TVP Dokument Poniedziałek, 18.09.2023 Zmiany z dnia 31.08.2023 w stosunku do raportu z dnia 21.08.2023 (zmodyfikowano opis: Omówienie) 09:05 DZIKI ZACHÓD - ODC. 1. W SERCU PUSTYNI (WILD WEST DESERT HEARTLANDS) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Patrick Morris Mini - seria BBC Worldwide. Trzyczęściowa opowieść o Dzikim Zachodzie - legendarnej krainie westernów i kowbojów. Upalne pustynie, czerwone skały kanionów, gigantyczne śnieżne góry, skaliste wąwozy - to znamy z filmów fabularnych. Fascynujące krajobrazy Ameryki Północnej. W pierwszym odcinku czeka nas podróż na pustynię Nevada, aby podziwiać gigantyczne kaktusy. Arizona, Kalifornia, mustangi i kojoty. Na dalekim zachodzie Ameryki Północnej leży legendarna kraina. Kraj kowbojów, ojczyzna wielkich cywilizacji rdzennych Amerykanów. Miejsce, do którego gorączka złota zwabiła poszukiwaczy fortuny. W ciągu milionów lat potężne siły natury utworzyły tu jedne z najciekawszych krajobrazów na Ziemi. Od pustyń najgorętszych na kontynencie i czerwonych kanionów po górskie szczyty pokryte śniegiem i pełne tajemnic magiczne wybrzeże. By oswoić ten legendarny region i uczynić go swoim domem, potrzeba śmiałości, ambicji i pionierskiego ducha. Pustynie to najtrudniejsze do życia obszary Dzikiego Zachodu. Większość ziemi jest sucha jak pieprz. Trudno też znaleźć słodką wodę. By tu przetrwać, trzeba przystosować się do ekstremalnych warunkach, rozumieć miejscowy świat, wykorzystywać każdą możliwość. Dokonać tego może ten, kto potrafi wykazać się charakterem. Jednym z najbardziej typowych zwierząt tej krainy jest koń. Wiele koni zdołało uciec człowiekowi i znaleźć swój nowy dom w dzikiej krainie. Dziś w Ameryce Północnej żyje ponad 50 tysięcy mustangów. Pustynne tereny Dzikiego Zachodu rozciągają się na przestrzeni tysiąca kilometrów, między dwoma wielkimi łańcuchami górskimi: Górami Skalistymi na wschodzie i Sierra Nevada na zachodzie. Ultramaraton Badwater to niezwykły wyścig. Co roku latem odbywa się tu najbardziej wyczerpujący bieg na świecie. Uczestnicy pokonują 217 kilometrów z Doliny Śmierci do gór Sierra Nevada w temperaturze nawet do 55 stopni C. Trasa maratonu przypomina szlak osadników i poszukiwaczy złota z połowy XIX wieku. W czasie wyścigu zawodnicy spalają 40 tysięcy kalorii. Codziennie wypijają ilość wody równą jednej trzeciej masy ich ciała. Trudno powiedzieć, czy przetrwaliby morderczy wysiłek, gdyby nie ekipy wspierające ich na trasie. Natura stworzyła wyjątkowy sposób na przetrwanie w środowisku tak nieprzyjaznym dla człowieka. Ale wraz z nadejściem XXI wieku nastała nowa epoka. Dzięki nowoczesnej technice możemy okiełznać żywioły pustyni i wykorzystać siły natury. Potrafimy przeobrażać najgorętszy, najbardziej suchy fragment amerykańskich pustyń. Najbardziej suche, najbardziej gorące pustynie Ameryki Północnej zamieszkują prawdziwi pionierzy; ci, którzy posiedli sztukę przetrwania na Dzikim Zachodzie. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 11:30 LUDZIE Z PIERWSZYCH STRON GAZET Magazyn, 25 min, Polska, 1977 Scenariusz: Teresa Sozańska, Agnieszka Matynia Zdjęcia: Jerzy Pyrkosz Cykliczny program, prezentujący historie bohaterów "jednego dnia" - ludzi, o których dokonaniach pisało w jednym momencie wiele gazet. Ich wyczyny niejednokrotnie stały się dorobkiem całego narodu. W tym odcinku przytoczono historie: mgr Zdzisława Meglickiego, inż. Kazimierza Kantora oraz Józefa Glabiszewskiego. Pierwszy z nich zaistniał jako doskonały przewodniczący podupadającej Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej "Duki". Wykazując się wizjonerstwem i dobrym wykształceniem rolniczym, pan Zdzisław przekształcił nieurodzajne pola w wiśniowe sady i pastwiska dla owiec, co przyczyniło się do szybkiego i znacznego wzrostu dochodów, czyniąc ten konglomerat najprężniej działającym w całym regionie. To z kolei zaowocowało podwyżkami dla pracowników przedsiębiorstwa oraz rozbudową wsi. Do Duk zaczęły przyjeżdżać delegacje uczonych z kraju i z zagranicy. Druga historia opowiada o dokonaniach inż. Kazimierza Kantora - wybitnego ceramika, wykładowcy AGH w Krakowie oraz autora wielu patentów, dotyczących nowych rozwiązań technologicznych i produkcyjnych porcelany, wykorzystywanych głównie w "Cerpolu". To właśnie m.in. dzięki jego dokonaniom, wałbrzyska porcelana zdobyła uznanie na całym świecie. Ostatnią opowieść poświęcono lokalnym osiągnięciom pana Józefa Globiszewskiego z Ząbkowic Śląskich - emerytowanego księgowego, z zamiłowania archeologa i historyka sztuki. Będąc na emeryturze postanowił zająć się miejscowym dziedzictwem. Nawiązawszy kontakt z młodzieżą, przyczynił się do uporządkowania Krzywej Wieży, odbudowy zamku oraz do utworzenia regionalnej Izby Pamięci, z niezwykle ciekawymi eksponatami, dotyczącymi historii tego miasteczka. Jego działalność została doceniona przez mieszkańców Ząbkowic, co uwidoczniło się poprzez dwukrotne zwycięstwo w lokalnym konkursie na "Obywatela roku" (1972 r. - 92% głosów; 1973 r. - 99% głosów). W materiale rozmowy z wymienionymi bohaterami odcinka, przeplatane narracją lektorki. Dodatkowo liczne ujęcia: drukarnia, miejscowość Duki i tamtejsza Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna, wałbrzyskie Zakłady Porcelany Stołowej "Cerpol", Ząbkowice Śląskie i miejscowe zabytki (Krzywa Wieża, zamek, Izba Pamięci). (zmodyfikowano opis: Omówienie) 15:10 DZIKA WIELKA BRYTANIA - ODCINEK 1 GÓRY (WILD GREAT BRITAIN EP 1 MOUNTAINS) Cykl dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Laura Humphreys Seria dokumentalna o przyrodzie Wielkiej Brytanii. Dzika przyroda tej wyspy często pozostaje niezauważona. Ta seria pokaże ukryte życie zarówno znanych, jak i mało znanych, a fascynujących zwierząt, które mają swój dom na wyspie. Każde z różnorodnych siedlisk daje możliwości i wyzwania dla dużych i małych stworzeń. Spotykamy zwierzęta w kluczowych momentach ich życia, kamery przy słabym oświetleniu eksponują rzadko spotykane nocne zachowania, a obiektywy makro skupiają się na mało znanych "Brytyjczykach". Od wybrzeży Kornwalii po Szetlandy, od plaż Norfolk po klify Anglesey, ta seria upamiętnia oszałamiającą przyrodę żyjącą u naszych drzwi. Odcinek 1 - "Góry". Brytyjskie góry i wyżyny tworzą spektakularną dziką naturę - niedostępną, piękną i brutalną. Tylko najsilniejsze zwierzęta znajdują tu swój dom. To aktorzy w ciągłym, trwającym 10 tysięcy lat, dramacie - od końca ery lodowcowej. Gdy góry jeszcze się nie odsłoniły. Wielka Brytania posiada kilka niezwykłych łańcuchów górskich, które sięgają nieba. Siedem głównych pasm górskich - utworzonych przez kolizję płyt kontynentalnych i ogromną aktywność wulkaniczną - leży w Anglii Północnej, Walii i największe - w Szkocji. Szkockie Highlands są habitatem blisko 400 tysięcy jeleni szlachetnych. W Wielkiej Brytanii górą określa się szczyt powyżej 610 m nad poziomem morza. Istnieje 249 takich szczytów.