TVP Nauka Wtorek, 19.09.2023 06:00 KRYPTON - PRZYSZŁOŚĆ KATALIZY ODC. 3 Magazyn, 23 min, Polska, 2023 Reżyseria: Marek Domowicz Scenariusz: Paweł Piszczałka Prowadzący: Paweł Piszczałka Od początku dziejów ludzkość próbowała zrozumieć i opanować reguły rządzące przemianami chemicznymi. Z czasem odkryliśmy, że na reakcje mają wpływ nie tylko ich składniki czy warunki, ale również katalizatory. Są to substancje, które ukierunkowują i przyspieszają reakcje chemiczne, choć same im nie podlegają. Odwiedzimy kilka grup laboratoryjnych działających w Instytucie Chemii Fizycznej Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Pracujący tam naukowcy przedstawią nam zjawisko katalizy oraz jej znaczenie w prowadzonych przez nich badaniach. Kataliza ma zastosowanie w nowatorskich metodach oczyszczania wody, waloryzacji odpadów organicznych czy w tworzeniu najnowszej generacji fotowoltaiki. 06:25 WETERYNARZE Z SERCEM - /56/ Reality show, 22 min, Polska, 2018 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Program prezentuje przypadki pacjentów pojawiających się w klinikach weterynaryjnych, pracę i opiekę medyczną nad zwierzętami w ogrodach zoologicznych i innych placówkach działających na rzecz zwierząt. Odwiedzamy ośrodki rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami i placówki wykorzystujące w swej pracy zwierzęta, np. policja czy służby celne. Zobaczymy także mniej popularne zwierzęta domowe, jak gryzonie czy zwierzęta egzotyczne. Program wskazuje, jak postępować ze zwierzętami i uczy empatii w stosunku do nich. Poznajcie Sarę, sunię, której właścicielka, pani Patrycja, poprosiła o pomoc Weterynarzy z Sercem. Sara, pokonując ból, robi wszystko, aby uczestniczyć w zabawach z innymi psiakami. Zapraszamy do lecznicy w Przemyślu, gdzie znani nam już lekarze zgodzili się zbadać Sarę i ocenić jej szanse na życie bez bólu. Czekając na jej przyjazd z Leżajska, podglądamy, jak pracownicy przemyskiego Ośrodka Rehabilitacji Dzikich Zwierząt pomagają swoim podopiecznym przygotować się do zimy. Zobaczycie Felusia, jeża, który gdy tu przybył, ważył zaledwie 60 gramów, a teraz jego waga to prawie 400 gramów. Przemyśl to miejsce, gdzie powstała Psia Wioska. Byliśmy tam wcześniej, kiedy lekarze, Radek i Kuba snuli odważne plany. Dziś jest już gotowy pierwszy domek, w którym zmaltretowane i pokrzywdzone zwierzęta, zostaną przygotowane do życia w przyszłych, ludzkich rodzinach. A w domku - Bajo, psiak obarczony przewlekłą chorobą, który przygotowuje się do adopcji. 06:55 WOJCIECH CEJROWSKI- BOSO PRZEZ ŚWIAT - PERU. AMAZONIA, 1973 CZ 2 (50) Cykl reportaży, 24 min, Polska, 2008 Reżyseria: Marcin Borchardt Scenariusz: Wojciech Cejrowski, Marcin Borchardt Amazonia wczoraj i dziś w relacjach Stanisława Szwarc - Bronikowskiego i Wojciecha Cejrowskiego. Ten sam świat oglądany przed czterdziestu laty i dziś, który jednak nie zaginął. Opowieści o życiu i kulturze dzikich plemion, ogromnym bogactwie fauny i flory, o jaguarach, wężach, motylach i kapibarach. 07:25 CZY WIESZ, ŻE? - /174/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 08:00 TAJEMNICE SAL OPERACYJNYCH - DZIURA W BRZUCHU Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 2022 Reżyseria: Marta Gołąb - Kocięcka Scenariusz: Marta Gołąb - Kocięcka, Ireneusz Iwański Prowadzący: Łukasz Grabarczyk Gospodarzem programu jest doktor Łukasz Grabarczyk, jedyny polski neurochirurg operujący w wojennych szpitalach w Ukrainie, wieloletni szef kliniki Budzik w Olsztynie, absolwent Uniwersytetu we Freiburgu, który swoje umiejętności doskonalił w USA i Japonii. Poprowadzi widzów przez tajniki nowatorskich operacji dokonywanych w polskich szpitalach, pokazując pracę lekarzy, nowoczesne technologie medyczne i procedury umożliwiające sprawny przebieg zabiegów. 08:30 ASTRONARIUM - 109 - ZAGADKA WENUS I ZIEMI Magazyn, 23 min, Polska, 2020 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Agnieszka Słowikowska, Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Wykonawcy: Maciej Gudowski Ziemia i Wenus siostrzane planety. Dwa światy, które na pierwszy rzut oka wydają się wprost bliźniaczo podobne. W rzeczywistości warunki na Wenus okazują się jednak skrajnie nieprzyjazne. W tym programie pokażemy na czym polegają różnice między Wenus a Ziemią. I dlaczego tak podobne planety spotkał tak odmienny los. 09:00 MÓZG W NIEBEZPIECZEŃSTWIE (BRAINS IN DANGER / DEMAIN, TOUS CRETINS?) Film dokumentalny, 55 min, Francja, 2017 Reżyseria: Thierry De Lesrade, Sylvie Gilman Przez ostatnie dwadzieścia parę lat obserwuje się alarmujący spadek IQ oraz wzrost autyzmu i zaburzeń zachowania wśród ludzi na całym świecie. Międzynarodowe badanie naukowe ujawniają, że pierwiastki chemiczne znajdujące się w otaczających nas przedmiotach i substancjach wpływają na nasz mózg, a zwłaszcza na płody nienarodzonych dzieci. Niebezpieczeństwo grożące mózgom dzieci zagraża całej ludzkości. Niektórzy przepowiadają nam ewolucję do tyłu. Świat, w którym ludzkość głupieje, jak w filmie "Idiokracja". W Finlandii przez dwadzieścia lat IQ spadło o 4 punkty. W Kalifornii liczba przypadków autyzmu wzrosła o 600%. Ponad 40% europejskich dzieci ma niedobór jodu, który jest elementem niezbędnym do rozwoju mózgu. Dziś jesteśmy coraz bardziej narażeni na kontakt z pierwiastkami chemicznymi szkodliwymi dla mózgu. Substancje zaburzające gospodarkę hormonalną są obecne w wielu produktach w naszych domach, w kosmetykach, środkach czystości i w żywności. Informacja to najskuteczniejsza broń. Niezależni badacze organizują się, by stawić czoło lobby przemysłowemu, które sfinansuje każde badania, by skontrować te, które nie są po jego myśli. Nadejdzie dzień, kiedy spojrzymy wstecz i zastanowimy się, jak mogło do tego dojść. To okropne, ale w tym czasie zostaną poświęcone całe pokolenia dzieci. 10:10 GIGANCI NAUKI - POLSKIE GADY I PŁAZY Teleturniej, 45 min, Polska, 2022 Reżyseria: Tomasz Motyl Prowadzący: Łukasz Nowicki Skóra jednych jest sucha i szorstka, może też wytwarzać łuski. Skóra tych drugich przepuszcza wodę i bierze udział w oddychaniu. To tylko niektóre z różnic między gadami i płazami. Te dwie gromady zwierząt z królestwa polskiej fauny są bohaterami dzisiejszego odcinka "Gigantów nauki". Uczestnicy tego odcinka teleturnieju zmierzą się z wiedzą o tajemnicach i ciekawostkach dotyczących rodzimych jaszczurek, węży i żab, ich bogactwem gatunkowym, obyczajami i budzącymi podziw niecodziennymi umiejętnościami, a także znaczeniem, zagrożeniami i zagadnieniami dotyczącymi ochrony polskiej herpetofauny. "Giganci nauki" to teleturniej oparty na oryginalnym formacie TVP, dedykowany wyłącznie wiedzy naukowej, znakomite połączenie emocji i zabawy z edukacją i misją popularyzacji nauki. Każdy odcinek to jeden temat i jeden zwycięzca, ten, który zna najlepsze odpowiedzi na pytania przygotowywane przez ekspertów, dziennikarzy i konkurentów. To teleturniej, w którym liczy się wyłącznie wiedza. Dla zawodników to rywalizacja, dla widzów - pełna emocji przygoda z zagadkami i tajemnicami nauki. Na zwycięzcę teleturnieju czeka tytuł Giganta Nauki i nagroda 20 tys. PLN. Teleturniej składa się z 3 rund i finału wieńczącego dzieło. Zasady poszczególnych rund różnią się od siebie, punkty poszczególnych rund sumują się. 11:10 KRYPTON - PRZYSZŁOŚĆ KATALIZY ODC. 3 Magazyn, 23 min, Polska, 2023 Reżyseria: Marek Domowicz Scenariusz: Paweł Piszczałka Prowadzący: Paweł Piszczałka Od początku dziejów ludzkość próbowała zrozumieć i opanować reguły rządzące przemianami chemicznymi. Z czasem odkryliśmy, że na reakcje mają wpływ nie tylko ich składniki czy warunki, ale również katalizatory. Są to substancje, które ukierunkowują i przyspieszają reakcje chemiczne, choć same im nie podlegają. Odwiedzimy kilka grup laboratoryjnych działających w Instytucie Chemii Fizycznej Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Pracujący tam naukowcy przedstawią nam zjawisko katalizy oraz jej znaczenie w prowadzonych przez nich badaniach. Kataliza ma zastosowanie w nowatorskich metodach oczyszczania wody, waloryzacji odpadów organicznych czy w tworzeniu najnowszej generacji fotowoltaiki. 11:40 WETERYNARZE Z SERCEM - /56/ Reality show, 22 min, Polska, 2018 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Program prezentuje przypadki pacjentów pojawiających się w klinikach weterynaryjnych, pracę i opiekę medyczną nad zwierzętami w ogrodach zoologicznych i innych placówkach działających na rzecz zwierząt. Odwiedzamy ośrodki rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami i placówki wykorzystujące w swej pracy zwierzęta, np. policja czy służby celne. Zobaczymy także mniej popularne zwierzęta domowe, jak gryzonie czy zwierzęta egzotyczne. Program wskazuje, jak postępować ze zwierzętami i uczy empatii w stosunku do nich. Poznajcie Sarę, sunię, której właścicielka, pani Patrycja, poprosiła o pomoc Weterynarzy z Sercem. Sara, pokonując ból, robi wszystko, aby uczestniczyć w zabawach z innymi psiakami. Zapraszamy do lecznicy w Przemyślu, gdzie znani nam już lekarze zgodzili się zbadać Sarę i ocenić jej szanse na życie bez bólu. Czekając na jej przyjazd z Leżajska, podglądamy, jak pracownicy przemyskiego Ośrodka Rehabilitacji Dzikich Zwierząt pomagają swoim podopiecznym przygotować się do zimy. Zobaczycie Felusia, jeża, który gdy tu przybył, ważył zaledwie 60 gramów, a teraz jego waga to prawie 400 gramów. Przemyśl to miejsce, gdzie powstała Psia Wioska. Byliśmy tam wcześniej, kiedy lekarze, Radek i Kuba snuli odważne plany. Dziś jest już gotowy pierwszy domek, w którym zmaltretowane i pokrzywdzone zwierzęta, zostaną przygotowane do życia w przyszłych, ludzkich rodzinach. A w domku - Bajo, psiak obarczony przewlekłą chorobą, który przygotowuje się do adopcji. 12:10 WOJCIECH CEJROWSKI- BOSO PRZEZ ŚWIAT - PERU. AMAZONIA, 1973 CZ 2 (50) Cykl reportaży, 24 min, Polska, 2008 Reżyseria: Marcin Borchardt Scenariusz: Wojciech Cejrowski, Marcin Borchardt Amazonia wczoraj i dziś w relacjach Stanisława Szwarc - Bronikowskiego i Wojciecha Cejrowskiego. Ten sam świat oglądany przed czterdziestu laty i dziś, który jednak nie zaginął. Opowieści o życiu i kulturze dzikich plemion, ogromnym bogactwie fauny i flory, o jaguarach, wężach, motylach i kapibarach. 12:40 CZY WIESZ, ŻE? - /174/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 13:20 TAJEMNICE SAL OPERACYJNYCH - DZIURA W BRZUCHU Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 2022 Reżyseria: Marta Gołąb - Kocięcka Scenariusz: Marta Gołąb - Kocięcka, Ireneusz Iwański Prowadzący: Łukasz Grabarczyk Gospodarzem programu jest doktor Łukasz Grabarczyk, jedyny polski neurochirurg operujący w wojennych szpitalach w Ukrainie, wieloletni szef kliniki Budzik w Olsztynie, absolwent Uniwersytetu we Freiburgu, który swoje umiejętności doskonalił w USA i Japonii. Poprowadzi widzów przez tajniki nowatorskich operacji dokonywanych w polskich szpitalach, pokazując pracę lekarzy, nowoczesne technologie medyczne i procedury umożliwiające sprawny przebieg zabiegów. 13:55 MÓZG W NIEBEZPIECZEŃSTWIE (BRAINS IN DANGER / DEMAIN, TOUS CRETINS?) Film dokumentalny, 55 min, Francja, 2017 Reżyseria: Thierry De Lesrade, Sylvie Gilman Przez ostatnie dwadzieścia parę lat obserwuje się alarmujący spadek IQ oraz wzrost autyzmu i zaburzeń zachowania wśród ludzi na całym świecie. Międzynarodowe badanie naukowe ujawniają, że pierwiastki chemiczne znajdujące się w otaczających nas przedmiotach i substancjach wpływają na nasz mózg, a zwłaszcza na płody nienarodzonych dzieci. Niebezpieczeństwo grożące mózgom dzieci zagraża całej ludzkości. Niektórzy przepowiadają nam ewolucję do tyłu. Świat, w którym ludzkość głupieje, jak w filmie "Idiokracja". W Finlandii przez dwadzieścia lat IQ spadło o 4 punkty. W Kalifornii liczba przypadków autyzmu wzrosła o 600%. Ponad 40% europejskich dzieci ma niedobór jodu, który jest elementem niezbędnym do rozwoju mózgu. Dziś jesteśmy coraz bardziej narażeni na kontakt z pierwiastkami chemicznymi szkodliwymi dla mózgu. Substancje zaburzające gospodarkę hormonalną są obecne w wielu produktach w naszych domach, w kosmetykach, środkach czystości i w żywności. Informacja to najskuteczniejsza broń. Niezależni badacze organizują się, by stawić czoło lobby przemysłowemu, które sfinansuje każde badania, by skontrować te, które nie są po jego myśli. Nadejdzie dzień, kiedy spojrzymy wstecz i zastanowimy się, jak mogło do tego dojść. To okropne, ale w tym czasie zostaną poświęcone całe pokolenia dzieci. 15:00 WSZECHŚWIAT ŻYWY? - PIERWSZY KONTAKT (LIVING UNIVERSE) 42 min, Francja, 2018 Od zarania dziejów spoglądaliśmy w nocne niebo i zastanawialiśmy się. A im bardziej patrzyliśmy, tym dalej widzieliśmy. W ciągu ostatnich 50 lat zerwaliśmy kajdany grawitacji i po raz pierwszy zapuściliśmy się do granic Układu Słonecznego. To było zarówno objawienie, jak i rewolucja. Teraz jesteśmy gotowi przekroczyć jeszcze dalszy próg. Najtęższe umysły ludzkości pracują nad skonstruowaniem statków kosmicznych i teleskopów, które zabiorą nas poza Układ Słoneczny i w głąb wszechświata. Nikt z nas nie wie, co znajdziemy, ale wiemy, czego szukamy: dowodu na istnienie życia, we wszystkich jego formach, poza Ziemią. To kwintesencja ludzkich poszukiwań. Szukamy towarzystwa i otuchy w dotychczas samotnym i rozszerzającym się wszechświecie. Ta seria dokumentalna to eksploracja naszej własnej planety, a także planet, które dopiero zaczynamy rozumieć. To wizualna odyseja oparta na najnowszych osiągnięciach nauki przefiltrowanych przez czołowych światowych ekspertów w dziedzinie eksploracji kosmosu, planetologii i astrobiologii. 16:00 GIGANCI NAUKI - POLSKIE GADY I PŁAZY Teleturniej, 45 min, Polska, 2022 Reżyseria: Tomasz Motyl Prowadzący: Łukasz Nowicki Skóra jednych jest sucha i szorstka, może też wytwarzać łuski. Skóra tych drugich przepuszcza wodę i bierze udział w oddychaniu. To tylko niektóre z różnic między gadami i płazami. Te dwie gromady zwierząt z królestwa polskiej fauny są bohaterami dzisiejszego odcinka "Gigantów nauki". Uczestnicy tego odcinka teleturnieju zmierzą się z wiedzą o tajemnicach i ciekawostkach dotyczących rodzimych jaszczurek, węży i żab, ich bogactwem gatunkowym, obyczajami i budzącymi podziw niecodziennymi umiejętnościami, a także znaczeniem, zagrożeniami i zagadnieniami dotyczącymi ochrony polskiej herpetofauny. "Giganci nauki" to teleturniej oparty na oryginalnym formacie TVP, dedykowany wyłącznie wiedzy naukowej, znakomite połączenie emocji i zabawy z edukacją i misją popularyzacji nauki. Każdy odcinek to jeden temat i jeden zwycięzca, ten, który zna najlepsze odpowiedzi na pytania przygotowywane przez ekspertów, dziennikarzy i konkurentów. To teleturniej, w którym liczy się wyłącznie wiedza. Dla zawodników to rywalizacja, dla widzów - pełna emocji przygoda z zagadkami i tajemnicami nauki. Na zwycięzcę teleturnieju czeka tytuł Giganta Nauki i nagroda 20 tys. PLN. Teleturniej składa się z 3 rund i finału wieńczącego dzieło. Zasady poszczególnych rund różnią się od siebie, punkty poszczególnych rund sumują się. 17:30 WETERYNARZE Z SERCEM - /57/ 22 min, Polska, 2018 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Program prezentuje przypadki pacjentów pojawiających się w klinikach weterynaryjnych, pracę i opiekę medyczną nad zwierzętami w ogrodach zoologicznych i innych placówkach działających na rzecz zwierząt. Odwiedzamy ośrodki rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami i placówki wykorzystujące w swej pracy zwierzęta, np. policja czy służby celne. Zobaczymy także mniej popularne zwierzęta domowe, jak gryzonie czy zwierzęta egzotyczne. Program wskazuje, jak postępować ze zwierzętami i uczy empatii w stosunku do nich. Dzisiaj u nas jedyny polski obiekt przyrodniczy wpisany przez UNESCO na listę Światowego Dziedzictwa - Białowieski Park Narodowy i jego mieszkańcy. Wilki, łosie, żubry, ale też koniki polskie, które są bezpośrednimi potomkami tarpanów. Wiecie, że istnieje księga rodowodowa żubrów? Jest systematycznie uzupełniana i stanowi kompendium wiedzy o tych królewskich zwierzętach. Dowiecie się również, na czym polega metoda TPLO i jakim jest dobrodziejstwem dla pacjentów ortopedycznych. Odwiedzamy też Przemyśl, gdzie na nową rodzinę czeka owczarek Ivo. Doktor Radek wyleczył jego stawy. Teraz Ivo czeka na wyleczenie zranionego serca. 18:00 WOJCIECH CEJROWSKI- BOSO PRZEZ ŚWIAT - WYSPY TROBRIANDA (1968) (51) Cykl reportaży, 23 min, Polska, 2008 Reżyseria: Marcin Borchardt Scenariusz: Wojciech Cejrowski, Marcin Borchardt Wojciech Cejrowski wprowadza widzów w świat zakazów - tabu, jednego z głównych składników wierzeń i praktyk kultowych ludów Melanezji. Opowiada o roli i znaczeniu wodza w systemie organizacji plemiennej. Okiem kamery Stanisława Szwarc-Bronikowskiego poznajemy Wyspy Trobrianda opisane w latach 20. ubiegłego wieku przez wybitnego polskiego antropologa Bronisława Malinowskiego. Dowiemy się, na czym polega system matrylinearny, odwiedzimy święte miejsca, zobaczymy plemienne tańce i tradycyjne obrzędy wypędzania duchów praktykowane przez wyspiarzy. 18:30 CZY WIESZ, ŻE? - /175/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 19:05 RYTMY ZDROWIA - NOWOCZESNE METODY USUWANIA ŻYLAKÓW Magazyn medyczny, 20 min, Polska, 2021 Autor: Piotr Poraj Poleski Magazyn medyczny skierowany do kobiet, omawiający najczęstsze schorzenia oraz leczenie i diagnostykę medyczną. Żylaki stały się chorobą cywilizacyjną, dotyczą niemal 60% populacji. Zachorowalność na żylaki zwiększa się z wiekiem. U osób, które ukończyły 60 lat, pojawiają się sześciokrotnie częściej niż u osób 30 - letnich. W Polsce z problemem żylaków boryka się 10 milionów osób, w tym aż 7 i pół miliona kobiet. Ludzie najczęściej żylaki ignorują, uważając, że to przede wszystkim problem estetyczny, a przecież żylaki to choroba. 19:35 ASTRONARIUM - 110 - POLARYZACJA ŚWIATŁA W KOSMOSIE Magazyn, 23 min, Polska, 2020 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Agnieszka Słowikowska, Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Wykonawcy: Maciej Gudowski Światło to główne źródło naszej wiedzy o Wszechświecie. Astronomowie wykorzystują każdy sposób, by ze światła gwiazd i innych ciał niebieskich wyczytać ich sekrety. Jednym z najciekawszych jest mierzenie jego polaryzacji. W programie pokażemy, skąd bierze się to zjawisko. I w jaki sposób może nam pomóc zrozumieć tajemnice Wszechświata. 20:00 CEL: PLUTON (DESTINATION PLUTO, BEYOND THE FLYBY) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2016 W tym filmie widzowie dołączają do zespołu New Horizons, aby wraz z nim zbadać pasjonujące odkrycia i zdjęcia z Plutona oraz obrzeży naszego Układu Słonecznego i odkrywają świat, jakiego jeszcze nie widzieli! 21:05 SEKRETY FIZYKI KWANTOWEJ - /1/ (THE SECRETS OF QUANTUM PHYSICS) Serial dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2014 Profesor Jim Al - Khalili śledzi historię prawdopodobnie najważniejszej, a jednocześnie wprawiającej w zakłopotanie teorii naukowej: fizyki kwantowej. Historia fizyki kwantowej zaczyna się na początku XX wieku, kiedy naukowcy starają się lepiej zrozumieć, jak działają żarówki. To proste pytanie wkrótce zaprowadziło naukowców w głąb ukrytych mechanizmów działania materii, w subatomowe elementy budulcowe otaczającego nas świata. Odkryli tu zjawiska niepodobne do żadnych wcześniej napotkanych - sferę, w której rzeczy mogą być w wielu miejscach naraz, gdzie rzeczywistość wydaje się istnieć naprawdę tylko wtedy, gdy ją obserwujemy. Profesor Al - Khalili stawia pytanie: czy rzeczywistość naprawdę istnieje, czy też przywołujemy ją do istnienia poprzez akt obserwacji? Przyjrzymy się także, w jaki sposób rośliny i drzewa wychwytują światło słoneczne podczas procesu fotosyntezy, przestrzegając najsłynniejszego prawa fizyki kwantowej - zasady nieoznaczoności. Czy mechanika kwantowa może wyjaśnić największą tajemnicę biologii - ewolucję? 22:15 GIGANCI NAUKI - POLSKIE GADY I PŁAZY Teleturniej, 45 min, Polska, 2022 Reżyseria: Tomasz Motyl Prowadzący: Łukasz Nowicki Skóra jednych jest sucha i szorstka, może też wytwarzać łuski. Skóra tych drugich przepuszcza wodę i bierze udział w oddychaniu. To tylko niektóre z różnic między gadami i płazami. Te dwie gromady zwierząt z królestwa polskiej fauny są bohaterami dzisiejszego odcinka "Gigantów nauki". Uczestnicy tego odcinka teleturnieju zmierzą się z wiedzą o tajemnicach i ciekawostkach dotyczących rodzimych jaszczurek, węży i żab, ich bogactwem gatunkowym, obyczajami i budzącymi podziw niecodziennymi umiejętnościami, a także znaczeniem, zagrożeniami i zagadnieniami dotyczącymi ochrony polskiej herpetofauny. "Giganci nauki" to teleturniej oparty na oryginalnym formacie TVP, dedykowany wyłącznie wiedzy naukowej, znakomite połączenie emocji i zabawy z edukacją i misją popularyzacji nauki. Każdy odcinek to jeden temat i jeden zwycięzca, ten, który zna najlepsze odpowiedzi na pytania przygotowywane przez ekspertów, dziennikarzy i konkurentów. To teleturniej, w którym liczy się wyłącznie wiedza. Dla zawodników to rywalizacja, dla widzów - pełna emocji przygoda z zagadkami i tajemnicami nauki. Na zwycięzcę teleturnieju czeka tytuł Giganta Nauki i nagroda 20 tys. PLN. Teleturniej składa się z 3 rund i finału wieńczącego dzieło. Zasady poszczególnych rund różnią się od siebie, punkty poszczególnych rund sumują się. 23:55 WETERYNARZE Z SERCEM - /57/ 22 min, Polska, 2018 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Program prezentuje przypadki pacjentów pojawiających się w klinikach weterynaryjnych, pracę i opiekę medyczną nad zwierzętami w ogrodach zoologicznych i innych placówkach działających na rzecz zwierząt. Odwiedzamy ośrodki rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami i placówki wykorzystujące w swej pracy zwierzęta, np. policja czy służby celne. Zobaczymy także mniej popularne zwierzęta domowe, jak gryzonie czy zwierzęta egzotyczne. Program wskazuje, jak postępować ze zwierzętami i uczy empatii w stosunku do nich. Dzisiaj u nas jedyny polski obiekt przyrodniczy wpisany przez UNESCO na listę Światowego Dziedzictwa - Białowieski Park Narodowy i jego mieszkańcy. Wilki, łosie, żubry, ale też koniki polskie, które są bezpośrednimi potomkami tarpanów. Wiecie, że istnieje księga rodowodowa żubrów? Jest systematycznie uzupełniana i stanowi kompendium wiedzy o tych królewskich zwierzętach. Dowiecie się również, na czym polega metoda TPLO i jakim jest dobrodziejstwem dla pacjentów ortopedycznych. Odwiedzamy też Przemyśl, gdzie na nową rodzinę czeka owczarek Ivo. Doktor Radek wyleczył jego stawy. Teraz Ivo czeka na wyleczenie zranionego serca. 00:25 WOJCIECH CEJROWSKI- BOSO PRZEZ ŚWIAT - WYSPY TROBRIANDA (1968) (51) Cykl reportaży, 23 min, Polska, 2008 Reżyseria: Marcin Borchardt Scenariusz: Wojciech Cejrowski, Marcin Borchardt Wojciech Cejrowski wprowadza widzów w świat zakazów - tabu, jednego z głównych składników wierzeń i praktyk kultowych ludów Melanezji. Opowiada o roli i znaczeniu wodza w systemie organizacji plemiennej. Okiem kamery Stanisława Szwarc-Bronikowskiego poznajemy Wyspy Trobrianda opisane w latach 20. ubiegłego wieku przez wybitnego polskiego antropologa Bronisława Malinowskiego. Dowiemy się, na czym polega system matrylinearny, odwiedzimy święte miejsca, zobaczymy plemienne tańce i tradycyjne obrzędy wypędzania duchów praktykowane przez wyspiarzy. 00:55 CZY WIESZ, ŻE? - /175/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 01:30 RYTMY ZDROWIA - NOWOCZESNE METODY USUWANIA ŻYLAKÓW Magazyn medyczny, 20 min, Polska, 2021 Autor: Piotr Poraj Poleski Magazyn medyczny skierowany do kobiet, omawiający najczęstsze schorzenia oraz leczenie i diagnostykę medyczną. Żylaki stały się chorobą cywilizacyjną, dotyczą niemal 60% populacji. Zachorowalność na żylaki zwiększa się z wiekiem. U osób, które ukończyły 60 lat, pojawiają się sześciokrotnie częściej niż u osób 30 - letnich. W Polsce z problemem żylaków boryka się 10 milionów osób, w tym aż 7 i pół miliona kobiet. Ludzie najczęściej żylaki ignorują, uważając, że to przede wszystkim problem estetyczny, a przecież żylaki to choroba. 01:55 ASTRONARIUM - 110 - POLARYZACJA ŚWIATŁA W KOSMOSIE Magazyn, 23 min, Polska, 2020 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Agnieszka Słowikowska, Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Wykonawcy: Maciej Gudowski Światło to główne źródło naszej wiedzy o Wszechświecie. Astronomowie wykorzystują każdy sposób, by ze światła gwiazd i innych ciał niebieskich wyczytać ich sekrety. Jednym z najciekawszych jest mierzenie jego polaryzacji. W programie pokażemy, skąd bierze się to zjawisko. I w jaki sposób może nam pomóc zrozumieć tajemnice Wszechświata. 02:25 CEL: PLUTON (DESTINATION PLUTO, BEYOND THE FLYBY) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2016 W tym filmie widzowie dołączają do zespołu New Horizons, aby wraz z nim zbadać pasjonujące odkrycia i zdjęcia z Plutona oraz obrzeży naszego Układu Słonecznego i odkrywają świat, jakiego jeszcze nie widzieli!