TVP Nauka Piątek, 29.09.2023 06:00 PODWODNY RAJ BORNEO - ŻÓŁWI ZAKĄTEK Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2014 Reżyseria: Andrzej Misiuk Scenariusz: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Wokół pięciu rajskich wysepek otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo-Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinię Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno-wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25-letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. "Podwodny raj Borneo" to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 06:30 WETERYNARZE Z SERCEM - /64/ 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Poznacie dzisiaj przedstawiciela gatunku, którego skamieliny sprzed około 65 milionów lat odkryli paleontolodzy. Patrząc na zdjęcie rentgenowskie oposa Ediego, mamy wrażenie, że jest ich potomkiem. Jego właścicielka, pani Paulina, odwiedziła ze swoim podopiecznym gdańską klinikę. Krakowskie Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami stworzyło dziesięć lat temu okno życia. Każdy z nas, niezależnie od powodów i bez konsekwencji, może tam oddać porzucone, niechciane zwierzę. Znajdują w tym miejscu opiekę i nadzieję na drugie życie. Czy przyszłoby komuś do głowy, że bezpieczeństwo i właściwe funkcjonowanie lotniska zapewnia nie tylko skomplikowana technologia, ale również drapieżne ptaki? Jaka jest ich rola? Opowiedzą o tym sokolnicy pracujący na lotniskach. A w naszym Kąciku Adopcyjnym kotka Malawi, która już po raz drugi trafiła do schroniska i po raz drugi ma nadzieję na ciepły dom. 07:00 WOJCIECH CEJROWSKI- BOSO PRZEZ ŚWIAT - (58) - ŚWINIA Cykl reportaży, 24 min, Polska, 2008 Dla ludów wysp zachodniego Pacyfiku świnia to najcenniejsze stworzenie, które od wieków stanowi o dobrobycie danej rodziny czy też plemienia. W handlu wymiennym za świnie kupowano żony i inne dobra materialne, a jednocześnie świnia była głównym zwierzęciem ofiarnym. 07:35 CZY WIESZ, ŻE? - /182/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 08:05 OPERACJA ZDROWIE - REFLUKS Magazyn medyczny, 25 min, Polska, 2020 Autor: Piotr Poraj - Poleski Piecze nie tylko w przełyku. Czasem także w gardle i krtani. Chroniczna chrypka i poranne ataki kaszlu. Ze statystyk wynika, że niemal połowa Polaków bardzo dobrze zna te nieprzyjemne dolegliwości. W tym odcinku "Operacji zdrowie" zajmiemy się chorobą refluksową, potocznie nazywaną zgagą. 08:35 ASTRONARIUM - 5/21 (116) - PERSEVERANCE I TAJEMNICE MARSA Magazyn, 23 min, Polska, 2021 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Agnieszka Słowikowska, Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Wykonawcy: Maciej Gudowski Misja, która ma przed nami odsłonić największe tajemnice Marsa. Perseverance to nowy łazik amerykańskiej agencji kosmicznej. W tym programie pokazujemy, jakie ma zadania. I dlaczego misja może się okazać przełomowa dla naszej wiedzy na temat Czerwonej Planety. 09:10 ZAGADKI POWIERZCHNI (SECRETS OF THE SURFACE) Film dokumentalny, 60 min, Francja, 2020 Film opowiada o życiu i pracy Maryam Mirzakhani, irańskiej imigrantki do Stanów Zjednoczonych. W 2014 roku była pierwszą kobietą, która została uhonorowana najwyższą nagrodą w matematyce, Medalem Fieldsa. Wkład Mirzakhani wyjaśniają czołowi matematycy i ilustrują animowane sekwencje. Jej matematyczni koledzy z całego świata, a także byli nauczyciele, koledzy z klasy i studenci w Iranie, przekazują, jaki jest wpływ jej osiągnięć na naukę. Ścieżka edukacji, sukcesy w drużynie irańskiej Olimpiady Matematycznej i jej błyskotliwa praca sprawiają, że Mirzakhani jest idealnym wzorem do naśladowania dla dziewcząt szukających kariery w nauce i matematyce. 10:20 WYPRAWA KU SŁOŃCU (SOLAR ODYSSEY) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2018 Wraz z twórcami filmu dołączamy do sondy Parker Solar Probe NASA i Solar Orbiter ESA, aby zbadać najnowsze odkrycia i zdjęcia ze Słońca. Zapierająca dech w piersiach podróż, która zabierze widza bliżej Słońca niż kiedykolwiek przedtem, aby znaleźć odpowiedź na zadawane od dziesięcioleci pytania dotyczące działania naszej najbliższej gwiazdy. 11:20 PODWODNY RAJ BORNEO - ŻÓŁWI ZAKĄTEK Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2014 Reżyseria: Andrzej Misiuk Scenariusz: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Wokół pięciu rajskich wysepek otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo-Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinię Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno-wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25-letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. "Podwodny raj Borneo" to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 11:50 WETERYNARZE Z SERCEM - /64/ 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Poznacie dzisiaj przedstawiciela gatunku, którego skamieliny sprzed około 65 milionów lat odkryli paleontolodzy. Patrząc na zdjęcie rentgenowskie oposa Ediego, mamy wrażenie, że jest ich potomkiem. Jego właścicielka, pani Paulina, odwiedziła ze swoim podopiecznym gdańską klinikę. Krakowskie Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami stworzyło dziesięć lat temu okno życia. Każdy z nas, niezależnie od powodów i bez konsekwencji, może tam oddać porzucone, niechciane zwierzę. Znajdują w tym miejscu opiekę i nadzieję na drugie życie. Czy przyszłoby komuś do głowy, że bezpieczeństwo i właściwe funkcjonowanie lotniska zapewnia nie tylko skomplikowana technologia, ale również drapieżne ptaki? Jaka jest ich rola? Opowiedzą o tym sokolnicy pracujący na lotniskach. A w naszym Kąciku Adopcyjnym kotka Malawi, która już po raz drugi trafiła do schroniska i po raz drugi ma nadzieję na ciepły dom. 12:15 WOJCIECH CEJROWSKI- BOSO PRZEZ ŚWIAT - (58) - ŚWINIA Cykl reportaży, 24 min, Polska, 2008 Dla ludów wysp zachodniego Pacyfiku świnia to najcenniejsze stworzenie, które od wieków stanowi o dobrobycie danej rodziny czy też plemienia. W handlu wymiennym za świnie kupowano żony i inne dobra materialne, a jednocześnie świnia była głównym zwierzęciem ofiarnym. 12:50 CZY WIESZ, ŻE? - /182/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 13:30 OPERACJA ZDROWIE - REFLUKS Magazyn medyczny, 25 min, Polska, 2020 Autor: Piotr Poraj - Poleski Piecze nie tylko w przełyku. Czasem także w gardle i krtani. Chroniczna chrypka i poranne ataki kaszlu. Ze statystyk wynika, że niemal połowa Polaków bardzo dobrze zna te nieprzyjemne dolegliwości. W tym odcinku "Operacji zdrowie" zajmiemy się chorobą refluksową, potocznie nazywaną zgagą. 14:05 ZAGADKI POWIERZCHNI (SECRETS OF THE SURFACE) Film dokumentalny, 60 min, Francja, 2020 Film opowiada o życiu i pracy Maryam Mirzakhani, irańskiej imigrantki do Stanów Zjednoczonych. W 2014 roku była pierwszą kobietą, która została uhonorowana najwyższą nagrodą w matematyce, Medalem Fieldsa. Wkład Mirzakhani wyjaśniają czołowi matematycy i ilustrują animowane sekwencje. Jej matematyczni koledzy z całego świata, a także byli nauczyciele, koledzy z klasy i studenci w Iranie, przekazują, jaki jest wpływ jej osiągnięć na naukę. Ścieżka edukacji, sukcesy w drużynie irańskiej Olimpiady Matematycznej i jej błyskotliwa praca sprawiają, że Mirzakhani jest idealnym wzorem do naśladowania dla dziewcząt szukających kariery w nauce i matematyce. 15:15 HURAGANY - PRZEWIDZIEĆ NIEPRZEWIDYWALNE /1/ (HURRICANE, THE ANATOMY) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2014 Huragany należą do najpotężniejszych zjawisk meteorologicznych na Ziemi. Mogą zabrać tysiące istnień ludzkich i spowodować straty idące w miliony euro. O anatomii huraganów opowiada ta właśnie miniseria dokumentalna. 16:10 WYPRAWA KU SŁOŃCU (SOLAR ODYSSEY) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2018 Wraz z twórcami filmu dołączamy do sondy Parker Solar Probe NASA i Solar Orbiter ESA, aby zbadać najnowsze odkrycia i zdjęcia ze Słońca. Zapierająca dech w piersiach podróż, która zabierze widza bliżej Słońca niż kiedykolwiek przedtem, aby znaleźć odpowiedź na zadawane od dziesięcioleci pytania dotyczące działania naszej najbliższej gwiazdy. 17:05 LAS BLIŻEJ NAS S.II - ODC. 5 Magazyn, 20 min, Polska, 2018 Scenariusz: Krystyna Kurek Prowadzący: Tomasz Zielonka W tym odcinku o najbogatszym przyrodniczo regionie, jakim są Bieszczady. Leśnicy rejestrują tu stały wzrost populacji wielu chronionych gatunków. Obserwują też ciekawe zmiany w zachowaniu zwierząt na przestrzeni lat. Ważną informacją będzie ta, w jaki sposób mamy się zachować, jeśli w lesie spotkamy dzikie zwierzęta. W odcinku znajdą się fragmenty nagrań prezentujących niedźwiedzie i wilki, rysia i żbika w jednej jaskini oraz zabawy małych niedźwiadków. Przewodnikami w przepięknych bieszczadzkich lasach będą Kazimierz Nóżka oraz Ewa Wydrzyńska-Scelina z Nadleśnictwa Baligród. 17:35 WETERYNARZE Z SERCEM - /65/ Reality show, 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska W Kąciku Adopcyjnym autorzy prezentują niewidomego pieska Jimmy’ego, podopiecznego Schroniska w Nowym Dworze Mazowieckim, które jest prowadzone przez Fundację Przyjaciele Braci Mniejszych. Czy uda się znaleźć dla niego kolejny nowy dom? Tukana Cocoro spotykamy w gabinecie weterynaryjnym warszawskiego ogrodu zoologicznego. Obserwujemy zabieg upuszczania krwi, co brzmi nieco archaicznie, ale nie różni się od pobierania krwi i jest sposobem na ratowanie życia Cocoro. Dowiecie się też wiele nie tylko o imponującym dziobie tego ptaka. 18:10 WOJCIECH CEJROWSKI- BOSO PRZEZ ŚWIAT - (59) - KOKOSY Z KOKOSÓW Cykl reportaży, 24 min, Polska, 2008 Jak na kokosach można zbić kokosy. Wojciech Cejrowski na plantacjach palm kokosowych opowiada o wszelkich pożytkach płynących z uprawy tej rośliny. Poznajemy, co i jak można produkować z liści, włókien czy samych orzechów. Odwiedzamy plantacje na wyspie Efate, a na wyspie Malekula trafiamy do kokosowych manufaktur. 18:40 CZY WIESZ, ŻE? - /183/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 19:10 NA WSZELKI WYPADEK! - UDAR MÓZGU 22 min, Polska, 2023 Reżyseria: Alicja Chmielewska Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Cykl, w którym ratownicy i lekarze uczą, jak skutecznie udzielać pierwszej pomocy. Nikt z nas przecież nie liczy się z tym, że niespodziewanie może spotkać go jakiś nagły wypadek czy uraz. Nikt też nie nosi cały czas przy sobie, tak na wszelki wypadek, apteczki pierwszej pomocy, leków czy środków opatrunkowych. Warto jednak wiedzieć, jak zachować się w różnych nagłych okolicznościach i jak można pomóc sobie lub innym w nieoczekiwanych sytuacjach, zwłaszcza takich, kiedy potrzebna jest natychmiastowa pomoc, a nie możemy wezwać karetki i liczyć na szybką i fachową pomoc medyczną. Jeżeli podejrzewasz u kogoś udar mózgu, niezwłocznie zadzwoń do dyspozytora medycznego (999 lub 112.) Bardzo ważne jest jak najszybsze wezwanie Zespołu Ratownictwa Medycznego. W żadnym wypadku nie wolno czekać aż objawy same ustąpią. 20:00 NOWE OKNO NA WSZECHŚWIAT Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2022 Film dokumentalny o przygotowaniach i starcie największego kosmicznego laboratorium, jakim jest Teleskop Jamesa Webba. To następca słynnego Teleskopu Hubble’a. W filmie zostały pokazane unikatowe zdjęcia tego historycznego instrumentu w Gujańskim Centrum Lotów Kosmicznych tuż przed startem oraz rozmowy z naukowcami pracującymi przy projekcie od ponad 20 lat. 21:00 HOUSTON, NIE MA PROBLEMU (ZERO GRAVITY MISSION TO SPACE) 52 min, Francja, 2015 W maju 2014 r. trzej mężczyźni zostali wysłani w kosmos na okres sześciu miesięcy: amerykański astronauta Reid Wiseman, Niemiec Alexander Gerst i Rosjanin Maxim Surayev. Zabierają widzów w zapierającą dech w piersiach przygodę. Film pokazuje ich podczas ostatnich miesięcy szkolenia w różnych lokalizacjach - centrum NASA w Houston, Star City pod Moskwą i Europejskim Centrum w Kolonii i ostatecznie podczas wystrzelenia z Kazachstanu w maju 2014 r. Podczas sześciomiesięcznego pobytu astronauci kręcą również materiał, dając widzowi ogólny obraz tego, co to znaczy być astronautą. To wyjątkowe doświadczenie pełne fascynujących obrazów kosmosu oraz piękna opowieść o przyjaźni i oddaniu. 22:05 WYPRAWA KU SŁOŃCU (SOLAR ODYSSEY) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2018 Wraz z twórcami filmu dołączamy do sondy Parker Solar Probe NASA i Solar Orbiter ESA, aby zbadać najnowsze odkrycia i zdjęcia ze Słońca. Zapierająca dech w piersiach podróż, która zabierze widza bliżej Słońca niż kiedykolwiek przedtem, aby znaleźć odpowiedź na zadawane od dziesięcioleci pytania dotyczące działania naszej najbliższej gwiazdy. 23:10 LAS BLIŻEJ NAS S.II - ODC. 5 Magazyn, 20 min, Polska, 2018 Scenariusz: Krystyna Kurek Prowadzący: Tomasz Zielonka W tym odcinku o najbogatszym przyrodniczo regionie, jakim są Bieszczady. Leśnicy rejestrują tu stały wzrost populacji wielu chronionych gatunków. Obserwują też ciekawe zmiany w zachowaniu zwierząt na przestrzeni lat. Ważną informacją będzie ta, w jaki sposób mamy się zachować, jeśli w lesie spotkamy dzikie zwierzęta. W odcinku znajdą się fragmenty nagrań prezentujących niedźwiedzie i wilki, rysia i żbika w jednej jaskini oraz zabawy małych niedźwiadków. Przewodnikami w przepięknych bieszczadzkich lasach będą Kazimierz Nóżka oraz Ewa Wydrzyńska-Scelina z Nadleśnictwa Baligród. 23:40 WETERYNARZE Z SERCEM - /65/ Reality show, 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska W Kąciku Adopcyjnym autorzy prezentują niewidomego pieska Jimmy’ego, podopiecznego Schroniska w Nowym Dworze Mazowieckim, które jest prowadzone przez Fundację Przyjaciele Braci Mniejszych. Czy uda się znaleźć dla niego kolejny nowy dom? Tukana Cocoro spotykamy w gabinecie weterynaryjnym warszawskiego ogrodu zoologicznego. Obserwujemy zabieg upuszczania krwi, co brzmi nieco archaicznie, ale nie różni się od pobierania krwi i jest sposobem na ratowanie życia Cocoro. Dowiecie się też wiele nie tylko o imponującym dziobie tego ptaka. 00:20 WOJCIECH CEJROWSKI- BOSO PRZEZ ŚWIAT - (59) - KOKOSY Z KOKOSÓW Cykl reportaży, 24 min, Polska, 2008 Jak na kokosach można zbić kokosy. Wojciech Cejrowski na plantacjach palm kokosowych opowiada o wszelkich pożytkach płynących z uprawy tej rośliny. Poznajemy, co i jak można produkować z liści, włókien czy samych orzechów. Odwiedzamy plantacje na wyspie Efate, a na wyspie Malekula trafiamy do kokosowych manufaktur. 00:50 CZY WIESZ, ŻE? - /183/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 01:30 NA WSZELKI WYPADEK! - UDAR MÓZGU 22 min, Polska, 2023 Reżyseria: Alicja Chmielewska Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Cykl, w którym ratownicy i lekarze uczą, jak skutecznie udzielać pierwszej pomocy. Nikt z nas przecież nie liczy się z tym, że niespodziewanie może spotkać go jakiś nagły wypadek czy uraz. Nikt też nie nosi cały czas przy sobie, tak na wszelki wypadek, apteczki pierwszej pomocy, leków czy środków opatrunkowych. Warto jednak wiedzieć, jak zachować się w różnych nagłych okolicznościach i jak można pomóc sobie lub innym w nieoczekiwanych sytuacjach, zwłaszcza takich, kiedy potrzebna jest natychmiastowa pomoc, a nie możemy wezwać karetki i liczyć na szybką i fachową pomoc medyczną. Jeżeli podejrzewasz u kogoś udar mózgu, niezwłocznie zadzwoń do dyspozytora medycznego (999 lub 112.) Bardzo ważne jest jak najszybsze wezwanie Zespołu Ratownictwa Medycznego. W żadnym wypadku nie wolno czekać aż objawy same ustąpią. 02:10 ASTRONARIUM - 14/23 (165) - RAKIETY ARIANE Magazyn, 24 min, Polska, 2023 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Agnieszka Słowikowska, Krzysztof Czart, Bogumił Radajewski, Maciej Mikołajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Lektor: Maciej Gudowski Magazyn astronomiczny. 02:50 DIGITS: HISTORIA INTERNETU. BEZPIECZEŃSTWO (DIGITS) Serial dokumentalny, 52 min, USA, 2016 Ta trzyczęściowa seria dokumentalna opowiada historię i wpływ Internetu: jak działa, jak ewoluował, jakie technologie zrodził i dokąd może nas zaprowadzić w następnej dekadzie.