnieniem. Aforyzmy w porządku czasu", wydana w 1963 r. Wypowiedzi ilustrowane są zdjęciami filmowymi gabinetu Henryka Elzenberga oraz jego fotografiami z różnych okresów życia. Lektor czyta fragmenty rozmyślań filozofa. 03:00 MÓJ OJCIEC STAŚ Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2014 Reżyseria: Andrzej Dudziński, Magdalena Dygat - Dudzińska Scenariusz: Magdalena Dygat - Dudzińska Subiektywna biografia Stanisława Dygata. Subiektywna, bo opowiedziana przez córkę pisarza, która podąża śladami ojca, starając się do niego zbliżyć i zrozumieć motywy jego postępowania. Magda Dygat przez całe swoje dorosłe życie prowadzi z ojcem artystyczny dialog. Szuka tych momentów i chwil, które miały szczególne znaczenie dla niego i jego twórczości. W filmowej podróży jego śladami spróbuje dotknąć mistycznej klamry spinającej karierę pisarską Dygata. To, jej zdaniem, symboliczne Jezioro Bodeńskie. Właśnie tam, podczas internowania w 1941 roku w obozie dla cudzoziemców narodził się pomysł jego debiutanckiej powieści, która przyniosła mu rozgłos i ugruntowała zawodową pozycję. W filmie Magda Dygat odwiedza miejsca związane z życiem i twórczością pisarza. Poza wykorzystaniem materiałów archiwalnych, kilka epizodów historycznych jest ukazanych inscenizacyjnie.