TVP Kultura Sobota, 07.10.2023 07:00 PIOSENKI Z POLSKICH NAGRAŃ Widowisko muzyczne, 45 min, Polska, 1963 Reżyseria: Zenon Wiktorczyk Prowadzący: Zenon Wiktorczyk Wykonawcy: Helena Majdaniec, Tadeusz Woźniakowski, Regina Bielska, Toni Keczer, Bożena Grabowska, Jerzy Połomski, Violetta Villas, Michaj Burano, Mieczysław Wojnicki, Irena Santor Przezentacja polskich piosenkarzy i zespołów wokalno - muzycznych. 09:00 KROMER FESTIVAL BIECZ 2023 - WEISS - WIRTUOZ POLSKICH WŁADCÓW. Koncert, 45 min, Polska, 2023 Reżyseria: Grzegorz Sadurski Wykonawcy: Anna Wiktoria Swoboda 10:00 EUGENIUSZ BODO - ZA WINY NIEPOPEŁNIONE Film dokumentalny, 50 min, Polska, 1997 Reżyseria: Stanisław Janicki Scenariusz: Stanisław Janicki Wykonawcy: Stanisław Janicki, A Mirek, W Jewsiecki, Jerzy Toeplitz, Zbigniew Pitera, Jerzy Semilski, Edward Dziewoński, Józef Hen, Wanda Jakubowska, Maria Kaniewska, Tadeusz Konwicki, Irena Kwiatkowska, Bronisław Pawlik, Lidia Wysocka, Klemens Mielczarek Zdjęcia: Krzysztof Tusiewicz Z jednakim talentem radził sobie na estradzie, w kabarecie, filmie. Nieźle też wypadał jako reżyser i producent filmowy. A piosenki w jego wykonaniu, choć natura nie obdarzyła go świetnym głosem, stawały się przebojami, znanymi zresztą do dziś. U schyłku lat 30. osiągnął szczyty sławy. Miał tłumy wielbicielek. Kobiety jednak co najwyżej lubił, i to na krótko. Nieco na dłużej związał się tylko z ciemnoskórą Tahitanką Reri, którą zatrudnił w filmie. Tak naprawdę kochał jedynie matkę. I swego psa - olbrzymiego doga. Lubił ptysie z kremem i domowe robótki: wyszywał makatki z koralików i obwieszał nimi wszystkie ściany. Niekwestionowany gwiazdor polskiego filmu nie miał w sobie nic z gwiazdora. Miły, otwarty, elokwentny, dowcipny, w gruncie rzeczy był typem samotnika. Taki mniej więcej portret Eugeniusza Bodo wyłania się z godnego gorącego polecenia dokumentalnego filmu Stanisława Janickiego o życiu i tragicznej śmierci Eugeniusza Bogdana Junoda, który w 1920 roku przybrał pseudonim Bodo, utworzony z pierwszych sylab imienia swego i matki - Jadwigi Anny Doroty z Dylewskich. Eugeniusz Bodo urodził się w grudniu 1899 roku w Genewie. Jego ojciec, Teodor Junod, był Szwajcarem, wielbicielem i propagatorem kinematografu. Wkrótce po przyjściu na świat syna opuścił ojczyznę i wraz z żoną i malcem zjeździł niemal całą Rosję, by wreszcie osiąść w Łodzi. W 1903 roku założył tam i prowadził jedno z pierwszych kin w Polsce - "Uranię". Eugeniusz chodził do szkoły elementarno - handlowej. Matka marzyła dla niego o karierze lekarza. Jego pociągała scena i film. By zrealizować swe ambicje, ponoć uciekł z domu. W październiku 1917 roku pojawił się na scenie w Poznaniu. Potem krótko występował w Łodzi, a następnie rodzina przeniosła się do Warszawy, gdzie Eugeniusz zaczął zdobywać popularność na estradzie, w kabaretach, teatrze. Na ekranie zadebiutował w 1925 roku w "Rywalach". Większą rolę zagrał w niemym jeszcze "Człowieku o błękitnej duszy". Potem przyszły wielkie kinowe szlagiery: "Na Sybir", "Głos pustyni", "Jego Ekscelencja Subiekt", "Czarna perła", "Czy Lucyna to dziewczyna", "Piętro wyżej", "Robert i Bertrand", "Paweł i Gaweł", "Strachy". Ostatni film, w którym zagrał i który reżyserował, nosił tytuł "Za winy niepopełnione". Wszedł na ekrany w grudniu 1938 roku. Realizację obrazu "Uwaga, szpieg!" przerwał wybuch wojny. Na początku września 1939 roku Eugeniusz Bodo opuścił Warszawę. Znalazł się w Równem na Wołyniu, potem we Lwowie, dokąd zresztą trafiło wielu aktorów. Zaczął występować na estradzie. Przyłączył się do zespołu Henryka Warsa "Tea Jazz" i ruszył z nim w tournee do Kijowa, Charkowa, Leningradu i Moskwy. Po powrocie do Lwowa zaczął myśleć o wyjeździe do Ameryki. Był rok 1940, coraz więcej Polaków ginęło z rąk NKWD. Bodo jednak miał obywatelstwo szwajcarskie, czuł się więc w miarę bezpieczny. Ale właśnie mniej więcej w tym czasie zaczęły krążyć pierwsze pogłoski o jego śmierci. W końcu pojawiło się aż kilka jej wersji. Autor filmu przytacza je kolejno, a każda brzmi prawdopodobnie. Według pierwszej, Bodo latem 1940 roku usiłował z grupą polskich oficerów przekroczyć granicę rumuńską. Cała grupa wpadła w ręce rosyjskich pograniczników. Schwytanych osadzono w więzieniu w Śnietyniu i tam bestialsko wymordowano. Inne wersje mówiły: że zginął w maju 1941 roku we Lwowie i tam został pochowany; że zastrzelono go w Brzuchowicach, gdzie mieszkał, i pochowano przy leśnej drodze; że został zamordowany w 1941 roku przez NKWD z grupą więźniów i pochowany w zbiorowej mogile; że zastrzelił go patrol uliczny w czerwcu 1941 roku.Kiedy do Lwowa wkroczyli Niemcy, to oni pojawiają się w następnych wersjach jako mordercy aktora. Na koniec Stanisław Janicki przedstawia ponurą prawdę. Eugeniusza Bodo 26 czerwca 1941 roku aresztowało NKWD. Przewieziono go do Moskwy. Skazano na pięć lat ciężkiego wychowawczego obozu jako "element społecznie niebezpieczny". Karę zaczął odbywać w więzieniu na Butyrkach, potem trafił do Ufy, a następnie do obozów w rejonie Archangielska, gdzie zmarł 7 października 1943 roku. Na podstawie art. 3 Ustawy Rosyjskiej Federacji "O rehabilitacji ofiar represji politycznych" z dnia 18 października 1991 roku został zrehabilitowany. Wersja ta raczej nie budzi wątpliwości. Podaje ją prof. Alfred M. Mirek, współtowarzysz niedoli aktora, a potwierdzają dokumenty, które otrzymała z Moskwy kuzynka Boda, Wiera Rudż, i dołączone do nich dwa zdjęcia. Aktor spogląda z nich zgaszonym wzrokiem - postarzały, zarośnięty, smutny. Autor filmu wykorzystał relacje członków rodziny Eugeniusza Bodo, jego znajomych i wielbicieli, historyków, a także archiwalne zdjęcia, listy, dokumenty i fragmenty przedwojennych filmów z udziałem aktora. Stworzył z nich całość, którą ogląda się z niesłabnącym zainteresowaniem. 11:25 SERIALOWA NOSTALGIA - NIEWIARYGODNE PRZYGODY MARKA PIEGUSA - PRZYGODA PIERWSZA, CZYLI NIESAMOWITE I NIEWIARYGODNE OKOLICZNOŚCI, KTÓRE SPRAWIŁY, ŻE NIE ODROBIŁEM LEKCJI Serial przygodowy dla młodych widzów, 25 min, Polska, 1966 Reżyseria: Mieczysław Waśkowski Scenariusz: Edmund Niziurski, Mieczysław Waśkowski Zdjęcia: Antoni Nurzyński Występują: Grzegorz Roman, Bronisław Pawlik, Jan Kociniak, Ludwik Benoit, Mieczysław Czechowicz, Aleksander Dzwonkowski, Wojciech Siemion, Krzysztof Litwin, Barbara Krafftówna i inni Serial dla młodych widzów opowiadający o przygodach tytułowego chłopca, mającego nieustanne kłopoty w szkole. Na dodatek mały bohater wplątuje się w aferę kryminalną. W pierwszym odcinku niespodziewane przeszkody sprawiają, że Marek Piegus nie dość, że nie może odrobić lekcji, to jeszcze ucieka z domu. 12:00 SERIALOWA NOSTALGIA - NIEWIARYGODNE PRZYGODY MARKA PIEGUSA - PRZYGODA DRUGA, CZYLI NIESAMOWITE I NIEWIARYGODNE UDRĘKI, KTÓRE NAWIEDZIŁY MNIE W KLASIE Serial przygodowy dla młodych widzów, 24 min, Polska, 1966 Reżyseria: Mieczysław Waśkowski Scenariusz: Edmund Niziurski Zdjęcia: Antoni Nurzyński Aktorzy: Grzegorz Roman, Bronisław Pawlik, Jan Kociniak, Ludwik Benoit, Mieczysław Czechowicz, Aleksander Dzwonkowski, Wojciech Siemion, Krzysztof Litwin, Barbara Krafftówna, Lech Ordon i inni Kolejna pechowa przygoda Marka znów wiąże się ze szkołą. Tym razem chłopiec - mimo najlepszych chęci - naraża się nauczycielowi. Podpada też koledze, któremu w żaden sposób nie umiał podpowiedzieć na lekcji. 12:35 MARYSIA I NAPOLEON Komedia kostiumowa, 110 min, Polska 1966 Reżyseria: Leonard Buczkowski Scenariusz: Andrzej Jarecki, Leonard Buczkowski Zdjęcia: Wiesław Zdort Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Beata Tyszkiewicz, Gustaw Holoubek, Juliusz Łuszczewski, Halina Kossobudzka, Ignacy Machowski, Kazimierz Rudzki, Anna Ciepielewska, Bogumił Kobiela, Wieńczysław Gliński, Andrzej Zaorski Historia romansu pięknej Marii Walewskiej i Napoleona nieraz inspirowała twórców filmowych. W roku 1937 w Hollywood powstał film "Pani Walewska" z udziałem takich gwiazd jak Greta Garbo i Charles Boyer. Była to historia tragiczna i melodramatyczna - wiadomo, że romans ów trwał niespełna trzy lata, poznali się na przełomie lat 1806 i 1807, a już w roku 1810 Napoleon poślubił Marię Ludwikę. W tym samym roku Maria Walewska urodziła cesarzowi syna Aleksandra. Andrzej Jarocki i Leonard Buczkowski - autorzy scenariusza "Marysi i Napoleona" - potraktowali tę miłosną historię z przymrużeniem oka. Pozwolili sobie także na pewną swobodę w traktowaniu faktów historycznych. A związany z Polską epizod biografii Napoleona opowiadany jest w filmie przez współczesną parę zakochanych. Polska, druga połowa XX wieku. Francuski naukowiec Napoleon Beranger przez przypadek w drodze na zjazd w Warszawie, zatrzymuje się w Walewicach. W tamtejszym pałacyku poznaje uroczą Polkę Marysię. Jest ona łudząco podobna do dawnej pani Walewic - Marii Walewskiej. Beranger poddaje się grze wyobraźni - w marzeniach on sam jest Napoleonem Bonaparte, a Marysia - jego piękną kochanką. Ta wycieczka w przeszłość zbliża naukowca i polską studentkę. 14:40 LATARNIK Dramat obyczajowy, 52 min, Polska, 1976 Reżyseria: Zygmunt Skonieczny Scenariusz: Konrad Frejdlich, Zygmunt Skonieczny Zdjęcia: Władysław Nagy Muzyka: Leszek Orlewicz Aktorzy: Józef Pieracki, Józef Osławski, Eugeniusz Wałaszek, Antoni Jurasz, Stanisław Michalski, Krystyna Tolewska, Sławomir Misiurewicz, Krzysztof Kiersznowski, Bożena Sztajkowska, Hanna Bedryńska, Jerzy Czupryniak Opowieść o polskim żołnierzu, wiecznym tułaczu, który u schyłku swego życia osiadł na małej wysepce jako latarnik morski. Pracował wzorowo, ale pewnego razu, gdy dostał "Pana Tadeusza", tak się zaczytał i rozmarzył, że nie zapalił latarni. Stracił pracę i musiał odpłynąć z wyspy, w ostatnią już podróż. 17:05 DOKUMENT TYGODNIA - JULIE ANDREWS, NIEZAPOMNIANA MARY POPPINS. (JULIE ANDREWS FOREVER) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2020 Reżyseria: Yves Riou Julie Andrews pierwsze swoje słynne role zagrała w wielkich hollywoodzkich produkcjach - magicznych musicalach z lat 60. XX wieku, zdobywając Oscara za rolę Mary Poppins, oraz nominację do tej nagrody za "Dźwięki muzyki". Kolejną nominację otrzymała za rolę śpiewaczki - transwestyty w komedii muzycznej swego męża Blake ’ a Edwardsa "Victor/Victoria". Występowała też w broadwayowskich musicalach: m. in. jako niezapomniana Eliza w "My Fair Lady". 20:00 BILET DO KINA - SLUMDOG. MILIONER Z ULICY (SLUMDOG MILLIONAIRE) Dramat, 115 min, Wielka Brytania, 2008 Reżyseria: Danny Boyle Scenariusz: Simon Beaufoy Aktorzy: Dev Patel, Freida Pinto, Madhur Mittal Osiemnastoletni mieszkaniec Bombaju, Jamal, bierze udział w indyjskiej wersji "Milionerów". Nieśmiały, ale bardzo zdeterminowany chłopak odpowiada na kolejne, coraz trudniejsze pytania, a z każdą poprawną odpowiedzią z ust prowadzącego teleturniej znika ironiczny uśmieszek. Nikt nie spodziewał się, że niewykształcony, pochodzący ze slumsów chłopak zajdzie tak daleko. Również policja nie chce w to uwierzyć; tuż przed ostatnią rundą Jamal zostaje aresztowany pod zarzutem oszustwa. Podczas przesłuchania chłopak opowiada niezwykłą historię swojego życia, w której chwile tragiczne przeplatają się ze szczęśliwymi, a najpotężniejszą siłą, która pozwoli przetrwać najgorsze chwile, okaże się miłość. 22:35 BEZ PRĄDU - HEY Koncert, 60 min, Polska, 1993 Autor: Jolanta Gwardys Wykonawcy: Hey, Lech Janerka, Edyta Bartosiewicz, Big Day Koncert grupy HEY. Występują również zaproszeni goście - Lech Janerka, Edyta Bartosiewicz i zespól Big Day. 02:05 GALERIA SZTUKI NA EKRANIE - REMBRANDT - DZIEŁA PÓŹNE (EXPOSITION ON SCREEN. REMBRANDT THE LATE WORKS) Cykl dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Phil Grabsky Filmowe spotkania z najbardziej znanymi artystami i dziełami sztuki na świecie. Każdy odcinek opowie o innym twórcy i przybliży jego życie, odkrywając miejsca, w których żył i pracował, relacje z przyjaciółmi czy rodziną, za pośrednictwem prywatnych listów ożywi mało znane wątki biograficzne. Wystawa na ekranie zapewnia uprzywilejowany dostęp do arcydzieł artystów w największych muzeach i galeriach na świecie, m. in. Leonarda, Rembrandta; Cezanne ' a, Moneta, Picassa. Odc. 4 Opowieść o artyście imieniem Rembrandt Harmenszoon van Rijn, holenderskim malarzu, rysowniku i grafiku. Uważanym powszechnie za jednego z największych twórców europejskich i światowych. Najmłodszy z dziewięciorga dzieci Rembrandt nie był zmuszany do pójścia w ślady ojca. Rodzice postanowili zapewnić mu wykształcenie, by kiedyś przydał się swojemu miastu. Ale chłopiec miał inne plany. Chciał zostać malarzem. Skończył 14 lat, porzucił szkołę i zaczął terminować u popularnego lejdejskiego artysty, Jacoba van Swanenburgha. Przez trzy lata sprzątał pracownię, naciągał płótno na krosna, mełł pigmenty. Po stażu wyjechał do Amsterdamu, by przez pół roku praktykować u mistrza Pietera Lastmana. 03:10 KINO NOCNE - TOROWISKO Dramat, 81 min, Polska 1999 Scenariusz i reżyseria: Urszula Urbaniak Zdjęcia: Bartosz Prokopowicz Muzyka: Wojciech Lemański Aktorzy: Karolina Dryzner, Ewa Lorska, Ewa Dałkowska, Michał Litwiniec, Andrzej Woronowicz, Marcin Dorociński, Henryk Talar, Adam Ferency, Sławomir Orzechowski, Marek Kalita, Robert Ostolski, Danuta Szaflarska, Ewa Konstancja Bułhak, Katarzyna Bargiełowska, Krystyna Rutkowska, Izabela Kuna i inni Obsypany nagrodami debiut fabularny Urszuli Urbaniak, absolwentki łódzkiej szkoły filmowej i Nothern School of Films and Television w Leeds. Przed "Torowiskiem" młoda reżyserka zrealizowała jedynie dokument dla BBC 2 pt. "Time Stands Still" oraz kilka spektakli Teatru TV. Wystarczyło to wszakże, by zyskała warsztatową sprawność i świadomość tego, co ma do powiedzenia publiczności. Mimo że - jak deklaruje - fascynują ją thrillery Hitchcocka, "Torowisko" jest subtelnym dramatem psychologicznym, rozegranym w realiach polskiej prowincji (zdjęcia kręcono w Gliniku, Ksawerowie, Olechowie i Nakielnicy koło Łodzi). Głównymi bohaterkami filmu są dwie dziewczyny (w tych rolach debiutantki Karolina Dryzner i Ewa Lorska), marzące o wyrwaniu się z małomiasteczkowej nudy i beznadziei. Krystyna jest niezwykle żywiołowa, spragniona intensywnych doznań, zmysłowa. Maria - wręcz przeciwnie, zamknięta w sobie, zagubiona, uzależniona psychicznie od matki, skazana na monotonną pracę w lokalnej nastawni. Mimo odmiennych temperamentów, dziewczyny przyjaźnią się ze sobą. Siłę napędową ich związku stanowi rzecz jasna Krystyna. To ona inicjuje kolejne - notabene nieudane - próby ucieczki z ospałego miasteczka. Tymczasem życie osobiste Marii komplikuje się. Do domu wraca brat właśnie zwolniony z pracy, matka wdaje się w romans z miejscowym hydraulikiem. Jedynym światełkiem nadziei na odmianę jałowej egzystencji staje się dla dziewczyny uczucie, jakim obdarza Zbyszka, świeżo zatrudnionego maszynistę. Zanim jednak nieśmiała Maria zdoła się doń zbliżyć, chłopaka sprząta jej sprzed nosa Krystyna. W konsekwencji niedawne przyjaciółki zaczynają coraz bardziej się od siebie oddalać. Nagrody dla Urszuli Urbaniak na festiwalach w Turynie, Cottbus, Gdańsku - Gdyni, Koszalinie i Montrealu. Wyróżnienia dla Karoliny Dryzner i Ewy Lorskiej na FPFF w Gdańsku - Gdyni i KSF "Młodzi i Film" w Koszalinie. Nagrody dla Elwiry Pluty, Katarzyny Sobańskiej - Strzałkowskiej i Bartosza Prokopowicza "za kształt wizualny filmu" (KSF "Młodzi i film").