TVP Kultura Poniedziałek, 09.10.2023 07:30 NIEDZIELA Z... POLSKĄ KOMEDIĄ Program publicystyczny, 40 min, Polska, 2023 Scenariusz: Natalia Banaczek Stare polskie komedie to niewątpliwie filmy, do których chętnie powracamy. Kwestie wygłaszane przez bohaterów kultowych polskich komedii weszły na stałe do naszego języka. Co rozumiemy przez pojęcie stare? Każde pokolenie ma inne spojrzenie. Niektórzy z chęcią sięgają po komedie sprzed drugiej wojny światowej. Dla innych będą to filmy, które powstawały w latach 60. i 70. minionego wieku, a dla obecnych nastolatków będą to filmy powstające na początku naszego stulecia. Jednak większość kinomanów, mówiąc o polskich starych komediach, ma na myśli filmy powstałe przede wszystkim w latach 60. i 70. minionego wieku. Niezależnie od czasów, w których były realizowane, nadal potrafią rozbawić widzów. W "Niedzieli z..." rozmawiamy właśnie o tym gatunku filmowym. 08:55 MARYSIA I NAPOLEON Komedia kostiumowa, 110 min, Polska 1966 Reżyseria: Leonard Buczkowski Scenariusz: Andrzej Jarecki, Leonard Buczkowski Zdjęcia: Wiesław Zdort Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Beata Tyszkiewicz, Gustaw Holoubek, Juliusz Łuszczewski, Halina Kossobudzka, Ignacy Machowski, Kazimierz Rudzki, Anna Ciepielewska i inni Historia romansu pięknej Marii Walewskiej i Napoleona nieraz inspirowała twórców filmowych. W roku 1937 w Hollywood powstał film "Pani Walewska" z udziałem takich gwiazd jak Greta Garbo i Charles Boyer. Była to historia tragiczna i melodramatyczna - wiadomo, że romans ów trwał niespełna trzy lata, poznali się na przełomie lat 1806 i 1807, a już w roku 1810 Napoleon poślubił Marię Ludwikę. W tym samym roku Maria Walewska urodziła cesarzowi syna Aleksandra. Andrzej Jarocki i Leonard Buczkowski - autorzy scenariusza "Marysi i Napoleona" - potraktowali tę miłosną historię z przymrużeniem oka. Pozwolili sobie także na pewną swobodę w traktowaniu faktów historycznych. A związany z Polską epizod biografii Napoleona opowiadany jest w filmie przez współczesną parę zakochanych. Polska, druga połowa XX wieku. Francuski naukowiec Napoleon Beranger przez przypadek w drodze na zjazd w Warszawie, zatrzymuje się w Walewicach. W tamtejszym pałacyku poznaje uroczą Polkę Marysię. Jest ona łudząco podobna do dawnej pani Walewic - Marii Walewskiej. Beranger poddaje się grze wyobraźni - w marzeniach on sam jest Napoleonem Bonaparte, a Marysia - jego piękną kochanką. Ta wycieczka w przeszłość zbliża naukowca i polską studentkę. 12:05 REŻYSERZY - GEORGE STEVENS 5/10 SEZON 3 (THE DIRECTORS - GEORGE STEVENS) Cykl dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Lyndy Saville Cykl dokumentalny poświęcony najważniejszym reżyserom kina. W tym odcinku przyglądamy się twórczości George 'a Stevensa, twórcy m.in. "Pamiętnika Anny Frank", "Jeźdźca znikąd" czy "Miejsca pod słońcem". 13:40 TUŻ PRZED ZMIERZCHEM Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Marzena Strąk Scenariusz: Marzena Strąk, Katarzyna Haber Monograficzny film dokumentalny prezentujący postać i twórczość Janusza Lewandowskiego - malarza, którego prace noszą znamiona polskiego symbolizmu i ekspresjonizmu. Ten nietuzinkowy artysta to niezwykle ważna postać dla naszego współczesnego malarstwa. Twórczość Janusza Lewandowskiego była we współczesnej sztuce polskiej zjawiskiem osobnym, rozwijała się na marginesie awangardy. Artysta nie chciał wymyślać swojej postawy wobec sztuki, nie godził się na fikcyjną kreację samego siebie. Najważniejsza była jego wewnętrzna prawda. Tematy tkwiły w nim. Janusz Lewandowski był właściwie malarzem jednego motywu - płaskiego, monotonnego mazowieckiego pejzażu, w który wprowadzał postaci z onirycznych, surrealnych wizji. Głównym narratorem jest wnuczka bohatera, Aleksandra Lewandowska, z wykształcenia historyk sztuki. Jest ona przewodnikiem, opowiada o życiu dziadka. W dokumencie wypowiadają się również artyści, krytycy, rodzina, budując obraz życia artystycznego w realiach PRL - u. 14:15 TAŃCZĘ DLA CIEBIE. Film dokumentalny, 18 min, Polska, 2018 Reżyseria: Katarzyna Lesisz Wiktor ma 12 lat i uczy się w Szkole Baletowej w Bytomiu. Chłopiec przygotowuje się do koncertu promocyjnego. To ważne wydarzenie w życiu szkoły. W uroczystości biorą udział wszyscy nauczyciele oraz rodziny uczniów. Wiktor co roku zaprasza swojego ojca, ale ten jeszcze nigdy nie przyjechał. Na co dzień chłopcu towarzyszy babcia. Pod jej okiem chłopiec odrabia lekcje, ćwiczy, bawi się. Dorasta. Jednak zaproszenie na występ promocyjny, adresowane do ojca, wrzuca do skrzynki sam. 14:45 URODZENI ARTYŚCI - RYSZARD I RADOSŁAW DEMBIŃSCY Cykl reportaży, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Grzegorz Jankowski Prowadzący: Emilia Komarnicka - Klynstra, Redbad Klynstra - Komarnicki Para popularnych aktorów Emilia Komarnicka Klynstra i Redbad Klynstra Komarnicki ponownie rusza w Polskę. Tym razem gospodarze programu odwiedzają ludzi, którzy w uprawianych dziedzinach wykazują się najwyższym profesjonalizmem i miłością do zawodu. Są wśród nich artyści w klasycznym rozumieniu tego słowa, ale również ludzie, którzy do rzemiosła, takiego jak na przykład szycie, projektowanie ogrodów czy konserwacja zabytków podchodzą jak do sztuki. Można więc powiedzieć, że wszyscy są artystami w swoich dziedzinach. Dodatkowo bohaterowie programu to niezwykłe tandemy rodzinne: ojcowie i dzieci, dziadkowie i wnuki czy też małżeństwa, które wiedzę i tajemnice danego fachu przekazują kolejnym pokoleniom. Bohaterami tego odcinka są ojciec i syn: Ryszard i Radosław Dembińscy, muzycy, kompozytorzy i konstruktorzy instrumentów dawnych. 18:20 W RYTMIE KUBY (A TUBA TO CUBA) Film dokumentalny, 83 min, USA, 2018 Reżyseria: T. G. Herrington, Danny Clinch Scenariusz: T. G. Herrington Historia nowoorleańskiego zespołu Preservation Hall Jazz Band, który odtwarza swoje muzyczne korzenie. Zespół został założony na początku lat 60. XX wieku przez tubowego gracza Allana Jaffe. 20:00 KINO MOCNYCH WRAŻEŃ - WIELKI NAPAD NA POCIĄG (THE FIRST GREAT TRAIN ROBBERY) Film sensacyjny, 106 min, Wielka Brytania 1978 Scenariusz na podstawie własnej powieści "The Great Train Robbery" i reżyseria: Michael Crichton Zdjęcia: Geoffrey Unsworth Muzyka: Jerry Goldsmith Aktorzy: Sean Connery, Donald Sutherland, Lesley - Anne Down, Alan Webb, Malcolm Terris, Robert Lang, Michael Elphick, Wayne Sleep i inni Gdyby Michael Crichton pozostał wierny medycynie i naukom biologicznym, które studiował na uniwersytecie Harvarda, jego sława lekarza prawdopodobnie nie wyszłaby poza obręb jednego miasta. Na szczęście, jeszcze jako student zaczął pisywać powieści wydawane pod różnymi pseudonimami (najczęściej John Lange), by w 1969 r. opublikować pierwszą książkę "Andromeda Strain" już pod własnym nazwiskiem. Jej ekranizacja spotkała się z dużym zainteresowaniem publiczności i Crichton uznał, że nic nie stoi na przeszkodzie, by także następne jego powieści trafiły na duży ekran. W 1973 r. sam stanął za kamerą i tak powstał jego autorski debiut - thriller "Świat Dzikiego Zachodu". Potem były kolejne, równie udane adaptacje: zrealizowana w 1978 r. "Coma" i późniejsza o 6 lat "Ucieczka". Największą sławę przyniosła jednak Crichtonowi powieść "Park Jurajski" i napisany na jej podstawie scenariusz filmu Stevena Spielberga. "Wielki napad na pociąg" to próba odtworzenia wydarzeń, które autor książki i jej filmowej adaptacji określił jako "pierwszy w historii napad na jadący pociąg". Historia ta wydarzyła się naprawdę w Anglii w 1855 r. Edward Pierce, podający się za bogatego przedsiębiorcę, postanawia - z pomocą niejakiego Agara, irlandzkiego specjalisty od otwierania sejfów i jego pięknej kochanki Miriam - obrabować pociąg, który kursuje na trasie Londyn - Folkestone i regularnie przewozi transporty złota. Trójka sympatycznych złoczyńców obmyśla szczegółowy plan napadu. Pierwszą przeszkodą, jaką muszą pokonać, jest zdobycie czterech kluczy otwierających zamki sejfu, w którym przechowuje się przewożone złoto. Wykorzystując swą urodę i wdzięk, Miriam uwodzi kolejno dyrektora banku i jednego z jego zastępców, zdobywając odciski dwóch kluczy. Z pomocą "Czystego" Willy'ego, sprytnego oszusta, Agar dostaje się do pilnie strzeżonego działu spedycji na stacji London Bridge i zdobywa odciski dwóch pozostałych kluczy. W dniu napadu nagła zmiana systemu ochrony cennego depozytu zmusza rabusiów do pośpiesznej korekty ich wcześniejszych planów. "Wielki napad na pociąg" ma wiele atutów dobrego, rozrywkowego kina: wartka akcja, sporo humoru, doskonale odtworzone realia wczesnowiktoriańskiej Anglii, a przede wszystkim znakomici aktorzy: Sean Connery, Donald Sutherland oraz Lesley - Anne Down. 22:30 PANORAMA KINA POLSKIEGO - BODO Dramat, film muzyczny, 1106 min, Polska, 2016 Reżyseria: Michał Kwieciński Scenariusz: Doman Nowakowski, Piotr Derewenda Aktorzy: Antoni Królikowski, Tomasz Schuchardt, Agnieszka Wosińska, Anna Pijanowska, Patrycja Kazadi Muzyka: Atanas Valkow Zrobiony z rozmachem film, w którym uwagę zwracają kostiumy, scenografia i zdjęcia oraz wspaniałe kompozycje Atanasa Valkova, polskiego kompozytora pochodzącego z Bułgarii. Akcja rozpoczyna się w 1917 roku. 18 - letni Bodzio, wbrew woli rodziny, która marzy, by został lekarzem, wybiera karierę sceniczną i ucieka z domu. W najśmielszych oczekiwaniach nie spodziewa się jednak, że szybko stanie się gwiazdą. Pierwsze kroki stawia w rewiach jako piosenkarz i tancerz, w Poznaniu, Łodzi, próbuje też sił w stolicy. Po wylansowaniu swojego pierwszego przeboju "Titina", dostaje propozycję występu w filmie. W 1925 r. debiutuje na dużym ekranie, w romantycznej komedii "Rywale", która przynosi mu rozgłos i sławę. W latach 30. XX wieku Bodo zaczyna pisać scenariusze, a następnie sprawdza się także jako reżyser. Z równym powodzeniem zostaje producentem i jednym z właścicieli wytwórni filmowej. Po wybuchu II wojny światowej wraz z grupą warszawskich artystów wyjeżdża do Lwowa, który jest zajęty przez Rosjan. Ostatecznie podejmuje decyzję o emigracji do Ameryki. Nie zdąży wyjechać, zostaje aresztowany przez NKWDi wywieziony do Moskwy, gdzie trafia do więzienia. 00:30 GALERIA SZTUKI NA EKRANIE - REMBRANDT - DZIEŁA PÓŹNE (EXPOSITION ON SCREEN. REMBRANDT THE LATE WORKS) Cykl dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Phil Grabsky Filmowe spotkania z najbardziej znanymi artystami i dziełami sztuki na świecie. Każdy odcinek opowie o innym twórcy i przybliży jego życie, odkrywając miejsca, w których żył i pracował, relacje z przyjaciółmi czy rodziną, za pośrednictwem prywatnych listów ożywi mało znane wątki biograficzne. Wystawa na ekranie zapewnia uprzywilejowany dostęp do arcydzieł artystów w największych muzeach i galeriach na świecie, m. in. Leonarda, Rembrandta; Cezanne ' a, Moneta, Picassa. Odc. 4 Opowieść o artyście imieniem Rembrandt Harmenszoon van Rijn, holenderskim malarzu, rysowniku i grafiku. Uważanym powszechnie za jednego z największych twórców europejskich i światowych. Najmłodszy z dziewięciorga dzieci Rembrandt nie był zmuszany do pójścia w ślady ojca. Rodzice postanowili zapewnić mu wykształcenie, by kiedyś przydał się swojemu miastu. Ale chłopiec miał inne plany. Chciał zostać malarzem. Skończył 14 lat, porzucił szkołę i zaczął terminować u popularnego lejdejskiego artysty, Jacoba van Swanenburgha. Przez trzy lata sprzątał pracownię, naciągał płótno na krosna, mełł pigmenty. Po stażu wyjechał do Amsterdamu, by przez pół roku praktykować u mistrza Pietera Lastmana. 01:25 AUTOR WIDMO (THE GHOST WRITER) Thriller, 122 min, Francja/Wielka Brytania, 2010 Reżyseria: Roman Polański Aktorzy: Pierce Brosnan, Olivia Williams, Ewan McGregor Trzymający w napięciu polityczny thriller, obnażający mechanizmy manipulacji i spiskowych działań tajnych służb rządowych. Tytułowy bohater otrzymuje lukratywny kontrakt na zredagowanie wspomnień byłego premiera, który opuścił kraj i osiadł w posiadłości na amerykańskiej wyspie. Film "Autor widmo" okazał się wielkim sukcesem komercyjnym i artystycznym. Obsypane nagrodami dzieło Romana Polańskiego zdobyło m.in. w 2010 r. na festiwalu w Berlinie Srebrnego Niedźwiedzia dla najlepszego reżysera. Polańskiego nie było na rozdaniu nagród, przebywał wówczas na "przymusowym odosobnieniu" w Szwajcarii. Scenariusz powstał na podstawie opublikowanej w 2007 r. powieści "The Ghost", bestsellerowego angielskiego pisarza Roberta Harrisa. Akcja rozgrywa się w Londynie i na wyspie Martha’s Vineyard w USA. Główny wątek koncentruje się na pracy l dzieło zaczęte przez Michaela McArę, długoletniego zaufanego doradcę premiera, któremu ten najpierw powierzył to zadanie. McAra nie zdążył zrealizować zamówienia, zginął w niewyjaśnionych okolicznościach. Pełen zapału do pracy nowy zleceniobiorca w środku zimy opuszcza Londyn i wyrusza wyspę Martha’s Vineyard. W pilnie strzeżonej rezydencji osiadł Lang z żoną Ruth, personelem pomocniczym i ochroniarzami oraz asystentką i zarazem swoją kochanką, Amelią Bly. Pisarz zatrzymuje się w hotelu, skąd jest dowożony do rezydencji. Krótko po jego przyjeździe na wyspę, minister spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii, Rycart, oskarża premiera Langa o zezwolenie na nielegalne pojmanie terrorystów i przekazanie ich na tortury agentom CIA. Wiadomość o przypuszczalnych zbrodniach wojennych odbija się szerokim echem w kraju i na świecie. Całe rzesze dziennikarzy i demonstrantów okupują wyspę, na której znalazł azyl emerytowany premier. W tej sytuacji autor przenosi się z hotelu do rezydencji Langa, gdzie zajmuje dawny pokój McAry, którego osobiste rzeczy nadal tu pozostają. Kiedy Lang wyjeżdża do Waszyngtonu, autor porządkując swoje nowe lokum odkrywa kopertę, zawierającą ciekawe zdjęcia. Poruszając się po wyspie na rowerze autor spotyka starego człowieka, poddającego w wątpliwość rzekomy nieszczęśliwy wypadek, w którym zginął McAra. Mówi też o sąsiadce, która widziała światła na plaży tej nocy, kiedy znaleziono ciało denata. Niestety, osoba ta nie zdradzi już więcej szczegółów, spadła ze schodów i jest w śpiączce. Dalsze poszukiwania autora na wyspie zostają przerwane przez Ruth i ochroniarzy, którzy zabierają go do rezydencji. Pracując nad powierzonym mu dziełem, autor zdobywa kolejne dowody świadczące przeciwko Langowi. Wygląda na to, że byłego premiera łączyły tajemnicze związki z CIA. Autor odkrywa skandale, w które był zamieszany premier, poznaje tajne operacje władzy. Wkrótce sam znajdzie się w śmiertelnym niebezpieczeństwie. Ktoś za wszelką cenę próbuje mu przeszkodzić w dojściu do prawdy. 03:45 SCENA MUZYCZNA - CZTERY PORY ROKU - NEW VIBES Koncert, 44 min, Polska, 2020 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Wykonawcy: Anna Wandtke, Szymon Kuśmider W kolejnym odcinku Sceny muzycznej wspominać będziemy Agnieszkę Osiecką. Z tej okazji na scenie pojawi się skrzypaczka Anna Wandtke z zespołem pod dyrekcją Sebastiana Wypycha. Wykonają materiał z płyty Vivaldi New Vibes. To nowatorskie opracowanie słynnych Pór roku na skrzypce, dwa akordeony i kontrabas z elementami improwizacji oraz recytacjami sonetów Vivaldiego i Osieckiej.