TVP Kultura Czwartek, 05.10.2023 07:45 KSIĘGA PRZESTRZENI S.I - ODC. 5 FUNDAMENTY ZDROWIA I RELAKSU Program edukacyjny, 25 min, Polska, 2015 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Beata Hyczko Prowadzący: Bogna Świątkowska Wykonawcy: Antoni Domicz Odcinek poświęcony architekturze sportu i masowych widowisk. Wielkie stadiony piłkarskie, wielofunkcyjne hale sportowo - widowiskowe i kameralne centra rekreacji. Pojemność, widoczność i para wodna, czyli dekalog projektanta obiektu sportowego. Jak się projektuje architekturę dla tłumów? Obiekty pokazywane w odcinku: Stadion PGE Arena Gdańsk, Centrum Sportu i Rekreacji Fala Park w Wolsztynie, przystań miejska Marina Bydgoszcz, hala sportowa Arena Legionowo, basen olimpijski Floating Arena w Szczecinie. 08:25 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - GDAŃSKA SZAFA SIENIOWA Magazyn, 5 min, Polska, 2023 Reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Scenariusz: Anna Zakrzewska, Tomasz Filiks Zdjęcia: Nicolas Villegas, Krzysztof Iglikowski Muzyka: Bartosz Kruczyński Pochodząca z początku XVIII wieku szafa sieniowa jest przykładem mebla gdańskiego. Był to typ mebla późnorenesansowego i barokowego. Charakteryzował się ciężkimi, masywnymi proporcjami i bogatą dekoracją rzeźbiarską. Meble te od stuleci zajmują ważną pozycję wśród artystycznych mebli stylowych. Były częścią wyposażenia dworów i kamienic mieszczańskich. Szafy tego typu umieszczano w sieni, przestrzeni reprezentacyjnej jako ważny wyznacznik statusu społecznego właściciela. O szafie sieniowej i gdańskich meblach na przestrzeni wieków opowie wicedyrektor Muzeum Narodowego w Gdańsku Franciszek Skibiński. 08:40 PRZEZ ŁZY DO SZCZĘŚCIA Dramat, 89 min, Polska, 1939 Reżyseria: Jan Fethke Scenariusz: Jan Fethke, Napoleon Sądek Zdjęcia: Jerzy Sten, Wacław Sankowski Muzyka: Zygmunt Wiehler Aktorzy: Irena Malkiewicz - Domańska, Mieczysława Ćwiklińska, Tamara Wiszniewska, Maria Buchwald, Maria Żabczyńska, Franciszek Brodniewicz, Helena Sulima, Józef Orwid, Stanisław Grolicki, Jerzy Kobusz, Stanisław Sielański, Henryk Małkowski, Aleksander Bogusiński, Zygmunt Chmielewski, Leopold Morozowicz W Zasielsku miejscowy lekarz, Jan Mankiewicz, prowadzi dom sierot. Darzy dzieci odwzajemnioną miłością. Pewnego dnia wypadkowi samochodowemu ulega znana aktorka Lena Merwińska. Doznała kontuzji nogi i musi na kilka dni zatrzymać się w Zasielsku. Między Leną a doktorem rodzi się uczucie. Lena przedstawia pracę naukową Jana profesorowi Tomczyńskiemu, który wróży lekarzowi wielką karierę. Jan przenosi się do Warszawy, gdzie dostał propozycję objęcia kierownictwa nad kliniką dziecięcą. Tymczasem Lena ma wyruszyć na dwuletnie tournee po Ameryce. Rezygnuje jednak z wyjazdu, by pozostać u boku ukochanego. Po pewnym czasie Jan odwiedza Zasielsk, chcąc zobaczyć się ze swoimi podopiecznymi. Uświadamia sobie, że tu jest jego miejsce i rezygnuje z posady w Warszawie. Lena rozstaje się z nim i postanawia wyjechać do Ameryki. Tymczasem jedna z sierot, Wisia, widząc jak ukochany doktor tęskni za Leną, ucieka z domu, by prosić ją o pozostanie w kraju. Po drodze zaskakuje ją potężna burza. Ciężko chorą Wisię przypadkiem odnajduje Lena, która pod wpływem dramatycznych wydarzeń, rezygnuje z artystycznej kariery. Od tej pory razem z Janem opiekuje się jego ukochanymi dziećmi. 10:25 CO MÓWIĄ LEKARZE Film krótkometrażowy, 24 min, Polska, 2009 Reżyseria: Michał Wnuk Scenariusz: Michał Wnuk Zdjęcia: Michał Popiel-Machnicki, Michał Bielawski Aktorzy: Agnieszka Glińska, Dominika Ostałowska, Tomasz Borkowski, Karolina Stefańska Dr Glik, anestezjolog, przystępuje do stwierdzania zgonu osiemnastoletniej samobójczyni i podjęcia decyzji o pobraniu jej organów do przeszczepu. Dochodzi jednak do spotkania z matką dziewczyny, która nie ufa lekarzom. Film powstał w ramach projektu "30 minut". 11:00 RODZINA KANDERÓW - ODC. 7/12 - WYROKU NIE BYŁO. ROK 1956 Serial obyczajowy, 60 min, Polska 1988 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Scenariusz: Albin Siekierski Zdjęcia: Jan Janczewski Występują: Tadeusz Madeja, Krystyna Kołodziejczak - Szyszko, Anna Kaźmierczak, Marta Klubowicz, Marek Kalita, Michał Anioł, Marian Dziędziel, Jerzy Grałek, Leszek Świgoń i inni Nadchodzi rok 1956. Wypuszczony z więzienia Wojtek wraca do pracy w kopalni. Milka kończy flirt z Sekułą. Ten zaś namawia Wojtka, by ubiegał się o stanowisko dyrektora kopalni. Jednak na wiecu zorganizowanym na cześć nowego kierownictwa partii Wojtek nie atakuje Botora. Mimo to Botor i tak rezygnuje ze stanowiska dyrektora zakładu. W jego ślady idzie Sekuła, który żegna się z przewodniczeniem Radzie Zakładowej. 12:10 TYM BARDZIEJ Film dokumentalny, 35 min, Polska, 1996 Reżyseria: Izabella Kittel Scenariusz: Izabella Kittel Wykonawcy: MAREK PIWOWSKI, ZOFIA MERLE, KRZYSZTOF KOWALEWSKI, ANDRZEJ SZCZYPIORSKI, GUSTAW HOLOUBEK, ANDRZEJ WAJDA, STANISŁAW TYM Kiedy był małym chłopcem, wybuchła wojna i musiał, chcąc nie chcąc, wziąć w niej udział, razem z całym narodem i sojusznikami. Tę wojnę udało mu się wygrać. Później, wraz z narodem i sojusznikami, trochę innymi niż przedtem, budował jedynie słuszny ustrój sprawiedliwości społecznej i powszechnej szczęśliwości. Ten ustrój mu się nie udał. Mam w życiorysie jedną wygraną i jedną przegraną - mówi Stanisław Tym. Cała reszta to przyczynkarstwo. Przyczynkarstwo na tyle jednak zajmujące, by poświęcili mu uwagę występujący w programie znajomi i przyjaciele: Zofia Merle, Krzysztof Kowalewski, Marek Piwowski i Andrzej Wajda, opowiadająco swych dawnych i nowych spotkaniach z aktorem, pisarzem, scenarzystą, publicystą, reżyserem i satyrykiem. To ostatnie miano, podobnie jak "kabareciarz" to wyłącznie etykietka, protestuje Andrzej Szczypiorski, przydawana, jak wszelkie etykiety, fenomenowi niedającemu się określić jednym lub choćby kilkoma zgrabnymi zdaniami. Gustaw Holoubek zaś mówi o chytrym, przybieranym przez Tyma kamuflażu: ten silny, ciężki, masywny, by nie rzec toporny mężczyzna, to w rzeczywistości smukły, subtelny młodzieniec, kryjący pod maską swą wrażliwość, dobroć i nieśmiałość! O Tymie opowiada również sam Stanisław Tym, nie oszczędzając bohaterowi programu wypominania potknięć i zaniechań. Aktorem został z przypadku, za namową przyjaciela, po bezowocnych próbach zdobycia zawodu inżyniera, agronoma i nauczyciela. Ze szkoły teatralnej także go wyrzucono, choć potem przeszedł weryfikacje zawodowe, zyskując "papiery" aktora i reżysera. Tę pierwszą umiejętność posiadł częściowo, potrafi grać wyłącznie siebie. Znacznie pewniej czuje się w roli reżysera. A najlepiej idzie mu pisanie, zwłaszcza na "kilka rąk". Pracuje zwykle naraz nad kilkoma tekstami, rozłożonymi na osobnych blatach i pulpitach. Tyle na temat "jak". O tym "dlaczego" pisze, wystawia, występuje - mówi znacznie mniej. Ale o tym powiedzą dostatecznie wiele cytowane w programie fragmenty filmów: "Rejs", "Miś", "Rozmowy kontrolowane" oraz programów scenicznych, od dawnego STS - owskiego "Kochany panie Ionesco", po współczesne. 13:10 URSULA VON RYDINGSVARD: ARTYSTKA NIEZALEŻNA (URSULA VON RYDINGSVARD: INTO HER OWN) Film dokumentalny, 57 min, USA, 2019 Reżyseria: Daniel Traub Muzyka: Simon Taufique Opowieść o kobiecie walczącej o realizację swojego artystycznego powołania, jednej z najbardziej znanych rzeźbiarek w Stanach Zjednoczonych. Jej rzeźby są inspirowane sztuką Afryki, Australii, naturą oraz sztuką ludową Podhala. 14:20 SCENA MUZYCZNA - MAREK BRACHA I ALEKSANDER DĘBICZ Koncert, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Wykonawcy: Marek Bracha, Aleksander Dębicz Wspaniali polscy pianiści Marek Bracha i Aleksander Dębicz kontynuują projekt, który powstał specjalnie na konferencję TVP Kultura - w "Scenie muzycznej" znów wystąpią w duecie, tym razem z nowym repertuarem. 15:45 WENECJA Dramat, 114 min, Polska, 2010 Reżyseria: Jan Jakub Kolski Scenariusz: Jan Jakub Kolski Zdjęcia: Artur Reinhart Muzyka: Dariusz Górniok Aktorzy: Magadlena Cielecka, Agnieszka Grochowska, Julia Kijowska, Grażyna Błęcka - Kolska, Marcin Walewski, Julia Chatys, Hanna Kuźmińska, Teresa Budzisz - Krzyżanowska, Weronika Asińska, Dana Batulkowa, Mariusz Bonaszowski, Filip Piotrowicz, Franciszek Serwa, Piotr Siwkiewicz, Henryk Niebudek Film obyczajowy oparty na opowiadaniu "Sezon w Wenecji", autorstwa laureata wielu nagród literackich, polskiego pisarza Włodzimierza Odojewskiego (1930 - 2016). Widz poznaje losy Marka, którego beztroski czas dzieciństwa przerywa wojna. To opowieść o planach pewnej podróży, która nigdy nie doszła do skutku, a jednak bohater mógł ją przeżyć. Historia niezwykłej siły marzeń, która pozwoliła zamienić zalaną piwnicę rodzinnej posiadłości w Wenecję, najbardziej romantyczne miasto na ziemi. Na granicy dwóch światów nastoletni chłopiec staje się mężczyzną. To w "weneckiej" piwnicy, gdy za oknem szaleje wojenna zawierucha, zostają rozbudzone wielkie nadzieje i wielkie namiętności. Film obsypany nagrodami: 2010 Artur Reinhart, Gdynia - Festiwal Polskich Filmów Fabularnych - nagroda za zdjęcia; 2010 Joanna Macha, Gdynia - Festiwal Polskich Filmów Fabularnych - nagroda za scenografię; 2010 Artur Reinhart Bydgoszcz (Międzynarodowy Festiwal Sztuki Autorów Zdjęć Filmowych "Plus Camerimage") - Złota Żaba w Konkursie Głównym; 2011 Artur Reinhart Orzeł (Polska Nagroda Filmowa) - nagroda w kategorii: najlepsze zdjęcia za rok 2010; 2011 Magdalena Cielecka Orzeł (Polska Nagroda Filmowa) - nominacja w kategorii najlepsza drugoplanowa rola kobieca. 18:35 KABARET STARSZYCH PANÓW - NIEZNANI SPRAWCY - WIECZÓR 12 Widowisko, 67 min, Polska, 1964 Reżyseria: Jeremi Przybora Scenariusz: Jeremi Przybora Aktorzy: Jerzy Wasowski, Jeremi Przybora, Irena Kwiatkowska, Wiesław Michnikowski, Kalina Jędrusik, Barbara Krafftówna, Wiesław Gołas, Mieczysław Czechowicz, Zdzisław Leśniak, Czesław Roszkowski, Elżbieta Bojanowicz, Krystyna Cierniak, Edward Dziewoński Starsi Panowie postanawiają wyjaśnić tajemniczą sprawę podrzucenia im przez nieznanych sprawców hrabiny Tyłbaczewskiej. Goszczenie hrabiny jest dość uciążliwe nie tylko ze względu na jej wygórowane wymagania, ale takż dlatego, że ciągnie za nią korowód oryginalnych adoratorów. W dodatku hrabina pojawia sie zawsze wtedy, gdy któryś ze Starszych Panów jest zakochany. 20:00 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - WSTĘP DO FILMU - ŚMIERĆ NA NILU Felieton, 5 min, Polska, 2023 Łukasz Jasina rozmawia z krytykiem filmowym Łukaszem Adamskim o filmie pt. "Śmierć na Nilu", reż. John Guillermin. 20:05 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - ŚMIERĆ NA NILU (DEATH ON THE NILE) Film kryminalny, 134 min, Wielka Brytania, 1978 Reżyseria: John Guillermin Scenariusz na podstawie powieści Agathy Christie: Anthony Shaffer Wykonawcy: Peter Ustinov, Jane Birkin, Lois Chiles, Bette Davis, Mia Farrow, Jon Finch, Olivia Hussey, George Kennedy, Angela Lansbury, David Niven, Maggie Smith, Jack Warden i inni "Śmierć na Nilu" miała najpierw formę powieści, którą Agatha Christie wydała w 1928 r. W 1946 r. przerobiła powieść na sztukę teatralną, która święciła triumfy na scenach Nowego Jorku i Londynu. 30 lat później o dzieło brytyjskiej pisarki upomniało się kino. John Guillermin potrafił wykorzystać wszystkie atuty literackiego oryginału, dostał też do dyspozycji wystarczająco dużo pieniędzy, aby nawet do drobnych ról zaangażować znakomitych aktorów (w tym Petera Ustinova, najlepszego spośród wszystkich kinowych i telewizyjnych odtwórców postaci słynnego detektywa Herkulesa Poirot). Funduszy starczyło również na wynajęcie statku, który istotnie popłynął w górę Nilu i na piękne, uhonorowane Oscarem kostiumy. Stylowej całości dopełniają wysmakowane zdjęcia Jacka Cardiffa i mistrzowska muzyka Nino Roty. Linnet Ridgeway - młoda, piękna i bajecznie bogata Amerykanka - może się uważać za prawdziwe dziecko szczęścia: los niczego jej nie poskąpił. W swojej angielskiej posiadłości Linnet spotyka się z przyjaciółką, Francuzką Jacqueline de Bellefort, która przedstawia jej przystojnego narzeczonego, Simona Doyle'a. Skuszony fortuną Linnet, Simon porzuca dotychczasową ukochaną i kilka miesięcy później żeni się z panną Ridgeway. Młodzi małżonkowie wyjeżdżają w podróż poślubną do Egiptu. Rozgoryczona Jacqueline wyrusza za nimi. Udaje im się jednak ją zgubić w Kairze, gdzie oboje wsiadają na luksusowy statek "Karnak". Tym samym statkiem podróżują także belgijski detektyw Herkules Poirot i jego przyjaciel, angielski pułkownik Race, egzaltowana pisarka Salome Otterbourne, mająca obsesję na punkcie seksu, słynny szwajcarski lekarz doktor Bessner, ekscentryczna arystokratka pani Van Schuyler wraz ze swą damą do towarzystwa panną Bowers, wojujący komunista Jim Ferguson oraz pokojówka Linnet, Louise Bourget. Podczas podróży Linnet popada w konflikt ze wszystkimi poza detektywem i pułkownikiem. Pisarce zarzuca oszczerstwo, pokojówce, która tęskni za narzeczonym, zabrania odejść ze służby, demaskuje doktora Bessnera, który okazuje się szarlatanem, drażni panią Schuyler widokiem swej biżuterii, na którą tamta ma ogromną ochotę, a w oczach Jima Fergusona jest uosobieniem klasowego pasożytnictwa, które należy bezwzględnie eliminować. Atmosfera na statku jeszcze się zagęszcza po tym, jak Linnet i Simon o mało nie padają ofiarami zamachu, jaki ktoś urządza na nich w świątyni w Karnaku. Na domiar złego Jacqueline znów trafia na ich ślad i niebawem dołącza do pasażerów statku. Pewnego wieczoru dochodzi do tragedii. Jacqueline dostaje ataku nerwowego i strzela do Simona. Rosalie, córka pani Otterbourne, jedyny świadek zajścia, rusza po pomoc. Podczas gdy doktor Bessner opatruje ranę Simona, Jacqueline pod okiem panny Bowers zasypia po zażyciu środka uspokajającego. Ale następnego ranka Linnet zostaje znaleziona martwa w swoim łóżku. Zginęła od strzału w głowę... Herkules Poirot, wspierany przez pułkownika Race'a, rozpoczyna śledztwo. Okazuje się, że każdy z pasażerów miał powód, aby zamordować Linnet. Winowajca próbuje zlikwidować także Poirota, podrzucając mu do kajuty jadowitą kobrę. Detektyw wychodzi cało z opresji. Ginie natomiast pokojówka Louise, a wkrótce pani Otterbourne, która widziała zabójcę dziewczyny. Powoli jednak kryminalna łamigłówka zaczyna się układać w logiczną całość. 23:00 GLINA - ODC. 18/25 Serial kryminalny TVP, 45 min, Polska, 2008 Reżyseria: Władysław Pasikowski Scenariusz: Maciej Maciejewski Zdjęcia: Magdalena Górka Muzyka: Michał Lorenc Aktorzy: Jerzy Radziwiłowicz, Maciej Stuhr, Jacek Braciak, Agnieszka Pilaszewska, Anna Cieślak, Urszula Grabowska, Jan Jurewicz, Tomasz Sobczak, Jerzy Światłoń, Jakub Mazurek, Elżbieta Romanowska, Mirosław Pisarek W przenośnej toalecie na Powiślu zostają znalezione zwłoki młodej kobiety. Kwit z zakładu fotograficznego w jej torebce nie daje Gajewskiemu spokoju. Dlaczego zabójca go nie zabrał, umożliwiając identyfikację? Ale jeszcze bardziej intryguje go fakt, że ofiara była utrzymanką bogatego, żonatego przedsiębiorcy. 02:10 KINO NOCNE - SÓL ZIEMI (SALT OF THE EARTH) Film dokumentalny, 105 min, Brazylia/Francja/Włochy, 2014 Reżyseria: Wim Wenders, Juliano Ribeiro Salgado Scenariusz: Juliano Ribeiro Salgado, David Rosier, Wim Wenders Zdjęcia: Hugo Barbier, Juliano Ribeiro Salgado Muzyka: Laurent Petitgand Sebastio Salgado, legendarny brazylijski fotograf, podróżował po całym świecie przez 40 lat. Dokumentował ludzkość w okresie dramatycznych zmian, będąc tym samym świadkiem najważniejszych wydarzeń na świecie: konfliktów wojennych, ludobójstwa, klęsk głodu i przymusowych emigracji. Sławę przyniosły mu cykle czarno - białych fotografii poświęcone kondycji człowieka, w których zajrzał wprost do jądra ciemności ludzkości, obrazując cierpienie, okrucieństwo i śmierć. W swoim nowym projekcie fotograficznym, zatytułowanym "Genesis", poświęconym pięknu Ziemi, po raz pierwszy zdecydował się odejść od fotografii społecznej na rzecz dokumentowania terenów nietkniętych przez zachodnią cywilizację, gdzie bez przeszkód nadal rozwija się fauna i flora, i gdzie można zobaczyć krajobrazy jakby zaczerpnięte właśnie z Księgi Rodzaju. Film pokazuje życie Sebastio Salgado, jego prace, dzięki którym stał się jednym z najsłynniejszych fotografów na świecie, a także emocjonalną i psychologiczną przemianę, jaką przeszedł po powrocie do Brazylii i zaangażowaniu się w prowadzenie farmy z żoną Llią. Poznajemy Salgado z dwóch perspektyw: jego syna Juliano oraz Wima Wendersa, współreżysera filmu, który sam jest również fotografem. Juliano ma w tym filmie kluczowe znaczenie nie tylko z powodu prezentowanych w filmie archiwalnych materiałów z wyjazdów, w których towarzyszył słynnemu ojcu, ale także dzięki ujawnieniu kilku tajemnic z ich rodzinnego życia oraz wzruszającym intymnym scenom, w których szczerze analizuje relacje z ojcem. Wątki osobiste doskonale uzupełnia obiektywne spojrzenie Wendersa, co sprawia, że film jest nie tylko filmową ucztą dla oka, ale również pasjonującym i wielowątkowym portretem ikony współczesnej fotografii. Wybrane festiwale i nagrody: 2015 Nominacja do Oscara w kategorii: Najlepszy Film Dokumentalny, 2014 MFF Cannes: Nagroda Specjalna Krytyki Un Certain Regard, Wyróżnienie Specjalne Jury Ekumenicznego, 2014 MFF San Sebastin: Nagroda Publiczności, 2014 MFF Troms: Nagroda Publiczności.