TVP Historia Piątek, 06.10.2023 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 6 PAŹDZIERNIKA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1889 - w Paryżu otwarto kabaret Moulin Rouge; 1927 - pierwszy film dźwiękowy; 1973 - wojna Jom Kippur; 1976 - aresztowanie "bandy czworga" w Chinach; 07:10 STULECIE WINNYCH S.III - ODC. 29 (S. III, ODC. 3) Serial historyczny, obyczajowy, 43 min, Polska, 2021 Reżyseria: Klara Kochańska Scenariusz: Piotr Rzepka, Ilona Łepkowska, Małgorzata Retei Aktorzy: Jan Wieczorkowski, Katarzyna Kwiatkowska, Arkadiusz Janiczek, Barbara Wypych, Urszula Grabowska, Magdalena Walach, Weronika Humaj, Lesław Żurek, Patryk Szwichtenberg, Stefan Pawłowski, Piotr Rogucki, Mateusz Janicki, Kamila Bujalska, Sonia Mietielica, Bartłomiej Kotschedoff Zdjęcia: Piotr Śliskowski Muzyka: Wojciech Lemański, Paweł Lucewicz, Mariusz Cygan Zjawiskowa Kasia gra w szkolnych etiudach i zdobywa na studiach coraz większą popularność. Andzia, zaniepokojona zalotami Benka do Soni, prosi Stanisława o interwencję. Jasiek znajduje się w potrzasku, ukrywa przed wszystkimi związek z ciężarną Lottą i liczy na przenosiny w Bieszczady. Ewa coraz częściej zastanawia się nad własną tożsamością. Czuje się obca wśród Winnych, dręczy ją niepokój związany z przeszłością. Kazimierz staje się coraz większym zagrożeniem dla rodziny Winnych. Szantażuje przerażoną Anię. Czy Ewa dowie się prawdy o swoim pochodzeniu? 08:35 HISTORIA POLSKI - WIELCY ZNANI I NIEZNANI - KWIATY Z GÓRY KOŚCIUSZKI. PAWEŁ EDMUND STRZELECKI Film dokumentalny, 40 min, Polska, 1969 Scenariusz: Lucyna Smolińska, Mieczysław Sroka Zdjęcia: Andrzej Myszkowski Program cykliczny prezentujący sylwetki wielkich polskich uczonych, zasłużonych w różnych dziedzinach życia społecznego, nauki i kultury. Bohaterem odcinka jest Paweł Edmund Strzelecki (1797 - 1873), znany podróżnik, geograf, mineralog. Prowadził rozległe badania na kontynencie australijskim. Badając Alpy Australijskie, zdobył ich najwyższy szczyt i nazwał go Górą Kościuszki. Realizatorzy programu ukazują szlak jego licznych podróży. 09:40 SAGA PRASTAREJ PUSZCZY - OPOWIEŚĆ O ŻUKU: POTĘGA KARŁA Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2008 Reżyseria: Jan Walencik, Bożena Walencik Scenariusz: Bożena Walencik, Jan Walencik Zdjęcia: Jan Walencik Wykonawcy: Krzysztof Gosztyła, Agnieszka Bemowska, Tadeusz Karolak, Mohammad Rasouli, Marta Maślanka, Polska Orkiestra Radiowa, Marcin Pospieszalski W tym odcinku opowieść o żuku. Żuk leśny - dla wielu nic nieznaczący robak - od pierwszych dni dorosłego życia pokonuje przeszkody, jakie stwarza mu świat olbrzymów: samochodów, koni, żubrów, wilków i innych zwierząt. Okazuje się jednak, że to niepozorne stworzenie robi coś, bez czego las nie mógłby istnieć. Wreszcie i żuk odnajduje swoją ziemię obiecaną. Pech jednak chce, że na jego drodze staje człowiek... 10:40 NAZYWAM SIĘ BELJUNG. MIKOŁAJ BELJUNG Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2022 Reżyseria: Andrzej Ciecierski Scenariusz: Andrzej Ciecierski Każda wojna jest okrutna. W każdej wojnie dzieją się historie tragiczne, ale także niespotykane i fascynujące, czasem takie w które trudno uwierzyć. I nie ma chyba bardziej interesujących życiorysów niż historie życia szpiegów. Jednym z nich był mało znany Mikołaj Beljung, działający podczas II wojny światowej jako agent Armii Krajowej. Urodził się w 1914 roku, w rumuńskim Lugoj. Jego ojciec był Francuzem, a matka Węgierką. Sam posiadał obywatelstwo węgierskie. Od młodzieńczych lat kochał piłkę nożną. Grał w rumuńskich klubach, a jako młodzieniec wyjechał do Francji. Tam uczestniczył w bójce, za co groziło mu więzienie, więc wstąpił do Legii Cudzoziemskiej. Kiedy zrozumiał, że to nie dla niego, zdezerterował. Ujęty, siedział w więzieniach we Francji i Hiszpanii. Po ucieczce ukrywał się w Niemczech, gdzie związał się z ruchem antyfaszystowskim. Aresztowany przez Niemców, siedział w więzieniach w Saarbrücken, a następnie w Pradze na Pankracu. Po wybuchu wojny dostał nakaz pracy w biurze przesiedleńczym w Katowicach, w Polsce znalazł się w 1940. Do Armii Krajowej wstąpił w 1941 na Górnym Śląsku za sprawą Elżbiety Orlińskiej, wówczas łączniczki polskiego ruchu oporu, którą poznał w Katowicach. Cechowała go nieprzeciętna inteligencja i zimna krew, jak również talent aktorski. Podejrzewany jednak coraz bardziej o powiązania z polskim ruchem oporu musiał w końcu uciekać z Katowic. Ukrywał się w Wiedniu, gdzie o mało co nie został zdekonspirowany przez słynną agentkę gestapo Helenę Matejankę ps. Krwawa Julka. Powrócił na Śląsk i do końca wojny ukrywał się w Rudzie Śląskiej. Po wojnie, jak wielu członków AK, przesiedział kilka lat w więzieniu. Po wyjściu ożenił się z Elżbietą Orlińską. Został trenerem sportowym, a następnie pierwszym dyrektorem Stadionu Śląskiego. Był założycielem, znanej później przez kilka dziesięcioleci, katowickiej restauracji Hungaria. 12:00 KRÓLOWA BONA - ODC. 6 Serial historyczny TVP, 57 min, Polska, 1980 Reżyseria: Janusz Majewski Scenariusz: Halina Auderska Zdjęcia: Zygmunt Samosiuk Muzyka: Zdzisław Szostak Aktorzy: Aleksandra Śląska, Zdzisław Kozień, Jerzy Zelnik, Piotr Garlicki, Zdzisław Wardejn, Lidia Korsakówna, Leonard Pietraszak, Jerzy Kamas, Piotr Fronczewski, Jan Machulski, Bożena Adamek, Aleksander Gąssowski, Tadeusz Janczar, Stanisław Ptak, Marek Kondrat W styczniu 1539 roku odbywają się na Wawelu zaślubiny najstarszej córki królewskiej Izabelli z Janem Zapolyą, królem Węgier. W ten sposób, choć na krótko, Jagiellonowie odzyskują wpływy na Węgrzech. Rok później Jan umiera, do tronu węgierskiego znów zgłaszają pretensje Habsburgowie. Żądają, aby Izabella wraz z nowo narodzonym synem opuściła stolicę. Wbrew opinii małżonki, Zygmunt Stary postanawia załagodzić konflikt z Habsburgami i ożenić Zygmunta Augusta z córką Ferdynanda, Elżbietą. 7 maja 1543 roku w katedrze wawelskiej odbywa się koronacja Austriaczki na królową Polski. 14:05 LEGENDY EUROPY - PARYŻ ODC. 6 (LEGENDS OF EUROPE MYSTICAL AND FANTASY TALES 6. PARIS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: John Hudson Seria przedstawia nowe, niemal magiczne spojrzenie na europejskie dziedzictwo. Inspirowane nowo odkrytym zainteresowaniem odwiecznymi legendami. Czy przerażające, czy zaskakujące, te historie, inspirowane naturalnymi wspaniałościami, są jednocześnie mistycznymi i niejasnymi zagadkami do rozszyfrowania. Piraci, bestie, zaczarowane lasy, skamieniali pasterze, zaczarowane jeziora, dziwaczne potwory lub uwięzione księżniczki to bohaterowie tej serii, która z północy na południe i ze wschodu na zachód na nowo odkryje Europę. Dziś wyruszymy w podróż po Paryżu. Od ponad dwóch tysiącleci Lutecja unosi się na rozkosznych krągłościach bogini Ekwany czczonej przez Gallów. Nie raz, nie dwa mogła się zakołysać, ale nigdy nie utonęła. Na jej brzegach narodziło się miasto stu wiosek i stu twarzy: Paryż, wyspa swobód i wolności. W Paryżu każdy chce być aktorem, nikogo nie zadowala rola widza, mawiał Jean Cocteau. Dotyczy to także jego budowli, stanowiących nieodłączną część legendy miasta, gdzie każda dzielnica nieustannie tworzy swoją legendę. Dziś miasto światła odsłoni przed nami nieznane karty swojej historii. Zacznijmy od początku, czyli od narodzin Paryża, ponad 22 wieki temu. O ile tylko na słowo możemy wierzyć, że Paryż istniał już dwa wieki p.n.e. , o tyle trzeba oddać cesarzowi, co cesarskie: Juliusz Cezar w swoich pamiętnikach o wojnie galijskiej z połowy pierwszego wieku p.n.e. wspomina o galijskiej osadzie Lutecji. Nazwa pochodziła od celtyckiego słowa luko oznaczającego błoto. To zgadza się z opisem zostawionym przez Cezara: osady, położonej na grzęzawiskach, wśród jezior, które zasilały wody Sekwany. Wioska istniała jeszcze przed pojawieniem się Rzymian, a założyło ją galijskie plemię Paryzjów. Skąd ta nazwa? Jej historia zaginęła w meandrach dziejów. 15:05 ALFABET ANDRZEJA DOBOSZA - POECI: ADAM WAŻYK, WIKTOR WOROSZYLSKI. Cykl kulturalny, 15 min, Polska, 2021 Reżyseria: Agnieszka Jęksa Scenariusz: Agnieszka Jęksa, Zuzanna Elbert - Stelmach Prowadzący: Andrzej Dobosz Zdjęcia: Grzegorz Myjkowski, Mateusz Wołoczko Muzyka: Filip Kuncewicz Cykl poświęcony życiu kulturalnemu w czasach PRL. Przewodnikiem po tych czasach będzie Andrzej Dobosz, felietonista, krytyk literacki, autor książek: "Pustelnik z Krakowskiego Przedmieścia", "Generał w bibliotece" oraz "Z różnych półek". Każdy odcinek opowiada o innym bohaterze czy miejscu. Bohaterami tego odcinka są poeci Adam Ważyk i Wiktor Woroszylski. 15:30 WOJOWNICY CZASU - DYPLOMACJA PO KRZYŻACKU, CZYLI MAZOWSZE 1409 Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Gajewski Muzyka: Krzysztof Ridan Kiedy w 1226 roku Konrad Mazowiecki, samodzielny książę Kujaw i Mazowsza zaprosił na swoje ziemie wojowniczych mnichów z Niemiec, zwanych krzyżakami, dla obrony przed pogańskimi Prusami, dokonał niechcący operacji, którą dziś określa się powiedzeniem "zamienił stryjek siekierkę na kijek". Wkrótce bowiem okazało się, że zaproszeni do zbożnego dzieła Teutoni ani myślą opuścić oczyszczone z pogan ziemie. Zapoczątkowało to serię wojen polsko - krzyżackich, z której największa rozgorzała na początku XV wieku. 16:00 WCIELENIA ZŁA - ODC. 1/10 PAPA DOC. DOŻYWOTNI PREZYDENT HAITI (EVOLUTION OF EVIL) Cykl dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2015 Lektor: Maciej Gudowski Galeria najbardziej znanych despotów w najnowszej historii. Od Hitlera do Saddama Husajna, od Stalina do Kim Dzong Ila, od Mao do pułkownika Kaddafiego. Bezlitośni psychopaci, chciwi, okrutni, a czasem po prostu szaleni, przejęli kontrolę nad swoimi krajami i terroryzują swoich poddanych, ale zawsze pozostaje pytanie: czy urodzili się źli, czy też coś się stało, że tak się zachowują? W pierwszym odcinku zapraszamy do zapoznania się z sylwetką prezydenta Haiti dr. Francois Duvaliera, znanego jako Papa Doc 16:55 HISTORIA POLSKI - OSTATNI BÓJ Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2019 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Film o historii wojennych zmagań 3. Pułku Strzelców Konnych im. Hetmana Stefana Czarnieckiego, będącego ostatnią jednostką polskiej wrześniowej armii, jaka zachowała bojową sprawność i nigdy się nie poddała. Kanwą scenariusza tego fabularyzowanego dokumentu są wojenne wspomnienia kilku byłych żołnierzy pułku, których udało się nagrać, zanim odeszli na wieczną wartę. Ich obecność w filmie przesądzająca o autentyzmie narracji, wprowadza sceny realizowane z udziałem aktorów stanowiących porte - parole postaci wypowiadających się weteranów. Autentyczni bohaterowie płk Zbigniew Makowiecki, rtm. Wilhelm Bilewicz, rtm. Bernard Wasilewski, płk Antoni Ławrynowicz wprowadzają opowieść, którą następnie podejmują odtwarzający ich aktorzy. Film w linearnej narracji zaprezentuje historię strzelców konnych, których wojenna tułaczka odzwierciedla typowe losy wielu polskich oddziałów miotających się w chaosie niemieckiego Blitzkriegu i niewydolności własnego dowództwa. Wrześniowy szlak bojowy 3. Pułku Strzelców Konnych to 700 kilometrów przemierzonych dróg i bezdroży w walkach obronnych i zaczepnych, w odwrocie i pogoniach za swoimi. "Ostatni bój" prezentuje wszystkie najważniejsze momenty epopei strzelców konnych. Począwszy od wyjścia z garnizonu w Wołkowysku, poprzez znaczone kolejnymi ofiarami potyczki w Dzwonku, Hajnówce, wypad na Kalenkowicze, udział w obronie Woli Gułowskiej pod Kockiem, aż po dramatyczny finał w Kalinowym Dole, będący ostatnią walką pułku, po której przestał istnieć. Ponadto historia pułkowego znaku - sztandaru, który ukryty przez garstkę ocalałych z wojennej pożogi, potem odnaleziony dał impuls do odrodzenia pułku w dzisiejszym kształcie. 18:30 FOTO HISTORIE - ODC. 1 Magazyn, 25 min, Polska, 2023 Scenariusz: Marek Szczepanek, Dariusz Fedorowicz Co robią zdjęcia? Opowiadają historię. Wielowątkową, w różnych odcieniach. Uczą, bawią, edukują, łączą, niekiedy i dzielą. Budzą emocje. Bywają zaczynem wielkich manipulacji. Czasem tworzą historię, a najczęściej w niezwykle interesujący i barwny sposób pozwalają ją zapisywać i po latach lub dekadach w atrakcyjny sposób odtwarzać. Fotografia jest dziś jednym z najciekawszych i najbardziej użytecznych, a biorąc pod uwagę nowe możliwości jej animacji i przetwarzania, wyjątkowo atrakcyjnym nośnikiem opowiadania historii w formie filmowej. A zatem stare zdjęcia to zarówno zapis historii, jak i sama historia tej stosunkowo młodej dziedziny kultury masowej i sztuki ukryta pod powierzchnią światłoczułej emulsji. Historia techniki, ludzi, kontekstów społecznych. Odc. 1 Portret własny 19:00 STULECIE WINNYCH S.III - ODC. 30 (S. III, ODC. 4) Serial historyczny, obyczajowy, 45 min, Polska, 2021 Reżyseria: Klara Kochańska Scenariusz: Monika Franczak, Ilona Łepkowska, Małgorzata Retei Zdjęcia: Piotr Śliskowski Muzyka: Wojciech Lemański, Paweł Lucewicz Aktorzy: Jan Wieczorkowski, Katarzyna Kwiatkowska, Arkadiusz Janiczek, Barbara Wypych, Urszula Grabowska, Weronika Humaj, Lesław Żurek, Patryk Szwichtenberg, Stefan Pawłowski, Mateusz Janicki, Kamila Bujalska, Sonia Mietielica, Filip Gurłacz, Bartłomiej Kotschedoff, Marcin Franc Jasiek wciąż ukrywa przed swoimi partyjnymi kolegami, Lottę i syna Antka. Władek nie jest w stanie zaakceptować jego związku z Niemką. Wydaje się, że nic i nikt nie zdoła ich pogodzić. Kazia, po raz kolejny rozerwana pomiędzy miłością do syna i męża, bardzo cierpi. Rozwija się związek Ireny i Ignacego, który wreszcie czuje się szczęśliwy. Basia zakochuje się w studencie medycyny. Nieoczekiwanie poznaje jego matkę, która ewidentnie nie akceptuje wyboru syna. Ewa drąży temat swojej tożsamości. Dręczą ją powracające sny i mroczne wspomnienia. Michał przez przypadek dowiaduje się o obecności Kazimierza w życiu Winnych. Ma już dosyć kłamstw Ani, przestaje jej ufać. 20:00 SEKRETY STAROŻYTNYCH INŻYNIERÓW - /7/ (ANCIENT ENGINEERING) Serial dokumentalny, 50 min, Niderlandy (Holandia), 2021 Woda to sprawa życia lub śmierci. To jedyna rzecz, bez której nikt z nas nie może się obejść. Bez wody nie przetrwamy dłużej niż trzy dni. Ponad dwa miliardy ludzi na świecie nadal nie ma wystarczającej ilości słodkiej wody do picia. Tysiące lat temu dla mniejszej globalnej populacji znalezienie źródeł wody zwykle nie stanowiło problemu. Ale znalezienie sposobów na kontrolowanie i transport wody wymagało pomysłowości ówczesnych inżynierów. Rozwiązaniem okazało się budowanie ogromnych podziemnych tuneli, zmienianie kierunku rzek, stawianie potężnych tam. Dzięki temu mogło narodzić się rolnictwo, a to pozwoliło na rozwój starożytnych cywilizacji. Siódmy z 10 - odcinkowej serii dokumentalnej "Sekrety starożytnych inżynierów" ukazującej najbardziej niezwykłe i intrygujące osiągnięcia inżynierii z czasów starożytnych, które inspirują także inżynierów współczesnych. 21:55 POLSKIE 100 LAT - POLSKIE SIŁY ZBROJNE NA WCHODZIE Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2019 Reżyseria: Maciej Dancewicz Scenariusz: Mirosław Chojecki, Piotr Weychert Lektor: Tomasz Marzecki Wykonawcy: Kazimierz Kaczor Muzyka: Michał Lorenc Wyjście armii generała Andersa na Bliski Wschód w 1942 roku nie wyczerpało polskich możliwości mobilizacyjnych. W Związku Sowieckim pozostały w łagrach i obozach dziesiątki tysięcy Polaków, a także jeńcy niemieccy pochodzenia polskiego, przymusowo wcieleni do Wehrmachtu, oraz obywatele polscy niepolskiej narodowości. Po zerwaniu przez Moskwę stosunków polsko - sowieckich, pod auspicjami powstałego w marcu 1943 roku Związku Patriotów Polskich zaczęto tworzyć 1. Dywizję Piechoty im. Tadeusza Kościuszki. Powstające oddziały miały stać się zalążkiem nowych, pozostających pod kierownictwem komunistów, Polskich Sił Zbrojnych. 1. Dywizja odbyła chrzest bojowy w październiku tego roku pod Lenino, ponosząc ogromne straty. Wiosną 1944 roku 1. Dywizja im. Tadeusza Kościuszki weszła w skład powstającej 1. Armii Wojska Polskiego, która podporządkowana została 1. Frontowi Białoruskiemu. Uczestniczyła w wyzwoleniu Warszawy, walkach o Wał Pomorski i zdobyciu Berlina. Latem 1944 roku rozpoczęto formowanie 2. Armii Wojska Polskiego. Niechlubną kartę zapisał sąd wojskowy i prokuratura 2. Armii. We wsi Kąkolewnica w tymczasowej siedzibie sztabu 2. Armii zamordowano do listopada 1945 roku od 1500 do 1800 osób. Wyroki śmierci wykonywano metodą sowiecką: strzałem w tył głowy, ofiary miały ręce skrępowane drutem. Szlak bojowy 2. Armia zakończyła na przedmieściach Pragi. Znaczną część kadry oficerskiej 1. i 2. Armii Wojska Polskiego stanowili Rosjanie i Rosjanie polskiego pochodzenia. 22:30 TAJNE AKTA III RZESZY - ODC. 4/6 BIOLOGICZNA BROŃ NAZISTÓW (ODC. 4/6) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Sam Taplin, Paul Jenkins, Sid Bennett Potworne zbrodnie III Rzeszy od dawna są obiektem drobiazgowych badań. Jednak dopiero otwarcie dotychczas niedostępnych archiwów pokazuje jeszcze mroczniejsze i niezwykle dziwaczne zakamarki pościgu nazistów za władzą. Autorzy tej interesującej serii odkrywają tajne do niedawna akta i prezentują najnowsze badania naukowe, które ujawniają absurdalne przekonania i lekkomyślne posunięcia Niemców dążących do globalnej dominacji, tym samym mogą zmienić dotychczasowe spojrzenie na temat II wojny światowej. Od mrocznej prawdy o aryjskim micie czy przekonaniu Hitlera o swoim mesjanizmie filmy z cyklu "Tajne akta III Rzeszy" wyciągają na światło dzienne odrażające i szaleńcze pomysły, które podsycały reżim hitlerowskich Niemiec i pozostały ukryte. Aż do teraz. 23:25 A WIĘC WOJNA - /36/ Felieton, 5 min, Polska, 2019 Autor: Elżbieta Szumiec - Zielińska 6 października. Piątek. Przed południem Samodzielna Grupa Operacyjna "Polesie" generała Franciszka Kleeberga składa broń. Do niewoli idzie ponad 1200 oficerów i blisko 17 000 żołnierzy. Oprócz generała Kleeberga do niewoli trafiają generałowie: Zygmunt Podhorski, Ludwik Kmicic - Skrzyński i Czesław Młot - Fijałkowski. Wcześniej żołnierze otrzymują żołd. Niektóre oddziały niszczą broń maszynową, zakopują amunicję i część broni ręcznej. Adolf Hitler przemawia na specjalnej sesji Reichstagu. "O co ma się teraz prowadzić wojnę? O restytucję Polski? Polska Traktatu Wersalskiego nie powstanie nigdy więcej! [] W historii niemieckiej nie powtórzy się nigdy więcej listopad 1918 roku" - mówi. Podaje także oficjalne straty poniesione przez armię niemiecką w Polsce. Było to ponad 10, 5 tys. poległych, ponad 3 tys. zaginionych i ponad 30 tys. rannych. Sześć dni później prasa krajów neutralnych - korzystająca z poufnych danych Wehrmachtu - podała inne dane. Było to ponad 91 tys. poległych, ponad 63 tys. ciężko rannych i blisko 85 tys. lekko rannych. Według danych powojennych straty niemieckie wyniosły około 50 tys. zabitych, rannych i zaginionych. We wrześniu 1939 roku Polska samotnie stawiła zbrojny opór najazdom z Zachodu i Wschodu, budząc Europę i świat z letargu. Przerwała tym samym pasmo pokojowych podbojów Hitlera. Pokazała też światu prawdziwą naturę zbrodniczego stalinowskiego reżimu. Nie podpisała ani wobec Niemców, ani wobec Sowietów aktu kapitulacji. W czasie trwających do 6 października walk straciliśmy około 70 tys. żołnierzy i oficerów. Rannych było 133 tys. Do niewoli niemieckiej trafiło około 420 tys. żołnierzy. Zaś w niewoli sowieckiej znalazło się 200 tysięcy żołnierzy. Około 88 tysięcy żołnierzy przedostało się za granicę. Działania obu agresorów skierowane były także wobec ludności cywilnej. Zniszczenie Polski jest naszym pierwszym zadaniem. Celem musi być nie dotarcie do jakiejś oznaczonej linii, lecz zniszczenie żywej siły. Nawet gdyby wojna miała wybuchnąć na Zachodzie, zniszczenie Polski musi być pierwszym naszym zadaniem. (...) Podam dla celów propagandowych jakąś przyczynę wybuchu wojny. Mniejsza z tym, czy będzie ona wiarygodna, czy nie. Zwycięzcy nikt nie pyta, czy powiedział prawdę, czy też nie. (...) Bądźcie bez litości, bądźcie brutalni. - mówił Adolf Hitler do dowódców w przededniu podpisania paktu Ribbentrop - Mołotow. 1 września zaatakował. Kilkanaście dni później, 17 września uderzył Stalin. Pięciotygodniowy opór regularnej polskiej armii w tak dużym stopniu wyczerpał siły Wehrmachtu, że Niemcy byli zmuszeni przełożyć atak na Francję z jesieni 1939 roku na wiosnę roku 1940. Druzgocąca klęska Francji, Belgii i Holandii oraz wojsk brytyjskich na kontynencie w maju i czerwcu 1940 roku pokazała światu właściwą skalę polskiego oporu we wrześniu 1939 roku. Ten opór wzrastał w kolejnych latach okupacji, zarówno niemieckiej, jak i sowieckiej. Walczących Polaków wiązał ostatni rozkaz dowódcy Samodzielnej Grupy Operacyjnej "Polesie", generała Franciszka Kleeberga: "Wiem, że staniecie, gdy będziecie potrzebni. Jeszcze Polska nie zginęła. I nie zginie!" 23:35 SAGA PRASTAREJ PUSZCZY - OPOWIEŚĆ O ŻUKU: POTĘGA KARŁA Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2008 Reżyseria: Jan Walencik, Bożena Walencik Scenariusz: Bożena Walencik, Jan Walencik Zdjęcia: Jan Walencik Wykonawcy: Krzysztof Gosztyła, Agnieszka Bemowska, Tadeusz Karolak, Mohammad Rasouli, Marta Maślanka, Polska Orkiestra Radiowa, Marcin Pospieszalski W tym odcinku opowieść o żuku. Żuk leśny - dla wielu nic nieznaczący robak - od pierwszych dni dorosłego życia pokonuje przeszkody, jakie stwarza mu świat olbrzymów: samochodów, koni, żubrów, wilków i innych zwierząt. Okazuje się jednak, że to niepozorne stworzenie robi coś, bez czego las nie mógłby istnieć. Wreszcie i żuk odnajduje swoją ziemię obiecaną. Pech jednak chce, że na jego drodze staje człowiek... 00:45 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - PAMIĘTAĆ BĘDZIEMY Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Zdjęcia: Michał Wilczopolski Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. 1/ Pamiętać będziemy. Wydawałoby się, że w naszych wędrówkach historycznych już nic nas nie zaskoczy. A jednak od czasu do czasu coś wprawia nas w osłupienie. Tak jak czołg renault FT - 17, stojący na postumencie przy jednej z ulic w Wołominie. Te czołgi swego czasu odegrały wielką rolę w czasie bitwy warszawskiej. W roku 1916 w głowach francuskich sztabowców zrodziła się idea czołgu lekkiego, zwrotnego, dającego wsparcie piechocie, z obrotową wieżą. A w roku 1917 już rozpoczęła się jego produkcja seryjna. FT - 17 natychmiast okrzyknięto konstrukcją rewelacyjną i do dziś niektóre jego rozwiązania uznawane są za klasyczne. 2/ Niebawem pierwszy lot. Następnie powrócimy do budowy repliki Orlika olimpijskiego - fantastycznej konstrukcji Antoniego Kocjana. W warsztacie Jerzego Gruchalskiego, rekonstruktora zabytkowych samolotów - budowa zbliża się już do finału.