TVP Kultura Poniedziałek, 25.09.2023 07:55 NIEDZIELA Z... HALINĄ FRĄCKOWIAK Program publicystyczny, 41 min, Polska, 2023 Scenariusz: Natalia Banaczek Prowadzący: Katarzyna Sanocka Jej muzyka łączy pokolenia, a hity takie jak: Papierowy księżyc czy Serca gwiazd śpiewają wszyscy, bez względu na wiek. Jest niepowtarzalną ikoną stylu, elegancji i ogromnego talentu, którym zachwyca od lat. Bohaterką Niedzieli z... jest Halina Frąckowiak. 09:20 UPAŁ Komedia, 82 min, Polska 1964 Reżyseria: Kazimierz Kutz Scenariusz: Jeremi Przybora i Jadwiga Berens Zdjęcia: Wiesław Zdort Muzyka: Jerzy Wasowski Występują: Jeremi Przybora, Jerzy Wasowski, Barbara Krafftówna, Wiesław Michnikowski, Wiesław Golas, Kalina Jędrusik, Anna Górna, Zdzisław Leśniak, Krzysztof Litwin, Jerzy Bielenia W opustoszałym z powodu upału mieście z polecenia premiera o porządek dbają dwaj Starsi Panowie. Pomaga im przybyła z Londynku Zdroju żeńska Drużyna Przeciwudarowa im. Kupały z piękną Zuzanną na czele. Do miasta przyjeżdża Ambasador egzotycznego państwa. Niestety, nikt nie przygotował powitania i obrażony gość składa ostrą notę protestacyjną. Starsi Panowie starają się załagodzić sytuację, pomaga im w tym piękna kasjerka z baru mlecznego, Basia. O jej względy ubiegają się: robotnik drogowy Albin, subiekt z Domu Mody, a także sam Ambasador. Honor miasta chce ratować także Miss Upału, piękna Grzanka. Po wielu perypetiach konflikt zostaje zażegnany, a wieczorny deszcz ożywia życie w mieście. "Upał" jest filmową kontynuacją Kabaretu Starszych Panów, który po raz pierwszy pojawił się w telewizji w październiku 1958 roku. Z czasem Kabaret stał się jednym z najoryginalniejszych i najpopularniejszych widowisk telewizyjnych. Jego twórcami i głównymi wykonawcami byli Jeremi Przybora i Jerzy Wasowski. Obok nich występowały i śpiewały liryczne piosenki (z muzyką Wasowskiego i słowami Przybory) gwiazdy teatru i filmu. Kabaret Starszych Panów doczekał się także wersji radiowej. Komedia gagowa "Upał" nawiązuje do w konwencji słuchowisk radiowych Wasowskiego i Przybory. Nastrój groteski, niepowtarzalny typ humoru i niezwykli bohaterowi tworzą całość oryginalną i wielce zabawną. A był to przecież debiut komediowy reżysera Kazimierza Kutza. Zdjęcia plenerowe kręcono w Warszawie, a atelierowe - w wytwórni filmowej w Łodzi. Popularnym aktorom w wędrówce po wyludnionym mieście towarzyszy "Drużyna Przeciwudarowa im. Kupały", którą stworzyły młode aktorki ze studenckich teatrów, m.in. warszawskiego STS-u. 12:05 REŻYSERZY - SIDNEY LUMET 3/10 SEZON 3 (THE DIRECTORS - SIDNEY LUMET) Cykl dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Lyndy Saville Cykl dokumentalny poświęcony najważniejszym reżyserom kina. W tym odcinku przyglądamy się sylwetce Sidneya Lumeta, reżysera "Dwunastu gniewnych ludzi", "Werdyktu" czy "Sieci". 13:30 LATO PSZCZÓŁ (MEHILÄISKESÄ / SUMMER OF BEES) Film krótkometrażowy, 21 min, Finlandia, 2021 Reżyseria: Ida - Maria Olva Scenariusz: Marjo Airisniemi Aktorzy: Irina Pulkka, Jarmo Perälä, Miia Selin Krótki film fabularny. Pewnego szczególnie upalnego lata Eedi, targana niepokojem o przyszłość Ziemi, postanawia rzucić studia i zająć się pszczelarstwem. Z pomocą strachliwej mamy zakłada hodowlę pszczół. Szybko okaże się, że bycie pszczelarzem nie jest takie proste. 14:25 URODZENI ARTYŚCI - AGNIESZKA HUBENY - ŻUKOWSKA I RAFAŁ ŻUKOWSKI Cykl reportaży, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Grzegorz Jankowski Prowadzący: Emilia Komarnicka - Klynstra, Redbad Klynstra - Komarnicki Para popularnych aktorów Emilia Komarnicka - Klynstra i Redbad Klynstra - Komarnicki ponownie rusza w Polskę. Odwiedzają ludzi, którzy w uprawianych dziedzinach wykazują się najwyższym profesjonalizmem i miłością do zawodu. Tym razem ich bohaterami są utalentowani projektanci ogrodów, małżeństwo: Agnieszka Hubeny-Żukowska i Rafał Żukowski. 15:30 RETRO KINO - HRABINA Z HONGKONGU (THE COUNTESS FROM HONG KONG) Komedia, 104 min, Wielka Brytania/USA, 1967 Reżyseria: Charles Chaplin Scenariusz: Charles Chaplin Aktorzy: Sophia Loren, Sydney Chaplin, Tippi Hedren, Patrick Carqill, Michael Medwin, Marlon Brando, Oliver Johnston, John Paul, Margaret Rutherford Do pracy nad "Hrabiną z Hongkongu" Charlie Chaplin przystąpił w wieku 76 lat, po ośmiu latach przerwy, jakie dzieliły go od realizacji "Króla w Nowym Jorku". Po premierze mówił w wywiadach, że największy problem na planie stanowiło dla niego kierowanie takimi gwiazdami, jak Sophia Loren i Marlon Brando. "Poprzednio sam dla siebie byłem gwiazdą i mogłem dysponować sobą według uznania. Zauważyłem przede wszystkim, jak bardzo staram się im podobać. Spostrzegłem, że ci aktorzy o światowej sławie przeważnie wątpią w siebie, najmniejsze głupstwo wytrąca ich z równowagi, gubią się wtedy. (...) Marlon Brando (..) w czasie zdjęć robił masę rzeczy, które mi się zupełnie nie podobały, ale później, na przeglądzie materiałów zdjęciowych, widziałem, że są doskonałe". Scenariusz "Hrabiny..." zainspirowała podróż Chaplina do Szanghaju w 1931 r. Poznał wówczas wielu autentycznych rosyjskich emigrantów arystokratów, którzy wiedli tam nędzny żywot. Gdy wybuchła II wojna światowa, większość przedstawicieli pierwszego pokolenia emigrantów już nie żyła, a ich dzieci przeniosły się do Hongkongu, gdzie ich los był jeszcze gorszy. Oczywiście, w filmie ten poważny temat został potraktowany z przymrużeniem oka, lekko i z wdziękiem. Ogden Mears - syn amerykańskiego potentata naftowego i początkujący dyplomata, mianowany ambasadorem USA w Arabii Saudyjskiej, płynie luksusowym statkiem z Hongkongu do Honolulu. Młodemu podróżnemu przyjaciele organizują podczas postoju w Hongkongu przyjęcie w towarzystwie pań "z arystokracji". W wyniku wojen światowych Hongkong przepełniony jest bowiem uciekinierami z dawnej Rosji, wśród których można spotkać przedstawicieli dawnej arystokracji rosyjskiej - teraz ubogich, zagubionych ludzi walczących różnymi sposobami o przetrwanie. Panie zaproszone przez przyjaciela Ogdena Mearsa dla urozmaicenia wieczoru pochodzą właśnie z takich zubożałych rodzin. Obudziwszy się w swojej kabinie z okropnym kacem, Ogden znajduje w szafie piękną Nataszę, rosyjską hrabinę poznaną poprzedniego wieczoru. Natasza chce za wszelką cenę dostać się do Stanów Zjednoczonych, nie ma jednak paszportu i pieniędzy. Ogden panicznie boi się skandalu, który mógłby zaszkodzić jego karierze, choć w gruncie rzeczy rozwód z żoną Marthą byłby mu nawet na rękę. Próbuje pozbyć się Nataszy, ale to wcale nie jest takie proste. Jego sekretarz Harvey początkowo sądzi, że chodzi tu tylko o próbę szantażu i całą sprawę da się załagodzić pieniędzmi. Szybko uświadamia sobie, że się mylił. Mijają kolejne dni rejsu, a między Nataszą i Ogdenem, pomimo ciągłych awantur, zaczyna kiełkować uczucie. Przed przybyciem do Honolulu Ogden wpada na pomysł wydania hrabiny za swego kamerdynera Hudsona. Kapitan godzi się nawet udzielić młodej parze ślubu, nie oglądając papierów dziewczyny, które rzekomo wiatr wywiał do morza. Ale pojawienie się Nataszy na balu kapitańskim, gdzie rozpoznaje ją dawny znajomy z Hongkongu, wywołuje tyle zamieszania, że do Honolulu przybywa natychmiast zaniepokojona Martha. Ogden musi grać rolę przykładnego małżonka, przykazuje jednak Harveyowi, żeby pozostał na Hawajach i zaopiekował się Nataszą. Jest przekonany, że sam więcej jej nie ujrzy. Ale los chce inaczej. 18:10 INNY ŚWIAT Film dokumentalny, 97 min, Polska, 2012 Reżyseria: Dorota Kędzierzawska, Artur Reinhart Scenariusz: Dorota Kędzierzawska, Artur Reinhart Zdjęcia: Artur Reinhart Muzyka: Włodzimierz Pawlik Poruszająca opowieść Danuty Szaflarskiej (ur. w 1915 r.), wybitnej aktorki, o życiowych doświadczeniach, które ukształtowały ją jako człowieka. Narratorka szczególnie wiele uwagi poświęca okresowi swego dzieciństwa i dramatycznym przeżyciom podczas II wojny światowej. Być może "Inny świat" nigdy by nie powstał, gdyby nie...mgła. To bowiem z jej powodu o kilka godzin opóźnił się wylot twórców filmu "Pora umierać" na jego światową premierę podczas festiwalu w Toronto. Niespodziewanie długie godziny oczekiwania znakomicie ubarwiła najstarsza spośród pasażerów Danuta Szaflarska (gra w "Pora umierać" główną rolę). Jej pięciogodzinna, spontaniczna, improwizowana i pełna humoru, gawęda o własnych przeżyciach z młodości niejednokrotnie, jak wspominała później reżyserka Dorota Kędzierzawska, "rozbawiała ekipę do łez". "Wtedy pomyślałem: szkoda, że nie mam tu kamery" - mówił przywołując owe chwile operator Artur Reinhart. Co się jednak odwlecze, to nie uciecze. Szaflarska, z natury raczej nieskora do publicznych zwierzeń, dała się namówić zaprzyjaźnionej z nią od lat Kędzierzawskiej na długi wywiad, który przybrał wkrótce formę filmu dokumentalnego pt. "Inny świat". Dlaczego "inny"? Czy tylko dlatego, że jego główna bohaterka opowiada przede wszystkim o odległych czasach międzywojnia i dramacie II wojny światowej, kiedy nikomu nie śniło się o telewizji, komputerach i telefonach komórkowych, a z okazji przyjęcia Pierwszej Komunii Świętej dzieciom nie dawano żadnych prezentów? Czy może - jak zauważył jeden z recenzentów młodego pokolenia - owa "inność" dotyczy również świata wartości. A wg Szaflarskiej wartość człowieka można poznać po tym, jak radzi sobie z przeciwnościami losu. Tylko morderczy upór, żelazna konsekwencja i ciężka praca wiodą nas przez ciernie do gwiazd. W czasach, gdy show - biznes ma twarz lali ze sztucznym biustem i napompowanymi ustami, wartości, którym hołduje Szaflarska, wydają się pochodzić właśnie z innego świata. Świata, w którym artysta był Kimś. "Oprócz opowieści Danuty Szaflarskiej wielką zaletą filmu są zdjęcia Artura Reinharta, płynnie przechodzące z tonacji kolorowej w czarno - białą, często i chętnie operujące zbliżeniem, podkreślającym sugestywną mimikę i "mowę oczu" głównej bohaterki, z których niejednokrotnie wyczytać można więcej niż z jej słów. W "Innym świecie" wykorzystano też m.in. niepublikowane wcześniej fotografie z prywatnego archiwum Danuty Szaflarskiej, fragmenty najgłośniejszych filmów z jej udziałem oraz...pierwszą okładkę zasłużonego magazynu "Film" z wizerunkiem aktorki. Opowieść nestorki polskiego kina zaczyna się od wspomnienia o jej rodzicach i sięga jeszcze czasów monarchii austro - węgierskiej. Następnie aktorka przywołuje "dzikie" lata swego dzieciństwa we wsi Kosarzyska nieopodal Piwnicznej - Zdroju."Dzikie", gdyż w miejscu, gdzie się wychowywała, niemal zupełnie nie było zdobyczy wczesnej cywilizacji. Dość powiedzieć, że nawet buty uchodziły za przejaw luksusu, a w razie choroby lub porodu, trzeba było korzystać z pomocy lokalnego znachora. Pomimo to owe dziesięć lat, które Szaflarska spędziła w tej z pozoru niegościnnej i surowej, otoczonej górami wsi, miały decydujący wpływ na jej charakter i osobowość. Nauczyły ją radzić sobie z przeciwnościami i brakiem życiowych udogodnień, zaszczepiły miłość do natury, a także zapoczątkowały trwający później wiele lat "krnąbrny" stosunek do księży i Kościoła katolickiego (jednym z nielicznych wyjątków od tej reguły był ks. Jerzy Popiełuszko, którego aktorka wspomina niezwykle ciepło i serdecznie). Na sielskie lata dzieciństwa położył się niejeden cień w postaci np. śmierci starszej siostry i ojca. Uszczuplona rodzina Szaflarskich musiała w poszukiwaniu środków do życia przenieść się do miasta, a małą Danusię oddano na stancję. Konieczność przebywania z dala od bliskich z pewnością nie była dla dziesięciolatki łatwa, lecz z drugiej strony dodatkowo ją zahartowała. W mieście też narodziła się jej fascynacja kinem i teatrem, co miało wkrótce przesądzić o wyborze drogi zawodowej. 22:30 MIĘDZYNARODOWY FESTIWAL TELEWIZYJNY - HEART OF EUROPE - STUDIO FESTIWALOWE 1 Felieton, 15 min, Polska, 2023 Reżyseria: Cyprian Ziąbski Scenariusz: Cyprian Ziąbski Prowadzący: Mateusz Baran, Katarzyna Sanocka Wywiady z uczestnikami i gośćmi Międzynarodowego Festiwalu Telewizyjnego Heart of Europe. O rozmiarach tego przedsięwzięcia medialnego w wywiadach będą opowiadać twórcy festiwalu, zaproszeni na festiwal goście oraz uczestnicy reprezentujący nadawców telewizyjnych. 23:05 PANORAMA KINA POLSKIEGO - WIERNA RZEKA Dramat historyczno - obyczajowy, 138 min, Polska, 1983 Reżyseria: Tadeusz Chmielewski Scenariusz: Halina Chmielewska, Tadeusz Chmielewski Zdjęcia: Jerzy Stawicki Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Małgorzata Pieczyńska, Olgierd Łukaszewicz, Franciszek Pieczka, Maria Homerska, Henryk Bista, Henryk Machalica, Jerzy Turek Wzruszająca "klechda domowa" Stefana Żeromskiego o tragicznych losach bohaterów powstania styczniowego wydawała się wymarzonym tworzywem dla filmowców. W praktyce okazało się, że materiał literacki niełatwo poddaje się adaptacji, popychając realizatorów w stronę ckliwego melodramatu lub patriotycznego kiczu. Pierwsza ekranizacja powieści, dokonana w 1922 roku przez Edwarda Puchalskiego według scenariusza Andrzeja Struga, spotkała się z druzgocącą krytyką. Druga - film Leonarda Buczkowskiego z 1936 roku na podstawie scenariusza Anatola Sterna, również nie była entuzjastycznie przyjęta przez recenzentów, którzy zarzucali realizatorom schlebianie "niskim" gustom publiczności. W podkieleckiej wsi, nad rzeką Łośną, rozgrywa się dramat pokolenia uwikłanego w wydarzenia 1863 roku. Z pobojowiska wyczołguje się ciężko ranny powstaniec, książę Józef Odrowąż. Przegnany przez chłopów znajduje schronienie w zrujnowanym dworku, w którym żyje młoda szlachcianka Salomea Brynicka, córka rządcy majątku, również powstańca. Dziewczyną opiekuje się stary sługa Szczepan. Dwór najeżdżany jest nieustannie przez kozaków, choć carski oficer Wiesnicyn rozumie dramat powstania i współczuje jego ofiarom. Pojawiają się plądrujące, zdesperowane gromady chorych i głodnych powstańców. Wreszcie przyjeżdża komisarz Rządu Narodowego, Hubert Olbromski, wraz z adiutantem. Spór Odrowąża i Olbromskiego dotyczący słabości powstania ujawnia głębokie podziały i tragiczne osamotnienie walczących. Wiesnicyn wydaje rozkaz spalenia dworu. Wcześniej odnajduje ukrywającego się Odrowąża, którego od śmierci ponownie ratuje Salomea. Tej burzliwej nocy, podczas której ucieka z dworu stary Szczepan, Salomea i książę Józef zostają kochankami. Nadchodzi wiosna. Do dworu przyjeżdża księżna Odrowążowa, która zrobi wszystko, by nie dopuścić do mezaliansu. 01:40 SCENA MUZYCZNA - IZA POŁOŃSKA - "PEJZAŻ BEZ CIEBIE" Koncert, 42 min, Polska, 2020 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Wykonawcy: Izabela Połońska W kolejnym odcinku "Sceny Muzycznej" wystąpi wokalistka Izabela Połońska. Koncert kameralny poświęcony twórczości Jeremiego Przybory i Jerzego Wasowskiego ze specjalnym udziałem Polish Cello Quartet i Leszka Kołodziejskiego. 03:20 BUFFALO BILL I INDIANIE (BUFFALO BILL AND THE INDIANS) Western komediowy, 118 min, USA, 1976 Reżyseria: Robert Altman Lektor: Maciej Gudowski Aktorzy: Paul Newman, Joel Grey, Harvey Keitel, Kevin McCarthy, Geraldine Chaplin, John Considine, Burt Lancaster William F. Cody, znany bardziej jako Buffallo Bill, (Newman) prowadzi własne rodeo i pewnego dnia postanawia wykonać pewne przedstawienie. Udaje mu się namówić Siedzącego Byka, by się do tego przyłączył. Nie wie jednak, że Siedzący Byk ma zaplanowany swój własny "pokaz", do którego będą mu potrzebni generał Custer i prezydent USA. Film nagrodzony Złotym Niedźwiedziem na festiwalu w Berlinie w 1976 roku.